ALKOHOLIZM JAKO NAA
ÓG XXI WIEKU
Praca semestralna z pedagogiki resocjalizacyjnej
Elbląg 2002
Co to jest alkohol?
C2H5OH; Co to jest? Przecież to takie proste w dzisiejszych czasach. To tylko trochę
węgla, wodoru i tlenu i prawie każdy z nas wie, jak to zdobyć, lub samemu
przygotować. To jest alkohol. Używka ta należy do jednej z najpospolitszych i jest
znana niemal w każdej części świata. Otrzymuje się ją na drodze fermentacji drożdży
z cukrem zawartym w owocach (np. winogrona) lub nasionach
(np. jęczmień). Występuje w różnych gatunkach wina, piwa i wódki.
Alkohol w kontrolowanych ilościach może poprawić nam samopoczucie, jednak
wszystko zależy od ilości jaką spożywamy. Działa on bowiem uspakajająco na
system nerwowy człowieka. Lampka wina czy słaby drink sprawiają, że czujemy się
odprężeni, rozluz
nieni, swobodniejsi na chwilę, zapominamy o codziennych troskach
i kłopotach. Wystarczy jednak wypić o jeden kieliszek za dużo, aby dobry nastrój
minął bezpowrotnie. System nerwowy każdego człowieka inaczej reaguje na nadmiar
alkoholu. Jednych ogarnia apatia, chęć do płaczu, inni stają się agresywni, a Ci
ostatni tracą nawet świadomość. Podobnie jest ze zdrowotnymi właściwościami
alkoholu. Jeden drink czy lampka koniaku ułatwi trawienie, pobudzi apetyt, rozgrzeje,
może pomóc na przeziębienie, rozszerzy naczynia krwionośne, co usprawni krążenie
krwi, jednak już każdy następny będzie wydłużał czas trwania i przyswajanie przez
organizm pokarmu, przyspieszał utratę ciepła, a także stopniowo osłabiał układ
odpornościowy, zwiększając naszą podatność na różne infekcje ale co
najważniejsze, odporność psychiczną. W miarę picia będzie wzrastać również
ciśnienie krwi, co prowadzi do uszkodzenia naczyń wieńcowych. Tak działają
wszystkie alkohole, również te mniej procentowe, jak wino i piwo.
Czym grozi nadużywanie alkoholu?
Na początku alkohol jest z
ródłem ciekawych i przyjemnych przeżyć, które ubarwiają
codzienne życie. Jednak z upływem czasu może on tworzyć coraz silniejszą pokusę
do częstego i szybkiego poprawiania stanu uczuć. Jeżeli przy pomocy kilku
kieliszków można usunąć poczucie zmartwienia, by samemu sobie dostarczać
przyjemności, realne z
ródła naszych smutków i radości zaczynają się wydawać mniej
ważne. Maleje więc motywacja do tego, by coś zmieniać na lepsze w realiach swego
życia. Chemiczne wzbudzenie uczuć uszkadza naturalne zdolności do reagowania
uczuciowego.
str. 2/10
Sztuczne pobudzanie się lub uspokajanie utrudnia radzenie sobie
z prawdziwymi przyczynami naszych trudności osobistych. Gdy ktoś dużo i często
nadużywanie alkoholu zaczyna przyzwyczajać się do nałogowego regulowania
swoich uczuć. Ponieważ alkohol jest środkiem uśmierzającym, najmocniej działa, gdy
łagodzi przykre stany.
Chemiczne uśmierzanie przykrych uczuć tworzy uzależnienie i obniża odporność na
cierpienie. Człowiek uczy się, że można przy pomocy alkoholu cierpienie
przekształcać w specyficzny rodzaj stanu przyjemnej ulgi. Dlatego dolegliwości
fizyczne i psychiczne zamiast odstręczać go od alkoholu, skłaniają go do dalszego
picia, co w konsekwencji prowadzi do alkoholizmu.
ALKOHOL ZMIENIA NASZE ZACHOWANIE l ŻYCIE. Gdy człowiek nadużywa
alkoholu systematycznie i w nadmiarze zaczyna robić rzeczy, których z pewnością
unikałby na trzez
wo. Popełnia błędy i szkodzi innym. Niszczy nawet to, co jest dla
niego cenne np. rodzinę, pracę, wartości duchowe. Ponieważ alkohol uśmierza
przykre przeżycia pojawiające się przy okazji niepowodzeń, porażek i trudności,
osoba nadmiernie korzystająca z jego usług jest mniej motywowana do uczenia się
umiejętności potrzebnych w życiu, słabiej rozwija swe umiejętności osobiste.
Człowiek zaczyna dopasowywać swoje życie do okoliczności tworzonych przez
alkohol. Picie napojów alkoholowych przez dorosłych jest specyficznym rodzajem gry,
obarczonej pewnym stopniem ryzyka. Ale picie przez dzieci i młodzież jest
prawdziwym nieszczęściem. Tymczasem coraz więcej nastolatków pije, nie tylko
piwo i wino, ale również wódkę. Alkohol często bywa środkiem oszałamiającym, który
toruje drogę silniejszym używkom jak narkotyki. Niestety dorośli zbyt mało się tym
interesują, a poza tym sami nie dostarczają dobrego przykładu.
Nie łatwo w tej sprawie podejmować działania wychowawcze. Nastolatki częściej niż
dorośli decydują się na ryzykowne zachowania, a po alkoholu znacznie obniża się ich
zdolność oceny rzeczywistości i własnych możliwości. Szarżują na motorach lub
samochodami, wzniecają bójki, zachowują się agresywnie wobec innych ludzi.
Często sięgają po alkohol właśnie dla tego, by zamanifestować swoją niezależność
lub wyrazić bunt wobec dorosłych. Są także mało odporni na presję rówieśników
i zdolni do robienia bardzo ryzykownych rzeczy po to, by zaimponować kolegom.
str. 3/10
Bardzo poważne są następstwa społeczne. Alkoholizm powoduje zazwyczaj rozbicie
rodziny, rozluz
nienie więzów społecznych i zawodowych, zmniejszenie dyscypliny
pracy, obniżenie jakości. Jest jednym z głównych czynników w rozwoju
przestępczości. Znaczna część wypadków komunikacyjnych i zawodowych związana
jest z używaniem alkoholu.
Co to jest alkoholizm?
Alkoholizm jest chorobą. Definicja choroby brzmi: "Jest to proces patologiczny
objawiający się zaburzeniem czynności organizmu". Alkoholizm może rozwinąć się
bardzo szybko, w ciągu kilku miesięcy lub też powoli, w wyniku długotrwałego
nadmiernego picia. Alkoholika często uważa się za osobę o słabej woli, ponieważ nie
potrafi powstrzymać się od picia we właściwym momencie. W istocie jednak,
alkoholik jest człowiekiem chorym, cierpiącym z powodu niepohamowanego
przymusu picia. Wypicie kieliszka alkoholu powoduje niemożność powstrzymania się
od dalszego picia. W oficjalnych raportach oceniających co kilka lat skutki spożycia
alkoholu w naszym kraju podaje się szacunkowo, że wśród blisko 20 milionów
pijących Polaków od 2 do 4 milionów cierpi na alkoholizm w różnych stadiach
zaawansowania choroby.
Jak rozpoznać alkoholizm?
Objawy ostrzegawcze alkoholizm:
- twierdzenie, że alkohol odpręża i daje ulgę, redukuje napięcie i niepokój, osłabia
poczucie winy, ośmiela, ułatwia zaśnięcie itp.;
- poszukiwanie, inicjowanie i organizowanie okazji do wypicia oraz picie
z chciwością, wyprzedzanie kolejek, powtarzające się przypadki upicia;
- picie alkoholu w miejscach, gdzie nie powinno się tego robić;
- możliwość wypicia większej niż uprzednio ilości alkoholu tzw. mocną głową;
- trudności z odtworzeniem wydarzeń, które miały miejsce podczas picia;
- picie alkoholu w samotności przez osoby, które uprzednio piły wyłącznie
w sytuacjach towarzyskich, a póz
niej świadome ukrywanie swojego picia;
- podejmowanie prób ograniczania picia;
str. 4/10
- unikanie rozmów na temat swojego picia, a póz
niej reagowanie gniewem lub
agresją na sygnały sugerujące ograniczenie picia;
- reagowanie rozdrażnieniem w sytuacjach utrudniających dostęp do alkoholu;
- picie alkoholu pomimo zaleceń lekarskich sugerujących powstrzymywanie się od
picia;
- powtarzające się przypadki prowadzenia samochodu po niewielkiej nawet ilości
alkoholu.
Skutki alkoholizmu
Alkoholizm prowadzi do zmian fizycznych (uszkodzenia narządów miąższowych,
przewodu pokarmowego, serca) oraz psychicznych (zaburzeń zachowania, utraty
krytycyzmu, występowania stanów depresyjnych, prób samobójczych, agresji),
w końcowym stanie - do zespołu otępiennego.
Bardzo poważne są również skutki rodzinne, ponieważ uzależnienie jednego członka
rodziny zagraża pozostałym. Małżonkowie i dzieci osoby uzależnionej, albo
rozpaczliwie próbują powstrzymać jej picie, albo rezygnują z nadziei na lepsze życie.
Powstaje głębokie uwikłanie w chorobę alkoholową małżonka lub rodzica.
Współuzależnienie obejmuje często:
- poczucie konieczności kontrolowania postępowania i odciągania od alkoholu oraz
odpowiedzialności za niewłaściwe zachowanie:
- próby ochraniania przed konsekwencjami picia oraz gotowość do poświęcenia
siebie;
-  huśtawkę emocjonalną" i naiwną wiarę w przyrzeczenia poprawy, poczucie
skrzywdzenia;
- próby dominacji przejmowania wszystkich obowiązków związanych z domem.
W rodzinach alkoholików najbardziej cierpią dzieci. Są one zagubione, wylęknione
i bezbronne stają się ofiarami zaistniałej sytuacji. Najczęściej są ofiarami przemocy
fizycznej i psychicznej. Wiele dzieci stara się zachować picie rodzica w tajemnicy.
Wstydzą się i boją się, że zostaną odrzucone przez rówieśników. Mają zaburzenia
emocjonalne związane z lękiem. Są skryte. Ukrywają swoje uczucia oraz je tłumią,
przez co czują się osamotnione i częściej zapadają na różne choroby.
str. 5/10
Uczą się, że nie mogą polegać na swoich rodzicach i przestają ufać ludziom.
Biorą na siebie nadmierną odpowiedzialności za problemy rodzinne i przejmują
obowiązki dorosłych, nie umiejąc korzystać w sposób naturalny z radości wieku
dziecięcego. Dzieciom takim należy pomagać i je chronić.
Należy im pomagać w tym, aby;
- nauczyły się rozumieć, że ich rodzic jest chory i potrzebuje pomocy, a one nie są
temu winne;
- uczyły się pozytywnego stosunku do samego siebie (nauczyły się bawić i dbać
o siebie)
- zaczęły wyrażać swoje uczucia i potrzeby (umiały prosić o pomoc i przyjmować
ją, uczyć się zaufania)
Leczenie alkoholizmu.
Ciągła żądza napicia się alkoholu sprawia, że osiągnięcie głównego celu terapii, czyli
abstynencji, jest niezwykle trudne. Alkoholik zawsze zaprzecza, że powodem jego
problemów jest alkohol i zawsze stara się zrzucać winę na inne  okoliczności .
Leczenie można zacząć tylko wtedy, kiedy osoba ta zrozumie fakt, że ma problem
z piciem i zgadza się na jego leczenie Jest to proces długotrwały. Rozróżnia się
leczenie ambulatoryjne i zamknięte. W lecznictwie otwartym najczęściej podaje się
anticol (disulfiram) lub wszczepia się esperal (disulfiram), stosuje się różnego rodzaju
psychoterapię indywidualną i grupową, często również terapię małżeńską i rodzinną,
próbując zaangażować najbliższe osoby do procesu leczniczego. Ustawa
o wychowaniu w trzez
wości przewiduje w zasadzie jedynie leczenie dobrowolne,
które, jak wykazują doświadczenia z wielu krajów, daje znacznie lepsze wyniki, niż
leczenie przymusowe. Leczenie przymusowe może być orzeczone jedynie
w wyjątkowych przypadkach przez sąd.
W lecznictwie zamkniętym główny nacisk kładzie się na oddziaływania
psychoterapeutyczne. Leczenie odwykowe powinno trwać nie krócej niż trzy
miesiące, czasem znacznie dłużej.
Pozytywne wyniki uzyskuje się w przypadkach, w których udaje się włączyć w terapię
najbliższą rodzinę oraz tam, gdzie kontynuuje się leczenie w klubach abstynentów
i klubach Anonimowych Alkoholików.
str. 6/10
Jedynym warunkiem uczestnictwa we wspólnocie jest chęć zaprzestania picia.
Jej najważniejszym celem jest trwać w trzez
wości i pomagać alkoholikom w jej
osiągnięciu.
W przypadku uzależnienia alkoholowego wymagana jest całkowita dożywotnia
abstynencja, ponieważ nawet jeden kieliszek wódki powoduje zwykle nawrót nałogu.
Czasem osiąga się kilkumiesięczną lub kilkuletnią abstynencję, rzadziej całkowite
wstrzymanie się od spożycia alkoholu. Nawet jednak okresowa abstynencja poprawia
sytuację rodzinną, ekonomiczną, społeczną. A
atwiej również namówić w tym okresie
ludzi do pozbycia się nałogu.
Anonimowi Alkoholicy (AA)
W ostatnich latach XIX wieku, za sprawą luterańskiego pastora z Pensylwanii -
dr Franka Buchmana, powstała w Anglii "Chrześcijańska Wspólnota Pierwszych
Wieków" (First Century Christian Fellowship). Z niej wyłoniła się w 1921 r. tzw. Grupa
Oxfordzka, która postawiła sobie za cel odnowienie tego co, zdaniem jej członków,
stanowiło podstawową istotę chrześcijaństwa z I wieku n.e. Na uwagę zasługuje fakt,
że w Grupie tej obowiązywała m.in. zasada czterech absolutów
tj. absolutnej uczciwości (w stosunku do siebie i innych, w słowach, czynach
i myślach), absolutnej stałej gotowości do pomagania innym, absolutnej czystości
(ciała, umysłu i zamierzeń) oraz absolutnej miłości (do Boga i do bliz
niego, takiej jak
do siebie samego). Część zasad obowiązujących w  Grupach Oxfordzkich została
w póz
niejszym czasie wykorzystana podczas tworzenia  Programu Dwunastu Kroków
Anonimowych Alkoholików .
W Grupie Oxfordzkiej, w miejscowości Akron (Ohio, USA), spotkało się dwóch
"beznadziejnych" alkoholików - makler giełdowy Bill W. (William Griffith Wilson
1895-1971) oraz chirurg dr Bob (Robert Halbrook Smith 1879-1950). Bill miał za sobą
dziesiątki pobytów w zakładach odwykowych, a dr Bob nie był już w stanie operować.
Ich spotkanie dało początek Wspólnocie. Za datę powstania Wspólnoty
Anonimowych Alkoholików (AA) uznany został dzień 10 czerwca 1935 r. W lutym
1940 r. otwarte zostało w Nowym Jorku pierwsze biuro Światowej Służby AA, w
którym na koniec 1941 roku zarejestrowanych już było 8 tysięcy członków.
str. 7/10
W 1953 r. Wspólnota AA liczyła ok. 5 tys. grup i ok. 111 tys. uczestników, a w 1997 r.
około 3 milionów uczestników spotykających się we wszystkich prawie krajach
świata. W 1955 r. zatwierdzono godło AA, którym jest koło z wpisanym weń
trójkątem. Koło oznaczało ogólnoświatową Wspólnotę AA, a poszczególne boki
trójkąta symbolizują wyzdrowienie, jedność i służbę.
Dwie pierwsze w Polsce grupy AA powstały w Poznaniu w połowie lat 70-tych, trzecia
w Będzinie, a czwarta w Warszawie w 1980 roku. Obecnie spotyka się, na terenie
całego niemal kraju około 1500 grup Anonimowych Alkoholików.
Proponowany przez Wspólnotę AA program zdrowienia wyłożony jest w  Dwunastu
Krokach . Zachowaniu jedności Wspólnoty służy  Dwanaście Tradycji . Podstawowe
informacje na temat Wspólnoty zawiera Preambuła:
"Anonimowi Alkoholicy są wspólnotą mężczyzn i kobiet, którzy dzielą się nawzajem
swoim doświadczeniem, siłą i nadzieją, aby rozwiązać swój wspólny problem i innym
pomagać w wyzdrowieniu z alkoholizmu. Jedynym warunkiem uczestnictwa jest chęć
zaprzestania picia. Nie ma w AA żadnych składek ani opłat, są samowystarczalni
poprzez własne, dobrowolne datki. Wspólnota AA nie jest związana z żadną sektą,
wyznaniem, partią organizacją lub instytucją; nie angażuje się w żadne publiczne
polemiki; nie zajmuje stanowiska w jakichkolwiek sporach. Najważniejszym celem
jest pozostawać trzez
wym i pomagać innym osobom uzależnionym w osiągnięciu
trzez
wości.
Bliższe i bardziej szczegółowe zaznajomienie się z Programem Dwunastu Kroków,
znajomość literatury z tym związanej, a szczególnie osobisty udział w otwartych,
bądz
zamkniętych spotkaniach grup AA, pozwalają stwierdzić, że proponowany
program dostępny jest praktycznie dla każdego potrzebującego (bez względu na jego
wiek, wykształcenie, status społeczny, czy wyznawaną religię). Program ułatwia
uzyskanie wglądu w istotę uzależnienia oraz w samego siebie, umożliwia analizę
swoich kontaktów interpersonalnych, wspiera w poznawaniu i wzbogacaniu
potencjalnych możliwości własnego rozwoju oraz daje wskazówki, w jaki sposób
można osiągnąć trzez
wość. Trzez
wość rozumiana jest w AA znacznie szerzej niż
sama abstynencja, ponieważ obejmuje ona również zmieniony sposób myślenia,
odczuwania siebie i innych oraz dojrzałe, a więc "trzez
we" funkcjonowanie w życiu.
str. 8/10
Program Dwunastu Kroków Anonimowych Alkoholików wyznacza kierunek i etapy
procesu zmiany. Jego przebieg jest bardzo zbliżony do dynamiki procesu
psychoterapii i podobnie jak ona, umożliwia usunięcie środkami psychologicznymi
objawów choroby oraz uzyskanie korzystnych zmian w stanie zdrowia i zachowaniu.
Program Dwunastu Kroków, po przeprowadzeniu drobnych modyfikacji został
zaadaptowany przez wiele innych wspólnot samopomocowych. Na świecie spotykają
się m.in. grupy Anonimowych Narkomanów (Narcotics Anonymous - od 1953 r.),
Anonimowych Hazardzistów (Gamblers Anonymous - od 1957 r.), Anonimowych
Żarłoków (Overeaters Anonymous - od 1960 r.), Anonimowych Osób z Problemami
Emocjonalnymi (Emotions Anonymous - od 1971 r.), Anonimowych Dłużników
(Debtors Anonymous - od 1976 r.), Anonimowych Kokainistów (Cocaine Anonymous
- od 1982 r.), Anonimowych Nikotynistów (Nicotine Anonymous - od 1985 r.) a także
grupy Dorosłych Dzieci Alkoholików (Adoult Children of Alcoholics - od 1984 r.).
Spotykane są także grupy anonimowych astmatyków, migrenowców, skazańców,
recydywistów, osób z kłopotami małżeńskimi itp. itd... Również w Polsce odbywają
się spotkania Anonimowych Hazardzistów, Anonimowych Erotomanów,
Anonimowych Narkomanów, Anonimowych Lekomanów, Anonimowych Palaczy,
Anonimowych Pracoholików, Anonimowych Żarłoków, czy też Anonimowych
Mediomanów.
Szczególną rolę w realizacji Programu Dwunastu Kroków odgrywa tzw. sponsor
tj. alkoholik (lub uczestnik innej grupy samopomocowej np. narkoman, dłużnik czy
hazardzista) z dłuższym stażem we wspólnocie i odpowiednim autorytetem, który
pełni rolę przewodnika i doradcy dla osoby zwracającej się z prośbą
o sponsorowanie. Podstawowym zadaniem sponsora jest udzielanie podopiecznemu
pomocy w pracy nad Programem Dwunastu Kroków. Dokonując wyboru sponsora
należy mieć na uwadze, aby była to osoba tej samej płci, która legitymuje się
wystarczająco długim okresem powstrzymywania się od alkoholu, hazardu, nikotyny
itp. zapoznała się dokładnie z podstawowymi pozycjami literatury AA (AN, AH itd.),
systematycznie uczestniczy w spotkaniach, pracuje nad Krokami i ma swojego
sponsora. W Polsce, sponsorowanie jest jeszcze niezbyt rozpowszechnione.
W ostatnich latach, wzorem Stanów Zjednoczonych, powstały w Polsce grupy
Dorosłych Dzieci Alkoholików pracujące również w oparciu o Program Dwunastu
Kroków.
str. 9/10
Podsumowanie:
Należy pamiętać, że alkoholikiem nie jest tylko ten  żuł" pod kioskiem z piwem, ale
również biznesmen, który musi codziennie wypić kilka kieliszków whiskey, aby czuć
się dobrze. Alkoholikiem może zostać każdy, kto nie uważa na to ile pije i jak często.
Ponieważ uzależnienie od alkoholu jest chorobą "demokratyczną", może zapaść na
nią każdy, bez względu na płeć, wiek, poziom intelektualny, wykształcenie
i uprawiany zawód. Każdemu też konieczna jest pomoc w powrocie do zdrowia.
Podstawową formą leczenia jest psychoterapia uzależnienia, a sam proces
terapeutyczny to ciężka i żmudna praca zawierająca w sobie wiele różnorodnych
działań, których efektem powinny być głębokie i możliwie trwałe zmiany. Zmiany te
powinny dotyczyć postaw, przekonań, zachowań, przyzwyczajeń, relacji z innymi,
a także sposobów przeżywania, odczuwania, myślenia itp.
Literatura:
1. Patrick Carnes   Od nałogu do miłości Jak wyzwolić się z uzależnienia od seksu i
odnalez
ć prawdziwe uczucie.
2. Lidia Cierpiałkowska  Alkoholizm. Przyczyny, leczenie, profilaktyka
3. Zoja Najda  Co psuje się od alkoholu?
4. Marian Ochmański  Alkoholizm ojców a sytuacja rodzinna i szkolna
moja NADZIEJA
str. 10/10