2013-10-25
LIPOPROTEINY I ICH METABOLIZM.
Zaburzenia metabolizmu
lipoprotein
Zakład Biochemii Klinicznej i Medycyny Laboratoryjnej
Katedra Chemii i Biochemii Klinicznej UM
" Tłuszcze wchłonięte z pokarmem oraz syntetyzowane w
wątrobie i tkance tłuszczowej muszą być transportowane
między różnymi tkankami i narządami, aby mogły być
zużywane i magazynowane.
" Kwasy tłuszczowe o długim łańcuchu wiążą się z albuminami,
a krótkołańcuchowe rozpuszczają się w osoczu, natomiast inne
lipidy transportowane sÄ… w kompleksach lipoproteinowych,
które w osoczu krwi występują w kilku rodzajach różniących
się wielkością i składem.
1
2013-10-25
LIPOPROTEINY
" Hydrofobowy charakter lipidów sprawia, iż ich
transport w środowisku wodnym (drogą krwi)
jest możliwy dzięki powstawaniu
rozpuszczalnych kompleksów z białkami
osoczowymi (wiążą wodę)
" Większość lipidów transportowana jest w
postaci lipoprotein (LPs).
Ogólna struktura lipoproteiny
Lipoproteiny osocza zbudowane sÄ… z hydrofobowego rdzenia otoczonego
przez warstwÄ™ hydrofilnÄ….
2
2013-10-25
" Wnętrze kompleksu lipoproteinowego stanowi
silnie hydrofobowy rdzeń, złożony z
triacylogliceroli i estrów cholesterolu.
" Rdzeń ten jest otoczony hydrofilną powłoką
zbudowaną z lipidów mających grupy polarne
(fosfolipidy, wolny cholesterol) oraz białek
zwanych apoproteinami
" Podczas ultrawirowania osocza lipoproteiny rozdzielajÄ… siÄ™ na 4
frakcje o różnej gęstości.
" Różnią się one składem lipidowym oraz zawartością apoprotein.
" Skład poszczególnych klas lipoprotein osoczowych ulega pewnym
wahaniom, gdyż cząsteczki lipoprotein są stale syntetyzowane,
degradowane i usuwane z osocza, stale też wymieniają między sobą
swoje składniki lipidowe i apoproteinowe.
3
2013-10-25
Rozdział lipoprotein osocza przy użyciu
elektroforezy
" Lipoproteiny osoczowe mogą być rozdzielone drogą
elektroforezy
" Najszybciej w kierunku anody (+) wędrują HDL (ą-
lipoproteiny), po nich VLDL (pre-²-lipoproteiny,
poz
niej LDL (²-lipoproteiny), natomiast chylomikrony
(CH), jako cząsteczki elektrycznie obojętne, pozostają
na miejscu startu
Rozdział lipoprotein osocza przy użyciu elektroforezy
4
2013-10-25
Skład Lipoprotein
CM VLDL IDL LDL HDL
Główne apoB apoB apoB apoB apoA-I
Białko
Główny TG TG CE CE CE
Lipid
CM= chylomikrony TG=triglicerydy
VLDL= lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości CE= estry cholesterolu
IDL= lipoproteiny o pośredniej gęstości
LDL= lipoproteiny o niskiej gęstości
HDL= lipoproteiny o wysokiej gęstości
Apo = apolipoproteina
5
2013-10-25
KLASYFIKACJA LIPOPROTEIN
Istnieje 5 głównych klas lipoprotein, z których każda ma inną
funkcjÄ™.
1. Chylomikrony  Chylomikrony są dużymi cząsteczkami, które
przenoszą lipidy pożywienia. Są one związane z różnymi
apolipoproteinami, takimi jak: B-48, C-I, C-II, C-III, E.
2. Lipoproteiny o bardzo niskiej gęstości (VLDL) transportują
endogenne triacyloglicerole i cholesterol. Głównymi apoproteinami tej
frakcji sÄ…: B-100, C-I, C-II, C-III, i E.
3. Lipoproteiny o pośredniej gęstości (IDL) przenoszą estry
cholesterolu i triacyloglicerole. Apolipoproteiny B-100, C-III, i E.
4. Lipoproteiny o niskiej gęstości (LDL) przenoszą przede wszystkim
estry cholesterolu, a główną apoproteiną jest apo B-100.
5. Lipoproteiny o wysokiej gęstości (HDL) także przenoszą estry
cholesterolu. Główne apolipoproteiny to: A-I, A-II, C-I, C-II, C-III, D,
oraz E.
Skład i właściwości lipoprotein osocza
Lipoprotein Density Diameter Protein % Phosphol Triacylglycerol
class (g/mL) (nm) of dry wt ipid % % of dry wt
HDL 1.063-1.21 5  15 33 29 8
LDL 1.019  18  28 25 21 4
1.063
IDL 1.006-1.019 25 - 50 18 22 31
VLDL 0.95  1.006 30 - 80 10 18 50
chylomicrons < 0.95 100 - 500 1 - 2 7 84
6
2013-10-25
Funkcje lipoprotein
Lipoproteina Funkcja
Chylomikrony Transport egzogennych triacylogliceroli
VLDL Transport endogennych triacylogliceroli
LDL Transport cholesterolu z wÄ…troby do innych
tkanek
HDL Transport cholesterolu z tkanek
obwodowych i innych lipoprotein do
wÄ…troby
Bi