WYŻSZA SZKOA
A OFICERSKA
Im. Tadeusza Kościuszki
Wyższy Kurs Specjalistyczny - Oficerów Rozpoznania Oddziałów i ZT
PROWADZENIE ROZPOZNANIA
W WARUNKACH NOCY
I OGRANICZONEJ
WIDOCZNOŚCI
// PRACA STUDYJNA //
OPRACOWAA

Kpt. Marcin OWCZAREK
Kpt. Andrzej W
DA
WROCA
AW
GRUDZIEC
2000 r.
1
SPIS TREŚCI
WST
P.
1. CHARAKTERYSTYKA NOCY I WARUNKÓW
OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI.
2. WPA
YW NOCY I WARUNKÓW OGRANICZONEJ
WIDOCZNOŚCI NA DZIAA
ANIE ZWIADOWCÓW.
3. WYKORZYSTANIE TERENU W WARUNKACH NOCY I
OGRANICZONEJ WIDOCZNOSCI.
4. PROWADZENIE DZIAA
AC
ROZPOZNAWCZYCH W
WARUNKACH NOCNYCH I OGRANICZONEJ
WIDOCZNOSCI.
5. PODSTAWOWY SPRZ
T DO PROWADZENIA OBSERWACJI
W WARUNKACH NOCY I OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI
ORAZ JEGO DANE TAKTYCZNE.
6. ZAKOC
CZENIE
7. BIBLIOGRAFIA
2
WST
P
Warunki nocy i ograniczonej widoczności są specyficzne dla
prowadzenia działań bojowych . Tak więc prowadzenie działań w
tych warunkach wymaga niezbędnych przygotowań mających
zapewnić , że noc i warunki ograniczonej widoczności nie będą
stanowiły utrudnienia , uniemożliwiającego prowadzenia działań
bojowych w tym też prowadzenia rozpoznania . Rozwój elektroniki i
wykorzystanie jej w sprzęcie wojskowym spowodował że
specyficzne warunki jakimi jest noc i warunki ograniczonej
widoczności nie stanowią bariery dla planowania i prowadzenia
działań . Stosowanie na współczesnym polu walki sprzętu
elektronicznego umożliwiającego skuteczne prowadzenie obserwacji
w nocy i ograniczonej widoczności ( noktowizory , radiolokatory ,
termowizory ) pozwala skuteczniej i szybciej wykryć i ocenić
przeciwnika , rozpoznać jego możliwości i skutecznie razić jego siłę
żywą oraz środki walki na odległościach zbliżonych do zasięgów
jakie środki ogniowe zapewniają przy dobrej widoczności.
Warunki nocy i ograniczonej widoczności stwarzają duże
możliwości w prowadzeniu rozpoznania . Pododdziały
rozpoznawcze prowadzące rozpoznanie w tych warunkach
wykorzystując warunki niedostatecznej widoczności , teren i
możliwości sprzętu , zapewniającego obserwację , mają możliwości
szczególnie w ugrupowaniu przeciwnika przetrwać oraz skutecznie
prowadzić rozpoznanie.
Tak więc warunki nocy i ograniczonej widoczności nie są
przeszkodą , która mogła by ograniczyć działanie elementów
rozpoznawczych , a wręcz przeciwnie warunki te mogą sprzyjać ,a
niekiedy są jednym z warunków jaki powinien zaistnieć , aby
zadanie postawione rozpoznaniu zostało wykonane.
3
I. CHARAKTERYSTYKA NOCY I WARUNKÓW
OGRANICZONEJ WIGOCZNOŚCI
Według encyklopedii PWN noc astronomiczna to pora doby
podczas której słońce jest co najmniej 18 stopni pod horyzontem ;
porę podczas której słonce jest wyżej , ale pod horyzontem nazwano
zmrokiem ( świtem przed wschodem , zmierzchem po zachodzie
słońca .
Zmierzch i świt możemy zaliczyć do warunków ograniczonej
widoczności . Oprócz w/w pór doby warunki ograniczonej
widoczności mogą być spowodowane opadami atmosferycznymi
takimi jak deszcz , śnieg, mgła , których procesy powstawania są
naturalne ( bez ingerencji człowieka ) , oraz dymy , smog itd. do
powstania których przyczynia się człowiek .
Warunki nocne i czynniki ograniczające widoczność takie jak
deszcz ,mgła, śnieg itp. Mogą się kumulować , co w rezultacie
ogranicza do minimum widoczność oraz użycie środków do
prowadzenia obserwacji.
Prowadzenie działań bojowych w nocy zdeterminowane będzie
czynnikami , które mają wpływ na te działania . Do nich możemy
zaliczyć :
1. stopień ciemności .
2. czas trwania nocy .
3. spadek temperatury otoczenia .
4. zjonizowanie górnych warstw atmosfery .
Stopień ciemności jest jednym z podstawowych czynników
determinujących prowadzenie działań bojowych . W dużym stopniu
zależy on od :
położenia geograficznego obszaru działań ;
faz księżyca ;
pory roku ;
pogody.
W warunkach środkowoeuropejskich najciemniejsze noce
występują w takich porach roku jak jesień , zwłaszcza podczas
opadów atmosferycznych . Noce najjaśniejsze występują podczas
4
pozostałych pór roku oraz podczas pełni księżyca . Jednakże i noce
w czasie wiosny , lata i zimy , kiedy to występować będą duże
zachmurzenia i opady atmosferyczne będą nocami ciemnymi,
ograniczającym w jeszcze większym stopniu obserwację przez
 nieuzbrojone oko, a także sprzęt elektrooptyczny. Uwzględniając
stopień ciemności można umownie podzielić noce na ciemne i jasne.
Drugim czynnikiem mającym wpływ na działanie bojowe ,
jednak już nie w tak dużym stopniu jak ciemność , jest czas trwania
nocy. Zależy on od pory roku wynikającej od położenia
geograficznego danego obszaru działań .Średnio można przyjąć że
wiosną i latem występują noce krótkie trwające około 5-10 godzin na
dobę , a jesienią i zimą noce długie . Czas ich trwania waha się w
granicach 13-16 godzin na dobę .
Czynnik czasu trwania nocy może wywierać wpływ przede
wszystkim na:
czas pracy środków optoelektronicznych ;
czas wykorzystania warunków nocy w planowanych
działaniach ;
stan psychofizyczny żołnierzy.
Spadek temperatury otoczenia jest charakterystyczny dla
nocy , a zostaje spowodowany brakiem naturalnego z
ródła ciepła
( promieniowania słonecznego ) oraz wypromieniowaniem do
atmosfery akumulowanego w dzień ciepła ziemi i przedmiotów
terenowych jej pokrycia. Utrata ciepła występuje szczególnie
podczas bezchmurnych nocy. Spadek temperatury otoczenia w
warunkach nocy europejskiej nie jest duża i waha się w granicach
kilku stopni Celsjusza. Jednak i tak nieduże zmiany temperatury
między dniem i nocą oraz zmiany w środowisku wywierają wpływ
na działania bojowe w tym też na prowadzenie rozpoznania .
Zjawisko to jest najbardziej widoczne w okresie wiosny i jesieni
kiedy to dodatnie temperatury w dzień spadają często poniżej 0 0 C
w nocy , powodując oblodzenie dróg , powierzchniowe marznięcie
wód , częściową utratę pojemności elektrycznej akumulatorów oraz
co jest bardzo ważne w przypadku prowadzenia rozpoznania
powstawanie mgieł szczególnie w pobliżu większych zbiorników
wodnych i terenach podmokłych.
5
Zjonizowanie atmosfery , a zwłaszcza jej górnych warstw ma
wpływ głównie na działanie środków łączności radiowej
pracujących w zakresie fal krótkich . Następuje wzrost zakłóceń we
wszystkich organizowanych relacjach łączności radiowej KF , przez
fale odbite oraz przez promieniowanie innych nadajników radiowych
KF. Zasięg radiostacji KF zmniejsza się z zasady o połowę , a
niekiedy i więcej . Podczas prowadzenia działań rozpoznawczych,
czynnik ten będzie miał bezpośrednie znaczenie, szczególnie przy
przekazywaniu informacji drogą radiową na większe odległości i
musimy obowiązkowo wziąć go pod uwagę.
Warunki ograniczenia widoczności występują na skutek takich
zjawisk atmosferycznych , jak mgły ,opady deszczu lub śniegu ,
opary i duże zakurzenie. Zjawisko pojawia się z różnym nasileniem i
częstotliwością w różnych porach roku.
Wspólną cechą nocy i warunków ograniczonej widoczności
jest utrudnione lub całkowity brak możliwości posługiwania się
zmysłem wzroku. Zła widoczność może być spotęgowana
występowaniem zjawisk atmosferycznych(opady ,mgły itp.)
pogarszających widoczność w nocy. Powoduje to również
zwiększenie efektu ciemności.
6
II. WPA
YW NOCY NA DZIAA
ANIE ZWIADOWCY
Podczas prowadzenia działań bojowych między innymi
prowadzenia rozpoznania w warunkach ograniczonej widoczności
czynnikiem determinującym stan psychiczny jest  ciemność .
Działanie każdego człowieka jest oparte na przetwarzaniu bodz
ców
odbieranych z otoczenia. Najwięcej informacji ( 60-80 %) dostarcza
wzrok . Dlatego biorą pod uwagę aspekt prowadzenia rozpoznania w
nocy  najbardziej istotnym elementem wzroku jest jego zdolność
adaptacji do ciemności . Z doświadczeń wynika , iż wzrok adaptuje
się do ciemności po około 20 minutach . gdy oko zostanie
przyzwyczajone do ciemności i nagle pojawi się z
ródło światła ( np.
błysk wybuchu)następuje gwałtowne zwężenie z
renicy oka i
chwilowa utrata zdolności widzenia.
Pod wpływem ciemności powstaje wrażenie deformacji
otoczenia i trudność zorientowania się w sytuacji. Wzrastają wtedy
napięcia nerwowe i pobudliwość , pojawiają się symptomy
bezradności i poczucia zagrożenia .
Ograniczenie spostrzegania potęguje działanie wyobraz
ni. Brak
możliwości sprawdzenia różnorodnych wrażeń za pomocą wzroku
powoduje uczucie osamotnienia , wyolbrzymienia
niebezpieczeństwa i skłonność do ulegania złudzeniom co wywołuje
uczucie lęku. W konsekwencji żołnierze przejawiają skłonność
gromadzenia się w większe grupy i częstego używania głosu . Noc
wywołuje także wiele zjawisk wpływających na psychikę człowieka
w dziedzinie np. : uwagi, wyobraz
ni , pamięci , myślenia i
zakłócenie regularnego snu co prowadzi do stanów depresyjnych
wyczerpania i leków. Człowiek o obniżonej z braku snu odporności
psychicznej popełnia wiele błędów, a jego zachowanie może
znacznie odbiegać od ogólnie przyjętej normy. W związku z tym
mogą występować objawy szaleńczego bohaterstwa lub skrajnego
tchórzostwa. Dlatego konieczne wydaje się , poza właściwym
wyposażeniem technicznym, odpowiednie przygotowanie
zwiadowców do działania w nocy. Można to osiągnąć prowadząc
większą liczbę zajęć w warunkach nocnych doskonaląc umiejętności
prowadzenia rozpoznania w trudnych warunkach jakimi są warunki
7
ograniczonej widoczności. Warunki ograniczonej widoczności
wymuszają także konieczność zwiększenia koncentracji i uwagi co
powoduje szybsze zmęczenie fizyczne i psychiczne.
Szkolenie żołnierzy i dowódców przed działaniami w nocy
należy uznać za jeden z zasadniczych czynników osłabiający
negatywny wpływ ciemności na działanie w nocy i w warunkach
ograniczonej widoczności . Umożliwia pokonanie niepewności
żołnierza i zwiększa jego odporność psychiczną .
Przed działaniami w nocy trzeba starać się zapewnić żołnierza
3-4 godziny odpoczynku (sen) , ciepły posiłek lub napój oraz sucha
odzież ( bieliznę ) .
8
III. WYKORZYSTANIE TERENU W DZIAA
ANIACH
ROZPOZNAWCZYCH W NOCY I WARUNKACH
OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI
Czynnikiem związanym z prowadzeniem rozpoznania w nocy,
poza stopniem ciemności , jest specyfika terenu oraz położenie
obserwatora w stosunku do obserwowanego obiektu. W nocy nie
jest prawdziwa zasada , że im wyżej tym lepiej widać, albowiem w
warunkach górskich , w wąwozach , tam gdzie trudno dociera
światło gwiazd i księżyca widoczność jest dużo słabsza ze względu
na małą kontrastowość barw z otoczeniem. Pokrycie terenu także
wpływa na prowadzenie działań rozpoznawczych w warunkach
nocnych. Nie jest to taki duży wpływ jak w warunkach dobrej
widoczności , gdzie różnego rodzaju lasy, zagajniki itp. maskują
działanie pododdziałów rozpoznawczych wykonujących zadanie ,
niemniej wykorzystując miejsca zacienione przed światłem gwiazd i
księżyca , sprzyjają przemieszczaniu lub organizacji posterunków .
Wystawiając się na działanie światła gwiazd czy też księżyca na
zasadzie kontrastu między ciemniejszymi sylwetkami ,a jaśniejszym
tłem pododdziały rozpoznawcze są narażone na wykrycie przez
przeciwnika. Rzez
ba terenu jak i jego pokrycie także w warunkach
nocnych i ograniczonej widoczności powinny być wykorzystywane
w takim samym stopniu jak w warunkach dobrej widoczności .
Błędem jest myślenie , że w nocy nic nie widać i można prowadzić
działania rozpoznawcze nie przestrzegając podstawowych zasad .
Ważnym elementem związanym z terenem jest orientowanie się
w terenie . Polega to na ustaleniu swojego położenia względem stron
świata , przedmiotów terenowych oraz wojsk własnych i
przeciwnika. Podstawą orientacji przestrzennej pozostaje mapa
,szkic terenu ( sporządzony podczas dobrej widoczności). Zasadniczą
trudność polega na braku dostatecznej widoczności elementów
rzez
by terenu i pokrycia terenu które odszukane na zorientowanej wg
stron świata mapie pozwolą ustalić położenie elementu
rozpoznawczego w terenie.
Znaczną pomoc przy odszukiwaniu przedmiotów terenowych do
określenia swojego położenia w nocy stanowią urządzenia
9
noktowizyjne .Przy wykorzystaniu ich należy jednak przestrzegać
następujących ograniczeń :
nie kierować promienników podczerwieni na przedmioty
terenowe po stronie przeciwnika;
wykorzystywać noktowizory aktywne tylko do
potwierdzenia (precyzowania) ustalonych wstępnie
przedmiotów orientujących.
W warunkach ograniczonej widoczności spowodowanej przez
gęstą mgłę gdzie widoczność spadnie do kilku metrów stosowanie
urządzeń noktowizyjnych jest bardziej ograniczone niż w nocy
dlatego też jeżeli pozwalają na to warunki możliwym sposobem
będzie w takim wypadku wysłanie zwiadowców w nakazanym
kierunku , którzy odnajdą charakterystyczne punkty terenu na
podstawie których określimy swoje położenie w terenie ( techniki
prowadzenia rozpoznania typu RANGERS) .Metoda ta jest jednak
dość ryzykowna , gdyż może doprowadzić do utraty orientacji przez
zwiadowcę i w konsekwencji odłączenia od elementu
rozpoznawczego , a z drugiej strony nie zawsze dokładna.
Z dużą dokładnością i szybko możemy określić swoje położenie
za pomocą aparatury nawigacyjnej TNA  3 która jest na
wyposażeniu transportera opancerzonego BRDM  2 i bojowego
wozu rozpoznawczego BWR. Zawsze jednak należy sprawdzać dane
przez porównanie odczytu z terenem.
W dobie rozwoju urządzeń elektronicznych najszybszym i
dokładnym sposobem orientowania się w terenie w warunkach
nocnych i ograniczonej widoczności przez pododdziały
rozpoznawcze będzie odbiornik do nawigacji satelitarnej GPS.
Jednak należy pamiętać że działanie tego urządzenia w warunkach
intensywnych opadów atmosferycznych jest ograniczone , a niekiedy
w/w warunki atmosferyczne wyeliminują GPS  a jako urządzenie
pomagające określić nam swoje położenie , a także wskazać
właściwy kierunek działania. Dlatego też niezbędne jest przy
posługiwaniu się tymi urządzeniami jest dublowanie ich w postaci
ciągłego porównywania i śledzenia mapy.
Najtrudniej jest trafić do celu w ciemności , gęstej mgle lub
śnieżycy. W takiej sytuacji obowiązuje zasada ciągłości procesu
orientowania się, która wymaga nieustannego śledzenia przebytej
drogi wg ustalonych wcześniej punktów orientacyjnych  dających
10
się wyróżnić z otoczenia przedmiotów terenowych i form rzez
by
terenu. Punktem wyjścia jest dokładna znajomość miejsca stania
( rozpoczęcia ruchu ) oraz dokładne przygotowanie mapy , zdjęcia
lotniczego lub szkicu.
Przygotowanie mapy (zdjęcia lotniczego lub szkicu) powinno
obejmować:
wybranie i uwypuklenie charakterystycznych i trwałych
przedmiotów pokrycia i rzez
by terenu na planowanym
kierunku działania oraz linii terenowych między nimi ( dróg
, rowów , strumieni.);
wyznaczenia azymutów na wybrane przedmioty
orientacyjne i określenie odległości między tymi
przedmiotami.
Zawsze należy dążyć do tego żeby wybrane na kierunku ruchu
przedmioty miały dość duże rozmiary, a odległości między nimi nie
były zbyt wielkie.
Zasadę ciągłości procesu orientowania należy spełniać przez
ciągły pomiar pokonanej odległości na ustalonej linii azymutu lub
terenowej oraz osiągania kolejnych punktów orientacyjnych .
podczas marszu pomiar ten może być dokonywany krokami, a w
czasie jazdy za pomocą licznika kilometrów .
W żadnym wypadku nie wolno przyjmować za pewne
informacji podawanych na drogowskazach , tablicach kilometrów i
innych znakach drogowych , które mogą być specjalnie zmieniane
przez przeciwnika. Nie należy również kontynuować marszu bez
zidentyfikowania kolejnego przedmiotu terenowego wyznaczającego
planowany kierunek działania.
Szczególnie dobrym sposobem utrzymania kierunku podczas
marszu w nocy i warunkach ograniczonej widoczności jest 
wykorzystanie przewodników . Przewodnikami mogą być
zwiadowcy, którzy wcześniej rozpoznali dany rejon , żołnierze
dobrze znający teren oraz zaufani mieszkańcy okolicy . Również w
wypadku wykorzystania przewodników dowódca pododdziału jest
zobowiązany kontrolować innymi sposobami , czy planowany
kierunek ruchu jest utrzymywany.
11
IV . PROWADZENIE ROZPOZNANIA PRZEZ
PODODDZIAA
Y W OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI I
NOCY.
Noc jest szczególnie korzystną porą doby do prowadzenia
działań na tyłach przeciwnika.W nocy zasięg obserwacji wzrokowej
jest znacznie ograniczony, co zapewnia większą skrytość działania i
daje pododdziałom rozpoznawczym szerokie możliwości wykonania
zadania.
Działając w nocy pamiętać należy, że ciemność absolutnie nie
chroni przed rozpoznaniem przeciwnika. W nocy szczególnie
wyraz
nie słychać każdy dz
więk i widać światło. Dlatego w czasie
działań w nocy należy bardzo starannie dopasować oporządzenie
aby nie było ono z
ródłem jakichkolwiek odgłosów ( stukanie ,
chrzęst , zgrzytanie , szelest itp.) .Nie wolno również używać
żadnych otwartych świateł . Należy ściśle ograniczyć lub zabronić
porozumiewania się głosem , a przemarsz musi odbywać się
ostrożnie i cicho. Ponieważ w nocy twarz i ręce człowieka są dość
dobrze widoczne  jaśnieją w ciemnościach należy je wiec
maskować farbami, sadzami, ziemią lub błotem. Te same dz
więki i
światła , które mogą zdradzić pododdział działający w nocy mogą
również demaskować przeciwnika . Trzeba je więc umieć rozróżniać
, oceniać i wykorzystywać . W nocy doskonale można rozpoznać
przeciwnika za pomocą słuchu i wzroku . Oczywiście znacznie
pomagają w tym wszelkie przyrządy optyczne , noktowizyjne i
termowizyjne służące do obserwacji i celowania w warunkach
ograniczonej widoczności.
Określając odległość wg stopnia widoczności należy pamiętać że
dokładność oceny zależy od :
wielkości przedmiotów ;
wyrazistości ich konturów ;
tła na jakim się znajdują ;
oświetlenia ;
przejrzystości powietrza .
Nie mając jednak żadnych przyrządów wiele również można
ustalić na podstawie oznak demaskujących.
12
ODLEGA
OŚCI DO CELÓW NA PODSTAWIE ODGA
OSÓW
I OZNAK DEMASKUJ
CYCH
Odgłosy i oznaki demaskujące Odległość
do celu
słychać rozmowy ,kaszel ładowanie broni ,ciecie Do 100m
drutu.
Słychać komendy ,brzęk broni i oporządzenia, widać Do 200m
ogień z papierosa.
Słychać głuchy szum piechoty maszerującej po drodze Do 300m
gruntowej , odgłosy ręcznego wbijania kołków i
słupów.
Słychać rąbanie i piłowanie drzewa , dz
więk Do 400m
wyładowywanych z samochodów beczek z paliwem
lub kanistrów z benzyną .
Słychać mechaniczne wbijanie kołków, wykonywanie Do 500m
okopów , szum silnika samochodu ciężarowego
podczas jazdy po drodze gruntowej .
Jest widoczny błysk zapalonej zapałki , słychać Do 600m
odgłos maszerującej piechoty po szosie .
Słychać wyraz
nie odgłos trzasku sęków i głuchych Do 800m
uderzeń padających zrąbanych lub spiłowanych
drzew, odgłos pracy silnika motocykla .
Słychać szum silnika samochodu ciężarowego Do 1000m
podczas jazdy po szosie, kopanie okopów ręcznie .
Słychać szum silnika czołgu podczas jazdy po drodze Do 2000m
gruntowej , dz
więk pojedynczego strzału z pistoletu.
Słychać łoskot gąsienic oraz szum silnika czołgu Do 3000m
podczas jazdy po szosie.
Słychać strzelanie z broni maszynowej. Do 4000m
Widać światło różnych lamp ,latarek w zależności od Do 5000m
siły jej światła.
Słychać strzały armatnie. Do 15000m
13
Należy pamiętać że wiatr wiejący z kierunku , z którego
dochodzą odgłosy , zwiększa ich słyszalność . I odwrotnie , wiatr
przeciwny znacznie ogranicza możliwość wykrycia dz
więków,
deszcz , śnieg ,mgła również tłumią wszelkiego rodzaju odgłosy .
TABELA WIDZIALNOŚCI W NOCY
Wyszczególnienie Odległość
do celu(m)
Żar papierosa, 500-700
Zapalona zapałka , 400-600
Światło latarki kieszonkowej , do 1500
Zamaskowany reflektor samochodowy , do 2000
Światła pozycyjne ( obrysowe ), do 300
Seria broni maszynowej , do 2000
Błysk wystrzału z działa , do 5000
Światło naboju sygnałowego , do 6000
Pojedyncze drzewo , 300-600
Pojedyncze zabudowanie , 400-600
Biegnący żołnierz , 50-150
Nie zamaskowany wóz bojowy. 200-300
W warunkach nocy i ograniczonej widoczności wzrasta
znaczenie rozpoznania , ponieważ przeciwnik zawsze będzie chciał
wykorzystać ciemności do przegrupowania wojsk , odtworzenia
odwodów , organizacji zaopatrzenia , odtworzenia systemu
dowodzenia , wzmocnienia wojsk pierwszego rzutu , odtworzenia
lub wzmocnienia obrony. Poza tym w warunkach nocnych
najczęściej następuje zmiana charakteru działań bojowych
przeciwnika. Wykrycie tych i innych zmian w ugrupowaniu
bojowym przeciwnika oraz ustalenie prawdopodobnego zamiaru
jego działania należy do zasadniczych zadań rozpoznania , które
musi dostarczyć dowódcy danych umożliwiających podjęcie decyzji
co do sposobu prowadzenia walki w warunkach nocnych i
wykonania zadania . Warunkiem prowadzenia działań
rozpoznawczych jest dokładna organizacja przedsięwzięć
rozpoznawczych przygotowania pododdziałów i terminowe
14
postawienie zadań oraz umiejętność wykorzystania środków
rozpoznania radioelektronicznego, noktowizyjnego i
radiolokacyjnego rozpoznania pola walki.
Organizując rozpoznanie w nocy należy pamiętać , że
ciemności nocne wpływają na działanie sił i środki rozpoznania
zarówno dodatnio jak i ujemnie .
Do ujemnych skutków należy:
Ograniczona możliwość obserwacji i orientacja w terenie ;
Obniżenie skutecznego zasięgu uzbrojenia;
Wolniejsze tempo prowadzonych działań;
Niespodziewane spotkanie się z przeciwnikiem ;
Potęgowanie odgłosów walki ;
Wprowadzanie w błąd słuchu co do miejsca i odległości
z
ródła dz
więku ;
Utrudnione rozpoznanie ze środków transportu ;
Wzrok wyolbrzymia przedmioty i nadaje im inny kształt ;
Obniżenie indywidualnej wydolności fizycznej i psychicznej
żołnierzy.
Natomiast z drugiej strony warunki nocy oraz ograniczonej
widoczności sprzyjają :
Skrytemu przenikaniu w ugrupowanie przeciwnika ;
Prowadzeniu rozpoznania dz
więkowego;
Skrytego przemieszczania elementu rozpoznawczego;
Uzyskanie efektu zaskoczenia;
Zwiększonej możliwości maskowania przed rozpoznaniem
wzrokowym i powietrznym.
Szczególnie szerokie zastosowanie mogą znalez
ć stacje
radiolokacyjne typu SNAR i PSNR .
Do rozpoznania w nocy i warunkach ograniczonej widoczności
mogą być użyte środki rozpoznania różnych rodzajów wojsk .
Ogólnie wiadomo że do rozpoznania systemu ognia przeciwnika ,
jego ugrupowania bojowego pierwszorzutowe pododdziały będą
używać pododdziałów ogólno wojskowych będących na linii
styczności , rozpoznania ogólno wojskowego , rozpoznania rodzajów
wojsk za pomocą obserwacji , podsłuchem wykorzystując wszystkie
dostępne przyrządy do rozpoznania w warunkach nocnych i
ograniczonej widoczności . Jednakże obserwacja w warunkach
15
nocnych może okazać się skutecznym sposobem rozpoznania tylko
wtedy gdy będzie zorganizowana wcześniej ( w czasie dnia ) i jeżeli
rozmieszczenie posterunków obserwacyjnych zapewni obserwację
ugrupowania przeciwnika na dużą głębokość .
Przedsięwzięcia te obejmują :
Przygotowanie PO do pracy w nocy ,
Wybranie dozorów i zmierzenie do nich odległości ,
Przygotowanie przyrządów obserwacyjnych do pracy w nocy ,
Ustalenie kierunków na wyróżniające się przedmioty terenowe
i rejony najbardziej prawdopodobnego rozmieszczenia
obiektów przeciwnika.
W ugrupowaniu przeciwnika rozpoznanie prowadzone będzie
przez elementy rozpoznania ogólno wojskowego tj. PR,SPR,GR. Ich
przygotowanie i wyposażenie pozwala w skuteczny sposób
prowadzić rozpoznanie także w warunkach nocy i ograniczonej
widoczności. Tak jak pododdziały prowadzące rozpoznanie na linii
styczności tak też elementy rozpoznawcze działające w ugrupowaniu
przeciwnika powinny poczynić przedsięwzięcia przygotowujące je
do działania w nocy i ograniczonej widoczności .
W czasie organizacji rozpoznania bez styczności z
przeciwnikiem należy :
Wybrać miejsca na PO i przygotować je do pracy ;
Wybrać dozory i sektory obserwacji oraz zmierzyć do nich
odległości;
Określić rejony szczególnego zainteresowania i rozpoznać je ;
Rozpoznać drogi podejścia i odejścia ;
Rozpoznać kolejne rejony prowadzenia rozpoznania ;
Rozpoznać kierunki prawdopodobnego podejścia przeciwnika ;
Określić i rozpoznać miejsca bytowania i ukryć ;
Przygotować przyrządy do obserwacji w nocy.
16
W czasie organizacji rozpoznania w styczności z
przeciwnikiem dochodzi element wprowadzenia pododdziałów
rozpoznawczych w ugrupowanie przeciwnika . Dlatego też już w
warunkach dziennych należy rozpoznać i zaplanować :
Odcinki , rejony obrony przeciwnika dogodne do przenikania
własnych elementów rozpoznawczych;
Zabezpieczenie przez dowódcę ogniem i działaniami
mylącymi elementów rozpoznawczych przenikających w
ugrupowanie przeciwnika;
Wszechstronne przygotowanie sprzętu do działania a
zwłaszcza do prowadzenia obserwacji w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności.
W warunkach działań bojowych w nocy wzrasta znaczenie
rozpoznania ,ponieważ nieprzyjaciel zawsze będzie starał się
wykorzystać ciemności do skrytego manewru i przegrupowania
wojsk, dokonania zmian w systemie ognia ,zapór i dowodzenia,
uzupełnienia zaopatrzenia itd.
Wykrycie tych zmian należy w warunkach nocnych do
podstawowych zadań rozpoznania i jest koniecznym warunkiem
powodzenia w działaniach bojowych.
Do wykonywania zadań rozpoznawczych w nocy i w
warunkach ograniczonej widoczności należy ze składu
pododdziałów wyznaczyć więcej sił niż w dzień, ponieważ ciemność
ogranicza możliwości ukrywania celów i poznawania terenu.
Do podstawowych sposobów prowadzenia rozpoznania w nocy i w
warunkach ograniczonej widoczności należy zaliczyć:
" obserwacja (podsłuch);
" wypad;
" zasadzka;
" napad ;
" najście;
" patrolowanie
17
OBSERWACJA
Jest powszechnym sposobem rozpoznania, jednak w zależności od
rodzaju terenu i stopnia ograniczenia widoczności podlega ona wielu
ograniczeniom. Brak oświetlenia powoduje podczas obserwacji
wzrokowej duże niedokładności w wykrywaniu i precyzyjnym
umiejscawianiu celów i obiektów w terenie. Z powodu zmniejszenia
kontrastowości pojawiają się w polu obserwacji cele i obiekty
zniekształcone trudne do zidentyfikowania, zatracają bowiem wiele
cech i oznak szczegółowych. W czasie obserwacji nocnej występuje
złudzenie większej liczby miejsc( punktów), które mogą być
obiektami ( celami ) przeciwnika, co powoduje konieczność ciągłego
ich dozorowania. Podczas obserwacji w nocy szczególnie należy
chronić wzrok obserwatorów przed oślepieniem silnymi z
ródłami
światła powodującym przerwy w obserwacji wynikające z
możliwości akomodacyjnych wzroku. Aby przeciwdziałać tym
zjawiskom i niekorzystnym następstwom należy:
wyznaczyć do prowadzenia obserwacji w nocy żołnierzy
najbardziej doświadczonych;
wybierać miejsca do prowadzenia obserwacji w obniżeniach
terenowych, tak żeby przedpole było widoczne na tle
horyzontu;
dokładnie zapoznać obserwatorów z topografią rejonów i
sektora obserwacji , w miarę możliwości jeszcze przy świetle
dziennym;
przygotować wzrok do prowadzenia obserwacji w nocy w
ciągu działań dziennych ( stosowania ciemnych szkieł ,
wyłączenie z warunków oświetlenia na 40-60 min. Przed
zmrokiem );
powiększyć liczbę posterunków i obserwatorów m.in. w celu
wymiany obserwatora czasowo oślepionego;
wyposażyć posterunki i obserwatorów w przyrządy do
prowadzenia obserwacji w warunkach nocnych i ograniczonej
widoczności ( noktowizory ,termowizory ,radiolokatory);
zawsze dążyć do uzyskania potwierdzenia wyników obserwacji
z innych posterunków lub innych z
ródeł wiadomości .
18
Podczas wykorzystania przyrządów noktowizyjnych należy
pamiętać o następujących zasadach:
śnieg ,mgła deszcz i zadymianie utrudniają widoczność i
pogarszają warunki obserwacji;
między naturalną zielenią a zwiędłą i maskami sztucznymi
występują różnice odcieni , co umożliwia rozróżnienie celów;
czołgi , transportery opancerzone i inne wozy bojowe
najłatwiej wykrywa się po odblasku reflektorów płyt
pancernych ,a w ruchu po gąsienicach , kołach nośnych oraz po
iskrzeniu z kolektorów wylotowych spalin;
urządzenia noktowizyjne z reguły przybliżają cele przy ocenie
odległości trzeba posługiwać się dozorami.
Obserwację w nocy i w warunkach ograniczonej widoczności
należy uzupełniać podsłuchiwaniem. Noc wzmacnia odgłosy walki,
ale różnorodne z
ródła i odbicia dz
więku utrudniają precyzyjną
lokalizację celów w terenie.
Do podsłuchiwania należy wykorzystywać te siły , które znajdują
się najbliżej przeciwnika lub wyznaczać specjalne podsłuchy i
rozmieszczać je bezpośrednio w pobliżu ugrupowania przeciwnika.
Podczas podsłuchiwania prowadzący rozpoznanie powinien na
podstawie dz
więku określić kierunek i odległość do celu.
Przy określaniu kierunku na podstawie dz
więku szczególnie
pomocne mogą być widoczne w nocy punkty orientacyjne w terenie
(dozory ).
Określenie odległości podczas prowadzenia podsłuchiwania
można wykonać dwoma sposobami:
na podstawie prędkości dz
więku  różnica między błyskiem
wystrzału a wychwyceniem jego odgłosu pomnożona przez
330m/s;
na podstawie słyszalności dz
więków w nocy ( patrz tabela
słyszalności.
19
WYPAD
Jest typowym bardzo efektywnym sposobem prowadzenia
rozpoznania w nocy, ponieważ ciemność ułatwia przenikanie w głąb
ugrupowania przeciwnika .
Celem wypadu jest ujęcie jeńca ,zdobycie dokumentów ,
wzorów uzbrojenia i wyposażenia . W ramach indywidualnego
przygotowania żołnierze dokonują dopasowania umundurowania ,
uzbrojenia ,wyposażenia oraz kamuflażu.
Do wykonania bezpośredniego zadania rozpoznawczego
żołnierz zabiera tylko to co jest mu niezbędne do jego wykonania
( lornetkę zwykłą lub noktowizyjną , termowizor , dalmierz
laserowy, mapę lub szkic terenu oraz blok meldunkowy).
Organizacja i wykonanie wypadu są jednak skomplikowane i
wymagają szczegółowego przygotowania na szczeblu pododdziału
oraz pomocy szczebla nadrzędnego. Zasady organizacji wypadu w
nocy lub warunkach ograniczonej widoczności są takie same jak w
czasie dnia .
Organizując jednak wypad w nocy lub warunkach
ograniczonej widoczności należy dodatkowo wykonać następujące
przedsięwzięcia w czasie dnia :
rozpoznać obiekt wypadu;
rozpoznać system zapór inżynieryjnych ;
rozpoznać rozmieszczenie środków radiolokacyjnych i
noktowizyjnych przeciwnika ;
przeanalizować teren i wybrać najdogodniejsze drogi
podejścia i odejścia do obiektu wypadu ;
określić stanowiska dla poszczególnych podgrup wypadu;
określić wykorzystanie środków nocnego widzenia przez grupę
wypadową;
określić znajomość sygnałów rozpoznawczych oraz sytuacji w
których należy je stosować;
określić sposoby działania grupy wypadowej w wypadku
wykrycia przez przeciwnika.
20
W trakcie wykonywania wypadu w nocy lub warunkach
ograniczonej widoczności szczególną uwagę należy zwrócić na :
zachowanie ciszy podczas działania ;
ochronę wzroku przed oślepieniem ;
właściwe wykorzystanie aktywnych i pasywnych urządzeń
noktowizyjnych;
maskowanie zewnętrznego oświetlenia oraz maskowanie przed
środkami rozpoznania noktowizyjnego i termowizyjnego
przeciwnika;
sposoby celowego deformowania sylwetki własnej w celu
lepszego maskowania w ciemności;
właściwe zabezpieczenie oraz ubezpieczenie wycofania się
grupy wypadowe.
ZASADZKA
Noc i warunki ograniczonej widoczności w sposób zasadniczy
sprzyjają organizacji zasadzek i zdecydowanie wpływają na ich
skuteczność . W omawianych warunkach ułatwione jest maskowanie
zaskoczenie i spotęgowane oddziaływanie psychiczne na
przeciwnika . Oprócz czynników dodatnich występują również
czynniki utrudniające organizacje i wykonanie zasadzki .
Trudniejsza jest przede wszystkim organizacja systemu ognia i
obserwacji .
Organizacja zasadzki w nocy obejmuje wykonanie takich samych
czynności jak w dzień przy czym należy uwzględniać:
określenie sposobu maskowania przed obserwacją
noktowizyjną i termowizyjną przeciwnika i zasad
wykorzystania urządzeń własnych ;
ustalenie widocznych w ciemności przedmiotów terenowych
potrzebnych do orientowania się oraz zorganizowania systemu
ognia;
ustalenie i oznakowanie dróg odejścia z rejonu zasadzki;
zorganizowanie oświetlania celów .
Największa trudność podczas organizowania zasadzki w nocy i
warunkach ograniczonej widoczności sprawia organizacja systemu
ognia .
21
Ze względu na niebezpieczeństwo rażenia własnych żołnierzy siły i
środki pododdziału organizującego zasadzkę w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności powinny być rozmieszczone w linie , po
jednej stronie drogi , po której przemieszcza się przeciwnik.
Ponieważ należy liczyć się z możliwością rozpoznania aktywnych
noktowizorów , do momentu otwarcia ognia należy wykorzystywać
tylko pasywne urządzenia noktowizyjne i termowizory.
Organizacja systemu ognia przebiega podobnie jak podczas
organizowania zasadzki w dzień z tym że otwarcie ognia może
nastąpić wyłącznie na sygnał dowódcy zasadzki .
Po zajęciu stanowisk ogniowych obowiązuje absolutna cisza i
maskowanie świateł oraz zakaz wszelkiego ruch . Pod żadnym
pozorem nie wolno również włączać samowolnie reflektorów na
podczerwień .Wszystkie środki radiowe z wyjątkiem radiostacji
ubezpieczeń powinny pracować na nasłuchu dyżurnym.
Drogi odejścia należy wcześniej rozpoznać i odpowiednio
oznakować .
Najlepsze efekty osiąga się podczas wykonywania zasadzek
ogniowych i chwytających. Wykonanie zasadzki typu mieszanego
jest w nocy mniej celowe gdyż nie ma warunków na precyzyjna
organizację i wykonanie .
NAPAD
Jest to niespodziewane ,wykonanie znienacka uderzenia na
obiekt stały lub wojska przeciwnika znajdującego się na postoju .
Warunki ograniczonej widoczności w znacznym stopniu mogą
przyczynić się do uzyskania powodzenia przez element
rozpoznawczy wykonujący napad. Warunki ograniczonej
widoczności pozwolą :
rozpoznanie obiektu minimalizując możliwość wykrycia
obserwatorów;
skryte podejście do obiektu napadu;
wykonanie zaskakującego ataku na obiekt;
skrytego odejścia od obiektu .
Zasady organizacji i wykonania napadu w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności są podobne jak przy wykonaniu wypadu.
22
NAJŚCIE
Warunki ograniczonej widoczności i noc w bardzo dużym
stopniu pomogą w wykonaniu tego sposobu prowadzenia
rozpoznania . Można powiedzieć że będą to warunki wręcz idealne .
Ograniczona widoczność spowoduje ukrycie szczegółów w
wyglądzie zewnętrznym , a także w zachowaniu , szczegółów
umundurowania , sposobu poruszania się itp. osoby , lub grupy
wykonującej najście .
PATROLOWANIE
Jest to jeden z podstawowych sposobów prowadzenia
rozpoznania gdzie obserwację połączono z ruchem. W warunkach
ograniczonej widoczności lub nocy skuteczność zdobywania
wiadomości w porównaniu z okresami gdzie widoczność jest dobra
maleje ,dlatego też stosowanie technicznych środków do
prowadzenia obserwacji tak jak i w innych sposobach rozpoznania
jest obowiązkowe. Drugim czynnikiem negatywnie wpływającym na
ten sposób jest ruch który w każdych warunkach jest czynnikiem
demaskującym . Innym czynnikiem utrudniającym prowadzenie
patrolowania jest utrzymanie kierunku po wyznaczonej trasie
patrolowania . Ciągłe śledzenie mapy porównywanie ją z terenem
oraz wprowadzanie korekt wyeliminuje ten czynnik. Jednak
warunki ograniczonej widoczności lub nocy w równym stopniu
utrudniają jak i pomagają w wykonaniu zadania . Przestrzegając
podstawowych zasad poruszania się w terenie m.in. nie wchodzić na
szczyty wzniesień , poruszać się w miejscach zacienionych przed
światłem księżyca i gwiazd, zachować ciszę , nie używać otwartego
ognia a także światła itp. element rozpoznawczy powinien wykonać
postawione zadanie.
23
V. PODSTAWOWY SPRZ
T DO PROWADZENIA
OBSERWACJI W WARUNKACH NOCY I
OGRANICZONEJ WIDOCZNOŚCI ORAZ JEGO DANE
TAKTYCZNE.
1 . Pasywny celownik strzelecki PCS  5
przeznaczenie
Noktowizor strzelecki PCS  5 przeznaczony jest do celowania przy
strzelaniu z :
Pistoletu AKMN-1,
Karabinu PKMN-1,
Karabinu wyborowego SWDN-1,
Ręcznego granatnika ppanc RPG-7N1,
Oraz obserwacji pola walki w warunkach naturalnego nocnego
oświetlenia.
Odległość na jaką można strzelać z karabinów i granatników w jasną
bezksiężycową noc wynosi 350 m ( nie mniej jednak niż 300 m ).
Zasięg widzenia celu zależy od wielkości naturalnego oświetlenia
przezroczystości atmosfery , kontrastu pomiędzy celami a tłem i
wielkości celu. Zasięg zwiększa się dla celów ruchomych
celownik noktowizyjny PCS-5
24
2 . Pasywny celownik strzelecki PCS  6
przeznaczenie:
Noktowizor strzelecki PCS-6 służy do obserwacji i celowania
w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia z broni strzeleckiej ,
a w szczególności z karabinka automatycznego 5,56 mm . Może
także współpracować z dalmierzem laserowym A
PR  1 .
Zasięg widzenia celu zależy od wielkości naturalnego nocnego
oświetlenia, przezroczystości atmosfery , kontrastu pomiędzy celem
a tłem i wielkości celu. W jasną księżycową noc powinien być nie
gorszy niż 300m.
Zasięg zwiększa się dla celów ruchomych .
Zasięg dostrzegania - 300 m dla celu wielkości sylwetki żołnierza i
kontraście 50 %oraz poziomie naturalnego oświetlenia terenu co
najmniej 5 mlx i widoczności meteorologicznej 8 km .
Celownik noktowizyjny PCS-6
25
Karabinek 5,56 mm  BERYL Z celownikiem PCS-6
3. Pasywne noktowizor samochodowy PNS-1
przeznaczenie
Pasywny noktowizor samochodowy PNS  1 jest niewielkim,
dwuokularowym urządzeniem przeznaczonym do prowadzenia
obserwacji w warunkach naturalnego nocnego oświetlenia ,
mocowanym na głowie człowieka .
Pasywny noktowizor umożliwia / w warunkach nocy / wykonywanie
czynności takich jak :
- prowadzenie pojazdów samochodowych i środków desantowo
przeprawowych ,
- patrolowanie i rozpoznanie,
- prowadzenie prac saperskich ,
- wykonywanie prac na bliskich odległościach , przy włączonym
dodatkowym z
ródle światła podczerwieni np.: w tunelach ,
bunkrach , czytanie map i planów itp.
26
27
4.Nocna pasywna lornetka 1 PN 33 B
Przeznaczona jest do obserwacji terenu i rozpoznawania celów .
Umożliwia ona rozpoznawanie człowieka w nocy z odległości około
300m , a czołgu  około 600 m.
5.noktowizor samochodowy PNW-57a
przeznaczenie
Noktowizor samochodowy PNW-57a przeznaczony jest do
prowadzenia samochodów oraz innych pojazdów opancerzonych nie
posiadających własnych urządzeń noktowizyjnych . Można używać
go również do prowadzenia obserwacji pola walki.
Zasięg noktowizora w zależności od rodzaju obserwowanych
obiektów wynosi od 100-150 m
6.Nocna pasywna lornetka NPL-1
przeznaczenie
Nocna pasywna lornetka NPL-1 to ręczna dwuoczny przyrząd
noktowizyjny przeznaczony do prowadzenia rozpoznania terenu w
warunkach naturalnego nocnego oświetlenia.
Zasięg dostrzegania : lorneta zapewnia możliwości dostrzegania
sylwetki człowieka przy natężeniu oświetlenia 3-5 mlux. I kontraście
tła przedmiotu 50%na odległość nie mniejszą niż 250 m.
28
29
7.noktowizor NSPU
Przeznaczony jest prowadzenia ognia w warunkach nocnych z
kbkAK i RPG-7 oraz obserwacji pola walki.
Zasięg skuteczny celowania i obserwacji do 300m
1
8.Radiolokacyjna stacja rozpoznania pola walki PSNR-5k
Jest przeznaczona do wykrywania , rozpoznania i śledzenia
ruchomych celów naziemnych oraz określania ich współrzędnych.
Przy jej wykorzystaniu można prowadzić rozpoznanie :
Pojazdów poruszających się z prędkością od 2-10 km/h
odległości 200-15 000 m;
Grupy żołnierzy z odległości 5-6 km ;
Pojedynczy żołnierz z odległości 3-4 km .
30
ZAKOC
CZENIE
Specyficzne właściwości nocy i warunków ograniczonej
widoczności , które z jednej strony umożliwiają zaskoczenie ,
przenikanie w głąb ugrupowania przeciwnika i lepsze warunki
wykrywania obiektów przeciwnika , z drugiej natomiast ograniczają
możliwości prowadzenia rozpoznania powodują że potrzeba
stosowania środków technicznych pozwalających na prowadzenie
rozpoznania w specyficznych warunkach jakimi jest ograniczona
widoczność i noc jest nieodzowne . Należy mieć świadomość że noc
nie powinna utrudniać elementom rozpoznawczym prowadzenia
działań taktycznych , ale stwarzać im wiele nowych możliwości.
Odpowiednie wyszkolenie i wyposażenie elementów
rozpoznawczych pod kątem działania w warunkach ograniczonej
widoczności i nocy pozwolą kontynuować prowadzenie rozpoznania
w tych specyficznych warunkach z taką samą skutecznością jak w
czasie dobrej widoczności , dostarczając niezbędnych informacji o
przeciwniku , co w konsekwencji będzie miało duży ,a niekiedy
decydujący wpływ na przebieg prowadzonych walk.
31
BIBLIOGRAFIA
1.  Regulamin działań Wojsk Lądowych Warszawa 1999 r.
DWL
2.  Działania specjalne Warszawa 1985 r. Szt. Gen.
3.  Organizacja i prowadzenie rozpoznania na szczeblach
taktycznych Warszawa 1971 Szt. Gen.
4. ppłk dr Andrzej Bujak, kpt. dypl. Zdzisław Śliwa
 Prowadzenie działań bojowych w specyficznych warunkach
pola walki Wrocław 1998 WSO WWZ
5. ppłk Jacek Cichecki  Organizacja rozpoznania na szczeblu
oddziału WSO  TK 1`56/2000.
6. Działania bojowe pododdziałów w nocy i warunkach
ograniczonej widoczności. MON 1979. szkol. 592/78
7. Bytowanie na zapleczu przeciwnika w warunkach wojny
konwencjonalnej i jądrowej W-wa 1971 Sztab. Gen. 594/71
8. W Figiel Z Moszumański Bojowy wóz rozpoznawczy w
działaniach bojowych - podręcznik W-wa 1991 Szkol
742/90
32
Do wykorzystania
W nocy zasięg obserwacji wzrokowej jest znacznie ograniczony co
zapewnia większą skrytość działań i daje pododdziałom szerokie
możliwości wykonywania manewru oraz nękania przeciwnika z
zaskoczenia. Działając w nocy pamiętać należy że ciemności
absolutnie nie chronią przed rozpoznaniem przeciwnika. W nocy
szczególnie wyraz
nie słychać każdy dz
więk i widać światło. Dlatego
w czasie działań w nocy należy bardzo starannie dopasować
oporządzenie aby nie było ono z
ródłem jakichkolwiek odgłosów
(stukanie, chrzęst, zgrzytanie, szelest itp.). Nie wolno również
używać żadnych otwartych świateł. Należy ściśle ograniczyć lub
zabronić porozumiewania się głosem, a przemieszczanie musi
odbywać się ostrożnie i cicho. Ponieważ w nocy twarz i ręce
człowieka są dość dobrze widoczne( jaśnieją w ciemnościach )
należy je więc maskować odpowiednimi farbami lub środkami
podręcznymi jak np.: sadza, ziemia, błoto itp. W nocy doskonale
można rozpoznać przeciwnika za pomocą słuchu , a w mniejszym
stopniu wzroku. Oczywiście znacznie pomagają w tym wszelkie
przyrządy optyczne, noktowizyjne i termowizyjne, radiolokatory.
Jest szczególnie ważnym sposobem prowadzenia rozpoznania
w warunkach ograniczonej widoczności. Ciemność i brak
widoczności sprzyjają organizacji oraz wykonywaniu zasadzek
ogniowych lub chwytających. Zwiększone możliwości
zaskoczenia , lepsze warunki maskowania to główne atuty
zasadzek w nocy .
Należy jednak pamiętać o konieczności takiego
ugrupowania i organizacji ognia , żeby w ciemności nie razić
własnych sił, o rozpoznaniu i oznakowaniu dróg odejścia , oraz
33
o właściwym oświetleniu celów tak aby obiekt zasadzki nie
mógł skryć się w ciemności . Do obserwacji terenu i obiektu na
który element rozpoznawczy zorganizował zasadzkę oraz do
prowadzenia celnego ognia w warunkach ograniczonej
widoczności powinien w jak największym stopniu wykorzystać
etatowe i przydzielone środki noktowizyjne , termowizyjne .
Jednak nie zwalnia to wszystkich żołnierzy od prowadzenia
także obserwacji wzrokowej i wyłapywania wszelkich
odgłosów przez zmysł słuchu.
34