Proszki - Pulveres
Postać leku do stosowania wewnętrznego lub zewnętrznego, bądź do sporządzania roztworów, składające się z substancji leczniczych lub części roślin.
Z fizycznego punktu widzenia: układ dyspersyjny ciało stałe : gaz
Rozdrobnienie – zwiększenie powierzchni w stosunku do masy. W efekcie – korzystny wpływ na szybkość rozpuszczalności a w konsekwencji na dostępność biologiczną leku.
Podział wg wielkości cząstek wg FPV:
- substancje rozdrobnione (1,0 – 5,6 mm)
Fizycznie w moździerzu
- substancje sproszkowane (0,01 – 1,0 mm)
- substancje zmikronizowane (<10µm) - chemicznie lub fizykochemicznie Określenie stopnia rozdrobnienia (zmikronizowania) [doczytać z jakiejś tabeli ??]
Stopień upakowania cząstek proszku zależnie od wielkości cząstek i ich kształtu Oddziaływania fizyczne w proszkach:
- agregacja cząstek – proporcjonalna do stopnia rozdrobnienia, ze wzrostem powierzchni wzrasta energia powierzchniowa – układ nietrwały. Cząstki łącząc się kompensują nadmiar energii. Zapobieganie przez dodatek substancji obojętnej o większym stopniu rozdrobnienia (krzemionka koloidalna). Koloid zaadsorbowany na powierzchni cząstek proszku tworzy warstwę ochronną uniemożliwiającą wzajemne przyciąganie.
- adsorpcja powierzchniowa – sorpcja gazów, par z otoczenia na porowatej strukturze – zbrylowanie. Wpływ na trwałość leku (hydroliza z parą wodną, tlen), reakcje chemiczne pomiędzy składnikami preparatu
- ładunek elektryczny
- sypkość – istotna w technologii przy dużym rozdrobnieniu. Sypkość jest tarciem wewnętrznym cząstek proszku
Proszki mogą być stosowane:
a) Ad usum internum (doustnie)
b) Ad usum externum (zasypki, pudry) – wymagają mniejszych cząstek
Proszki jako postać leku:
a) Proste ( pulveres simplices), sproszkowana jedna substancja lecznicza b) Złożone ( p. mixiti, compositi), brak reaktywności między składnikami c) Surowce do sporządzania tabletek, granulatów, drażetek, zawiesin, maści, czopków d) Proszki mianowane ( p. titrami) w j. biologicznych, dotyczy silnie działających surowców roślinnych. Miano przez zmieszanie z laktozą, skrobią
e) Proszki rozcieńczone, rozcierki ( triturati) dla substancji bardzo silnie działających 1. 1:1 Extractum Belladonnae sic cum
2. 1:10 Trituratio Atropini sulfas
Triturati Strichnini nitras
3. 1:100 Trituratio Scopolamini hydrobromidum
Strona 1 z 2
a) Do stosowania zewnętrznego ( pulveres adspergenti, cutipulveras) (<0,16mm), na skórę lub błony śluzowe, właściwości ściągające, przeciwzapalne, bakteriobójcze, dezynfekujące
b) Do stosowania wewnętrznego – bez substancji silnie działających
Proszki dzielone:
- Do użytku wewnętrznego
- na recepcie zapis:
* Presctiprtio multiplikata (dentur Tales doses)
* Prescriptio d………………(?) (divide in partes aequales)
- w kapsułkach skrobiowych (opłatków), żelatynowych, papierowych
- minimalna masa proszku 0,1g
Sposób realizacji recepty ( lege artis):
a) Sprawdzenie recepty pod względem formalnym
b) Sprawdzenie dawek (stężeń) jednorazowych i dobowych (A,B)
c) Sporządzenie proszków (rozdrobnienie, wymieszanie)
d) Zgarnianie za pomocą karty ze ścian moździerza i pistla, podzielenie na dawki Kolejność wprowadzania do moździerza – cel: uzyskanie jednolitej masy:
a) Składniki najsilniej działające lub najsilniej zabarwione, później pozostałe stopniowo, stale mieszając
b) Odważki – kolejność: substancja w najmniejszej ilości (zwykle składnik z wykazu substancji silnie, b. silnie działających) → odważenie do moździerza, proszkujemy, ale gdy substancje są w dużej ilości to odważamy po 1g, porcje proszkujemy i tak do końca ilości
Moździerze:
z wylewką (do wszystkich innych)
bez wylewki (do proszków)
Osobne moździerze do substancji barwnych, z wykazu A, pozostałych
Strona 2 z 2