BIOLOGA PYTANIA: a) Organizatorem pierwotnym w zarodku płaza jest: Warga grzbietowa b) Zapłodnienie u człowieka zachodzi w Jajowodzie Implantacja do ściany macicy dotyczy Blastocysty c) Bruzdkowanie to Podział młodego zarodka na blastomery d) Blastula ptaka to: Periblastula e) Rotacja korowa w zarodku płaza pozwala na: Wyznaczenie osi grzbieto-brzusznej a) (tzw. Reguła Chargaffa) mówi, że: A+G=T+C, A=T,G=C 2) Haploidalna liczba chromosomów to: a) Liczba chromosomów charakterystyczna dla gamet, powstała w wyniku mejozy b) Oogeneza to: Proces powstawania gamet żeńskich c) Enzym rozrywający wiązania wodorowe pomiędzy zasadami DNA (rozplatający DNA) podczas replikacji to: Helikaza d) dTelomeraza bierze udział w: Terminacji replikacji 3) Która z poniższych polimeraz przeprowadza transkrypcję tRNA u Eucaryota? a) Polimeraza RNA III 1) Co przedstawiają poniższe schematy/rysunki a) nukleosom b) jądrowy kompleks porowy c) fosfolipid d) Rybosom 2) Co to jest jąderko? Przedstaw na schemacie i krótko opisz jego ultrastrukturę Jąderko obszar jądra odpowiedzialny za syntezę podjednostek rybosomów. Odpowiada także 1 za syntezę małych RNA, dojrzewanie mRNA, oraz regulację cyklu komórkowego i reakcję na stres. Jest strukturą jądra interfazowego i charakteryzuje się dość złożoną ultrastrukturą. 3) Podkreśl wyrazną linią FAASZYWE zdania a) Nukleosom to nic DNA nawinięta na białka histonowe b) W trakcie podziału mitotycznego następuje replikacja DNA c) Aktywność mitotyczna jest typowa dla komórek o wysokim stopniu zróżnicowania d) Interfaza stanowi przeważającą część cyklu życiowego komórki e) Rekombinacja genetyczna jest zjawiskiem typowym dla podziału mitotycznego f) Nukleosom to nić DNA nawinięta na białka histonowe g) Mejoza może zachodzić w komórkach haploidalnych h) Podział centromeru zachodzi w metafazie mitozy i) Replikacja DNA zachodzi w fazie S cyklu komórkowego j) Wrzeciono kariokinetyczne zbudowane jest z białek zwanych tubulami k) Cytokineza w komórkach roślinnych i zwierzęcych przebiega w ten sam sposób l) Histon H1 wchodzi w skład rdzenia nukleosomu 4) Wypunktuj podobieństwa i różnice między mitozą a mejozą. Co jest w sensie ilościowym i jakościowym produktem końcowym jednej i drugiej formy podziału jądra komórkowego a) Podobieństwa i) Podział komórkowy ii) II podział mejotyczny jest jak w mitozie iii) Kariokineza dzieli się na 4 fazy iv) Następuje cytokineza b) Różnice i) Mitoza zachodzi w komórkach somatycznych, natomiast mejoza w komórkach macierzystych gamet ii) 1 podział w mitozie, 2 podziały w mejozie iii) Ilość komórek potomnych w mitozie 2, w mejozie 4 iv) Ilość chromosomów w komórkach potomnych w mitozie jest taka sama, natomiast w mejozie o połowę mniejsza niż komórkach macierzystych v) W mitozie jest krótka profaza a w mejozie wieloetapowa długa vi) Mitoza służy namnażaniu komórek, co prowadzi do wzrostu organizmu, regeneracji, natomiast mejoza redukuje liczbę chromosomów w gametach co zapewnia stałość liczby chromosomów w kolejnych pokoleniach vii) Mitoza umożliwia przekazanie niezmienionej informacji genetycznej natomiast mejoza różnicuje genetycznie potomstwo. Produktem końcowym mitozy jest powstanie 2 diploidalnych komórek potomnych, natomiast w mejozie powstają 4 komórki haploidalne. 2 5) Wyjaśnij poniższe pojęcia a) Fagocytoza pobieranie przez protoplast cząsteczek o mikroskopowej wielkości, np. makrofagia b) Kinaza cyklinozależna cyklicznie aktywowana kinaza białkowa przenosząca grupy fosforanowe z ATP na odpowiedni aminokwas białka docelowego. W komórkach będących w cyklu komórkowym CdK są obecne przez cały czas ale aktywne tylko w określonej jego fazie. Cykliny są syntetyzowane cyklicznie i degradowane w czasie każdego cyklu. CdK kompleks białkowy kinaza (podjednostka katalityczna) oraz okresowo połączona z nią cyklina (podjednostka regulatorowa) c) Lamina jądrowa główny składnik blaszki jądrowej, która przylega do błony wewnętrznej od strony nukleoplazmy. Laminy to białka z kategorii filamentów pośrednich. d) Mikrotubula - włóknista sztywna rurka powstająca w wyniku polimeryzacji białka tubuliny, wraz z innymi strukturami pełnią funkcję cytoszkieletu nadając komórce kształt. Biorą udział w transporcie wewnątrzkomórkowym, w którym przemieszczają się białka motoryczne, biorą udział w czasie podziału komórki tworząc wrzeciono kariokinetyczne . 6) ? 7) Wymień dwa przykłady obróbli potranskrypcyjnej pre-mRNA a) Do końca 5 doczepiana jest czapeczka b) Poliadenylacja do końca 3 przyłączenie ogona poli(A) 8) Proces aminoacylacji tRNA to przyłączenie aminokwasu do tRNA jest on katalizowany przez enzym przeprowadzający aminoacylacje tRNA- syntetazy aminoacylo-tRNA. 9) Wymień składniki kompleksu inicjacyjnego translacji u Procaryota: a) inicjatorowy tRNA (fmet-tRNAiMet) 3 10) W obrębie sekwencji Kozak znajdują się a) Kodon START (AUG) 11) Wyjaśnij i opisz co przedstawia poniższy rysunek: Rysunek przedstawia endoreplikację zwielokrotnienie zawartośći DNA poza standardowym cyklem komórkowym (replikacja DNA w fazie S bez następującej po niej mitozy i cytokinezy). Lewa strona endomitoza to endoredupliacja z rozdzieleniem chromatyd siostrzanych. Prowadzi do podwojenia liczby chromosomów po każdej rundzie replikacji. Prawa strona endoreduplikacja jest to endoreplikacja bez rozdzielenia się chromatyd siostrzanych. Liczba chromosomów nie zwiększa się, natomiast zwiększa się ich grubość, co prowadzi do powstania chromosomów wieloniciowych (politenicznych). 12) Porównaj funkcje i budowę heterochromatyny i euchromatyny: Charakterystyka Heterochromatyna Euchromatyna Struktura Skondensowana Luzna Sekwencje Dna Powtarzalne tandemowo Pojedyncze kopie Metylacja Dna Wysoka Niska Metylacja histonów Wysoka Niska Acetylacja histonów Niska Wysoka Aktywność Brak Obecna Barwliwość Intensywna Słaba Replikacja DNA Pózna faza S Wczesna faza S 13) Jakie są etapy rozwoju zarodkowego: a) Bruzdkowanie b) Gastrulacja c) Organogeneza 14) Prawa mendla a) I prawo Mendla prawo czystości gamet. Gamety zawierają po jednym allelu z każdej pary alleli. b) II prawo Mendla prawo niezależnej segregacji cech. Allele dwóch różnych genów rozdzielane są do gamet niezależnie od siebie. 4 15) Narysuj schemat cyklu komórki somatycznej organizmu eukariotycznego oraz zaznacz w którym miejscu ego cyklu zmienia się zawartość DNA jądrowego komórka diploidalna (przed mitozą: 2n i 4c po mitozie: 2n i 2c) W fazie S zmienia się zawartość DNA jądrowego. 16) Typy morfotyczne chromosomów: Indeks ramion= q/p 17) Wyjaśnij pojęcia: a) Kariotyp zespół chromosomów danego organizmu o charakterystycznej liczbie i morfologii b) Kardiogram uporządkowany według określonych kryteriów kariotypu c) Idiogram graficzne przedstawienie kariogramu d) Gen jednostka funkcjonalna jednostka funkcjonalna materiału genetycznego, fragment DNA (o specyficznej linowej sekwencji nukleotydów) kodujący cząsteczki RNA i/lub polipeptydy e) Locus miejsce genu w chromosomie f) Allel jedna z dwóch lub więcej różnych form jednego genu, zajmująca to samo miejsce (locus) w chromosomie. Różne allele tego samego genu wywołują odmienne wykształcenie tej samej cechy 5 g) Homozygota - (AA lub aa) osobnik mający w chromosomach homologicznych identyczne allele danego genu h) Heterozygota - (Aa) osobnik mający w chromosomach homologicznych różne allele danego genu i) Dominacja (A) przewaga jednego allelu nad drugim przejawiająca się w heterozygocie ujawnieniem fenotypu cechy niesionej przez allel dominujący i) Allel dominujący ulega ekspresji zarówno w stanie homozygotycznym, jak i heterozygotycznym j) Recesywność (a) w heterozygocie w obecności allelu dominującego, brak fenotypowego ujawnienia się allelu recesywnego i) Allel recesywny ulega ekspresji tylko w stanie homozygotycznym k) Genotyp suma informacji genetycznej zawartej w komórkach danego osobnika. Genotyp nie determinuje bezpośrednio określonego fenotypu, ale zakres fenotypowych możliwości, których realizacja uzależniona jest również od warunków środowiska. l) Fenotyp obserwowany zestaw cech przejawianych przez organizm, wynikający z posiadania określonego genotypu i wpływu środowiska. 6