STRATEGIA EKOROZWOJU POLSKI Degradacja środowiska lata 80-te XX w. Polityka ekologiczna państwa Wskazniki emisji głównych zanieczyszczeń atmosfery w Polsce i krajach OECD w 1989 r. Pyły SO2 NOx CO2 CO Emisja na mieszkańca (kg/M) Polska 63,1 102,8 38,9 3301 84,2 OECD 14,6 44,1 38,5 2651 142,6 Emisja na jednostkę powierzchni kraju (t/km2) Polska 7,7 12,5 4,7 402 10,3 OECD 1,1 4,6 4,6 364 13,3 Emisja na jednostkę energii pierwotnej (kg/tpu) Polska 13,8 22,4 8,5 1029 18,5 OECD 2,0 8,2 6,4 637 24,0 Emisja na jednostkę dochodu narodowego (kg/tys. USD) Polska 15,0 24,5 9,3 787 20,2 OECD 1,8 5,4 4,0 290 14,3 tpu tona paliwa umownego [MPiH, 1992] Struktura zużycia energii pierwotnej w Polsce, krajach OECD i na świecie w 1990 r. Zanieczyszczenie powietrza Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń atmosfery w Polsce w latach 1987-1989 [mln ton/rok] Komunalno- Nazwa Energetyka Przemysł Transport bytowe, OGÓAEM substancji rolnictwo Dwutlenek 2,0 1,0 0,1 0,9 4,0 siarki Tlenki azotu 0,5 0,4 0,4 0,1 1,5 Pyły 0,8 1,3 - 0,9 3,0 Tlenek 0,06 1,37 0,92 0,85 3,2 węgla Dwutlenek 180 130 37 110 457 węgla Węglowodory 0,02 0,15 0,23 - 0,4 aromatyczne Udział Polski i innych krajów w emisji dwutlenku siarki na obszarze Europy lata 1987-89 b. NRD b. ZSRR 13,2% 22,4% Polska 10,0% b. Czechosłowacja 6,6% inne EWG 9,5% inne b. Bloku Wsch. 14,0% Skandynawia 2,6% Francja W. Brytania 3,1% 9,5% RFN Włochy 3,1% 6,0% Struktura emisji SO2 i NOx w Polsce w 1989 r. Ponad 90% emisji SO2 związana ze spalaniem węgla (przekroczenie norm w dużych miastach: Górny Śląsk, K-ów, Legnicko-Głogowski Okręg Miedziowy, Sudety) Udział technologii przemysłowych niewielki Emisja SO2 z pojazdów mechanicznych w silnikach Diesla, związana ze spalaniem zasiarczonego oleju napędowego Obszar Czarnego Trójkąta u zbiegu granic Polski, Niemiec i Czech Największe zagłębie węgla brunatnego w Europie, Produkcja ok. 200 mln ton/rok (Polska 20 mln ton) ok. 25 % wydobycia w skali Europy 17 dużych elektrowni (Turów na terytorium Polski), brak instalacji do odsiarczania spalin Emisja SO2 3 mln ton (Turów 200 tys. ton) na obszarze równym ź pow. HolandiiŁ20% emisji SO2 w Europie Depozycja związków siarki w Centralnej Europie, w mg/m2 w 1990 r. Największa depozycja związków siarki Zakwaszenie opadów : pH < 3,0 Zniszczenie lasów w Górach Izerskich Dramatyczna sytuacja Góry Izerskie i Karkonosze Po polskiej całkowicie wyginęły górskie lasy świerkowe na obszarze 13 tys. ha Przestrzenny rozkład emisji dwutlenku siarki w Polsce oraz wielkość transgranicznego strumienia SO2 w 1989 roku Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń atmosfery w Polsce w latach 1987-1989 [mln ton/rok] Komunalno- Nazwa Energetyka Przemysł Transport bytowe, OGÓAEM substancji rolnictwo Dwutlenek 2,0 1,0 0,1 0,9 4,0 siarki Tlenki azotu 0,5 0,4 0,4 0,1 1,5 Pyły 0,8 1,3 - 0,9 3,0 Tlenek 0,06 1,37 0,92 0,85 3,2 węgla Dwutlenek 180 130 37 110 457 węgla Węglowodory 0,02 0,15 0,23 - 0,4 aromatyczne Udział Polski i innych krajów w emisji tlenków azotu na obszarze Europy b. Czechosłowacja Polska 5,1% 7,2% inne b. Bloku Wsch. b. ZSRR 8,2% 17,9% Francja 7,8% inne EWG RFN 12,4% 13,8% Skandynawia, Austria, Włochy W. Brytania Szwajcaria 8,5% 12,6% 6,5% Struktura emisji SO2 i NOx w Polsce w 1989 r. Ok. 60% emisji NOx pochodzi z procesów spalania paliw (w energetyce, ciepłownictwie komunalnym i przemysłowym; udział małych zródeł ciepłowniczych piece, małe kotły mniejszy niż w przypadku SO2) Udział motoryzacji w emisji NOx ok. 30%; znacznie większy niż w przypadku SO2. Szacunkowa emisja głównych zanieczyszczeń atmosfery w Polsce w latach 1987-1989 [mln ton/rok] Komunalno- Nazwa Energetyka Przemysł Transport bytowe, OGÓAEM substancji rolnictwo Dwutlenek 2,0 1,0 0,1 0,9 4,0 siarki Tlenki azotu 0,5 0,4 0,4 0,1 1,5 Pyły 0,8 1,3 - 0,9 3,0 Tlenek 0,06 1,37 0,92 0,85 3,2 węgla Dwutlenek 180 130 37 110 457 węgla Węglowodory 0,02 0,15 0,23 - 0,4 aromatyczne Udział Polski i innych krajów w emisji pyłów na obszarze Europy lata 1987- 89 b. ZSRR b. NRD 34,8% 9,2% Polska 12,5% państwa EWG 16,9% Czechosłowacja 7,1% Skandynawia, Austria, Szwajcaria inne b. Bloku Wsch. 1,9% 17,7% Zanieczyszczenie wód, gleb. Odpady. Stopień oczyszczania ścieków w Polsce w 1989 r. 1989 r. 1/3 ścieków komunalnych i przemysłowych zrzucana do wód bez oczyszczenia Dalsze 35% po wstępnym oczyszczeniu mechanicznym Pozostałe ok. 32% ścieków oczyszczano w stopniu zadawalającym Zanieczyszczenie wód 1989 r. " 44% miast polskich nie miało oczyszczalni (w tym 3 miasta o liczbie mieszkańców > 200 tys. Białystok, Aódz, Radom) " Możliwości przerobowe oczyszczalni w wielu dużych aglomeracjach miejsko-przemysłowych (Warszawa, Kraków, Wrocław, Poznań, Gdańsk, Bydgoszcz, Szczecin) daleko niewystarczające w stosunku do potrzeb. " W wyniku tych zaniedbań stan czystości wód w Polsce bardzo zły. Stan zanieczyszczenia rzek w Polsce w 1989 r. " I klasa czystości woda zdatna do picia: 5% ogólnej dł. rzek " Wody pozaklasowe (nie nadające się nawet do celów przemysłowych): 35% Udziały poszczególnych krajów Zanieczyszczenie Bałtyku w zanieczyszczeniu Bałtyku azotem i fosforem, w kg na substancjami biogennymi i mieszkańca rocznie organicznymi w 1989 r. BZT5 substancje organiczne Ilość odpadów komunalnych wytwarzanych w Polsce w latach 1975-90 vIlość odpadów komunalnych przypadających w Polsce na jednego mieszkańca ok. 1,2 m3. vW krajach Europy Zachodniej 3-4 m3. Odpady przemysłowe wytwarzane, wykorzystywane i składowane w latach 1975-90 vWg oficjalnych danych GUS na hałdach, składowiskach i stawach osadowych ponad 1,6 mld ton odpadów przemysłowych (szacunki wykonane przez specjalistów 2,5-3 mld ton) vPrawie połowa tych składowisk na terenie woj. katowickiego vSkładowiska odpadów przemysłowych ok. 11 tys. ha Obszary ekologicznego zagrożenia w Polsce Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku W 1989 r. w województwie katowickim wydobywano: 98% krajowego wydobycia węgla kamiennego; 100% krajowego wydobycia cynku; wytwarzano: ok. 50 % krajowej produkcji stali; 34% koksu; 41% szkła okiennego; 50% samochodów osobowych 7% kwasu siarkowego. Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku Z produkcją przemysłu Górnego Śląska związana jest emisja ok.: 560 tys. ton pyłów 950 tys. ton SO2 250 tys. ton tlenków azotu 900 m3 ścieków, z których tylko 25% było oczyszczanych we właściwy sposób. Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku Liczne analizy wykazały dodatnią korelację między zanieczyszczeniem środowiska a chorobami cywilizacyjnymi, jakimi są: alergie, choroby dróg oddechowych i pokarmowych czy choroby nowotworowe, a także nadumieralność noworodków i skracanie życia. Zanieczyszczenie środowiska na Górnym Śląsku Na Górnym Śląsku średnia długość życia była o rok krótsza, niż w innych częściach Polski, nadumieralność mężczyzn w wieku 30 59 lat przewyższała o około 40% średnią krajową, dzieci rodziły się przeważnie z mniejszą masą ciała i o 60% częściej z wadami wrodzonymi, niż w innych częściach Polski, liczba zgonów noworodków najwyższa w Polsce w 1989 r. 18,5/1000 żywych urodzeń (średnia dla Polski 15,9/1000) Notowane były też przypadki uszkodzenia kodu genetycznego u ludzi żyjących na terenach o najwyższym zanieczyszczeniu. Średnioroczne wartości stężeń głównych zanieczyszczeń atmosfery na obszarze Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego w 1989 r. [g/m3] Stężenie Maksymalne Nazwa Średnie stężenie dopuszczalne wg natężenie w substancji na terenie GOP norm miastach Śląska Dwutlenek 32 44 65-83 siarki Tlenki azotu 50 66 100-120 Pyły 50 132 185-214 Tlenek węgla 120 6 500 12 900-17 500 Ołów 0,2 0,3 1,3-1,9 Kadm 0,01 0,10 0,80-1,16 Węglowodory alifatyczne 820 5700 11 100-13 600 (do C-5) Benzo(a)piren 0,001 0,042 0,070-0,89 Obszary ekologicznego zagrożenia Termin obszary ekologicznego zagrożenia po raz pierwszy zastosowano w aktach prawnych w załączniku do uchwały Rady Ministrów marcu 1983 roku w sprawie projektu Narodowego Planu Społeczno-Gospodarczego na lata 1983-1985. Kryteria wyznaczenia granic obszarów ekologicznego zagrożenia: przekroczenie dopuszczalnych stanów normatywnych co najmniej dwóch elementów środowiska lub wielokrotne bądz szczególnie uciążliwe (toksyczne) przekroczenie dopuszczalnego stanu normatywnego jednego elementu Obszary ekologicznego zagrożenia " Obszar ekologicznego zagrożenia obszar, na którym nastąpiła degradacja komponentów środowiska przyrodniczego: powietrza, wody, gleby lub szaty roślinnej. Zwykle przyczyną degradacji jest intensywna działalność gospodarcza człowieka, której skutkiem jest wielokrotne i długotrwałe przekraczanie dopuszczalnych dawek zanieczyszczenia. W konsekwencji prowadzi to do naruszenia stanu równowagi ekologicznej. " Tereny, oficjalnie uznane za obszary ekologicznego zagrożenia , zajmowały około 10% polskiego terytorium i zamieszkane były przez około 30% mieszkańców kraju (27 regionów w Polsce) . Obszary ekologicznego zagrożenia Oprócz Górnego Śląska do obszarów ekologicznego zagrożenia należały wszystkie duże okręgi przemysłowe: rejon Wałbrzycha (18 wydobycie węgla kamiennego, koksownie, huty szkła) rejon Legnicy, Lubina i Głogowa (9 kopalnie i huty miedzi) rejon Tarnobrzega (21 wydobycie siarki, produkcja kwasu siarkowego, huta szkła) rejon Płocka (8), Włocławka (7), Puław (14), Tomaszowa Maz. (13), Tarnowa (27) i Szczecina (1) wielkie fabryki chemiczne rejon Częstochowy (19), Kielc (20), Zawiercia (25) zakłady hutnicze i cementownie rejon Opola (22), Chełma (15), Inowrocławia (5) cementownie rejon Bełchatowa (11), Turowa (16), Konina (6) wielkie kopalnie węgla brunatnego i elektrownie Obszary ekologicznego zagrożenia Za zagrożone uważano także obszary wielkich miast: Kraków (26) Aódz (12) Poznań (3) Wrocław (10) Bydgoszcz (4) gdzie zlokalizowane były liczne uciążliwe zakłady przemysłowe Oprócz tego: rejony Zatoki Gdańskiej i Puckiej (2) oraz Zalewu Szczecińskiego (1) zostały uznane za obszary klęski ekologicznej Morza Bałtyckiego, ze względu na wielkie ilości ścieków, jakie tam trafiają wraz z wodami Wisły, Odry, miast nadbrzeżnych (Gdańska, Gdyni, Szczecina) oraz dużych portów morskich Koncentracja naruszeń środowiska na obszarach ekologicznego zagrożenia (według GUS Ochrona Środowiska, 1994) Struktura strat materialnych w 1989 r. spowodowanych zanieczyszczeniem środowiska w Polsce A z punktu widzenia elementów środowiska B z punktu widzenia rodzaju ponoszonych strat (MOŚZNiL, 1991) Najważniejsze osiągnięcia w dziedzinie ochrony środowiska 1991 r. przyjęcie przez sejm uchwały w sprawie Polityki ekologicznej państwa żrozpoczęcie tworzenia nowego prawa ekologicznego przez uchwalenie czterech ustaw, m. in. powołanie Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska; żstworzenie systemu finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska; 1992 r. powołanie Rady Ekologicznej Przy Prezydencie RP; Realizacja postanowień z Rio w Polsce 1993 r. przetłumaczenie i wydanie dokumentów z konferencji "Środowisko i Rozwój"; powoływanie wojewódzkich i gminnych Rad Ekologicznych w celu opracowywania lokalnych programów ekorozwojowych; 1994 r. powołanie Narodowej Komisji ds. Ekorozwoju; wydawanie materiałów instruktażowych dla przygotowywania programów ekorozwoju gmin (1993); powołanie Towarzystwa Filozofii Ekologicznej; rozwijanie się ekologicznych ruchów pozarządowych wydających czasopisma i materiały edukacyjne. Polityka ekologiczna państwa Głównym celem polityki ekologicznej państwa jest realizacja przyjętej w Konstytucji RP zasady zrównoważonego rozwoju (przyjęta w Rio de Janeiro w 1992 r.). Podstawowym założeniem ekorozwoju jest takie stymulowanie procesów gospodarczych i społecznych, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich, zarówno przez obecne jak i przez przyszłe pokolenia, zachowując jednocześnie trwałość funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Polityka ekologiczna państwa Ta podstawowa zasada jest w polityce ekologicznej państwa uzupełniona szeregiem zasad konkretyzujących: " zasada równego dostępu do środowiska przyrodniczego, " zasada regionalizacji polityki ekologicznej państwa, " zasada uspołecznienia realizacji polityki ekologicznej państwa, " zasada "zanieczyszczający płaci" " zasada przezorności " zasada prewencji (zasada likwidacji zanieczyszczeń, uciążliwości i zagrożeń u zródła) Polityka ekologiczna państwa Ta podstawowa zasada jest w polityce ekologicznej państwa uzupełniona szeregiem zasad konkretyzujących: " zasada zintegrowanego podejścia do ochrony środowiska " zasada stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) zapewnienie ochrony środowiska na najwyższym poziomie (dostępnym technicznie i ekonomicznie) " zasada subsydiarności i pomocniczości działań na wyższym szczeblu zarządzania wobec działań na szczeblu niższym " zasada skuteczności ekologicznej i efektywności ekonomicznej przedsięwzięć ochrony środowiska Polityka ekologiczna państwa Wszystkie procesy i działania społeczno-gospodarcze prowadzone na terenie Polski, a w związku z tym również określające i stymulujące je strategie, programy i plany rozwoju gospodarczego, rozwoju społecznego czy ochrony środowiska i jego zasobów powinny być ze sobą zintegrowane i wzajemnie powiązane celami, zadaniami oraz instrumentami wdrażania dążąc do zrównoważonego rozwoju. Kluczem strategii zrównoważonego rozwoju - racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych. Polityka ekologiczna państwa Cele zrównoważonego rozwoju racjonalne użytkowanie zasobów naturalnych: " racjonalizacja użytkowania wód; " zmniejszenie materiałochłonności i odpadowości produkcji; " zmniejszenie energochłonności gospodarki; " ochrona gleb i racjonalności ich wykorzystania; " prawidłowa gospodarce leśnej; " ochrona zasobów kopalin. II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010 II Polityka ekologiczna państwa fundament strategii zrównoważonego rozwoju Polski zakłada przede wszystkim poprawę jakości życia obywateli przez zapewnienie im bezpieczeństwa ekologicznego tj. egzystencji w nie skażonym środowisku i racjonalnych możliwości korzystania z zasobów naturalnych. II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010 Podstawowe zadania: " podniesienie energetycznej efektywności całej gospodarki, " wprowadzenie licznych zmian w technologiach spalania w energetyce i w transporcie, " wprowadzanie czystszych paliw, " rozwój odnawialnych i niekonwencjonalnych zródeł energii. II Polityka ekologiczna państwa na lata 2002-2010 Zgodnie z treścią II Polityki ekologicznej państwa przy formułowaniu poszczególnych zadań uwzględniono następujące priorytety: konieczność likwidacji związanych ze stanem środowiska bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi (w tym likwidacji tzw. gorących punktów ); konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska przyrodniczego na terytorium kraju, zwłaszcza na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych (w tym przestrzeni rolniczej i leśnej); konieczność partycypowania przez Polskę w przeciwdziałaniu zagrożeniom środowiska o charakterze globalnym. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 Działania na rzecz ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej do których należy zaliczyć: " działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju, " przystosowanie do zmian klimatu, " ochronę różnorodności biologicznej. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH 1. Ochrona przyrody 2. Ochrona i zrównoważony rozwój lasów 3. Racjonalne gospodarowanie zasobami wody 4. Ochrona powierzchni ziemi 5. Gospodarowanie zasobami geologicznymi POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO 1. Środowisko a zdrowie 2. Jakość powietrza 3. Ochrona wód 4. Gospodarka odpadami 5. Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych 6. Substancje chemiczne w środowisku Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona przyrody Podstawowym celem jest zachowanie bogatej różnorodności biologicznej polskiej przyrody na różnych poziomach organizacji: na poziomie wewnątrzgatunkowym (genetycznym), gatunkowym, ponadgatunkowym (ekosystemowym), wraz z umożliwieniem zrównoważonego rozwoju gospodarczego kraju, który w sposób niekonfliktowy współistnieje z różnorodnością biologiczną. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona przyrody c.d. W latach 2009-2012 jest konieczne dokończenie inwentaryzacji i waloryzacji różnorodności biologicznej Polski. Stworzy to podstawę do ustanowienia pełnej listy obszarów ochrony ptaków i ochrony siedlisk w europejskiej sieci Natura 2000. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona i zrównoważony rozwój lasów Dalsze prace w kierunku racjonalnego użytkowania zasobów leśnych przez kształtowanie ich właściwej struktury gatunkowej i wiekowej, z zachowaniem bogactwa biologicznego. Oznacza to rozwijanie idei trwale zrównoważonej i wielofunkcyjnej gospodarki leśnej. Lata 2009-2012 realizacja przez Lasy Państwowe Krajowego programu zwiększenia lesistości , lesistość Polski powinna wzrosnąć do 30% w 2020 r. i do 33% w 2050 r., Ochrona terenów wodno-błotnych Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona i zrównoważony rozwój lasów c.d. Dostosowanie składu gatunkowego drzewostanów do siedliska oraz zwiększenie różnorodności genetycznej i gatunkowej biocenoz leśnych, w tym realizacja programu restytucji jodły w Sudetach oraz ochrony i restytucji cisa w Polsce. W latach 2009-2012 przewiduje się także rozbudowę funkcji leśnych banków genów oraz wprowadzenie alternatywnego systemu certyfikacji lasów. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Racjonalne gospodarowanie zasobami wody ż Główny cel racjonalizacja gospodarowania zasobami wód powierzchniowych i podziemnych w taki sposób, aby uchronić gospodarkę narodową od deficytów wody i zabezpieczyć przed skutkami powodzi oraz zwiększenie samofinansowania gospodarki wodnej. ż Naczelne zadanie dążenie do maksymalizacji oszczędności zasobów wodnych na cele przemysłowe i konsumpcyjne, zwiększenie retencji wodnej oraz skuteczna ochrona głównych zbiorników wód podziemnych przed zanieczyszczeniem. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Racjonalne gospodarowanie zasobami wody c.d. ż Stopniowe wprowadzanie odpłatności przez użytkowników wód za korzystanie przez nich z zasobów wodnych, z uwzględnieniem oddziaływania na środowisko, ż Pełne dostosowanie polskiego prawa do prawa UE, ż Wyznaczenie obszarów zalewowych tam, gdzie nie zostały jeszcze wyznaczone, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona powierzchni ziemi " Główne cele dla ochrony powierzchni ziemi, a w szczególności dla ochrony gruntów użytkowanych rolniczo: - rozpowszechnianie dobrych praktyk rolnych i leśnych, zgodnych z zasadami rozwoju zrównoważonego, - przeciwdziałanie degradacji terenów rolnych, łąkowych i wodno-błotnych przez czynniki antropogeniczne, - zwiększenie skali rekultywacji gleb zdegradowanych i zdewastowanych, przywracając im funkcję przyrodniczą, rekreacyjną lub rolniczą. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona powierzchni ziemi c.d. " W latach 2009-2012 powinny zostać podjęte lub być kontynuowane następujące działania: - opracowanie krajowej strategii ochrony gleb, w tym walki z ich zakwaszeniem, - promocja rolnictwa ekologicznego i rolnictwa zintegrowanego, - waloryzacja terenów pod względem ich przydatności do produkcji zdrowej żywności oraz promocja takiej żywności, - rozwój monitoringu gleb, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Ochrona powierzchni ziemi c.d. " W latach 2009-2012 powinny zostać podjęte lub być kontynuowane następujące działania: - finansowe wspieranie przez fundusze ekologiczne inicjatyw dotyczących rekultywacji terenów zdegradowanych i zdewastowanych, - zakończenie opracowania systemu osłony przeciwosuwiskowej przez Państwowy Instytut Geologiczny. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Gospodarowanie zasobami geologicznymi Podstawowy cel racjonalizacja zaopatrzenia ludności oraz sektorów gospodarczych w kopaliny i wodę z zasobów podziemnych oraz otoczenia ich ochroną przed ilościową i jakościową degradacją. doskonalenie prawodawstwa dotyczącego ochrony zasobów kopalin i wód podziemnych, ograniczenie presji wywieranej na środowisko podczas prowadzenia prac geologicznych i eksploatacji kopalin, eliminacja nielegalnej eksploatacji kopalin, wzmocnienie ochrony niezagospodarowanych złóż kopalin w procesie planowania przestrzennego, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 OCHRONA ZASOBÓW NATURALNYCH Gospodarowanie zasobami geologicznymi c.d. wykonanie bilansu pojemności struktur geologicznych, w których możliwa jest sekwestracja dwutlenku węgla na terenie Polski, rozpoznanie geologiczne złóż soli kamiennej, wyczerpanych złóż ropy i innych struktur geologicznych pod kątem magazynowania ropy naftowej i gazu ziemnego oraz składowania odpadów, w tym promieniotwórczych, dokończenie dokumentowania zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych i termalnych oraz głównych zbiorników wód podziemnych. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Środowisko a zdrowie Celem działań w obszarze zdrowia środowiskowego jest dalsza poprawa stanu zdrowotnego mieszkańców w wyniku wspólnych działań sektora ochrony środowiska z sektorem zdrowia oraz skuteczny nadzór nad wszystkimi w kraju instalacjami będącymi potencjalnymi zródłami awarii przemysłowych powodujących zanieczyszczenie środowiska. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Środowisko a zdrowie c.d. Dla realizacji głównego celu najistotniejsza jest ścisła współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją Ochrony Środowiska w zakresie: zbierania i udostępniania informacji na temat zagrożeń dla zdrowia społeczeństwa (zarówno nagłych, jak i długotrwałych), opracowania zasad analizy ryzyka zdrowotnego dla procedur związanych z dopuszczaniem inwestycji do realizacji, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Środowisko a zdrowie c.d. Dla realizacji głównego celu najistotniejsza jest ścisła współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją Ochrony Środowiska w zakresie: poprawy funkcjonowania państwowego monitoringu środowiska i monitoringu sanitarnego przez poprawę technicznego wyposażenia służb kontrolnych w nowoczesny sprzęt oraz sieci alarmowe, wspólnych działań Państwowej Inspekcji Sanitarnej i Inspekcji Środowiska w celu poprawy jakości wody pitnej, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Środowisko a zdrowie c.d. Dla realizacji głównego celu najistotniejsza jest ścisła współpraca Państwowej Inspekcji Sanitarnej z Inspekcją Ochrony Środowiska w zakresie: wspólnego prowadzenia akcji edukacyjno- szkoleniowych dla służb zakładów przemysłowych i pracowników administracji publicznej w zakresie zapobiegania awariom oraz skażeniom środowiska. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Jakość powietrza " dalsza redukcja emisji SO2, NOx i pyłu drobnego z procesów wytwarzania energii (zadanie to jest szczególnie trudne dlatego, że struktura przemysłu energetycznego Polski jest głównie oparta na spalaniu węgla i nie można jej zmienić w ciągu kilku lat) " konieczne opracowanie i wdrożenie przez właściwych marszałków województw programów naprawczych w 161 strefach miejskich, w których notuje się przekroczenia standardów dla pyłu drobnego PM10 i PM2,5 Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Jakość powietrza c.d. " możliwie szybkie uchwalenie nowej polityki energetycznej Polski do 2030 r., w której zawarte będą mechanizmy stymulujące zarówno oszczędność energii, jak i promujące rozwój odnawialnych zródeł energii; Polska zobowiązała się do tego, aby udział odnawialnych zródeł energii w 2010 r. wynosił nie mniej niż 7,5%, a w 2020 r. - 14% Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Ochrona wód ż Do końca 2015 r. Polska powinna zapewnić 75% redukcji całkowitego ładunku azotu i fosforu w ściekach komunalnych (kończąc krajowy program budowy oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnych dla wszystkich aglomeracji powyżej 2000 RLM równoważna liczba mieszkańców). ż Osiągnięcie tego celu będzie oznaczało przywrócenie dobrego stanu wód powierzchniowych i podziemnych w całym kraju, a także realizację Bałtyckiego Programu Działań dotyczącego walki z eutrofizacją wód Bałtyku. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Ochrona wód c.d. ż Naczelny cel polityki ekologicznej Polski w zakresie ochrony zasobów wodnych utrzymanie lub osiągnięcie dobrego stanu wszystkich wód, w tym również zachowanie i przywracanie ciągłości ekologicznej cieków. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Gospodarka odpadami Ą osiągnięcie w 2014 r. odzysku min. 60% i recyklingu 55% odpadów opakowaniowych, Ą osiągnięcie w 2010 r. odzysku co najmniej 25% odpadów biodegradowalnych tak, aby nie trafiły na składowiska, a w 2013 r. odzysku 50% tych odpadów, Ą zebranie w 2012 r. 25% zużytych baterii i akumulatorów, a w 2016 r. 45% tych odpadów. Ą zamknięcie do 2012 r. wszystkich wysypisk, które nie spełniają wymagań dyrektywy 99/31/WE. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Gospodarka odpadami c.d. Ą utrzymanie tendencji oddzielenia ilości wytwarzanych odpadów od wzrostu gospodarczego kraju (mniej odpadów na jednostkę produktów, mniej opakowań, dłuższe okresy życia produktów itp.) Ą znaczne zwiększenie odzysku energii z odpadów komunalnych w sposób bezpieczny dla środowiska, Ą zamknięcie wszystkich składowisk, które nie spełniają standardów UE i ich rekultywacja, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Gospodarka odpadami c.d. Ą sporządzenie spisu zamkniętych oraz opuszczonych składowisk odpadów wydobywczych, wraz z identyfikacją obiektów wpływających znacząco na środowisko, Ą eliminacja kierowania na składowiska zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego oraz zużytych baterii i akumulatorów, Ą pełne zorganizowanie krajowego systemu zbierania wraków samochodów i demontaż pojazdów wycofanych z eksploatacji, Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Gospodarka odpadami c.d. Ą takie zorganizowanie systemu preselekcji sortowania i odzysku odpadów komunalnych, aby na składowiska nie trafiało ich więcej niż 50% w stosunku do odpadów wytworzonych w gospodarstwach domowych. Ą dokończenie akcji likwidacji mogilników, zawierających przeterminowane środki ochrony roślin i inne odpady niebezpieczne oraz akcji eliminacji PCB z transformatorów i kondensatorów (do końca 2010 r.). Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych w Cel w zakresie ochrony przed hałasem dokonanie wiarygodnej oceny narażenia społeczeństwa na ponadnormatywny hałas i podjęcie kroków do zmniejszenia tego zagrożenia tam, gdzie jest ono największe. w Podobny jest też cel działań związanych z zabezpieczeniem społeczeństwa przed nadmiernym oddziaływaniem pól elektromagnetycznych. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych c.d. w Pilne sporządzenie map akustycznych dla miast powyżej 100 tys. mieszkańców oraz dla dróg krajowych i lotnisk, a także wynikających z nich programów ochrony przed hałasem. W programach tych powinny być zawarte konkretne przedsięwzięcia techniczne i organizacyjne dla zmniejszenia poziomu hałasu tam, gdzie jest on ponadnormatywny. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych c.d. w likwidacja zródeł hałasu przez tworzenie stref wolnych od transportu, ograniczenie szybkości ruchu, wymiana taboru tramwajowego na mniej hałaśliwy, a także budowa ekranów akustycznych. w Istotne też jest wykorzystywanie planowania przestrzennego dla rozdzielenia potencjalnych zródeł hałasu od terenów mieszkaniowych. Konieczny jest też rozwój systemu monitoringu hałasu. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych c.d. w zorganizowanie laboratorium referencyjnego do pomiaru pól w ramach Inspekcji Ochrony Środowiska i szkolenie specjalistów w zakresie ich pomiaru, a także opracowanie w Ministerstwie Środowiska procedur zapewniających bezpieczną lokalizację zródeł pól elektromagnetycznych. w zobowiązanie operatorów telefonii komórkowej do zgłoszenia organowi ochrony środowiska instalacji stanowiących zródła promieniowania. Priorytety polityki ekologicznej Rzeczpospolitej Polskiej w latach 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016 POPRAWA JAKOŚCI ŚRODOWISKA I BEZPIECZECSTWA EKOLOGICZNEGO Substancje chemiczne w środowisku Celem polityki ekologicznej w odniesieniu do chemikaliów jest stworzenie efektywnego systemu nadzoru nad substancjami chemicznymi dopuszczonymi na rynek, zgodnego z zasadami Rozporządzenia REACH (Rozp. 1907/06 Parlamentu Europejskiego i Rady z 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów) .