Barnaba Danieluk

Zakład Psychologii Społecznej

Instytut Psychologii UMCS

Metoda SELF - SWOT

Opracowanie: Beata Mazurek-Kucharska w ramach projektu „Rozwój Zasobów Ludzkich – Szkolenia i Poradnictwo Biznesowe dla Osób Zagrożonych Bezrobociem”

Metoda SELF-SWOT jest adaptacją bardziej ogólnej i znanej analizy

SWOT stosowanej m.in. przy ocenie kondycji organizacji np. firmy,

przedsiębiorstwa, jednostki samorządowej.

Celem zastosowania tej analizy w doradztwie zawodowym jest

aktywizacja klienta w zakresie identyfikacji swoich silnych i słabych stron oraz źródeł szans i zagrożeń, związanych z realizacją planów życiowych i zawodowych. Jest punktem wyjścia dalszych spotkań doradczych oraz stanowi źródło motywowania klienta do poszukiwania rozwiązania własnych problemów, sprecyzowania planów na przyszłość. Daje możliwość pogłębienia analizy własnych cech charakteru oraz oceny aktualnej sytuacji życiowej. Założenie jest takie, że klient ma dokonać analizy swego potencjału samodzielnie, z niewielką tylko pomocą doradcy. Doradca ma stwarzać klientowi poczucie gotowości do niesienia pomocy w rozwiązaniu zadania, pomagać formułować myśli, nazywać cechy charakteru oraz zadawać pytania pomocnicze, które ułatwią wypełnienie zadania.

Zastosowania SELF-SWOT:

• wstępna diagnoza (stosowana na początkowym etapie zbierania danych)

• ukierunkowanie dalszego postępowania doradczego

• motywowanie klienta do samodzielnego określenia własnego problemu

• analiza własnych cech charakteru przez klienta i ocena sytuacji życiowej

• diagnoza osób bezrobotnych

UWAGA: niniejsze opracowanie przeznaczone jest do celów dydaktycznych, jako materiały dla studentów IV roku psychologii UMCS, wyłącznie do użytku wewnętrznego

PROCEDURA STOSOWANIA SELF-SWOT

1. Klient czyta instrukcję

Klient czyta ją sam, doradca jest jednak cały czas obecny, gotowy na rozwianie wątpliwości klienta

2. Wypełnianie arkusza SELF-SWOT

• klient wypełnia arkusz samodzielnie, wypisując swoje silne i słabe strony, szanse i zagrożenia;

• pomoc doradcy: formułowanie myśli, nazywanie cech, umiejscowienie cechy w odpowiedniej rubryce

• pytania pomocnicze (arkusz pomocniczy), podajemy je ustnie w miarę potrzeby

• kończy się wypełnieniem arkusza przez klienta

3. Wspólna analiza arkusza

• zastanowienie się nad tym, które z cech wypisanych przez klienta mają charakter wewnętrzny, a które zewnętrzny

• zastanowienie się nad tym, które z cech mogą się zmienić (albo dzięki klientowi, albo zmianie warunków zewnętrznych)

• wskazanie klientowi, które z cech mogą zmienić swoją kwalifikację (stać się szansą lub silną stroną)

4. Analiza danych przez doradcę

• wypełnienie Zbiorczego Arkusza Analizy

• interpretacja w oparciu o wypełnione arkusze i notatki doradcy

• planowanie dalszego postępowania doradczego

UWAGA: niniejsze opracowanie przeznaczone jest do celów dydaktycznych, jako materiały dla studentów IV roku psychologii UMCS, wyłącznie do użytku wewnętrznego

W trakcie wypełniania arkusza przez klienta:

• unikaj zwrotów wartościujących i oceniających poszczególne wypisywane przez klienta cechy (np. to jest najważniejsze… itp.)

• aktywnie pomagaj klientowi

• akceptuj jego wybory, ale wskazuj nowy punkt widzenia

• pokaż, że wypisane przez niego cechy mogą być zapisane w innych polach

• motywuj klienta do dalszych poszukiwań i aktualizacji powstałej analizy w trakcie dalszych spotkań

• obserwuj klienta i sporządź własne notatki (szczególnie przy słabych stronach i zagrożeniach

UWAGA: niniejsze opracowanie przeznaczone jest do celów dydaktycznych, jako materiały dla studentów IV roku psychologii UMCS, wyłącznie do użytku wewnętrznego

SELF-SWOT

Instrukcja:

Każdy z nas ma swoje silne i słabsze strony. Życie stwarza nam szanse ich wykorzystania, ale pojawiają się też przeszkody w naszym życiu i różne zagrożenia, które nie pozwalają nam w pełni realizować naszych zamierzeń.

Proponujemy, aby wspólnie ze swoim doradcą zastanowił(a) się Pan(i) nad tym, co stanowi Pana(i) silne strony, a co słabsze?

Co stwarza Panu(i) szanse na zrealizowanie swoich zamierzeń i planów zawodowych oraz życiowych? Co zaś może być przeszkodą i zagrożeniem w ich realizacji?

Proszę pomyśleć chwilę o sobie, o swoich cechach charakteru, upodobaniach, zainteresowaniach i doświadczeniach.

Co stanowi Pana(i) silną stronę? Jakie cechy, umiejętności i doświadczenia mogą Panu(i) pomóc osiągnąć zamierzony cel, odnieść sukces, znaleźć dobrą pracę i zadowolenie?

Jakie zaś cechy, upodobania i słabości są Pana(i) słabą stroną? Co może utrudniać osiągnięcie celu, może stać na drodze w znalezieniu satysfakcjonującej pracy i zadowolenia w życiu?

Na załączonej kartce będzie można wypisać swoje słabe i silne strony. Wypisanie ich jest ważne po to, aby móc lepiej poznać Pana(i) sytuację i pomóc Panu(i) rozwiązać problemy i zrealizować plany. Udzielone odpowiedzi nie służą ocenie Pana(i) jako człowieka, nie będą powodem do oceny przez doradcę, ale mają pomóc nam wspólnie wybrać jak najlepszy sposób na poprawę Pana(i) sytuacji zawodowej i życiowej.

Po wypisaniu silnych i słabych stron, proszę zastanowić się nad sobą i swoją sytuacją i odpowiedzieć na pytanie: co stanowi szansę na osiągnięcie zamierzonych celów, jakie cechy charakteru, oraz jakie sytuacje, mogą być szansą na to, aby wszystko ułożyło się dobrze, aby zamierzenia zostały osiągnięte? Proszę wypisać wszystko, co kojarzy się Panu(i) z taką szansą.

Proszę potem zastanowić się i ocenić, co może stanowić zagrożenie w realizacji tych planów. Jakie cechy charakteru i jakie wydarzenia oraz sytuacje mogą być źródłem takich zagrożeń?

Kiedy już wszystko Pan(i) wypisze, powstanie bardzo cenna analiza Pana(i) sytuacji.

Przyjrzymy się jej wspólnie i porozmawiamy o tym, co możemy zrobić, aby szanse na powodzenie wzrosły i aby można było uniknąć niektórych zagrożeń.

Teraz proszę przez chwilę pomyśleć o sobie i swojej sytuacji, a potem wziąć przeznaczoną do tego kartkę i wypisać swoje silne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia. Doradca w każdej chwili w tym Panu(i) pomoże.

Potem wspólnie omówicie to, co zostanie wypisane.

UWAGA: niniejsze opracowanie przeznaczone jest do celów dydaktycznych, jako materiały dla studentów IV roku psychologii UMCS, wyłącznie do użytku wewnętrznego

SELF-SWOT: Zestaw pytań pomocniczych dla doradcy

I. SILNE

STRONY:

1. Jakie posiadam kwalifikacje? Jaki rodzaj pracy wykonywałem i jak długo? Jaką posiadam wiedzę specjalistyczną?

2. Jakie zasoby pieniędzy lub jaką własność posiadam?

3. Jak szeroko jestem znany, jaka jest moja reputacja? Czy posiadam mocne oparcie w rodzinie lub w przyjaciołach? Czy mam inne źródła władzy lub możliwości oddziaływania na ludzi?

4. Jak silny jestem psychicznie? Czy jestem zdrowy fizycznie?

5. Jakie

są moje dobre cechy charakteru?

6. W czym odniosłem kiedyś sukces? Co ostatnio mi się nie udało?

7. Jakie mam zainteresowania i upodobania? Czy posiadam jakieś niespełnione ambicje; jeśli tak, to jakie? Co jest dla mnie ważne w życiu? W jakich okolicznościach jestem szczególnie chętny do pracy, wysiłku, poświęcenia? W jakich okolicznościach czułem się najlepiej i byłem najbardziej zadowolony z siebie?

8. Czy mam silne potrzeby emocjonalne; jeśli tak, to jak je zaspokajam? Kto jest dla mnie ważny? Dla kogo gotów jestem do wyrzeczeń i poświęceń? Co w sobie lubię? Co lubię w innych ludziach?

9. Czy mam inne mocne strony oprócz wymienionych na tej liście?

II. SŁABE STRONY:

1. Czy

są jakieś poważne luki w moich doświadczeniach lub praktyce?

2. Czy mam problemy finansowe? Czy mam wrogów?

3. Jakie

okoliczności w domu sprawiają mi teraz problemy?

4. Czy mam problemy ze zdrowiem? Czy przeżywam dużo stresów? Jak sobie radzę psychicznie?

5. Jakie

są najsłabsze punkty mojego charakteru? Czego w sobie nie lubię?

6. Czego

ludzie

mogą we mnie nie lubić? Dlaczego?

7. Gdy mi się coś nie udało – co było przyczyną porażki?

8. W jakich okolicznościach czułem się najbardziej nieszczęśliwy i zmartwiony?

9. Czy mam inne słabe strony oprócz wymienionych na tej liście?

III. SZANSE

Czy jestem świadom specyficznych szans rozwoju mojej kariery teraz lub w dającej się przewidzieć przyszłości? Należy wziąć pod uwagę:

• zmiany

społeczne w otaczającym świecie, zmiany organizacyjne, zmiany w mentalności ludzi i stawianych wymaganiach społecznych

• możliwe zmiany organizacyjne i redukcje personelu w firmie, działające na korzyść (jeśli pracuje)

• zmiany

środowiska, wpływ społeczny, korzystne relacje interpersonalne,

• pozytywne zmiany lokalnego lub ogólnego klimatu ekonomicznego,

• osobiste

zmiany

życiowe na korzyść

Jeśli to możliwe, podać przykłady

IV. ZAGROŻENIA

Czy jestem świadom specyficznych problemów, jakie mogę napotkać na drodze rozwoju mojej kariery teraz i w przyszłości?

Należy wziąć tu pod uwagę:

• niekorzystne zmiany społeczne w otaczającym świecie, zmiany organizacyjne, zmiany w mentalności ludzi i stawianych wymaganiach społecznych

• możliwe zmiany organizacyjne i redukcje personelu w firmie, działające na niekorzyść (jeżeli pracuje)

• zmiany

środowiska, wpływ społeczny o charakterze manipulacji czy szantażu emocjonalnego, niekorzystne relacje interpersonalne

• negatywne zmiany lokalnego lub ogólnego klimatu ekonomicznego

• osobiste

zmiany

życiowe na niekorzyść

Jeśli to możliwe, podać przykłady

UWAGA: niniejsze opracowanie przeznaczone jest do celów dydaktycznych, jako materiały dla studentów IV roku psychologii UMCS, wyłącznie do użytku wewnętrznego