Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
1/6
Biopsychologia: Wykład 1.
Temat: Biopsychologia jako szczególny dział
psychologii
Rene Descartes (Kartezjusz), 1596 – 1649 wprowadził
do filozofii nowożytnej ideę dualizmu
psychofizycznego: „rzecz rozciągła” vs. „rzecz myśląca (sfera materialna vs. sfera duchowa).
Filozofowie nauki uznają to zdarzenie za początek rozdziału dociekań filozoficznych na dwa nurty: a) dotyczący rzeczywistości materialnej (filozofia przyrody)
b) skoncentrowany na zjawiskach subiektywnych (filozofia człowieka)
Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
2/6
Kartezjańska maksyma „myślę więc jestem” stała się inspiracją zwrotu ku podmiotowi poznania (jak ja poznaję siebie i świat). Rozwój tego nurtu zaowocował
licznymi doktrynami filozoficznymi, na gruncie których powstała psychologia, jako dziedzina dociekań szczegółowych.
Nurt drugi kontynuował dociekania nad naturą przyrody, co doprowadziło do wyłonienia się z filozofii nauk szczegółowych opartych na badaniach
empirycznych i matematycznym opisie rzeczywistości materialnej.
Pierwszy nurt tkwi w kręgu ludzkich spraw, mnożąc systemy wyjaśniające, które (systemy) stają się same problemami wymagającymi wyjaśnienia. W psychologii ten nurt jest obecny w m.in. neo-psychoanalizie i tzw.
psychologii humanistycznej.
W naukach szczegółowych, wywodzących się z drugiego nurtu filozoficznego, naukowcy programowo nie zajmują się własnym światem wewnętrznym, tylko badają rzeczywistość obiektywną (niezależną od ich myśli). Nauki te osiągają ogromne sukcesy, w tym w neurobiologii (nauki o mózgu).
Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
3/6
Wyodrębniona w XIX w psychologia (jako dziedzina szczegółowa) przyjęła pozytywistyczny program uprawiania nauki, jednak jego realizacja napotkała na trudności natury systemowej. Ich przezwyciężanie trwa do tej pory. Są w tym zakresie pewne sukcesy psychologii eksperymentalnej (obiektywnej) odnoszące się do badania i wyjaśnienia problemów elementarnych.
Psychologia obiektywna korzysta z wyników badań nad mózgiem
Przedmiotem badań psychologii obiektywnej jest jawne zachowanie. Na tej podstawie wnioskuje się o procesach mentalnych i stanach świadomości
Cele badawcze psychologii obiektywnej:
a) opis zjawisk
b) odkrycie czynników sprawczych
c) przewidywalność skutków działania tych czynników na badane zjawiska
d) wyjaśnienie funkcji badanych zjawisk
Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
4/6
Podstawowy aksjomat psychologii obiektywnej: mózg jest głównym czynnikiem sprawczym zjawisk psychicznych (zachowania, procesów mentalnych, stanów świadomości).
Argumenty - mózg jest:
-realizacją fenotypu (indywidualny egzemplarz cech gatunkowych)
-narządem percepcji
-mechanizmem zachowania (wszelkiego rodzaju czynności intencjonalnych)
-generatorem motywacji.
-zasobnikiem indywidualnej pamięci
-substratem myślenia
-substratem indywidualnej tożsamości
Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
5/6
Wzajemne związki psychologii i neurobiologii Zagadnienia psychologiczne są źródłem pytań badawczych adresowanych do neurobiologii.
Odkrycia neurobiologii powodują konieczność rewizji teoretycznych modeli wyjaśniających zagadnienia psychologiczne (np. opartych na założeniach behawioryzmu).
Biopsychologia jest subdyscypliną naukową należącą do psychologii obiektywnej.
Jej powstanie jest przejawem integracji (na poziomie nauk szczegółowych) dwóch nurtów poznawczych tj.
przyrodoznawstwa i racjonalnej refleksji nad ludzką kondycją.
Przedmiotem zainteresowania biopsychologii jest gatunek ludzki. Wnioski z badań o charakterze podstawowym powinny być uwzględniane w praktyce psychologicznej (w rozwiązywaniu indywidualnych problemów poszczególnych osób).
Biopsychologia: Tezy do wykładu 1.
6/6
Cztery komplementarne kategorie teoretyczne wyjaśniania zachowania:
1. fizjologiczna - zachowanie spowodowane jest aktywnością mózgu.
2. ontogenetyczna - czynnikami wpływającymi na specyficzną aktywność mózgu (w konsekwencji na zachowanie) są geny i przebyte doświadczenia (interakcje między nimi)
3. ewolucyjna – specyficzne zachowania są przejawem właściwości gatunkowych
kształtowanych w antropogenezie.
4. funkcjonalna – adaptacyjny sens specyficznych form zachowania
Na przykładzie specyficznej formy zachowania jakim jest sen można wykazać przydatność eksplikacyjną powyższych kategorii teoretycznych