2012-06-03 Emocje i poznanie Plan 1. Pierwsyeństwo poznania przed emocjami 2. Procesy poznawcze jako składnuiki emocji 3. Wpływ procesów emocjonalnych na procesy poznawcze Wykład 7. Emocje i poznanie Emocje i poznanie Emocje i poznanie Plan Pierwsyeństwo poznania przed emocjami a. Pierwotność poznania względem emocji Spór o pierwszeństwo: początek publikacja Roberta Zajonca (1968) podważająca pogląd o pierwszeństwie poznania przed emocjami. Emocje i poznanie Emocje i poznanie a. Pierwotność poznania względem emocji a. Pierwotność poznania względem emocji Ocena poznawcza jest koniecznym elementem Wyniki badań: emocji. U jej podstaw leży rozpoznanie przez - brak dowodów na pierwotność poznania (oceny) podmiot zdarzenia jako znaczącego z punktu przed odczuciem emocji widzenia celów i interesów podmiotu (Lazarus, 1982; - obecność oceny w doświadczaniu emocji. Frijda, 1986). 1 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie b. Niezależność emocji i poznania b. Niezależność emocji i poznania Caroll Izard (1972): U zwierząt pewne bodzce Teza o pierwotności poznania przed emocją jest uruchamiają reakcje emocjonalne automatycznie bez nieprawdziwa z ewolucyjnego punktu widzenia (wg uprzedniej bez analizy poznawczej. Organizm aby Carolla Izarda, 1972). przeżyć musi dysponować sprawnym aparatem poznawczym i emocjonalnym. Emocje i poznanie Emocje i poznanie b. Niezależność emocji i poznania b. Niezależność emocji i poznania Dowody na niezależność poznania i emocji: Dowody na niezależność poznania i emocji: - są emocje pozbawione swojego przedmiotu np. - emocje pojawiające się bardzo wcześnie w kiliniczne przypadki stanów lęku lub niepokoju. rozwoju osobniczym (np. płacz małego dziecka) nie mają podstaw w procesach poznawczych (Plutchik, 1994). Emocje i poznanie Emocje i poznanie b. Niezależność emocji i poznania c. Pierwotność emocji względem poznania R. Zajonc: emocja wyprzedza poznanie zarówno w Dowody na niezależność poznania i emocji: sensie filogenetycznym jak i ontogenetycznym. - U ich podłoża mechanizm komunikowania Są uniwersalne międzygatunkowo i mają większe, niż otoczeniu społecznemu potrzeb, które muszą być poznanie znaczenie adaptacyjne. niezwłocznie zaspokojone. 2 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania - emocje są nieuniknione nie można zawiesić ich od- - niektóre stany emocjonalne (np. nastroje) mogą czuwania podczas gdy procesy poznawcze można być całkowicie pozbawione treści poznawczych. czasowo zawiesić, Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) wykorzystanie paradygmatu torowania (priming) Jeśli teza o pierwotności emocji względem poznania ekspozycja bodzca torującego przed ekspozycją jest słuszna, to bodzce afektywne powinny w bodzca właściwego. większym stopniu, niż bodzce nieafektywne wpływać na percepcję bodzca właściwego. Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Zastosowano suboptymalną ekspozycję bodzca Założenie:ekspozycja bodzca torującego wpływa na torującego (tak krótką, aby bodziec nie mógł być percepcję bodzca właściwego. świadomie zarejestrowany). 3 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Eksperyment Murphy i Zajonca (1994) Bodzce torujące afektywne: twarze wyrażające Czas ekspozycji optymalny 1 sek. pozytywne i negatywne emocje Czas ekspozycji suboptymalny - 4ms Bodzce torujące nieafektywne: figury geometryczne Bodzce właściwe: chińskie ideogramy Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Wyniki: Gdy bodzcem torującym była twarz wyrażająca Gdy bodzcem torującym były figury geometryczne pozytywną emocję badani bardziej lubili te reakcje na ideogramy były takie same jak w ideogramy, niż te, których bodzcem torującym były przypadku braku bodzca torującego. figury geometryczne. Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) Suboptymalne torowanie miało wpływ na Gdy chińskie ideogramy poprzedzone były bodzcem dokonywane oceny. Torowanie optymalne nie torującym w postaci twarzy wyrażającej negatywną wywoływało istotnych zmian w ocenie ideogramów. emocję ich (ideogramów) preferencja była niższa, niż w warunkach kontrolnych. 4 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Eksperyment Sheili Murphy i Zajonca (1994) W badaniach neuroanatomicznych wykazano Interpretacja - teza o pierwotności emocji względem istnienie struktur neuronalnych umożliwiających poznania jest słuszna, gdyż bodzce afektywne w pierwszeństwo emocji nad poznaniem. większym stopniu, niż bodzce nieafektywne wpływały na percepcję bodzca właściwego. Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania c. Pierwotność emocji względem poznania Wykryto bezpośrednie połączenie wzgórza i ciała Wykazano istnienie bezpośredniego połączenia migdałowatego (ciało migdałowate może szybko nerwowego pomiędzy siatkówką oka i wzgórzem zareagować na bodziec). (możliwość przekazywania impulsów z oka do podwzgórza bez pośrednictwa kory mózgowej). Emocje i poznanie Emocje i poznanie c. Pierwotność emocji względem poznania 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: - ocena (poznanie) ma nie zawsze charakter świadomy Lazarus (1984) 5 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: - trafność ekologiczna badań Zajonca (efekt - zatem udział elementów poznawczych w suboptymalnej ekspozycji); w realnych warunkach generowaniu emocji może być zatem w realnym ludzie sami organizują swoją sytuacje percepcyjną i życiu większy niż w laboratorium. mają wpływ na bodzce, które się pojawiają. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: - suboptymalne bodzce torujące pozwalają tylko - nie są w stanie różnicować pomiędzy emocjami na różnicowanie między bodzcami będącymi o tym samym znaku (strach, wstręt, gniew). Czyli w nośnikami pozytywnych i negatywnych emocji. wypadku bardziej zróżnicowanych emocji konieczne jest pojawienie się oceny poznawczej. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania Wątpliwości związane z badaniami Zajonca: W codziennym życiu oraz w eksperymentach labora- - wyniki badań pokazując, że stany afektywne toryjnych rzadko jest możliwe całkowite oddzielenie pojawiają się przy minimalnej stymulacji emocji od poznania. sensorycznej, przyznają pośrednio, że pewien podprogowy udział poznania jest konieczny w procesach generowania stanów afektywnych. 6 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 3. Współzależność emocji i poznania 2. Wzajemne oddziaływanie emocji i poznania Wyniki badań R. Bornsteina (1992) (związek między Zatem spór o pierwotność emocji i poznania powoli świadomością percepcji bodzców a siłą reakcji wygasa. Dzisiaj częściej się mówi o współzależności emocjonalnej) - siła efektu ekspozycji jest większa, emocji i poznania. gdy bodzce prezentowane są podprogowo, niż wtedy, gdy podmiot jest świadom ich występowania. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 3. Współzależność emocji i poznania 3. Współzależność emocji i poznania Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Osobom badanym eksponowano wstępnie bodzce Bodzce (twarze kobiet i wielokąty) eksponowano różną liczbę razy (1, 5, 10, lub 20) a części osób w suboptymalnie (5 ms) oraz optymalnie (500 ms). ogóle nie prezentowano wstępnie bodzców. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 3. Współzależność emocji i poznania 3. Współzależność emocji i poznania Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Następnie osobom badanym pokazywano Wynik: osoby badane bardziej lubiły te bodzce, które eksponowane wcześniej bodzce pytając o były prezentowane podprogowo w porównaniu do preferencje. prezentowanych optymalnie. 7 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 3. Współzależność emocji i poznania 3. Współzależność emocji i poznania Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 Interpretacja: oznacza to, że: Interpretacja: oznacza to, że: - nie jest potrzebne zaawansowane przetwarzanie - zanikanie efektu ekspozycji po optymalnej do wzbudzenia emocji prezentacji może wynikać stąd, że osoby badane biorą poprawkę na to, że już widziały te bodzce. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 3. Współzależność emocji i poznania Wpływ procesów emocjonalnych na funkcjonowanie Eksperyment Bornsteina i D Agostino, 1990 poznawcze może mieć charakter: Interpretacja: oznacza to, że: - informacyjny, modyfikując to, co ludzie myślą - Ta poprawka ma poznawczy charakter czyli - procesualny, modyfikując to jak ludzie myślą wskazuje na udział procesów poznawczych w przebiegu procesu emocjonalnego. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Wpływ nastroju na pamięć. G. Bower (1981) Wpływ nastroju na pamięć G. Bower (1981) Następnego dnia osoby badane wprowadzano (przy Osoby badane proszono o przypomnienie sobie pomocy hipnozy) w pozytywny lub negatywny nastrój epizodów z dzieciństwa a następnie o podział ich na i proszono ich o przypomnienie sobie jak największej 3 grupy (przyjemne, nieprzyjemne i neutralne). liczby epizodów z dzieciństwa. 8 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Wpływ nastroju na pamięć. G. Bower (1981) Wpływ nastroju na pamięć. G. Bower (1981) Wynik: osoby przeżywające pozytywny nastrój miały Wyniki: Osoby przeżywające negatywny nastrój miały łatwość przypominania sobie przyjemnych epizodów i łatwość przypominania sobie nieprzyjemnych trudności z przypominaniem sobie negatywnych. epizodów i trudności z przypominaniem sobie pozytywnych. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Wpływ nastroju na pamięć. G. Bower (1981) Wpływ nastroju na pamięć. G. Bower (1981) Interpretacja: zasada zgodności poznania z Konsekwencją tego jest łatwiejsze przypominanie nastrojem - nastrój aktywizuje związane z nim sobie treści zgodnych z nastrojem w porównaniu do treści pamięciowe. niezgodnych z nastrojem. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) P.H. Blaney (1986) - przegląd badań: Przeżywanie określonego stanu emocjonalnego Wcześniejsze zdarzenia zabarwione emocjonalnie aktywizuje w pamięci słowa semantycznie związane są najlepiej przypominane wtedy, gdy przeżywany z tym stanem i w konsekwencji ułatwia ich jest stan emocjonalny towarzyszący doświadczaniu spostrzeganie. tych zdarzeń w przeszłości (zasada zgodności stanów afektywnych z treściami poznawczymi). 9 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Eksperyment P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) Eksperyment P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) 5 kategorii ałów: Wywołanie u osób badanych pozytywnego lub - związane z radością (komedia), negatywnego nastroju przy pomocy muzyki. - pozytywne niezwiązane z radością (np. spokój), Ekspozycja wyrazów lub ciągów liter nie będących - związane ze smutkiem (np. płacz), wyrazami. - negatywne niezwiązane ze smutkiem (np. przestepstwo), - emocjonalnie neutralne (np. przyzwyczajenie) Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Eksperyment P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) Eksperyment P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) Wyniki; Wyniki - Osoby w radosnym nastroju szybciej - osoby smutne szybciej rozpoznawały słowa rozpoznawały słowa związane z radością niż słowa związane ze smutkiem. związane ze smutkiem, Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Eksperyment P. Niedenthal i M. Sutterlund (1994) Badanie (Forgas i Moylan, 1987) Wyniki Wpływ nastroju na formułowanie sądów o świecie - ani smutny ani radosny nastrój nie wpływał na społecznym i sobie samym szybkość rozpoznawania pozostałych słów. 10 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Badanie Forgas i Moylan, 1987 Wpływ nastroju na formułowanie sądów o świecie Pytano o opinie o politykach, o zagrożeniu przestęp- społecznym i sobie samym (Forgas i Moylan, 1987). czością o zadowolenie z życia osoby w 3 sytuacjach: Opinie osób, które obejrzały smutny film różniły się - przed obejrzeniem filmów oraz od opinii osób, które obejrzały wesoły film. - po obejrzeniu smutnego filmu Obie grupy badane nie różniły się opiniami - po obejrzeniu wesołego filmu przed wejściem do kina. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Nastrój a tryb przetwarzania informacji Nastrój a tryb przetwarzania informacji Badania L. Worth i D. Mackie Badania L. Worth i D. Mackie Połowie osób badanych z każdej z grup Połowę osób badane wprawiono w nastrój pozytywny przedstawiono 2 wersje przemówień na temat a drugą połowę w nastrój neutralny. kwaśnych deszczy. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Nastrój a tryb przetwarzania informacji Nastrój a tryb przetwarzania informacji Badania L. Worth i D. Mackie Badania L. Worth i D. Mackie Przemówienie było niezgodne z postawami osób Jedna wersja przemówienia zawierała rzeczowe badanych. i dobrze uzasadnione argumenty a w drugiej argumenty słabe i nieprzekonująco uzasadnione. 11 2012-06-03 Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Nastrój a tryb przetwarzania informacji badania Nastrój a tryb przetwarzania informacji - badania L. L.Worth i D. Mackie Worth i D. Mackie Wyniki: Osoby w pozytywnym nastroju zmieniały Wyniki: osoby w neutralnym i negatywnym nastroju postawy pod wpływem informacji o autorze, a siła bardziej zdecydowanie zmieniały postawy pod wpływem poważnych niż słabych argumentów, a argumentów nie miała żadnego znaczenia. informacja o autorze przemówienia nie miała znaczenia. Emocje i poznanie Emocje i poznanie 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze 4. Emocje i nastrój a procesy poznawcze Nastrój a tryb przetwarzania informacji - badania Nastrój a tryb przetwarzania informacji badania L.Worth i D. Mackie L.Worth i D. Mackie Wyniki: nastrój neutralny i negatywny sprzyja Nastrój pozytywny sprzyja skróconemu, uproszczo- systematycznemu trybowi przetwarzania informacji nemu trybowi przetwarzania informacji (istotne są (ważność i rzetelność stosowanej argumentacji). forma prezentacji i autorytet nadawcy komunikatu) 12