zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista
BIOLOGIA  ETAP FINAA
OWY
XI DOLNOÅšL
SKI KONKURS DLA UCZNIÓW SZKÓA
GIMNAZJALNYCH
14.01.2012 r., godz. 1000
Czas trwania 120 minut
TWÓJ KOD
Przepisz tutaj Twój kod znajdujący się w karcie
Część Praktyczna Teoretyczna Razem
Wypełnia WKK
max. pkt. 17 33 50
Punkty
& & & & & & & & .
uzyskane
Podpis sprawdzajÄ…cego
Część praktyczna  obserwacja materiału roślinnego
W kopercie, którą otrzymałaś/otrzymałeś znajduje się owoc malwy osadzony na dnie kwiatowym. Owoc jest
wysuszony i Å‚atwo siÄ™ rozpada, dlatego oglÄ…daj go bardzo ostro\
nie, \
eby zaobserwować uło\
enie poszczególnych
elementów.
Zadanie 1 (6 pkt)
Delikatnie rozchyl działki kielicha i narysuj schemat owocu (widok z góry). Rysunek opisz i podpisz. W opisie
uwzględnij poło\
onÄ… centralnie na dnie kwiatowym oÅ› podtrzymujÄ…cÄ… owoc zwanÄ… karpoforem.
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 1
TWÓJ KOD
Zadanie 2 (4 pkt)
Ustal typ owocu wpisujÄ…c 4 razy znak X w kolumnie  Owoc malwy przy odpowiednich nazwach.
Owoc
Niektóre typy owoców malwy
suche
jednonasienne
orzech
ziarniak
niełupka
wielonasienne
pękające
mieszek
strÄ…k
Å‚uszczyna
torebka
rozpadajÄ…ce siÄ™
rozłupnia
strąk przewęzisty
Zadanie 3 (5 pkt)
Encyklopedia PWN:
Rozłupka, bot. owocek zawierający jedno nasienie.
Wykorzystaj informację do zidentyfikowania rozłupki i nasienia malwy.
Narysuj rozłupkę i nasienie malwy, zachowaj proporcje.
rozłupka malwy nasienie malwy
Zadanie 4 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal, ile płatków korony ma kwiat malwy i wpisz odpowiedz
:
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
Zadanie 5 (1 pkt)
Na podstawie obserwacji materiału biologicznego ustal z ilu owocolistków składa się zalą\
nia malwy i wpisz
odpowiedz
: & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 2
TWÓJ KOD
Część teoretyczna
Tekst do zadania 6
AlergiÄ… nazywamy nadmiernÄ… reakcjÄ™ organizmu na jakiÅ› czynnik (alergen). Kontakt z alergenem powoduje
wytwarzanie przeciwciał, znajdujących się między innymi na błonie komórkowej komórek tucznych. Kiedy alergen
zostanie wyłapany przez przeciwciała, komórki tuczne wydzielają histaminy, odpowiedzialne za takie reakcje
alergiczne, jak kaszel, katar, wysypka.
Zadanie 6 (3 pkt)
Na rysunku podpisz wskazane elementy, wybierajÄ…c potrzebne terminy z tekstu.
Zadanie 7 (3 pkt)
Opisz cechy komórek tucznych wstawiając znak X w zacienione rubryki.
1. Najbardziej
leukocyt neuron oocyt
podobna komórka:
2. Częste miejsce zakończenia błona
mięsień sercowy
występowania: nerwowe śluzowa
3. Nale\
y do układu: hormonalnego nerwowego odpornościowego
Tekst do zadań, 8, 9. 10.
Intensywność oddychania komórkowego u roślin zale\
y miedzy innymi od temperatury otoczenia. U ziemniaka na
przykład najwy\
sza jest w przedziale temperatur 35-40 stopni Celsjusza. Powy\
ej 40° gwaÅ‚townie spada.
Oddychanie nie zachodzi w temperaturze poni\
ej okoÅ‚o 5°C.
Zadanie 8 (2 pkt)
Opisz współrzędne wykresu, który mógłby ilustrować podaną informację.
1. Współrzędna niezale\
na x: & & & & & & .2. Współrzędna zale\
na y: & & & & & & & &
Zadanie 9 (1 pkt)
Podaj przykładową jednostkę dla zmiennej zale\
nej y: & & & & & & & & & & & & & & ..
Zadanie 10 (1 pkt)
Które współrzędne (x, y) opisują wykres ilustrujący informację podaną w tekście? Wska\
je.
A. (0, 0), (0, 5), (0, 35), (0, 45)
B. (5, 10), (35, 70), (40, 80), (45, 90)
C. (5, 1), (35, 70), (40, 70), (45, 20)
D. (0, 5), (30, 70), (35, 75), (45, 70)
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 3
TWÓJ KOD
Zadanie 11 (4 pkt)
Rozpoznaj roślinę przedstawioną na rysunku.
A. Zapisz nazwę rodzajową tej rośliny.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & .
B. Zapisz nazwę rodziny, do której ta roślina
nale\
y& & & & & & & & & & & & & & &
C. Zaznacz na rysunku i podpisz nazwÄ™
organu odpowiedzialnego za
I. rozmna\
anie płciowe tej rośliny,
II. rozmna\
anie bezpłciowe rośliny.
Wybrane organy podpisz odpowiednio I i II.
Zadanie 12 (4 pkt)
Wykorzystaj poni\
szy opis do wykonania zadania.
Opis przeprowadzenia doświadczenia:
Materiały:
- indofenol  barwnik koloru niebieskiego, który traci barwę w obecności witaminy C,
- tabletka z witaminÄ… C, pokruszona i rozpuszczona w 1 ml wody,
- po 5 ml soku z cebuli, jabłek, cytryn, ziemniaka.
- 5 probówek,
- 5 kroplomierzy.
Wykonanie:
- Podpisać probówki: 1. roztwór witaminy C, 2. sok z cebuli, 3. sok z jabłek, 4. sok z cytryn, 5. sok z ziemniaków.
- Do ka\
dej probówki dodać po 2 ml indofenolu.
- Wkraplać powoli do probówek: 1. roztwór witaminy C, a do probówek 2. - 5. odpowiednie soki i mieszać ich
zawartość.
- Zanotować liczbę dodanych kropli witaminy C i ka\
dego soku.
12 A. Zapisz cel tego doświadczenia& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & &
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & .
12 B. Wyjaśnij, dlaczego u\
yto pięciu kroplomierzy, a nie jednego.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ....
12 C. Określ kiedy nale\
y zakończyć wkraplanie witaminy C do indofenolu.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& & ..
12 D. Wyjaśnij, po co przeprowadzono próbę w probówce 1.
& & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..& & ..
Zadanie 13 (4 pkt)
Uzupełnij tabelę w taki sposób, by opisywała sposoby identyfikacji wybranych zwiazków chemicznych.
Wykrywany zwiÄ…zek Odczynnik Wynik
chemiczny
1 węglan wapnia kwas octowy
2 woda wapienna zmętnienie wody wapiennej
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 4
TWÓJ KOD
pod wpływem odczynnika białko
3 białko przyjmuje barwę
pomarańczowo\
ółtą
po dodaniu odczynnika i ogrzaniu
4 glukoza probówki roztwór zmienia barwę na
ceglastÄ….
Zadanie 14 (1 pkt)
Kość kurczaka została umieszczona na 12 godzin w 10% roztworze octu. Oto zapisy, które się pojawiły
w dokumentacji uczniów:
Ala: Z kości wydostają się pęcherzyki gazu.
Darek: Kość jest miękka i elastyczna.
Iga: Kość budują związki organiczne i mineralne.
Gosia: Składnikiem kości jest wapń.
Który uczeń zapisał wynik doświadczenia?
A. Ala i Darek. B. Iga i Gosia.
C. Tylko Gosia. D. Tylko Iga.
Zadanie 15 (4 punkty)
Wpisz do tabeli nazwy gatunkowe organizmów przedstawionych na rysunkach.
1. & & & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
2. & & & & & & & & & & & & & & & & & ..
3 & & & & & & & & & & & & & & & & &
4 & & & & & & & & & & & & & & & & .
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 5
TWÓJ KOD
Zadanie 16 (3 pkt)
Oceń prawdziwość zdań, wstawiając znak X w odpowiednim miejscu:
TAK NIE
1. Ściana komórkowa ka\
dej komórki roślinnej zbudowana jest tak, aby
umo\
liwić przenikanie wody.
2. Ściany komórkowe umo\
liwiają kontakt między cytoplazmą sąsiednich
komórek.
3. W ścianie komórkowej roślin mogą być magazynowane substancje
zapasowe.
Zadanie 17 (3 pkt)
Rysunek przedstawia liście, kwiaty i owoce pospolitych drzew. Uwaga, nie zachowano jednakowej skali dla
przedstawienia obiektów.
Dopasuj do siebie liście, kwiaty i owoce. Wpisz wybrane oznaczenia w odpowiednie miejsca w tabeli.
Nazwa drzewa Liść Kwiat Owoc
Brzoza brodawkowata
Olsza czarna
Klon jawor
zDolny ÅšlÄ…zak Gimnazjalista 2011/2012, biologia str. 6