wacław potocki


Wacław Potocki (1621-1696)

Wacław Potocki pochodził ze średniozamożnej szlachty, wykształcenie zdobył przy
zborze ariańskim w Raciborzu. Pod groźbą edyktu z 1658 r., skazującego arian na
wygnanie, przeszedł na katolicyzm, lecz mimo to pozostał wierny swej ideologii
i skutecznie pomagał swoim współwyznawcom, za co cierpiał (sądy i środowisko
szlacheckie). O prześladowaniu arian mówi jego wiersz "Kto mocniejszy, ten
lepszy":
"Temu nieborakowi wsi wzięły kaduki. Czemuż to? - Bo źle wierzył".
Potocki piętnuje w swojej twórczości wady narodowe. Elementy takie można
znaleźć w następujących utworach: "Ogród fraszek" (1800 utworów różnej
wielkości i różnorodnej treści). W zebranych tu fraszkach autor porusza tematy
polityczne, społeczne, obyczajowe, moralne. Piętnuje wady ustroju politycznego
Polski, a więc anarchię, bezprawie, złotą wolność, prywatę, brak ochrony
granic, słabość pospolitego ruszenia, zanik ducha rycerskiego. Te ostatnie wady
spotkały się z ostrą krytyką poety w wierszu "Pospolite ruszenie", w którym
nieszczęsny dobosz usiłuje bez skutku obudzić smacznie śpiącą szlachtę i zmusić
ją do podjęcia walki. Nasłuchawszy się wrzasków i obelg mocno niezadowolonej
braci "rycerskiej" - "widząc, że go zgoła nikt nie słucha, poszedł i sam spać".
W "Zbytkach polskich" z gorzką ironią mówi o przepychu, w jakim żyje szlachta
polska, gdy tymczasem ojczyzna potrzebuje materialnej pomocy - "O tym szlachta,
panowie, o tym myślą księża, choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża".
Tytuł kolejnego utworu - "Polska nierządem stoi" jest sam w sobie oskarżeniem.
Nikt nie przestrzega praw, nie szanuje konstytucji, występki możnych uchodzą
płazem, człowiek prosty i biedny "z serdecznym dziś płaczem z dziatkami cudze
kąty pociera tułaczem". Inne wielkie utwory to: "Wojna chocimska", "Moralia".


Wyszukiwarka