Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone, caÅ‚kowicie dożylne i caÅ‚kowicie wziewne ZNIECZULENIE OGÓLNE PrzejÅ›ciowy stan utraty przytomnoÅ›ci, w którym po osiÄ…gniÄ™ciu odpowiedniej gÅ‚Ä™bokoÅ›ci możliwe jest wykonanie zabiegu chirurgicznego bez odruchów obronnych a uzyskany podaniem jednego lub kilku Å›rodków z wykorzystaniem jednej lub kilku dróg podania. WchÅ‚anianie Od drogi podania zależy stopieÅ„ i szybkość z jakÄ… podany lek dociera do krwioobiegu Dożylna Wziewna Domięśniowa Doodbytnicza Doustna PrzezÅ›luzówkowa (np. donosowa) Przezskórna Dystrybucja Po dotarciu leku do kompartmentu wewnÄ…trznaczyniowego szybkość przenikania do tkanek i innych pÅ‚ynów ustrojowych zależy od: Perfuzji tkankowej (rzutu serca) Masy tkanki Stężenia biaÅ‚ek osoczowych i stopnia wiÄ…zania leku w tkankach Miejscowych różnic pH PrzepuszczalnoÅ›ci poszczególnych bÅ‚on tkankowych Znieczulenie dożylne StopieÅ„ wiÄ…zania z receptorem zależy od zdolnoÅ›ci penetracji Å›rodka do danej tkanki i jej ukrwienia Wolna część Å›rodka ulegać może przemianie do aktywnych i nieaktywnych farmakologicznie metabolitów Wydalanie z organizmu w formie niezmienionej lub zmienionej, czasem jako aktywne metabolity Znieczulenie dożylne Po podaniu dożylnym część Å›rodka anestetycznego wiąże siÄ™ częściowo z biaÅ‚kami osocza i przechodzi w formÄ™ farmakologicznie biernÄ…. Wolna frakcja leku, stanowiÄ…ca jego aktywnÄ… część, ulega dystrybucji w tkankach i wiąże siÄ™ z odpowiednimi receptorami Dystrybucja Dla odzwierciedlenia różnic w perfuzji poszczególnych tkanek używa siÄ™ modelu wielokompartmentowego kompartment Masa Rzut ciaÅ‚a% serca% NarzÄ…dy dobrze unaczynione (mózg, 10 75 wÄ…troba, serce, nerki, gr.dokrewne) mięśnie 50 20 NarzÄ…dy sÅ‚abo ukrwione (koÅ›ci, 40 5 wiÄ™zadÅ‚a, chrzÄ…stki, tkanka tÅ‚uszczowa) Stężenie Å›rodka anestetycznego w osoczu Eliminacja ZakoÅ„czenie farmakologicznego dziaÅ‚ania leku zależy od dwóch czynników: metabolizmu i wydalania Okres poÅ‚owiczej eliminacji (T1/2²) jest bezpoÅ›rednio zależny od objÄ™toÅ›ci dystrybucji a odwrotnie proporcjonalny do klirensu. Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone 1911- George W.Crile z Cleveland ogÅ‚osiÅ‚ teoriÄ™ skojarzonego zwalczania szkodliwoÅ›ci opierajÄ…cÄ… siÄ™ na poÅ‚Ä…czeniu pÅ‚ytkiej anestezji ze znieczuleniem miejscowym 1926- John S. Lundy z Mayo Clinic wprowadziÅ‚ okreÅ›lenie anestezja zbilansowana dla kombinacji premedykacji, znieczulenia miejscowego i anestezji z użyciem jednego lub wiÄ™cej Å›rodków Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone (anestezja zbilansowana) Skojarzone podawanie Å›rodków anestetycznych w niższych dawkach, w poÅ‚Ä…czeniu z opioidami, Å›rodkami zwiotczajÄ…cymi mięśnie poprzecznie prążkowane, pozwala na unikanie dziaÅ‚aÅ„ niepożądanych wystÄ™pujÄ…cych przy podawaniu dużych dawek pojedynczych anestetyków Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone Wprowadzenie do znieczulenia: najczęściej dożylnym podaniem podaniem Å›rodka nasennego, opioidu i Å›rodka zwiotczajÄ…cego umożliwiajÄ…cego intubacjÄ™ tchawicy. Indukcja wziewna w wybranych sytuacja klinicznych (przewidywane trudnoÅ›ci intubacji, możliwość intubacji z zachowaniem oddechu wÅ‚asnego pacjenta, anestezja pediatryczna) Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone Podtrzymanie znieczulenia: w zależnoÅ›ci od zÅ‚ożonoÅ›ci procedury chirurgicznej stosowana wziewnie mieszanina anestetyczna 02/N20 lub 02/N20/Å›rodek halogenowy i/lub dawki podtrzymujÄ…ce opioidu i Å›rodka zwiotczajÄ…cego skojarzenie znieczulenia ogólnego ze znieczuleniem regionalnym Znieczulenie ogólne zÅ‚ożone Wyprowadzenie ze znieczulenia: zmniejszenie stężenia wdechowego anestetyków wziewnych pod koniec operacji (powyżej MAC-awake), zaprzestanie podawania anestetyku wziewnego, wentylacja 100% tlenem (jeżeli stosowano N20!) odwrócenie blokady zÅ‚Ä…cza nerwowo-mięśniowego gdy zachodzi konieczność. Znieczulenie wziewne Podanie drogÄ… wziewnÄ… Å›rodków, które dalej drogÄ… krwi osiÄ…gajÄ… OUN i tam wchodzÄ… w interakcjÄ™ z bÅ‚onami komórek nerwowych: albo wzmagajÄ… czynnoÅ›ci hamujÄ…ce lub hamujÄ… przenoszenie impulsów w synapsach prowadzÄ…c do znieczulenia ogólnego. WchÅ‚anianie: Powietrze wdychane powietrze pÄ™cherzykowe krew tkanki Znieczulenie wziewne Szybkość indukcji znieczulenia zależy od prÄ™dkoÅ›ci zwiÄ™kszania siÄ™ ciÅ›nienia parcjalnego anestetyku w pÄ™cherzykach (PA) Rozpuszczalność Å›rodków anestetycznych we krwi decyduje o ich wychwytywaniu z pÄ™cherzyków do krwi a wiÄ™c o szybkoÅ›ci indukcji. Im mniejsza rozpuszczalność tym szybciej wzrasta ciÅ›nienie parcjalne (szybciej przebiega wprowadzanie do znieczulenia i wyprowadzanie z niego). Znieczulenie wziewne ProwadzÄ…c znieczulenie wziewne przy użyciu jednego anestetyku można rozróżnić kolejne stadia Å›wiadczÄ…ce o gÅ‚Ä™bokoÅ›ci znieczulenia. Stadia znieczulenia wg. Guedela (znieczulenie eterowe; uwzglÄ™dnia zmiany zrenic, ruchów gaÅ‚ek ocznych, odruchów i oddechu) I stadium amnezji i analgezji II stadium pobudzenia III stadium tolerancji chirurgicznej IV stadium zatrucia Stadia znieczulenia wg. Guedela Znieczulenie caÅ‚kowicie wziewne VIMA Volatile Induction and Maintenance Anesthesia Uzyskiwane jest wyÅ‚Ä…cznie wziewnym podaniem anestetyku w mieszaninie N2O/O2 lub w mieszaninie O2/powietrze. Indukcja wymaga zastosowania Å›rodków niedrażniÄ…cych drogi oddechowe Szybka indukcja, dobra sterowalność poziomem znieczulenia i szybkie budzenie przy zastosowaniu Å›rodków o niskim współczynniku rozdziaÅ‚u krew/gaz Znieczulenie VIMA - sewofluran W trakcie stosowania wysokich stężeÅ„ sewofluranu od poczÄ…tku indukcji obserwuje siÄ™ stopniowe spÅ‚ycenie oddechu i jego przyÅ›pieszenie. Przy konwencjonalnej metodzie (stopniowy wzrost stężeÅ„ wdechowych) czÄ™sto wystÄ™puje faza pobudzenia. Alternatywne metody indukcji wziewnej: VCRII, metoda trzech kolejnych oddechów o pojemnoÅ›ci życiowej, metoda wielokrotnych gÅ‚Ä™bokich oddechów Znieczulenie VIMA - sewofluran Po natlenieniu pacjenta ,ukÅ‚ad oddechowy aparatu do znieczulenia wypeÅ‚niany jest mieszaninÄ… tlenu i N2O w stosunku 1:1 oraz sewofluranu w stężeniu 7v% Znieczulany oddycha przez szczelnie przyÅ‚ożonÄ… maskÄ™ mieszaninÄ… anestetycznÄ… przy dopÅ‚ywie Å›wieżych gazów 6l/min, w okÅ‚adzie okrężnym zastawka nadmiarowa w poÅ‚ożeniu dla oddechu spontanicznego IndukcjÄ™ znieczulenia przeprowadza siÄ™ technikÄ… kilku pogÅ‚Ä™bionych wdechów. ZnikniÄ™cie odruchu rzÄ™sowego oznacza koniec indukcji (Å›rednio po ok.1 min) Znieczulenie VIMA - sewofluran Wysokie stężenia sewofluranu stosuje siÄ™ do momentu zaÅ‚ożenia maski krtaniowej lub intubacji tchawicy (MAC EI50) 2,86MAC (4,52%) doroÅ›li; 1,35MAC (2,7%) dzieci Podtrzymanie znieczulenia- zmniejszenie stężenia wdechowego sewofluranu do 1-2,5v% (w mieszaninie 02/N20) Zabieg operacyjny można rozpocząć gdy zrenice sÄ… zwężone i ustawione centralnie a koÅ„cowo-wydechowe stężenie sewofluranu ma wartość 1,2MAC Na 5 min przed zakoÅ„czeniem operacji redukujemy stężenie anestetyku do 0,5v% MAC-awake = 0,36MAC Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA Total IntraVenous Anesthesia Uzyskiwane jest wyÅ‚Ä…cznie dożylnym podaniem Å›rodków, a wentylacjÄ™ pÅ‚uc prowadzi siÄ™ mieszaninÄ… tlenu i powietrza. Podawanie Å›rodków w postaci pojedynczych dawek prowadzi do tego, że gÅ‚Ä™bokość anestezji oscyluje powyżej i poniżej oczekiwanego poziomu. Znieczulenie TIVA częściej prowadzi siÄ™ stosujÄ…c ciÄ…gÅ‚e wlewy anestetyków, analgetyków i jeÅ›li to konieczne Å›rodków zwiotczajÄ…cych. Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA (Total IntraVenous Anesthesia) Dla szybkiego osiÄ…gniÄ™cia poziomu terapeutycznego Å›rodka (Cp) podaje siÄ™ dawkÄ™ wstÄ™pnÄ… (LD Loading Dose) LD = Cp (mg/ml) x Vd (ml/kg) dla podtrzymania pożądanego efektu klinicznego wlew ciÄ…gÅ‚y z poczÄ…tkowa prÄ™dkoÅ›ciÄ… (MIR Maintenance Infusion Rate) MIR = Cp (mg/ml) x Cl (ml/kg/min) (zasada Mitenko- Ogilvie) Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA Wielkość poczÄ…tkowego wlewu podtrzymujÄ…cego ma uzupeÅ‚nić wartość Å›rodka, która opuszcza mózg przez redystrybucjÄ™ i eliminacjÄ™. Kiedy redystrybucja ma mniejsze znaczenie, szybkość wlewu zależy wyÅ‚Ä…cznie od eliminacji i pożądanego stężenia leku we krwi. W znieczuleniu TIVA zastosowanie znajdujÄ… te anestetyki, analgetyki czy Å›rodki zwiotczajÄ…ce mięśnie, które posiadajÄ… krótki czas eliminacji. Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA MIR klinicznie odpowiada takiej szybkoÅ›ci wlewu anestetyku przy której zablokowana jest odpowiedz ruchowa na bodziec chirurgiczny u poÅ‚owy znieczulanych. Stopniowy wzrost oznak nieadekwatnej anestezji wymaga korekty szybkoÅ›ci wlewu o 25-50%. Przy nagÅ‚ym wzroÅ›cie aktywnoÅ›ci ukÅ‚adu autonomicznego konieczne jest podanie maÅ‚ych dawek Å›rodka rzÄ™du 10-20% dawki poczÄ…tkowej i zwiÄ™kszenie szybkoÅ›ci wlewu jeżeli stymulacja jest utrzymana. Znieczulenie TIVA wskazania Wlew Å›rodka dożylnego jako technika alternatywna do anestezji wziewnej N2O/O2 Element hypnotyczny uzupeÅ‚niajÄ…cy techniki regionalne Chirurgia jednego dnia Przeciwwskazane inne techniki anestetyczne (obrażenia OUN, anestezja w komorach hiperbarycznych, medycyna katastrof i wojenna- brak aparatów do znieczulenia Niepożądane lub przeciwwskazane stosowanie N2O (chirurgia ucha Å›rodkowego, chirurgia laparoskopowa, neuroanestezja) Zapobieganie zjawisku awerness w trakcie zabiegów z użyciem krążenia pozaustrojowego NiedogodnoÅ›ci znieczulenia TIVA TrudnoÅ›ci w ocenie gÅ‚Ä™bokoÅ›ci znieczulenia szczególnie u zwiotczonych pacjentów Możliwość wystÄ…pienia depresji oddechowej w okresie pooperacyjnym szczególnie u chorych u których stosowano opioidy Konieczność dodatkowego dostÄ™pu do żyÅ‚y Konieczność posiadania strzykawek automatycznych Nowy reżim postÄ™powania i dawek Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA Åšrodki hypnotyczne: Propofol: d.inukcyjna 2-2,5mg/kg; d.podtrzymujÄ…ce 20-40 mg (0,5mg/kg) lub wlew ciÄ…gÅ‚y 14-4mg/kg/godz Metoheksital: d.indukcyjna 1-1,5mg/kg; d.podtrzymujÄ…ce 20-40 mg lub wlew ciÄ…gÅ‚y 9-2mg/kg/godz (d.max.600- 800mg) Midanium: d.Indukcyjna 0,1-0,3mg/kg, d.podtrzymujÄ…ce 2- 3mg lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,1-0,3 mg/kg/godz Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA Åšrodki analgetyczne: Fentanyl: d.indukcyjna 2-5µ/kg, d.podtrzymujÄ…ca 1-2µ/kg co 10-30min lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,5-5µ/kg/godz Alfentanyl: d.indukcyjna 5-50µ/kg, d.podtrzymujÄ…ca 5 - 10µ/kg co 5-10min lub wlew ciÄ…gÅ‚y 30-150µ/kg/godz Sufentanyl: d.indukcyjna 1-2µ/kg, d.podtrzymujÄ…ca 0,1- 0,3µ/kg co 10-30min lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,1-1,0 µ/kg/godz Remifentanyl: d.indukcyjna 1µ/kg, d.podtrzymujÄ…ca 1µ.kg co 2-5min lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,1-2µ/kg/min Znieczulenie caÅ‚kowicie dożylne TIVA Åšrodki zwiotczajÄ…ce: Wekuronium: d.indukcyjna 0,1mg/kg, d.podtrzymujÄ…ca 0,02mg/kg lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,05mg/kg/godz Atracurium: d.indukcyjna 0,6mg/kg, d.podtrzymujÄ…ca 0,2mg/kg lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,1- 0,2mg/kg/godz Miwacurium: d.indukcyjna 0,15-0,25mg/kg, d.podtrzymujÄ…ca 0,1mg/kg lub wlew ciÄ…gÅ‚y 0,5- 0,6mg/kg/godz