Społeczna odpowiedzialność
semestr letni
organizacji
(CSR)
dr Beata Majecka, prof. WSSE
wykład II
rok akademicki 2009/2010
Społeczna odpowiedzialność
Plan wykładu
przedsiębiorstwa – definiowanie
• definicja społecznej odpowiedzialności biznesu
• koncepcja społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwa
• system społecznej odpowiedzialności biznesu oznacza:
- konieczno
• oczekiwania wobec CSR
ść odpowiadania na potrzeby określonych
ludzi, grup, czy organizacji stanowiących otoczenie
• korzyści z wprowadzania CSR
przedsiębiorstwa
• znaczenie CSR – czynniki
- konieczność ponoszenia przez podmiot gospodarczy
• modele CSR
konsekwencji swoich zachowań
• efekty stosowania programów społecznej
odpowiedzialności biznesu
• sytuacje odpowiedzialności biznesu:
- ponoszenie odpowiedzialności
- podejmowanie odpowiedzialności
- pociąganie do odpowiedzialności
3
- odpowiedzialne działanie
4
System społecznej
Społeczna odpowiedzialność
odpowiedzialności biznesu
przedsiębiorstwa – definiowanie c.d.
• elementami systemu społecznej odpowiedzialności biznesu są:
• CSR czyli Corporate Social Responsibility czyli społeczna
- system regulacji i rozporządzeń prawnych, które określają odpowiedzialność biznesu
poziom i zakres odpowiedzialności społecznej organizacji (np. ustawa o ochronie środowiska, regulacje przeciwko
• jest to idea, system myślenia i działania, w ramach którego korupcji, sankcjonowanie uczciwej konkurencji) przedsiębiorstwa integrują społeczne i środowiskowe aspekty swojej codziennej, gospodarczej działalności
- system narzędzi i zachęt rynkowych nagradzających oraz wzajemne stosunki z interesariuszami ( stakeholders) społecznie odpowiedzialne zachowania (np. nagrody przy zachowaniu dobrowolności (Komisja Europejska 2001
dla przedsiębiorstw spełniających normy ekologiczne rok)
przekładające się na lepszy wizerunek a tym samym na zyski, zgoda na handel limitami zanieczyszcze
• interesariusze to m.in. akcjonariusze, pracownicy, zwi ń)
ązki
zawodowe, rządy, samorządy lokalne, organizacje
- dobrowolny, przyjęty przez przedsiębiorstwo system pozarządowe, organizacje zrzeszające przedsiębiorców, zarządzania społeczną odpowiedzialnością (np. działania banki, klienci
prospołeczne określone w strategii podmiotu) 5
6
1
relacje pozarynkowe
Oczekiwania wobec przedsiębiorstw
właściciele
lokalne społeczności
• oczekiwania wobec przedsiębiorstw przybierają postać pracownicy
upragnionych działań, oczekiwanych i wymaganych instytucje rządowe
i samorządowe
kredytodawcy
• oczekiwania wobec przedsiębiorstw ciągle ulegają instytucje
klienci
zmianie
międzynarodowe
PRZEDSIĘBIORSTWO
dostawcy
organizacje społeczne
• są zmienne w zaleŜności od grupy interesariuszy –
kaŜda z nich ma swoje Ŝyczenia wobec podmiotów hurtownicy
media
gospodarczych
detaliści
organizacje
gospodarcze
• oczekiwania wobec przedsiębiorstwa zgłaszane konkurenci
opinia publiczna
przez interesariuszy moŜna podzielić na dwie główne grupy związane z istnieniem podstawowych (rynkowych) i drugorzędnych relacji (pozarynkowych)
przedsiębiorstwa z otoczeniem
7
Model relacji przedsiębiorstwa z interesariuszami 8
stopień zaangaŜowania
stopień zaangaŜowania
interesariuszy
interesariuszy
postulaty
prawne
działania
i regulacyjne
cykl Ŝycia
wdroŜenie
polityczne
celów
prawa
interesariuszy
swoboda
społecznych
menedŜerów
zmiana
oczekiwań
interesariuszy
czas
czas
Cykl Ŝycia celów społecznych
Swoboda menedŜerów w kontekście cyklu Ŝycia celów społecznych 9
10
Oczekiwania przedsiębiorstw wobec
CSR
Interesariusze
realizacja oczekiwań
• w warunkach ograniczanej swobody decyzyjnej OCZEKIWANIA
menedŜerów przedsiębiorstwa oczekują wymiernych korzyści swoich działań
• ok. 30% przedsiębiorstw na świecie, podejmując działania społecznie odpowiedzialne oczekuje przede Przedsiębiorstwo
wszystkim wzrostu przychodów i zysków
DZIAŁANIA
OCZEKIWANIA
• 13% organizacji liczy na oszczędność kosztów programy CSR
• budowa reputacji i public relations
11
12
Mechanizm transponowania oczekiwań interesariuszy w programy CSR
2
Powody wzrostu znaczenia CSR
ze zrównowaŜonych działań biznesu
• obni
• globalizacja i wzrost poziomu konkurencji
Ŝenie kosztów
• rosnące rozmiary przedsiębiorstw i ich wpływ na otoczenie
• wzrost przychodów
• zmiany pozycji i roli, jaką odgrywają ustawodawcy
• ograniczenie ryzyka biznesowego
• wzrastający popyt na talenty i wiedzę specjalistyczną
• budowa reputacji
• wzrost aktywności społeczeństwa obywatelskiego w skali globalnej
• lepszy dostęp do kapitału
• zmiana charakteru konsumenta (prosumpcja)
• nowe szanse wynikające z poprawy relacji z otoczeniem
• wzrost znaczenia niematerialnych zasobów przedsiębiorstw społecznym
13
14
Podstawowe elementy
Podstawowe modele CSR
uniwersalnego modelu CSR
• model after profit obligation – uznaje, Ŝe fundamentalne
• przedsiębiorstwo działające w oparciu o system społecznej znaczenie w działalności biznesu ma odpowiedzialność odpowiedzialności powinno w swoich procesach ekonomiczna, a reszta jest traktowana
zarządczych uwzględniać następujące kryteria: jako zobowiązania dodatkowe
- ekonomiczne
- społeczne
- etyczne (traktowane jako element aspektów społecznych)
• model before profit obligation – pierwszeństwo mają
- ekologiczne
wartości moralne, czyli społeczna i etyczna
odpowiedzialność jest podstawą, a zysk moŜe być
• pokrywa się to prawie doskonale z ideą zrównowaŜonego kreowany jako efekt spełniania powinności społecznych rozwoju przedsiębiorstwa
• w kaŜdym z kryteriów społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstwo powinno zidentyfikować kluczowe obszary 15
równowaŜenia działań – waŜne z punktu widzenia CSR 16
aspekty
Obszary działań zrównowaŜonych
środowiskowe
• ekologia
• aspekty społeczne
ROZWÓJ
PRZEDSIĘBIORSTWA
• aspekty ekonomiczne
(podporządkowany
społecznej
odpowiedzialności)
aspekty
aspekty
społeczne
ekonomiczne
Aspekty zrównowaŜonego rozwoju przedsiębiorstwa 17
18
3
Ekologiczne kryterium w modelu CSR
zarządzanie
produkty i usługi
• w aspekcie kryterium ekologicznego waŜnymi, pomagającymi w identyfikacji obszarów kluczowych, wytycznymi są:
ekologia
- zarządzanie
w programach
- produkty i usługi
- stosunki z interesariuszami
CSR
- szkolenie i edukacja
stosunki
szkolenie
- dialog
z interesariuszami
i edukacja
dialog
Kluczowe obszary działań ekologicznych
19
20
Obszar zarządzania
Obszar zarządzania – c.d.
• przedsiębiorstwo powinno dąŜyć do ciągłej poprawy
• przedsiębiorstwo zobowiązuje się chronić
w zakresie wykorzystywania energii i materiałów i przywracać pierwotny stan środowiska naturalnego oraz oraz zmniejszania emisji zanieczyszczeń
promować zasady zrównowaŜonego rozwoju poprzez swoje produkty, procesy, usługi i inną aktywność
• przedsiębiorstwo powinno stworzyć szczegółowe programy i procedury monitoringu zuŜycia energii, wody i materiałów
• przedsiębiorstwo scala te kwestie z codzienną praktyką oraz emisji zanieczyszczeń
prowadzenia biznesu
• powinna powstać w przedsiębiorstwie polityka środowiskowa
• przedsiębiorstwo powinno opracować i wdroŜyć system w postaci dokumentu
zarządzania środowiskowego obowiązujący całą organizację, który umoŜliwi przełoŜenie misji i celów
• przedsi
ekologicznych na plan działania (zawieraj
ębiorstwo powinno posiadać plany działań awaryjnych ący
np. procedury ISO 14000)
• powinny zostać ustalone zakładowe normy w zakresie ochrony środowiska
21
22
Obszar produktów i usług
Obszar produktów i usług – c.d.
• przedsiębiorstwo powinno projektować produkty, usługi,
• przedsiębiorstwo powinno kupować i wykorzystywać procesy i urządzenia w taki sposób, aby zminimalizować produkty, półprodukty, materiały, surowce
niekorzystny wpływ na środowisko
i materiały biurowe przyjazne dla środowiska
• powinno określać się ilościowe i jakościowe oddziaływanie
• naleŜy dokonywać oceny przewidywalnego wpływu produktów i usług na środowisko
procesów produkcyjnych oraz ich efektów na środowisko naturalne, zdrowie i bezpieczeństwo ludzi oraz uwzględniać t
• przedsi
ę ocenę w procesach decyzyjnych
ębiorstwo zobowiązane jest do wykorzystywania i produkowania przetworzonych i przetwarzalnych materiałów oraz minimalizowania wykorzystywania
• przedsiębiorstwo powinno stosować ekooznaczenia swoich opakowań
produktów i kształtować dzięki temu świadomość i wraŜliwość ekologiczną klienta
23
24
4
Obszar stosunków z interesariuszami Obszar szkoleń i edukacji
• przedsiębiorstwo powinno poszukiwać dostawców,
• naleŜy zapewniać pracownikom odpowiednie szkolenia dystrybutorów i partnerów handlowych spełniających w kwestiach bezpieczeństwa i higieny pracy, związanych standardy ekologiczne i społeczne zgodne
z ochroną środowiska oraz zapobiegania zagroŜeniom z obowiązującymi w organizacji
wynikającym z ich pracy dla środowiska naturalnego
• przedsiębiorstwo zobowiązane jest do dzielenia się
• powinno prowadzi
z pracownikami i innymi interesariuszami oszcz ć się szkolenia w zakresie
ędnościami
pochodzącymi z redukcji oddziaływania na środowisko przeciwdziałania wypadkom przy pracy, które naruszają zasady ekologiczne
• powinno prowadzić się ekologiczną edukację lokalnej społeczności
• powinno promować się wśród pracowników filozofię ekologicznego trybu Ŝycia
• główni interesariusze powinni realizować załoŜenia polityki środowiskowej organizacji
25
26
Obszar dialogu
Aspekty społeczne
• naleŜy przedstawić opinii publicznej i pracownikom
• w ramach kryterium społecznego powinny być informacje dotyczące potencjalnego wpływu działalności analizowane następujące obszary:
przedsiębiorstwa na środowisko naturalne oraz zdrowie i bezpiecze
- zatrudnienie i stosunki pracy – bezpiecze
ństwo ludzi
ństwo pracy,
wolność zrzeszania się, dyskryminacja, godziny pracy,
• powinno informowa
wynagrodzenia,
ć się otoczenie i pracowników
świadczenia, szkolenia, jakość pracy,
o postępach prac nad poprawą działania przedsiębiorstwa jakość Ŝycia
w zakresie ochrony środowiska
- stosunki z interesariuszami
- społeczność lokalna
• przedsiębiorstwo powinno ze środowiskiem społecznym,
- produkty i usługi
na które oddziałuje utrzymywać dobre stosunki
- zarządzanie
komunikacyjne oraz rozwaŜać ewentualne sugestie, opracowywać na tej podstawie programy ochrony środowiska i je wdraŜać
27
28
Obszar zatrudnienia i stosunków pracy
zatrudnienie
produkty i usługi
• przedsiębiorstwo powinno przestrzegać norm w sferze i stosunki pracy
zatrudnienia i warunków pracy
aspekty społeczne
• przedsiębiorstwo powinno informować z odpowiednim w programach
wyprzedzeniem swoich pracowników o planowanych CSR
zmianach mogących mieć wpływ na wielkość i strukturę stosunki
społeczno
zatrudnienia oraz zarobki
ść
z interesariuszami
lokalna
• przedsiębiorstwo powinno tak zarządzać zasobami ludzkimi, zarządzanie
aby umoŜliwiać indywidualny rozwój pracowników
• organizacja powinna ułatwiać pracownikom odejście z pracy Kluczowe obszary działań społecznych
np. poprzez porady oraz przekwalifikowanie
29
30
5
Obszar społeczności lokalnej
• przedsiębiorstwo powinno badać potrzeby klientów
• organizacja powinna zawsze szanować prawa człowieka i w miarę swoich moŜliwości dostarczać zapotrzebowane dobra i usługi
• powinna popierać pokój, bezpieczeństwo i społeczną integrację
• organizacje powinny opracowywać narzędzia i badać wpływ swoich produktów na klientów
• przedsiębiorstwo powinno być wraŜliwe na kulturę społeczności lokalnej i okazywać szacunek symbolom
• przedsiębiorstwa powinny przyjmować zobowiązania narodowym i lokalnym
gwarancyjne i sumiennie wywiązywać się z nich
• przedsiębiorstwo powinno promować i przyczyniać się
• produkty i usługi powinny co najmniej spełniać, do lokalnego rozwoju społeczno-ekonomicznego ale mogą teŜ (to jest poŜądane) przewyŜszać standardy bezpieczeństwa
• przedsiębiorstwo powinno budować stosunki partnerskie z władzami lokalnymi
• opakowania powinny zawierać czytelne i niezbędne 31
32
informacje o produktach
Obszar zarządzania
Obszar stosunków z interesariuszami
• przedsiębiorstwo powinno dąŜyć do osiągnięcia równowagi
• w relacjach z konsumentami przedsiębiorstwo powinno pomiędzy swoimi interesami i interesariuszy tworząc odpowiednie plany strategiczne
postępować zgodnie z zasadami uczciwości
w prowadzeniu działalności gospodarczej i marketingu
• przedsiębiorstwo powinno formalnie włączyć w swój system zarządzania zarządzanie relacjami z interesariuszami
• przedsiębiorstwo powinno dostarczać prawdziwych, dokładnych i jasnych informacji na temat swoich produktów
• organizacja powinna posiadać i realizować procedury regularnego przekazywania informacji interesariuszom
• powinno zapewnić uczciwe zyski dla właścicieli kapitału o swojej działalności i wynikach
• powinno sprzyjać stabilizacji stosunków z dostawcami
• przedsiębiorstwo powinno prowadzić rzetelną dokumentację pozwalaj
poprzez uczciwie i poprawnie skonstruowane umowy ącą na stwierdzenie m.in. poprawności działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu 33
• płacić swoje zobowiązania w terminie
34
Aspekty ekonomiczne
• w aspekcie ekonomicznym chodzi przede wszystkim aspekty ekonomiczne
o równowaŜenie działań przedsiębiorstw uwzględniając interes biznesu (kryterium wyników ekonomicznych) w programach CSR
i wizerunek organizacji
• obszary „szczególnej troski” w ramach aspektów ekonomicznych:
wyniki
public relations/
- wyniki ekonomiczne
ekonomicznych
zachowania
- wizerunek
35
36
Kluczowe obszary działań ekonomicznych
6
Obszar public relations
• optymalizacja wyników ekonomicznych – chodzi
• przedsiębiorstwa są szczególne zainteresowanie o nieeksploatowanie zasobów w sposób zmierzający działaniami w ramach public relations, czyli utrzymywaniem do krótkookresowej maksymalizacji zysków,
dobrych, ścisłych stosunków z otoczeniem
ale optymalizowanie, albo maksymalizowanie w długim (interesariuszami)
okresie wartości podmiotu
• generowanie odpowiednich, korzystnych dla organizacji
• główne zaangaŜowanie przedsiębiorstwa powinno być zachowań rynkowych – głównie nastawionych
skierowane na maksymalizację wartości podmiotu na realizację potrzeb otoczenia
dla interesariuszy (głównie akcjonariuszy)
• troska o zachowania wewnętrzorganizacyjne,
• szczególną wagę naleŜy przykładać do transparentności aby utrzymywać dobre relacje ze swoimi pracownikami, działań (głównie rachunkowości)
które zaowocują dobrymi komentarzami na temat organizacji ze strony pracowników – wymaga
to wypracowania nowego modelu przywództwa
37
38
w organizacji
Efekty CSR – wyniki badań
• organizacje, które przedkładają dobro interesariuszy nad poziom zysków, potrafią zwiększyć zaangaŜowanie pracowników
• dzięki temu osiągają wyŜsze wyniki finansowe, choć uznały je za cel drugorzędny
• wniosek ten wypływa z wyników ankiety
przeprowadzonej w 520 organizacjach biznesowych z 17 krajów
39
7