TECHNIKA
TAJEMNICE TACHOGRAFU cz.I
Urządzenie, które zna każdy kierowca ciężarówki i autobusu. Jednak nie wszyscy wiedzą jak prawi-
dłowo z niego korzystać i co zrobić, aby uchronić się przed nieprzyjemnościami podczas kontroli.
Na jakie szczegóły należy zwracać baczną uwagę podczas jego eksploatacji? Co możemy odczytać
z wykresówki - my użytkownicy, a co jest w stanie odczytać biegły sądowy? Na te i na inne pytania
postaramy się dać odpowiedz
podczas cyklu artykułów dotyczących tachografów.
Polsce montaż urządzeń Prawidłowy dobór wykresówki do tabliczki typu tachografu
rejestrujących samoczyn-
Wnie prędkość jazdy, czas
Rozmieszczenie znaków na tabliczce typu tachografu i na wykresówce
jazdy oraz postoju, tj: tachografów,
jest obowiązkowy od 1 kwietnia
Znak dopuszczenia
1999 roku. Obowiązek ten dotyczy
wykresówki
pojazdów o dopuszczalnej masie
Znaki dopuszczenia tacho-
całkowitej 9 ton i powyżej, które
grafów, w których może
zostały zarejestrowane po 31 grud-
być stosowana wykresów-
nia 1984 roku, pojazdów o DMC
ka
3,5 tony wyprodukowanych po 31
grudnia 1999 roku. Wyjątkiem
od ustawy są pojazdy Sił Zbrojnych
i pojazdy komunikacji miejskiej.
Obowiązek stosowania tachografów
e1 ... 81 ...
wynika z Europejskiej Umowy AETR,
Ustawy o Czasie Pracy Kierowców,
Ustawy Prawo o Miarach oraz prze-
pisów wykonawczych publikowa-
nych w Biuletynie Głównego Urzędu
Miar.
Obecnie możemy wyróżnić dwa
typy urządzeń stosowanych w wyżej
Zakres pomiarowy
Zdj. nr 1
wymienionych pojazdach. Pierwszy
prędkości
z nich to klasyczny znany od wielu
lat tachograf typu zegarowego,
e1
Znak dopuszczenia 81
który jest zintegrowany z licznikiem.
umieszczony na tabliczce typu
Drugi to nowszy tachograf elektro-
niczny kształtem przypominający
radio samochodowe. Standardowe
tachografy służą rejestracji trzech
podstawowych parametrów:
1. Prędkości jazdy;
2. Grupy czasowej, czyli oznaczają
na wykresówce, co w danym
momencie robimy, bądz
robiliśmy.
Występują cztery grupy czasowe:
POST
POWANIE PRZED
czas jazdy (patrz: kierowanie pojaz- sowych dodatkowych urządzeń (np.
UŻYTKOWANIEM
dem), czas pracy innej niż jazda, pomostów podnoszących, pomp
gotowość do jazdy (dyżur) i czas w cysternach, żurawi) znajdujących Tachograf to nie wszystko. Równie
przerwy w pracy lub po pracy się w pojez
dzie. Mogą także mieć ważnym, o ile nie ważniejszym ele-
(odpoczynek). możliwość poprzez zamontowanie mentem składającym się na całość
3. Zapisu drogi; dodatkowego rysika, rejestracji uży- procesu rejestracji jest wykresówka,
Dodatkowo niektóre tachografy wania hamulców, czy zapisu zużycia potocznie zwana tarczką. To okrągła
mają możliwość rejestracji grup cza- paliwa. kartka papieru, na której rysik znaj-
32 ROK IV Nr 2 2004
TECHNIKA
Zapisy dokonywane przed rozpoczęciem pracy
Imię i nazwisko kierowcy
Miejsce założenia wykresówki
Numer rejestracyjny pojazdu
Stan licznika kilometrów
przy rozpoczęciu jazdy
PRZYKA
AD
Za brak któregokolwiek wpisu na wykresówce grozi
kara 50 zł
UWAGA! Braki w opisie wykresówki sumują się:
- brak imienia - 50zł
- brak miejsca wyjęcia wykresówki - 50zł
- brak daty wyjęcia wykresówki - 50zł
- brak stanu licznika km przy rozpoczęciu jazdy - 50zł
- brak stanu licznika na końcu jazdy - 50zł
Suma nałożonej kary - 250 zł
Zapisy dokonywane po zakończeniu pracy
Miejsce wyjęcia wykresówki
Data wyjęcia wykresówki
Stan licznika na końcu jazdy
Przejechane kilometry
33
TECHNIKA
dujący się w tachografie rejestruje i wykonaniu plomb zatwierdzają- Mocno poszarpany wykres, który
poszczególne parametry jazdy cych zwanych cechami uwierzytel- zajmuje dużo miejsca i jest rysowa-
wymienione wyżej. Warto wiedzieć, nienia mają okres ważności wyno- ny cienką kreską. Przy założeniu, że
że wykesówka jest dokumentem szący 24 miesiące (licząc od pierw- wykresówka została prawidłowo
urzędowym i jako taka podlega szego dnia miesiąca, w którym dobrana możemy określić bar-
szczególnej ochronie. Dlatego też dokonano uwierzytelnienia), ale dzo dokładnie z jaką prędkością
właściciele firm przewozowych mają uwaga: certyfikat uwierzytelnienia w danym miejscu poruszał się
obowiązek ich przechowywania tachografu traci ważność w momen- pojazd. Oczywiście przy określaniu
przez okres 1 roku. Także z tego cie: odcinka drogi niezbędne jest porów-
powodu na wykresówce, w miejscu 1. Uszkodzenia tachografu (łącznie nanie prędkości z wykresem drogi.
rejestracji parametrów nie można z okablowaniem zasilającym i Jest to linia tworząca podczas jazdy
nanosić żadnych poprawek, a zmia- innym). krzywą zębatą (regularne linie ryso-
na danych to fałszerstwo, które pod- 2. Uszkodzenia którejkolwiek plom- wane z góry na dół i z powrotem po
lega karze pozbawienia wolności by zabezpieczającej. okręgu), potocznie zwana przez kie-
od 3 do 8 lat. 3. Uszkodzenia tabliczki pomiaro- rowców sierżantami, która jest
Tachografy każdego typu posia- wej. wykonywana przez rysik sterowany
dają odpowiednie, przeznaczone 4. Stwierdzenia, że błędy wskazań krzywką w kształcie serca. Jedna
do nich wykresówki. Ich prawidłowy i rejestracji przekraczają błędy gra- linia na wykresówce prowadzona
dobór ma niebagatelne znaczenie niczne dopuszczalne. z góry na dół lub odwrotnie odpo-
w momencie kontroli np. Inspekcji wiada 5 km przejechanym na dro-
Transportu Drogowego. Znajomość dze. Ale to tylko część z informacji.
CO MOŻEMY ODCZYTAC
zasad doboru, które przedstawimy Najbardziej istotnych informacji,
Z WYKRESÓWKI?
poniżej uchroni kierowców przed szczególnie w obliczu kontroli przez
nieprzyjemnościami i karami finan- Wbrew pozorom praktycznie Inspekcję Transportu Drogowego,
sowymi. wszystko, co ma związek z jazdą. dostarcza wykres grup roboczych,
Podstawowe informacje. Możemy kontrolować cały przebieg gdzie odnotowywany jest czas
1. Tachograf i wykresówki muszą dnia, czasy pracy, przerwy i odpo- jazdy, dyżuru i odpoczynku. A
atwo
bezwzględnie posiadać zatwierdze- czynku. Możemy w przybliżeniu jest rozpoznać ten wykres, gdyż
nie typu wydane przez Główny określić zużycie paliwa na podsta- znajduje się blisko środka tarczki
Urząd Miar (zdjęcie 1). wie wykresu prędkości, obroty silni- i składa się z naprzemiennych linii
2. Na tylnej stronie wykresówki ka, przebyty dystans, a nawet jazdę różnej grubości. To właśnie ich gru-
podane są znaki kontrolne urzą- innym, niż ustalony, kursem. Tarczka bość określa rodzaj grupy roboczej
dzeń, w których dana wykresówka także pokaże wszelkie manipulacje, i tak mamy: linia gruba - czas jazdy
może być stosowana (zdjęcie 1). zafałszowania i nieprawidłowości (nie może przekroczyć 9 godzin
3. Wykresówka musi posiadać taki w rejestracji, ale tylko pod jednym na dobę), linia średniej grubości -
sam zakres prędkości, co tachograf warunkiem - musimy potrafić - pasywny czas pracy, linia cienka -
(zdjęcie 1). je odczytać. - przerwa.
4. Wykresówka musi być przysto- Koniec cz. I
sowana do tachografów klasycz- GOA
YM OKIEM WIDAĆ...
nych i elektronicznych. Prędkość - to, co najbardziej rzuca Cdn.
5. Przed włożeniem wykresówki się w oczy po spojrzeniu na tarczkę. W kolejnym numerze zajmiemy się
należy ją prawidłowo opisać, tzn. szczegółowym omówie-
w kolejności: Imię i nazwisko kie- niem odczytu z wykre-
rowcy, miejsce założenia wykre- sówki na podstawie
sówki, data założenia, numer reje- konkretnych przykładów.
stracyjny pojazdu,stan licznika Zaprezentujemy także fał-
kilometrów przy rozpoczęciu szerstwa, jakich dopusz-
Wykres prędkości
jazdy (zdjęcie 2). czają się użytkownicy
6. Po zakończeniu pracy także tachografów.
należy dokonać opisu ostateczne-
go, w kolejności: miejsce wyjęcia Tekst powstał przy współ-
wykresówki, data wyjęcia wykre- Wykres drogi pracy z firmą Drabpol,
sówki, stan licznika kilometrów przy której mieści się
na końcu jazdy, ilość przejecha- Laboratorium Analiz
Wykres grup
nych kilometrów (zdjęcie 3). Wypadkowych Tarcz
roboczych
i Tachografów.
WAŻNOŚĆ Tekst i foto:
Tachografy po zamontowaniu Jacek Wejman
34 ROK IV Nr 2 2004