OPTIONAL SUBLINE OPTIONAL SUBLINE
Tworzywa sztuczne i ich lakierowanie.
Spis treści.
Tworzywa sztuczne: niespotykana kariera 3
Podział tworzyw sztucznych 4
Tworzywa są niezastąpione 5
Tworzywa w pojazdach 6
Skróty często stosowanych tworzyw 7
2/3
Ważne tworzywa w szczegółach 8
Dlaczego lakieruje się tworzywa 10
Tworzywa sztuczne w warsztacie 12
Co oddziela tworzywo od formy 14
Przyczyny błędów lakierniczych 16
Pewność kolorystyczna w lakierowaniu tworzyw 18
Metryczki kolorystyczne i systemy lakiernicze 19
Tworzywa sztuczne:
niespotykana kariera.
Oprócz takich pojęć, jak epoka Wymagania stawiane lakiernikom samo-
maszyn, epoka atomowa czy epoka chodowym rosną, a ponieważ tworzywo
lotów kosmicznych w słowniku to nie zawsze to samo tworzywo,
powinno używać się również pojęcia konieczna jest wyczerpująca informacja
 epoka tworzyw sztucznych . Bo o ich stosowaniu na pojazdach. Nasuwa
przecież gdyby nie wynaleziono się tu pytanie  Czym właściwie jest
tworzywa sztucznego inne wynalazki tworzywo sztuczne?
pojawiłyby się o wiele póz
niej lub
nawet wcale. Z pojęciem tworzywa sztucznego spoty-
kamy się codziennie w różnych wersjach,
1862  angielski uczony Alexander Parkes jak np. plastik, masa plastyczna, guma,
wynalazł twardy materiał koloru kości syntetyk, ale również poliester, poliamid
słoniowej, który nazwał Parkesin. Jednak lub ABS.
od pierwszego pojawienia się tworzywa
do jego wykorzystania w przemyśle Podczas gdy pierwsze pojęcia to opisy
motoryzacyjnym była długa droga  ale tworzyw sztucznych, kolejne oznaczają
to już inna historia. konkretne tworzywa o różnych właściwo-
ściach. I właśnie te różne właściwości pro-
27 lat przed oficjalną prezentacją przez wadzą do tak nielubianych niespodzianek
Gottlieba Daimlera swojego stalowego podczas renowacji.
pojazdu kołowego, co stało się podwaliną
obecnego przemysłu motoryzacyjnego, Pod koniec lat 70-tych Standox opraco-
wynaleziono pierwsze tworzywo wał kompletny, elastyczny program do
sztuczne. lakierowania tworzyw sztucznych  i
dzięki ścisłej współpracy z przemysłem
Od dziesiątków lat tworzywa sztuczne są motoryzacyjnym  program ten ciągle
niezbędne przy produkcji samochodów. ulepsza. Warsztaty lakiernicze mają tym
Przez dłuższy czas stosowane były tylko samym do dyspozycji doskonałe produkty
we wnętrzach pojazdów lub elementach idealnie dopasowane do codziennych
dodatkowych, takich jak zderzaki, wymagań. Specjalne szkolenia i seminaria
spojlery lub obudowy lusterek, obecnie dostarczają obszerną i cenną wiedzę na
przenikają coraz gwałtowniej w części temat tworzyw sztucznych na pojazdach.
zarezerwowane do tej pory wyłącznie
dla blachy karoseryjnej. Drzwi, błotniki
lub maski produkowane są z tworzyw
sztucznych i w przypadku szkody muszą
zostać naprawione.
Podział tworzyw sztucznych.
Tworzywa sztuczne składają się z pojedynczych elementów  molekuł. Po
złączeniu się tych małych elementów w łańcuchy powstają duże lub bardzo
duże molekuły. Mowa jest wówczas o makromolekułach.
Termoplasty. mają jednak nadal właściwości rozciąga-
Tworzywa sztuczne składające się z linio- jące. Posiadają one cechy zbliżone do
wych lub rozgałęzionych łańcuchów kauczuku. W pojazdach elastomery
makromolekularnych nie połączonych występują jako uszczelki, ale również robi
ze sobą, nazywają się termoplastami się z nich spojlery.
lub plastomerami.
Duroplasty.
Ze względu na wiele pozytywnych właści- Coraz większa ilość wiązań sieciowych
wości termoplasty mają znaczny udział w sprawia, że materiał staje się twardszy ale
trakcie projektowania pojazdów. i bardziej kruchy. Duża ilość łańcuchów
molekuł tworzy jedną wielką sieć. To silnie
Termoplasty mogą być wiele razy stapiane  usieciowione tworzywo nazwano duro-
i rozpuszczane. Ma to bardzo duże plastem lub tworzywem utwardzalnym.
znaczenie szczególnie dla ochrony środo-
wiska. Jeżeli poszczególne rodzaje nie Nie dają się one ani stapiać ani rozpuszczać.
zostaną ze sobą pomieszane, termoplasty Zanika też występująca w elastomerach
idealnie nadają się do ponownego zdolność do rozciągania.
wykorzystania, ponieważ teoretycznie ze
starych elementów można zrobić nowe. Duroplasty są natomiast odporne na
ciepło. Z tego powodu produkowane
Kolejna korzyść: rysy i pęknięcia można są z nich np. części korpusów w komorze
termozgrzewać. silnika.
4/5
Elastomery.
Możliwe jest silniejsze lub słabsze połączenie
makromolekuł. Ściśle mówiąc, chodzi o
 sieciowanie . Jeżeli tylko niewielka ilość
sąsiadujących ze sobą łancuchów molekuł
łączy się ze sobą wiązaniami powstają
wówczas tworzywa  elastomery. Elasto-
mery nie dają się stapiać ani rozpuszczać,
Tworzywa są niezastąpione.
Istnieje wiele powodów wykorzysty- Ale zastosowanie tworzyw sztucznych
wania tworzyw sztucznych przy przynosi jeszcze inne korzyści. Elastyczność
produkcji samochodów. Szczególnie materiałów eliminuje drobne uszkodzenia.
ważna jest redukcja wagi bez Do tego dochodzi jeszcze komfort
zmniejszenia bezpieczeństwa. Oprócz wyposażenia, zredukowanie emisji hałasu
swojej pierwotnej funkcji pomagają i większa trwałość pojazdu.
również w znacznym stopniu przy
nadawaniu formy i wyglądu. Ze względu na te pozytywne właściwości
tworzyw sztucznych wszystkie prace
Od lat 80-tych udział tworzyw sztucznych zmierzają w kierunku konstrukcji karoserii
i wielowarstwowych w produkcji pojazdów idealnie skomponowanej z elementami z
wzrósł dwukrotnie. Wynalazcy i naukowcy tworzyw sztucznych.
twierdzą, że do roku 2010 co szósty
kilogram pojazdu przypadać będzie na Z niszy do rynku masowego.
tworzywo. Przy czym udział tworzyw  Pimp my Car  w tuningowaniu karoserii
sztucznych w obrębie karoserii, dzięki coraz częściej wykorzystują tworzywa
nowym materiałom, ciągle rośnie. Podczas sztuczne.
gdy dawniej wykonywano osobno spojler,
kratkę wlotu powietrza, zderzak i błotnik, Wszystko rozpoczęło się w latach 90-tych
to dziś, wszystkie te części zintegrowane od takich elementów, jak np. spojlery,
są w jeden element przedni. owiewki lub progi. Trend ten  mimo
wzlotów i upadków  obserwuje się
Prawie nieograniczone możliwości formo- nieprzerwanie. Szczególnie łatwość
wania i obróbki tworzyw sztucznych oferują formowania i łatwość obróbki tworzyw
nie tylko projektantom nowe metody, sztucznych sprawia, że wykorzystuje się
lecz również umożliwiają znaczne zao- je przy opracowywaniu coraz bardziej
szczędzenie energii. Dzięki zastosowaniu ekstremalnych i egzotycznych karoserii
tworzyw wielowarstwowych waga drzwi produkowanych w małych seriach.
samochodu zmniejsza się o 10% w
porównaniu do tradycyjnych drzwi z
blachy. Tworzywa sztuczne przyczyniają
się również znacznie do zmniejszenia
zużycia paliwa. Obowiązuje zasada: o
100 kg mniejsza waga pozwala na
zaoszczędzenie 1 litra paliwa na 100 km.
zielony: typowe części z tworzyw sztucznych w
pojez
dzie, jak np. kołpaki, zderzaki, obudowy
lusterek, progi, listwy.
niebieski: sporadycznie występujące elementy
z tworzyw sztucznych, jak np. pokrywa silnika,
błotniki, drzwi.
Rodzaje tworzyw
sztucznych w pojazdach.
Obok typowych rodzajów tworzyw
sztucznych, często stosuje się tzw.
blendy (np. PP/EPDM). Pod poję-
ciem tym rozumie się kombinację
różnych tworzyw. W przypadku
metali mowa jest o  stopach .
Blendy pozwalają zebrać w jednym nowym
tworzywie wiele pozytywnych cech.
W języku potocznym występują również
określenia handlowe poszczególnych
producentów, nazwy te jednak nie
zawsze pozwalają zidentyfikować rodzaj
tworzywa.
6/7
Znaczenia skrótów popularnych tworzyw sztucznych.
Nazwa chemiczna Skrót Nazwa handlowa Elementy pojazdu
Polipropylen/Terpolimer z etylenu, PP/EPDM Stamylan P, Sabic PP, Purell, Zderzaki, spojlery
propylenu i dienu Novolen, Moplen, Kelburon,
Hifax, Forprene
Kopolimer styren- ABS Bayblend, Relac, Obudowy lusterek, osłony
akrylonitryl-butadien Magnum, Lustran ABS kół, spojlery przednie i tylne
Polyamid PA Minlon, Akulon, Zytel, Osłony kół, klapki wlewu
Vestamid, Ultramid paliwa
Poliwęglan PC Makrolon, Xenoy, Lexan Okładziny amortyzatorów,
kratki chłodnicy
Politlenek fenylenu PPO Noryl, Laril Elementy karoserii, np.
błotniki, tylna klapa
Kopolimer akrylonitryl- ASA Luran S, Kibilac, Geloy Kratki chłodnicy, spojlery
styren-akrylan przednie i tylne
Kopolimer styren-akrylonitryl SAN Luran, Tyril, Lustran SAN Kratki chłodnicy, spojlery
przednie i tylne
Poliuretan PU Bayflex, Baydur, Irogran, Elementy amortyzatorów,
Estane spojlery tylne
Politereftalan butylenu PBT Pocan, Crastin, Ultradur, Elementy karoserii, np.
Vestodur błotniki, tylne klapy
Poliester nienasycony UP Roskydal Tylne klapy, naczepy samocho-
dów ciężarowych, elementy
samochodów sportowych
Żywica epoksydowa EP Araldit Elementy samochodów
wyścigowych
Polichlorek winylu PVC Vestolit, Solvic Listwy zderzaków, plandeki
Ważne tworzywa w szczegółach.
PP Polypropylene PA Polyamid
PP/EPDM Terpolimer z etylenu, Kołpaki samochodowe składają się obec-
propylenu i dienu nie w przeważającej części z tworzywa PA.
Elementy wykonane z tego tworzywa to Tworzywa te są elastyczne, ciągliwe a
najczęściej blendy. Produkowanie dużych jednocześnie bardzo sztywne i mocne.
elementów wymaga zainstalowania Są odporne na działanie większości
kosztownych pras wtryskowych i z tego organicznych rozpuszczalników.
powodu szczególnie opłacalne jest w
produkcji seryjnej, jak np. w przemyśle Poliamid wiąże powierzchniowo wodę,
motoryzacyjnym. tzn. pobiera wodę z powietrza w otoczeniu
lub oddaje wodę do powietrza w otoczeniu.
Niezagruntowany PP lub PP/EPDM Jest to podstawą jego wielu pozytywnych
stwarza, zależnie od składu, trudności z właściwości, może jednak negatywnie
przyczepnoscią lakieru. oddziaływać na przyczepność lakieru,
ponieważ woda odkłada się bezpośrednio
Ze względu na niebiegunową budowę, na powierzchni.
przez długie lata PP uchodził za niemoż-
liwy do lakierowania w warunkach
warsztatowych. Opracowując system PC Poliwęglan
Standoflex Standox stał się pionierem Jako termoplast PC posiada doskonałe
w rozwiązaniu tego problemu. Dzięki właściwości, które częściowo spotyka się
konsekwencji w badaniach i próbach, w innych tworzywach, w całości jednak
Standox również dzisiaj uchodzi za występują tylko w poliwęglanach.
eksperta w dziedzinie renowacyjnego Wymienić można tutaj: wysoką odpor-
lakierowania tworzyw sztucznych. ność mechaniczną również w bardzo
8/9
niskich temperaturach (do  100 �C) i
dobrą odporność na czynniki atmos-
ABS Kopolimer styren-akry feryczne.
lonitryl-butadien
Tworzywa ABS są jednocześnie ciągliwe
i sztywne. Ciągliwość nadaje zawarty ASA Kopolimer akrylonitryl-
w nich kauczuk (butadien), sztywność styren-akrylan
natomiast składniki akrylo-nitrylowe. Tworzywa ASA zapewniają wysokiej jako-
ści, błyszczącą i odporną na zarysowania
Fabryczne elementy z tego tworzywa nie powierzchnię. Tworzywo to może być
mogą być przechowywane przez dłuższy również transparentne. Dodając środki
czas na wolnym powietrzu w słońcu, ze matujące uzyskać można matową
względu na promieniowanie UV. Z czasem powierzchnię.
utracić mogą, jak wszystkie tworzywa
zawierające kauczuk, swoją ciągliwość i ASA charakteryzuje się wysoką odporno-
stać się kruche. ścią na substancje płynne, łącznie z
agresywnymi środkami chemicznymi.
Dodatkowo tworzywa ASA odporne są
na oleje, tłuszcze itp.
8
PU Poliuretan UP-GF Poliester nienasycony
Mowa jest tutaj o tzw. piankach integral- wzmocniony włóknem
nych o bardzo zróżnicowanej elastyczności szklanym,
i twardości. Pianki integralne mają budowę BMC Bulk Moulding
komórkową, zagęszczającą się w Compound
kierunku zewnętrznym i na powierzchni SMC Sheet Moulding
sprawiającą wrażenie niemal zwartej. Compound
Tworzywo UP-GF przez dłuższy czas
Miękka pianka poliuretanowa ma bardzo oznaczane było jako GFK (tworzywo
elastyczną strukturę komórkową i zdolność sztuczne wzmacniane włóknem szklanym).
powracania do pierwotnego kształtu. Obecnie wiele tworzyw sztucznych
wzmacnia się włóknem szklanym, dlatego
konieczne jest ich zróżnicowanie.
TPU Termoplastyczny
poliuretan Zastosowanie wzmacnianych włóknem
RTPU Termoplstyczny szklanym lub węglowym poliestrów w
poliuretan, wzmocniony częściach karoserii o dużej powierzchni,
Tworzywa RTPU i TPU jako termoplasty jak np. maska, pokrywa bagażnika lub
nadają się do recyclingu, czyli powtórnego błotnik w przypadku krótkich serii lub
wykorzystania. Cecha ta jest bardzo tuningu jest już codziennością.
ważna dla przemysłu motoryzacyjnego
szczególnie w obecnych czasach zao- Przemysł pojazdów użytkowych wykorzy-
strzonych przepisów dot. recyclingu. stuje głównie komponenty SMC lub BMC.
Ponadto produkty z tych tworzyw posiadają BMC to masa z wypełnionej kredą żywicy
wielostronne właściwości, charaktery- UP i włókna szklanego. Części z tej masy
styczne dla poliuretanów: produkowane są pod wysokim ciśnieniem
� duża sztywność w cieple w procesie prasowania wtrysko-
� stabilność formy pod wpływem ciepła, wego.
� odporność na nagłe zmiany temperatury,
� możliwość lakierowania, W przypadku SMC mowa jest o płytach i
� odporność na agresywne wpływy tablicach, składających się z masy z żywic
środowiska. poliestrowych wzmocnionych dwuwymia-
rowym włóknem szklanym i formowanych
w części pod ciśnieniem pod wpływem
ciepła.
Tworzywa wzmacniane włóknem węglo-
wym (karbon) przekonują z jednej strony
wysoką wytrzymałością przy niewielkiej
masie, a z drugiej strony walorami
optycznymi. Ze względu na wysokie
koszty produkcji wykorzystuje się karbon
najczęściej tylko w sportach motorowych
lub w samochodach luksusowych.
PVC Polichlorek winylu (PVC)
PVC to jedno z najbardziej wszechstron-
nych tworzyw sztucznych. Nie jest to zwią-
zane tylko z tym, że wytwarzane jest w
najróżniejszych stopniach elastyczności
od twardego do bardzo miękkiego
(gumowego).
Dlaczego lakieruje się tworzywa.
Tworzywa sztuczne produkowane mogą być we wszystkich kolorach i z matową lub błyszczącą powierzchnią.
Mimo to często konieczne jest ich lakierowanie.
Z jednej strony za lakierowaniem two- Podczas gdy lakierowanie tworzyw
rzyw sztucznych przemawiają względy sztucznych w przemyśle motoryzacyjnym i
estetyczne: u dostawców części kształtuje się przejrzy-
ście  przeważnie chodzi o dużą ilość
� nadanie indywidualnego odcienia jednakowych części z tego samego
pasującego do lakieru karoserii tworzywa  o tyle lakiernik w swoim
� większy połysk koloru po lakierowaniu warsztacie napotyka na zasadnicze
lub problemy:
� usuwanie wad produkcyjnych.
10/11
� nie ma tu do czynienia z tego samego
Z drugiej strony tworzywa sztuczne rodzaju materiałami (rodzajami two-
powinny być chronione, zwłaszcza gdy rzywa), konstrukcją i funkcją
są codziennie narażane na działanie � warunki i możliwości warsztatu mogą
czynników atmosferycznych, które mogą zmieniać się
być dla nich szkodliwe. � elementy nowe lub naprawiane części
składowane są w różnych warunkach.
Kto może sobie wyobrazić, że również
tworzywa sztuczne ulegają korozji? Kto Od lat 80-tych części z tworzyw sztucznych
myśli o tym, że tworzywa sztuczne gniją? oznakowane są zgodnie z przepisami VDA
Podlegają one przecież, tak jak i inne 260*. Stosowane przy tym skróty zgodne
surowce, procesowi starzenia i rozkładu, są z normami DIN EN ISO 1043-1 i DIN
wywołanego wilgocią i promieniowaniem ISO 1629.
UV.
*) Dystrybucja:
DOKUMENTATION KRAFTFAHRWESEN e.V. (DKF)
Ulrichstr. 14, 74321 Bietigheim-Bissingen
Właściwa identyfikacja rodzaju tworzywa Na przykład kaski motocyklistów:
sztucznego znacznie ułatwia dopasowanie Wiele kasków ma w swoim składzie
odpowiedniego, właściwego dla danego poliwęglan (PC), tworzywo odporne na
tworzywa, systemu lakierowania. uderzenia, które może być lakierowane
odpowiednio dobranym materiałem.
Sposób postępowania z nieoznakowanymi
tworzywami w starszych modelach pojaz- Poliwęglan wrażliwy jest na działanie
dów opisany jest w części praktycznej. rozpuszczalników. Nieodpowiednie środki
do czyszczenia i niewłaściwe materiały
Może się jednak zdarzyć, że określone do lakierowania mogą mieć szkodliwe
części nie są ze względów funkcjonalnych działanie na poliwęglany i prowadzić do
dopuszczone do lakierowania. Tego typu powstawania rys w tworzywie. W ten
ograniczeń należy ściśle przestrzegać. sposób kask może stracić swoje właściwości
ochronne i pękać podczas wypadku.
Skróty głównych składników tworzywa. Materiały wypełniające lub wzmacniające, ew. ich
zawartość w tworzywie.
Części z tworzyw sztucznych w warsztacie.
Przed przystąpieniem do lakierowania każdy lakiernik powinien zapoznać się z kilkoma ważnymi, podstawowymi
zasadami i najpierw dokonać oceny części z tworzywa. Jak jest składowane? Jest to stara, czy nowa część?
Polakierowana, zagruntowana czy surowa? Pytanie za pytaniem, odpowiedzi poniżej.
Polakierowana stara część. można usunąć w szybki i prosty sposób wyczyszczeniu takiej części, może dojść
Również polakierowane stare części przy pomocy drobnej szpachli. po lakierowaniu do problemów z przy-
muszą zostać dokładnie zbadane: W przypadku tworzyw termoplastycz- czepnością.
nych sprawdza się metoda zgrzewania,
� są uszkodzone? wymaga ona jednak dokładnego przesz- Ryzyko związane ze starymi częściami
� lakier dobrze trzyma się we wszystkich kolenia i wdrożenia. z tworzyw sztucznych leży w ich
miejscach? nieznanym życiorysie. Dlatego od
� występują rysy? Nielakierowana stara część. lakiernika wymaga się w takim
� powłoka lakieru odporna jest na Są to najbardziej krytyczne podłoża, przypadku idelanej dokładności 
rozpuszczalniki? ponieważ  życiorys takiej części nie jest również jego doświadczenie nie jest
lakiernikowi znany. Co wydarzyło się od tu bez znaczenia.
Ewentualne uszkodzenia muszą zostać czasu wyposażenia pojazdu w dane
przed dalszą obróbką usunięte, pod tworzywo?
warunkiem, że koszty naprawy nie prze-
wyższą ceny nowej części. Dopiero potem � pojazd był konserwowany?
następują kolejne etapy pracy: czyszczenie, � jeśli tak, to w jaki sposób?
szlifowanie, ponowne czyszczenie i � dane tworzywo wchłonęło woski lub
lakierowanie. silikony ze środków konserwujących
lub polerujących?
Naprawa uszkodzonych części z tworzyw � środki te można usunąć?
sztucznych: Dla większości tworzyw
sztucznych istnieje specjalny program Pytania, na które nie zawsze udzielić
renowacji, dopuszczony do stosowania można wyczerpującej informacji. Dlatego
przez producentów. Małe zadrapania nawet po gruntownym przygotowaniu i
Nielakierowana nowa część. Zagruntowana nowa część.
Najważniejsza zasada: Stosowane są różnego rodzaju grunty,
których skład i zachowanie się podczas
podłoże musi być pozbawione środków dalszej obróbki nie zawsze są znane.
antyadhezyjnych! Dlatego też część musi Zaleca się więc przeprowadzenie w
12/13
być bardzo gruntownie wyczyszczona, stępnej ich kontroli.
zgodnie z zaleceniami Standox.
Pomocne okazać się tu mogą wskazówki
Dla lakierowania tego typu części Standox producenta (np. ulotka przy opakowaniu).
ma opracowane uniwersalne, właściwe Jeżeli jako gruntu użyto nieznanych
systemy. Wskazówki dotyczące produktów, nie została dołączona ulotka
prawidłowego usuwania środków anty- informacyjna, nie można zagwarantować
adhezyjnych opisane są w dalszej części. dotrzymania określonych kryteriów, jak
np.:
Polakierowana nowa część.
W przypadku polakierowanej nowej � przyczepność do tworzywa
części, po prawidłowym rozpoznaniu � możliwość aplikacji podkładów wypeł-
powłoki lakieru, jego ewentualne lakiero- niających, lakierów nawierzchniowych
wanie nie stanowi problemu. lub innych produktów Standox
� walory optyczne powłoki, np.
Po przeszlifowaniu i dokładnym oczy- powstawanie zacieków, podnoszenie
szczeniu można bezpośrednio aplikować się powłoki
lakier nawierzchniowy i bezbarwny � elastyczność powłoki
Standox. Lakiery bezbarwne, zależnie od � rozpuszczanie podczas czyszczenia
stopnia sprężystości tworzywa, powinny
zostać uelastycznione poprzez dodanie W takim przypadku należy przestrzegać
właściwego Additiv u. zaleceń producenta dot. lakierowania.
Co oddziela tworzywo od formy,
oddziela niestety również lakier od tworzywa. Elementy z tworzyw sztucznych wykonywane są najczęściej  przy
użyciu skomplikowanych form i pras lub innych urządzeń  w technologii wtrysku lub wtrysku reaktywnego. W ten
sposób można je produkować w dużych seriach. Aby ułatwić wyjmowanie elementów z form czy pras, stosowane są
środki antyadhezyjne, które często trwale przylegają do powierzchni tworzywa. Generalnie rozróżnia się 3 rodzaje
środków, które utrudniają życie lakiernikowi.
Środki antyadhezyjne (zewnętrzne). Środki antyadhezyjne (wewnętrzne). Lakiery antyadhezyjne.
� konwencjonalne środki antyadhezyjne Wewnętrzne środki antyadhezyjne to Pod względem chemicznym mowa jest tu
na bazie wosku i oleju. Można je usu- produkty będące składnikiem tworzywa, o roztworze alkoholu poliwynylowego w
nąć ręcznie przy pomocy właściwych uzyskiwane w tzw. procesie IMR. Pod wodzie. Procentowy udział tego typu ele-
organicznych rozcieńczalników i maty względem chemicznym mowa jest tu mentów nie jest znaczący. W przypadku
szlifującej. przede wszystkim o stearynianie cynku. wystąpienia tego typu elementów 
Wygrzanie przed czyszczeniem jest tu można je łatwo rozpoznać ( niespokojna
� wodorozcieńczalne emulsje antyadhe- abslutnie konieczne. Czyszczenie przy falista odwrotna strona)  konieczne jest
zyjne na bazie wosku i oleju, emulgo- użyciu organicznych rozpuszczalników czyszczenie wodą.
wane w wodzie. Można je usunąć lub rozcieńczalników tylko przy użyciu Alkohol poliwynylowy usunąć można
ręcznie przy pomocy właściwych maty szlifującej. tylko przy pomocy wody, nie roz-
organicznych rozcieńczalników i maty puszcza się w organicznych rozpu-
szlifującej. szczalnikach.
Wodorozcieńczalne środki anty-
adhezyjne nie dają się rozpuścić
w wodzie.
Usuwanie środków antyadhezyjnych z elementów z tworzyw sztucznych:
Wygrzewanie: Czyszczenie.
Wygrzewanie (czyli składowanie w stanie Koniecznie wielokrotne czyszczenie. Inten-
ciepłym) przed czyszczeniem może być sywne, wielokrotne czyszczenie przy
pomocne z następujących powodów: użyciu maty, pędzla i świeżego środka
�  wypocenie środków antyadhezyjnych czyszczącego jest absolutnie konieczne.
(szczególnie istotne w przypadku two-
rzyw poliuretanowych) Jednokrotne przetarcie nawet przy
� usunięcie napięcia tworzywa celem użyciu zalecanego środka czyszczącego 
uniknięcia rys może być niewystarczające. Elementy o
� pory (resztki powietrza) rozpoznać i fakturze struktury czyścić intensywniej.
usunąć PRZED lakierowaniem (otwo- Środki antyadhezyjne i brud należy
rzyć i wypełnić szpachlą) usuwać z tego typu elementów miękką
szczotką lub urządzeniem do mycia pod
Pod elementy te należy ewentualnie coś ciśnieniem. Po oczyszczeniu absolutnie
podłożyć aby zapobiec ich zdeformowaniu. konieczne jest odparowanie środka
czyszczącego przed dalszą obróbką.
14/15
Przyczyny błędów lakierniczych.
Błędy popełniać można w każdej dziedzinie życia. Jednak tylko ten, kto zna
powody ich występowania, może uniknąć błędów i związanych z nimi rekla-
macji. Każda poprawka to cenny czas pracy, a więc i pieniądze.
Niedostateczne przygotowanie Nieodpowiednie środki czyszczące.
(wygrzewanie, czyszczenie). Zbyt agresywne ropuszczalniki mogą
Niedostateczne przygotowanie to naj- uszkodzić a nawet zniszczyć wrażliwe na
częściej powtarzany błąd, pociągający za działanie rozpuszczalników tworzywa
sobą różne konsekwencje; na przykład: sztuczne, jak np. ABS, PC, PPO jak rówież
ułatwiać powstawanie rys. Aby temu
� wady powierzchni spowodowane zapobiec Standox oferuje do czyszczenia
pozostałością środków antyadhezyj- specjalne, sprawdzone produkty.
nych
� odpryski, ponieważ lakieruje się warstwę
środka antyadhezyjnego, którego Przedwczesne lakierowanie po
zadaniem jest zapobieganie przyczep- czyszczeniu.
ności Wchłonięte przez tworzywo sztuczne
16/17
� powstawanie rys, ponieważ nie usunięto podczas czyszczenia rozpuszczalniki
ewentualnych napięć tworzywa należy przed lakierowaniem koniecznie
usunąć. W przeciwnym razie prężność
Czas, pozornie zaoszczędzony kosztem pary na styku tworzywa i lakieru dopro-
wygrzewania lub niedokładnego czysz- wadzi do zmniejszenia przyczepności
czenia, to najczęściej czas stracony, ponieważ lakieru. Ponadto zwiększa się niebezpie-
konsekwencją są reklamacje i dodatkowe czeństwo zwarzenia się lakieru.
koszty związane z ponownym lakierowa-
niem. Nie można również zapomnieć o
utracie dobrego wizerunku u swoich
klientów.
po prawej: problemy z rozlewaniem (skórka
pomarańczowa) powodu niewlaściwych
rozpuszczalników.
u dołu: problemy z przyczepnością z powodu
niedostatecznego oczyszczenia lub niewłaś-
ciwgo środka zwiększającego przyczepność.
Niewłaściwe środki zwiększające
przyczepność.
W poprzednich rozdziałach poruszane
było kilkakrotnie, że każde tworzywo
sztuczne posiada specyficzne właściwości.
Standox posiada rozwiązania i produkty
do wykorzystania zarówno w warszta-
tach lakierniczych jak i przy produkcji
seryjnej.
Niedostateczna elastyczność.
Lakiery nawierzchniowe i bezbarwne
muszą być odpowiednio elastyczne.
Niedostatecznie uelastycznione lakiery
ułatwiają powstawanie rys podczas
u góry: zwarzenie z powodu zbyt wczesnego
ewentualnego obciążenia mechanicz-
lakierowania.
nego. W każdym przypadku należy
przestrzegać wskazówek, zawartych w
metryczkach technicznych.
Wskazówka: Standotheka
 Błędy lakiernicze - właściwa
ocena i usuwanie zawiera infor-
po lewej: podnoszenie się lakieru z powodu złej
macje na temat najczęściej występujących
izolacji i/lub szlifowania.
błędów lakierniczych i sposobów ich
zapobiegania i usuwania.
Pewność kolorystyczna w lakierowa-
niu tworzyw.
Perfekcyjne lakierowanie elementów z tworzyw sztucznych to rezultat
wprawnej ręki, optymalnego przygotowania i dokładnego doboru koloru.
Standox oferuje lakiernikom wiele pomocnych narzędzi kolorystycznych.
W dzisiejszych czasach samochody posia- bazie najbardziej pasującą recepturę.
dają wiele elementów z tworzyw sztucz- Jeżeli ktoś nie dysponuje elektronicznym
nych, lakierowanych w kolorze nadwozia. urządzeniem do pomiaru koloru, skorzy-
W takim przypadku dany kolor wymaga stać może z informacji kolorystycznych
tylko dodania środka uelastyczniającego. zawartych na CD Standowin lub w Inter-
Więcej problemów powstaje w sytuacji, necie  poprzez lokalną stronę Standox.
gdy części te są innego koloru, jak np. w Do każdego modelu samochodu przypo-
starszych samochodach lub elementach rządkowane są wystepujące w nim kolory
dekoracyjnych w nowych modelach. na tworzywa.
Właściwy kolor zdefiniować można dokła- Wskazówka: Standotheka  Prosta
dnie przy pomocy spektrofotometru droga do właściwego koloru
Genius i oprogramowaniu Standowin. zawiera wiele cennych informacji doty-
Dzięki precyzyjnemu, elektronicznemu czących doboru koloru.
pomiarowi Standowin wyszukuje w swojej
18/19
Metryczki techniczne i
systemy lakierowania.
Aktualne metryczki techniczne i informacje
dotyczące systemów lakierowania Standox
dostępne są u regionalnych przedstawicieli
Standox. Znalez
ć je można również na
lokalnych stronach internetowych Standox.
DuPont Performance Coatings Polska Sp. z o.o. " ul. Powązkowska 44c " 01 797 Warszawa " Polska
PL 1207 1000
www.standox.pl