Znajomość strony biernej jest rzeczą bardzo przydatną. Na przykład w polityce. Rzecznicy rządowi i sami politycy (w każdym kraju) uwielbiają posługiwać się stroną bierną. Przecież to od razu poważniej (i bezpieczniej dla mówiącego...) wygląda jeśli się zagrzmi: Some mistakes were made! Zostały popełnione błędy!
niż poinformuje wprost:
Yeah, WE made some mistakes... Hej, no to MY popełniliśmy błędy...
Tworzenie strony biernej jest stosunkowo proste. Polega ono na zamianie miejscami podmiotu z dopełnieniem. W normalnym zdaniu podmiot wykonuje jakąś czynność i nacisk jest kładziony na sprawcę czynności, w zdaniu w stronie biernej ważniejszy jest efekt niż sprawca (zwłaszcza, gdy jest on na przykład nieznany, lub, jak wyżej, niekoniecznie chce się ujawnić). Spójrzmy na kolejne przykłady:
Somebody has stolen my car! Ktoś ukradł mój samochód!
No, rzeczywiście, ktoś musiał tym samochodem odjechać, sam tego nie zrobił, ale w tym momencie bardziej interesuje nas fakt braku samochodu niż złodziej. Dlatego zdenerwowany posiadacz samochodu krzyknie raczej:
My car has been stolen! Mój samochód został ukradziony!
nawet nie dodając, że 'przez kogoś' bo wiadomo, że jakiś 'ktoś' to zrobił.
Po ustaleniu podmiotu w takim nowym zdaniu trzeba dobrać mu jeszcze odpowiednie orzeczenie.
Strona bierna występuje w każdym z czasów angielskich i trzeba pilnować, żeby elementy konstrukcyjne każdego z nich nigdzie się nie pogubiły. Orzeczenie będzie się za każdym razem składało z czasownika to be i past participle (tzw. trzeciej formy) czasownika właściwego.
Np. w zdaniach w czasie Present Continuous poniżej, podmiotem w stronie biernej (zdanie b) staje się a new school, czyli dopełnienie ze zdania a). Jak widać w ramce, orzeczenie w zdaniu b) składa się z czasownika be użytego w takiej samej formie, jak czasownik główny ze zdania a), oraz czasownika głównego, który przyjmuje III formę - built.
podmiot
orzeczenie
dopełnienie
a) They
are building a new school in the city.
b) A new school is being built in the city.
W czasach Simple (Present Simple, Past Simple, Future Simple) sprawa jest bardzo prosta: po odpowiedniej dla danego czasu formie czasownika to be wstawiamy III formę czasownika właściwego i gotowe. Spójrzmy na przykładowe zdanie w tych trzech czasach: strona czynna
strona bierna
He writes books.
Books are written.
Past Simple
He wrote a book.
A book was written.
Future Simple
He will write a book. A book will be written.
Oto schemat podsumowujący tworzenie strony biernej w czasach Simple: forma 'to be'
dla danego czasu past participle
(III forma)
A book
is/are
Books + was/were
+ written
will be
Prześledźmy więcej przykładów zdań:
This report was printed yesterday at 8. Ten raport został wydrukowany wczoraj o godzinie 8.
We're sorry to announce that the shop Z przykrością informujemy, że sklep will be closed the following week.
będzie zamknięty w przyszłym
tygodniu.
The dinner is served.
Podano do stołu. ;-)
Did you know that they were robbed
Wiesz, że znów ich okradli wczoraj w
again last night?!
nocy?!
(dosł. zostali okradzeni)
My task is done. I can go home now.
Moje zadanie zrobione. Mogę iść do
domu.
This model of Ford is sold all over
Ten model Forda jest sprzedawany w
Europe.
całej Europie.
I think that this book was stolen from Myśle, że ta książka została the library - can you see the places
ukradziona z biblioteki - widzisz
where the stamps were?
miejsca, gdzie były pieczątki?
Will this street be closed till next
Czy ta ulica będzie zamknięta do
month?
następnego miesiąca?
You won't be paid next week, I'm
Obawiam się, że nie zapłacą ci w
afraid.
następnym tygodniu.
("nie zostaniesz zapłacony")
This statue was made by Donatello.
Ten posąg został wykonany przez
Donatella.
Jak wiemy, czasy Continuous charakteryzują się tym, że w zdaniu musi wystąpić forma czasownika z końcówką -ing. Tak samo musi ona wystąpić w stronie biernej. Pierwsza sprawa to to be w formie odpowiedniej dla czasu, następnie wstawiamy formę gerund (z końcówką -ing) czasownika be - otrzymujemy being. Co zostało? Oczywiście konieczna jest III forma czasownika właściwego, dajemy ją na koniec i już mamy zdanie w stronie biernej w czasach Continuous. Zobaczmy wzorcowe zdanie w trzech czasach:
strona czynna
strona bierna
Present Continuous
He is writing a book.
A book is being written.
Past Continuous
He was writing a book. A book was being written.
I do zapamiętania schemat:
forma 'to be'
dla danego czasu
past participle
(III forma)
A book
is/are
+
+
Books
was/were
being + written
Utrwalmy te wiadomości analizując więcej przykładowych zdań:
Dinner was being cooked by Sue
Obiad był gotowany przez Sue kiedy zjawili
when the guests arrived.
się goście.
I can't give you a lift. My car is
Nie mogę cie podwieźć. Mój samochód jest w
being serviced right now.
przeglądzie w tej chwili.
(jest przeglądany)
A man was being interviewed for a Jakiś człowiek był przesłuchiwany w job when I was waiting to see the sprawie pracy kiedy czekałem na spotkanie z boss.
szefem.
The new staff are being introduced
to the boss.
Nowy personel jest przedstawiany szefowi.
Because of the noise, I could hardly Z powodu hałasu prawie nie słyszałem o czym hear what was being said.
mówiono. (co było mówione)
Criminals were being chased by the
police as their car crashed into a
Przestępcy byli ścigani przez policję, gdy ich
tree.
samochód uderzył w drzewo.
Teraz kolej na czasy typu Perfect. Pamiętamy jak je tworzymy? Jeśli Perfect to III forma czasownika. W takim razie tworzymy III formę czasownika to be, otrzymujemy been, dodajemy słówko pomocnicze wymagane w danym czasie, a na koniec... znów czasownik w III formie! Tak tak, będziemy mieli obok siebie dwa czasowniki w III formie. Zobaczmy: strona czynna
strona bierna
Present Perfect
He has written a book.
A book has been written.
Past Perfect
He had written a book.
A book had been written.
Future Perfect
He will have written a book. A book will have been written.
Do tego schemat:
forma 'to be'
dla danego czasu past participle
(III forma)
A book has/have
+ had
+ been + written
Books
will have
I przykładowe zdania:
Those fields have been flooded and
the people living in the area had to
Pola zostały zalane i ludzie tam
be evacuated.
mieszkający musieli być ewakuowani.
The window had been broken before
we arrived.
Okno zostało zbite zanim przybyliśmy.
You can't complain - everything has Nie możesz narzekać - wszystko zostało been done as you wanted.
zrobione tak jak chciałeś.
Have the apples been transported to Czy jabłka zostały już przewiezione do the shop already?
sklepu?
By the end of the month all the tasks Do końca miesiąca wszystkie zadania will have been completed and we can zostaną zakończone i możemy się udać go for a holiday.
na zasłużony urlop. ;-)
The boss has been forced to fire one Szef został zmuszony do zwolnienia of his best workers.
jednego ze swoich najlepszych
pracowników.
Należy jeszcze omówić tworzenie strony biernej po czasownikach modalnych. Na szczęście jest to bardzo proste. Zobaczmy.
W czasie teraźniejszym i przyszłym sprawa jest bardzo prosta, po czasowniku modalnym wstawiamy be a po nim III formę czasownika właściwego. Oto schemat oraz garść przykładów: can/can't
could/couldn't
may/may not
past participle
might/mightn't + be + (III forma)
should/shouldn't
ought to
It can be done.
To może być zrobione.
Michael may be given a promotion. Michael może awansować (dostać awans).
The meeting might be postponed Spotkanie może być przełożone, bo John as John hasn't arrived yet.
jeszcze nie przyjechał.
This door musn't be opened by
Tych drzwi nie wolno otwierać
unauthorized personnel.
nieupoważnionym osobom. (nie mogą być
otwierane)
The letter should be sent by the
List powinien być wysłany do końca
end of the week.
tygodnia.
This painting is so valuable that it Ten obraz jest tak cenny, że powinien być ought to be kept in a safe.
trzymany w jakimś sejfie.
This table can't be repaired any
Ten stół nie może już być naprawiony. Jest
more. It's completely destroyed.
kompletnie zniszczony.
You may not be given another
chance...
Możesz nie dostać kolejnej szansy...
It's the kind of secret that
To taki sekret, który nie powinien być
shouldn't be told to anyone.
wyjawiony nikomu.
Czas przeszły jest niewiele trudniejszy, tutaj po czasowniku modalnym (jeżeli wyrażamy przypuszczenie oraz mówiąc, że coś powinno/nie powinno mieć miejsca w przeszłości) wstawiamy zawsze have been a potem III formę czasownika właściwego, zobaczmy: can/can't
could/couldn't
may/may not
might/mightn't
past participle
+ have been + (III forma)
should/shouldn't
ought to
must
She couldn't have been murdered
Ona nie mogła być zamordowana
earlier. The traces say otherwise.
wcześniej. Ślady mówią co innego.
The parcel should have been sent to a
Ta paczka powinna była być
different address.
wysłana pod inny adres.
I couldn't find the key all day. You know Nie mogłem znaleźć klucza przez cały
it ought to have been put on its place.
dzień. Wiesz, że powinien był być
odłożony na miejsce.
This essay could have been written
Ten esej mógł być napisany dużo
much better.
lepiej.
C'mon, Mary must have been given her Bez jaj, Mary musiałą dostać własną own card. Everyone got one.
kartę, każdy ją dostał. ("musiała być
dana")
The missing documents may have been Brakujące dokumenty mogły zostać stolen.
skradzione.
She may not have been informed.
Być może nie została
poinformowana.
Jeżeli natomiast w czasie przeszłym chcemy wyrazić konieczność lub jej brak, czy też możliwość lub jej brak, strona bierna wygląda prawie tak samo, jak w czasie teraźniejszym.
Jedynie czasownik modalny ma III formę.
had to
didn't have to
+ be + past participle (III forma)
could
couldn't
The report had to be finished on Raport musiał być skończony na czas, więc time so we worked like mad till
pracowaliśmy jak szaleni do północy.
midnight.
( konieczność)
The professor arrived on time
and the lecture didn't have to be Profesor przybył na czas i wykład nie musiał
cancelled.
być odwołany. ( nie było takiej konieczności)
All dishes could be tasted before Wszystkie dania mogły być próbowane zanim you decided to order them.
decydowano się na ich zamówienie. ( istniała taka
możliwość)
My brother's CDs were locked in Płyty mojego brata były zamknięte w jego biurku his desk and they couldn't be
i nie mogły być dotykane. ( nie było takiej
touched.
możliwości)
Strony biernej używa się także, aby wyrazić powszechne przekonania, domysły, itp. Stosujemy w tym przypadku następujące czasowniki w stronie biernej:
say believe think report claim know expect allege suppose
W zdaniu wyglądają one następująco:
1. It is said that the government will raise taxes soon.
Mówi się, że rząd wkrótce podniesie podatki.
2. It is reported that large numbers of penguins are leaving their habitat.
Raporty donoszą, że duża liczba pingwinów opuszcza swoje siedlisko.
3. It is alleged that the celebrity accepts regular presents from the mafia boss.
Podobno celebryta otrzymuje regularne prezenty od szefa mafi .
4. It is expected that a lot of people will be against the new
regulations.
Oczekuje się, że wiele osób będzie przeciwko nowym zarządzeniom.
5. It is supposed that the driver who caused the accident was drunk.
Przypuszcza się, że kierowca, który spowodował wypadek, był pijany.
6. It is thought that the burglars were waiting for everyone to leave the museum.
Uważa się, że włamywacze czekali, aż wszyscy opuszczą muzeum.
7. It is claimed that the party has gone back on its promises.
Twierdzi się, że partia nie dotrzymała swoich obietnic.
Tę samą treść można wyrazić zaczynając zdanie od podmiotu, czyli w naszych przykładach the burglars, the goverment, itd. Czasownik raportujący pozostaje w stronie biernej, natomiast czasownik opisujący czynność, o której mowa, jest użyty w bezokoliczniku.
Uwaga: Jeżeli czynność ta jest w stosunku do czasownika raportującego jednoczesna lub późniejsza (przykłady 1-4), stosujemy bezokolicznik teraźniejszy w formie simple (np. to raise) lub continuous (np. to be leaving).
Jeżeli czynność ta jest w stosunku do czasownika raportującego wcześniejsza (przykłady 5-7), stosujemy bezokolicznik przeszły - perfect infinitive, w formie simple (np. to have gone) lub continuous (np. to have been waiting).
No dobrze, po tych obszernych wyjaśnieniach zobaczmy, jak to wygląda w zdaniach: 1. The government is said to raise taxes soon.
2. Large numbers of penguins are reported to be leaving their
habitat.
3. The celebrity is alleged to accept regular presents from the mafia boss.
4. A lot of people are expected to be against the new regulations.
5. The driver who caused the accident is supposed to have been
drunk.
6. The burglars are thought to have been waiting for everyone to
leave the museum.
7. The party is claimed to have gone back on its promises.
SUMMARY
Ćwicząc sobie stronę bierną warto pamiętać zasadę, że w naturze nic nie ginie... Jeśli w zdaniu w stronie czynnej pojawia się końcówka -ing, musi się ona także pojawić w zdaniu w stronie biernej.
Jeśli czasownik be jest już odmieniony (bo występuje w formie been, do której nic już nie można dokleić, lub w formach osobowych am, are, is, were, was), to należy 'dostawić' sobie drugie be, do którego już bez problemu można będzie przyczepić -ing tworząc słówko being.
Warto pamiętać, że w języku angielskim strona bierna jest znacznie częściej używana niż w polskim.
Na koniec zestawienie naszego wzorcowego zdania w stronie biernej w każdym czasie: forma 'to be'
past participle
dla danego czasu
(III forma)
A book
is being
written.
Present Continuous
Books
are being
written.
A book
is
written.
Present Simple
Books
are
written.
A book
has been
written.
Present Perfect
Books
have been
written.
Past Simple
A book
was
written.
were
written.
A book
was being
written.
Past Continuous
Books
were being
written.
A book
had been
written.
Past Perfect
Books
had been
written.
A book
will be
written.
Future Simple
Books
will be
written.
A book
will have been
written.
Future Perfect
Books
will have been
written.