Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Wykład 4 - Determinanty wzrostu - Maciej Bukowski Katedra Ekonomii I SGH 15 listopada 2010 Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Wykłady do ściągnięcia 1 strona: www.ibs.org.pl/MB/ER2010 2 login: ER2010 3 hasło: er@SGH&2010 Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Lektury 1 Publikacje do których warto sięgnąć w związku z tym tematem to: Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Lektury 1 Publikacje do których warto sięgnąć w związku z tym tematem to: David N. Weil Economic Growth Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Lektury 1 Publikacje do których warto sięgnąć w związku z tym tematem to: David N. Weil Economic Growth Dani Rodrik (ed.) (2003) In Search of Prosperity: Analytic Narratives on Economic Growth Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Lektury 1 Publikacje do których warto sięgnąć w związku z tym tematem to: David N. Weil Economic Growth Dani Rodrik (ed.) (2003) In Search of Prosperity: Analytic Narratives on Economic Growth Arvantidis, Pavleas, Petrakos (2007) Determinants of Economic Growth: an expert view Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Lektury 1 Publikacje do których warto sięgnąć w związku z tym tematem to: David N. Weil Economic Growth Dani Rodrik (ed.) (2003) In Search of Prosperity: Analytic Narratives on Economic Growth Arvantidis, Pavleas, Petrakos (2007) Determinants of Economic Growth: an expert view 2 Oraz last but not least : Dani Rodrik (2007) One economics many recipes Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński (1) 1 Pod koniec lat 1980tych wśród ekonomistów wytworzyła się swoista jednomyślność przekonań co do czynników służących wzrostowi gospodarczemu, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński (1) 1 Pod koniec lat 1980tych wśród ekonomistów wytworzyła się swoista jednomyślność przekonań co do czynników służących wzrostowi gospodarczemu, 2 John Williamson (1990) w artykule pt. What Washington Means by Policy Reform nazwał ten nurt myślenia konsensusem waszyngtońskim . Nie był on więc, wbrew sugerującej to nazwie, żadną formą umowy międzynarodowej, co raczej efektywnym intersubiektywnie obiektywnym porozumieniem ekonomistów zajmujących się ekonomią wzrostu gospodarczego i rozwoju, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński (1) 1 Pod koniec lat 1980tych wśród ekonomistów wytworzyła się swoista jednomyślność przekonań co do czynników służących wzrostowi gospodarczemu, 2 John Williamson (1990) w artykule pt. What Washington Means by Policy Reform nazwał ten nurt myślenia konsensusem waszyngtońskim . Nie był on więc, wbrew sugerującej to nazwie, żadną formą umowy międzynarodowej, co raczej efektywnym intersubiektywnie obiektywnym porozumieniem ekonomistów zajmujących się ekonomią wzrostu gospodarczego i rozwoju, 3 Składać się miało na niego 10 głównych zasad postępowania, których przestrzeganie powinno prowadzić do wysokiego wzrostu gospodarczego, a których łamanie temu wzrostowi nie służyć, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński (1) 1 Pod koniec lat 1980tych wśród ekonomistów wytworzyła się swoista jednomyślność przekonań co do czynników służących wzrostowi gospodarczemu, 2 John Williamson (1990) w artykule pt. What Washington Means by Policy Reform nazwał ten nurt myślenia konsensusem waszyngtońskim . Nie był on więc, wbrew sugerującej to nazwie, żadną formą umowy międzynarodowej, co raczej efektywnym intersubiektywnie obiektywnym porozumieniem ekonomistów zajmujących się ekonomią wzrostu gospodarczego i rozwoju, 3 Składać się miało na niego 10 głównych zasad postępowania, których przestrzeganie powinno prowadzić do wysokiego wzrostu gospodarczego, a których łamanie temu wzrostowi nie służyć, 4 Zasady te tworzyły swoisty kanon cnót wiktoriańskich - wymagający kodeks postępowania dla tych krajów rozwijających się, które chciałyby dogonić państwa rozwinięte. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński (1) 1 Pod koniec lat 1980tych wśród ekonomistów wytworzyła się swoista jednomyślność przekonań co do czynników służących wzrostowi gospodarczemu, 2 John Williamson (1990) w artykule pt. What Washington Means by Policy Reform nazwał ten nurt myślenia konsensusem waszyngtońskim . Nie był on więc, wbrew sugerującej to nazwie, żadną formą umowy międzynarodowej, co raczej efektywnym intersubiektywnie obiektywnym porozumieniem ekonomistów zajmujących się ekonomią wzrostu gospodarczego i rozwoju, 3 Składać się miało na niego 10 głównych zasad postępowania, których przestrzeganie powinno prowadzić do wysokiego wzrostu gospodarczego, a których łamanie temu wzrostowi nie służyć, 4 Zasady te tworzyły swoisty kanon cnót wiktoriańskich - wymagający kodeks postępowania dla tych krajów rozwijających się, które chciałyby dogonić państwa rozwinięte. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, 6 Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie i imporcie) Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, 6 Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie i imporcie) 7 Otwartość na inwestycje zagraniczne (FDI)), Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, 6 Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie i imporcie) 7 Otwartość na inwestycje zagraniczne (FDI)), 8 Prywatyzacja, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, 6 Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie i imporcie) 7 Otwartość na inwestycje zagraniczne (FDI)), 8 Prywatyzacja, 9 Deregulacja Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - wersja 1 1 Dyscyplina fiskalna, 2 Zmiana struktury wydatków publicznych na prorozwojowe, 3 Reforma podatkowa minimalizująca zniekształcenia ze strony danin publicznych na gospodarkę, 4 Liberalizacja mechanizmu ustalania ceny kapitału (rynkowych stóp procentowych), 5 Liberalizacja mechanizmu ustalania kursów walutowych, 6 Liberalizacja handlu wewnętrznego i międzynarodowego (w eksporcie i imporcie) 7 Otwartość na inwestycje zagraniczne (FDI)), 8 Prywatyzacja, 9 Deregulacja 10 Ochrona praw własności. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (1) 1 Oryginalny konsensus waszyngtoński był często krytykowany zarówno z pozycji ideologicznych (przez polityków i intelektualistów reprezentujących głównie lewicowe, antykapitalistyczne przekonania) jak i merytorycznych (przez ekonomistów), Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (1) 1 Oryginalny konsensus waszyngtoński był często krytykowany zarówno z pozycji ideologicznych (przez polityków i intelektualistów reprezentujących głównie lewicowe, antykapitalistyczne przekonania) jak i merytorycznych (przez ekonomistów), 2 Pierwsza grupa krytyków (m.in. Noam Chomski, Naomi Klein) obawia się, że KW prowadzi do efektywnej eksploatacji robotników w krajach rozwijających się przez zagraniczny kapitał i kapitalistów, a wolny przepływ kapitału i dóbr przynosi korzyści głównie krajom rozwiniętym (tańsze produkty) i ulokowanym tam korporacjom (które zagarniają całą nadwyżkę) Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (1) 1 Oryginalny konsensus waszyngtoński był często krytykowany zarówno z pozycji ideologicznych (przez polityków i intelektualistów reprezentujących głównie lewicowe, antykapitalistyczne przekonania) jak i merytorycznych (przez ekonomistów), 2 Pierwsza grupa krytyków (m.in. Noam Chomski, Naomi Klein) obawia się, że KW prowadzi do efektywnej eksploatacji robotników w krajach rozwijających się przez zagraniczny kapitał i kapitalistów, a wolny przepływ kapitału i dóbr przynosi korzyści głównie krajom rozwiniętym (tańsze produkty) i ulokowanym tam korporacjom (które zagarniają całą nadwyżkę) 3 Ich zdaniem międzynarodowe organizacje promujące KW (głównie Bank Światowy i IMF) wywierają nieuzasadnioną presję na rządy krajów rozwijających się (deficyt demokratyzacji) i winią go za kryzysy ekonomiczne w takich państwach jak Argentyna. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (2) 1 W literaturze ekonomicznej tego typu poglądy nie były w zasadzie reprezentowane. Mimo to, krytyka oryginalnego sformułowania KW pojawiła się już w latach 1990tych. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (2) 1 W literaturze ekonomicznej tego typu poglądy nie były w zasadzie reprezentowane. Mimo to, krytyka oryginalnego sformułowania KW pojawiła się już w latach 1990tych. 2 Ekonomiści zwracali uwagę przede wszystkim na to, że oryginalna lista Williamsona niedostatecznie uwzględnia aspekty instytucjonalne, a polityki liberalizujące handel międzynarodowy i przepływy kapitałowe w złym otoczeniu instytucjonalnym mogą odwrócić się przeciwko implementującym je krajom, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (2) 1 W literaturze ekonomicznej tego typu poglądy nie były w zasadzie reprezentowane. Mimo to, krytyka oryginalnego sformułowania KW pojawiła się już w latach 1990tych. 2 Ekonomiści zwracali uwagę przede wszystkim na to, że oryginalna lista Williamsona niedostatecznie uwzględnia aspekty instytucjonalne, a polityki liberalizujące handel międzynarodowy i przepływy kapitałowe w złym otoczeniu instytucjonalnym mogą odwrócić się przeciwko implementującym je krajom, 3 Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność wzajemnego wspierania się polityk ujętych w KW, a także ich instytucjonalnej materializacji tj. przekucia stosunkowo ogólnych zaleceń KW w praktyczne instrumenty je realizujące, w myśl zasady, że diabeł tkwi w szczegółach , Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - krytyka (2) 1 W literaturze ekonomicznej tego typu poglądy nie były w zasadzie reprezentowane. Mimo to, krytyka oryginalnego sformułowania KW pojawiła się już w latach 1990tych. 2 Ekonomiści zwracali uwagę przede wszystkim na to, że oryginalna lista Williamsona niedostatecznie uwzględnia aspekty instytucjonalne, a polityki liberalizujące handel międzynarodowy i przepływy kapitałowe w złym otoczeniu instytucjonalnym mogą odwrócić się przeciwko implementującym je krajom, 3 Jednocześnie zwrócono uwagę na konieczność wzajemnego wspierania się polityk ujętych w KW, a także ich instytucjonalnej materializacji tj. przekucia stosunkowo ogólnych zaleceń KW w praktyczne instrumenty je realizujące, w myśl zasady, że diabeł tkwi w szczegółach , 4 W wyniku tej krytyki powstało wiele jej uzupełnień, z których jedną prezentuje Rodrik (2007) - (patrz następny slajd). Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), 6 Przejrzystość w przepływach kapitałowych Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), 6 Przejrzystość w przepływach kapitałowych 7 Kursy walutowe nieprzywiązane do innych walut, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), 6 Przejrzystość w przepływach kapitałowych 7 Kursy walutowe nieprzywiązane do innych walut, 8 Niezależny bank centralny i orientacja polityki pieniężnej na cel inflacyjny, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), 6 Przejrzystość w przepływach kapitałowych 7 Kursy walutowe nieprzywiązane do innych walut, 8 Niezależny bank centralny i orientacja polityki pieniężnej na cel inflacyjny, 9 Podstawowe społeczne amortyzatory reform Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Konsensus waszyngtoński - rozszerzające elementy 1 Corporate governance, 2 Polityka antykorupcyjna, 3 Elastyczne rynki pracy, 4 Przestrzeganie zasad WTO w handlu zagranicznym, 5 Przestrzeganie zasad międzynarodowych w przepływach finansowych (Bazylea), 6 Przejrzystość w przepływach kapitałowych 7 Kursy walutowe nieprzywiązane do innych walut, 8 Niezależny bank centralny i orientacja polityki pieniężnej na cel inflacyjny, 9 Podstawowe społeczne amortyzatory reform 10 Dobrze adresowana polityka redukcji ubóstwa. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (1) 1 Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do tego co było wcześniej, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (1) 1 Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do tego co było wcześniej, 2 Jednocześnie powinny brać pod uwagę lokalne uwarunkowania i mądrość etapu tzn. zarówno bazę której dotyczą (np. jakość kapitału ludzkiego w kraju i zdolność ludzi do szybkiej adaptacji) oraz fazę rozwoju (co już zostało zrobione), Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (1) 1 Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do tego co było wcześniej, 2 Jednocześnie powinny brać pod uwagę lokalne uwarunkowania i mądrość etapu tzn. zarówno bazę której dotyczą (np. jakość kapitału ludzkiego w kraju i zdolność ludzi do szybkiej adaptacji) oraz fazę rozwoju (co już zostało zrobione), 3 Z tego powodu często (por. Quian (2003)) zwraca się uwagę, że w praktyce lepiej od jednoetapowej liberalizacji sprawdzają się instytucje przejściowe/pomostowe - np. powolna (i nadal niezakończona) prywatyzacja/liberalizacja rolnictwa w Chinach, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (1) 1 Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do tego co było wcześniej, 2 Jednocześnie powinny brać pod uwagę lokalne uwarunkowania i mądrość etapu tzn. zarówno bazę której dotyczą (np. jakość kapitału ludzkiego w kraju i zdolność ludzi do szybkiej adaptacji) oraz fazę rozwoju (co już zostało zrobione), 3 Z tego powodu często (por. Quian (2003)) zwraca się uwagę, że w praktyce lepiej od jednoetapowej liberalizacji sprawdzają się instytucje przejściowe/pomostowe - np. powolna (i nadal niezakończona) prywatyzacja/liberalizacja rolnictwa w Chinach, 4 Szczególnym niebezpieczeństwem jest przy tym pojawienie się porażek (nieudanych projektów modernizacyjnych) i utrata poparcia społecznego dla reform, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (1) 1 Zmiany powinny poprawiać mechanizmy gospodarowania (skutecznie podnosić efektywność alokacji zasobów w gospodarce) relatywnie do tego co było wcześniej, 2 Jednocześnie powinny brać pod uwagę lokalne uwarunkowania i mądrość etapu tzn. zarówno bazę której dotyczą (np. jakość kapitału ludzkiego w kraju i zdolność ludzi do szybkiej adaptacji) oraz fazę rozwoju (co już zostało zrobione), 3 Z tego powodu często (por. Quian (2003)) zwraca się uwagę, że w praktyce lepiej od jednoetapowej liberalizacji sprawdzają się instytucje przejściowe/pomostowe - np. powolna (i nadal niezakończona) prywatyzacja/liberalizacja rolnictwa w Chinach, 4 Szczególnym niebezpieczeństwem jest przy tym pojawienie się porażek (nieudanych projektów modernizacyjnych) i utrata poparcia społecznego dla reform, 5 Jednocześnie zbytnia ostrożność w reformowaniu może prowadzić do efektywnej utraty szans i niewykorzystania mądrości etapu . Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, 3 Jednocześnie o ile kanoniczne elementy reform (KW) co do zasady nadają się do przenoszenia między krajami (choć jest rzeczą do rozstrzygnięcia w praktyce w jakiej kolejności i na jakim etapie powinny być wdrażane), to już instrumenty nieortodoksyjne często dostosowane są do specyfiki danego kraju, a więc ciężko implementowalne gdzie indziej, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, 3 Jednocześnie o ile kanoniczne elementy reform (KW) co do zasady nadają się do przenoszenia między krajami (choć jest rzeczą do rozstrzygnięcia w praktyce w jakiej kolejności i na jakim etapie powinny być wdrażane), to już instrumenty nieortodoksyjne często dostosowane są do specyfiki danego kraju, a więc ciężko implementowalne gdzie indziej, 4 Utrzymanie wzrostu przez wiele lat jest trudniejsze niż jego zainicjowanie i wymaga konsekwentnego monitorowania przebiegu modernizacji i adaptowania instrumentów polityki gospodarczej do zachodzących zmian (coś co kiedyś poprawiało produktywność może na dłuższą metę ciążyć). Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, 3 Jednocześnie o ile kanoniczne elementy reform (KW) co do zasady nadają się do przenoszenia między krajami (choć jest rzeczą do rozstrzygnięcia w praktyce w jakiej kolejności i na jakim etapie powinny być wdrażane), to już instrumenty nieortodoksyjne często dostosowane są do specyfiki danego kraju, a więc ciężko implementowalne gdzie indziej, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (2) 1 Rodrik (2007) zwraca uwagę, że w krajach ubogich inicjacja wzrostu gospodarczego nie wymaga przedsięwzięcia wielkich programów reform, 2 Na zmiany te składają się zarówno ortodoksyjne jak i nieortodoksyjne elementy, które się wzajemnie wspierają i uzupełniają, 3 Jednocześnie o ile kanoniczne elementy reform (KW) co do zasady nadają się do przenoszenia między krajami (choć jest rzeczą do rozstrzygnięcia w praktyce w jakiej kolejności i na jakim etapie powinny być wdrażane), to już instrumenty nieortodoksyjne często dostosowane są do specyfiki danego kraju, a więc ciężko implementowalne gdzie indziej, 4 Utrzymanie wzrostu przez wiele lat jest trudniejsze niż jego zainicjowanie i wymaga konsekwentnego monitorowania przebiegu modernizacji i adaptowania instrumentów polityki gospodarczej do zachodzących zmian (coś co kiedyś poprawiało produktywność może na dłuższą metę ciążyć). Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (3) 1 Początkiem reform powinna być diagnoza (specyficznych dla kraju) barier dla wzrostu, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (3) 1 Początkiem reform powinna być diagnoza (specyficznych dla kraju) barier dla wzrostu, 2 Najważniejsze jest przy tym zidentyfikowanie tych z nich, które są szczególnie wiążące, a więc tych, których usunięcie jest najpilniejsze, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (3) 1 Początkiem reform powinna być diagnoza (specyficznych dla kraju) barier dla wzrostu, 2 Najważniejsze jest przy tym zidentyfikowanie tych z nich, które są szczególnie wiążące, a więc tych, których usunięcie jest najpilniejsze, 3 Zakres reform powinien być dostosowany do sytuacji i możliwości implementacyjnych, ale możliwie duży, Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (3) 1 Początkiem reform powinna być diagnoza (specyficznych dla kraju) barier dla wzrostu, 2 Najważniejsze jest przy tym zidentyfikowanie tych z nich, które są szczególnie wiążące, a więc tych, których usunięcie jest najpilniejsze, 3 Zakres reform powinien być dostosowany do sytuacji i możliwości implementacyjnych, ale możliwie duży, 4 Reformowanie jest procesem - nie można spoczywać na laurach. Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju Wprowadzenie Konsensus waszyngtoński Reformy w praktyce Praktyczne podejście do reform (4) - przykład yródło: Rodrik (2007) Maciej Bukowski Ekonomia rozwoju