BIULETYN PAŃSTWOWEGO INSTYTUTU GEOLOGICZNEGO 439: 29 36, 2010 R.
CHARAKTERYSTYKA STRUKTURY ZAOSIA POD KĄTEM JEJ PRZYDATNOR
CI
DO GEOLOGICZNEGO SKŁADOWANIA DWUTLENKU WĘGLA
 WYNIKI INTERPRETACJI DANYCH SEJSMIKI REFLEKSYJNEJ
CHARACTERIZATION OF THE ZAOSIE STRUCTURE AS A POTENTIAL CO2 GEOLOGICAL STORAGE
 RESULTS OF SEISMIC DATA INTERPRETATION
GRZEGORZ WRÓBEL1, SYLWIA KIJEWSKA1
Abstrakt. Badania przedstawione w artykule miały na celu opracowanie charakterystyki struktury Zaosia pod kątem jej wykorzystania
do składowania CO2. Przeanalizowano dziewięć profili sejsmicznych, które skalibrowano danymi z szeS
ciu głębokich otworów wiertni-
czych. Interpretacja objęła głównie utwory dolnojurajskie, w obrębie których wytypowano poziomy zbiornikowe i uszczelniające, perspek-
tywiczne pod względem podziemnego składowania CO2. Analizowana struktura charakteryzuje się dobrymi zamknięciami z dwóch stron.
Od strony południowo-wschodniej, a szczególnie północno-zachodniej zamknięcie jest natomiast bardzo połogie i trudno jednoznacznie okreS
-
lić poziom bezpieczeństwa rozpatrywanej antykliny. Przeprowadzona interpretacja danych sejsmicznych nie wykazała obecnoS
ci deformacji
nieciągłych w obrębie poziomów dolnojurajskich.
Słowa kluczowe: sekwestracja CO2, dane sejsmiczne, dolna jura, antyklina Zaosia, bruzda S
rodkowopolska.
Abstract. The goal of the research was to characterize potential of the Zaosie structure for safe CO2 sequestration. Nine seismic profiles
calibrated with six deep boreholes were analyzed. Interpretation was focused on the Lower Jurassic deposits, comprising reservoir and seal
formations which were selected for CO2 geological storage. The analyzed structure is properly closed from NE and SW sides. However,
to NW and SE the Zaosie anticline has very gently dipping flanks which causes that the safety level is difficult to asses. At the present stage of
the study the interpretation of seismic data from the Zaosie area do not reveal any significant faults in the Lower Jurassic formations.
Key words: CO2 sequestration, seismic data, Lower Jurassic, Zaosie anticline, Mid-Polish Trough.
WSTĘP
Badania, których wyniki opisano w niniejszym artykule, Państwowy Instytut Geologiczny (PIG PIB). Zasadniczym
wykonano w ramach pierwszego etapu projektu rozwojowe- celem projektu jest przeanalizowanie i wytypowanie forma-
go zamówionego przez Ministerstwo R
rodowiska  Krajo- cji i struktur geologicznych odpowiednich do bezpiecznego
wego Programu  Rozpoznanie formacji i struktur do bez- składowanie dwutlenku węgla (Wójcicki, 2009a).
piecznego geologicznego składowania CO2 wraz z ich pla- Geologiczna sekwestracja dwutlenku węgla jest rozu-
nami monitorowania . Jest on realizowany przez konsor- miana jako wychwytywanie oraz bezpieczne składowanie
cjum instytucji naukowych, którego koordynatorem jest pod ziemią w głębokich formacjach i strukturach geologicz-
1
Państwowy Instytut Geologiczny  Państwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; e-mail: [e-mail],
[e-mail]
30 Grzegorz Wróbel, Sylwia Kijewska
Fig. 1. Mapa lokalizacyjna ważniejszych
struktur solnych w obrębie kujawskiego
segmentu bruzdy S
rodkowopolskiej
(wg Dadleza, 2003)
Location of the main salt structures in
the Kuiavian segment of the Mid-Polish
Trough (after Dadlez, 2003)
zoicznych, zlokalizowane w promieniu
80 km od emitenta  PGE Elektrowni
Bełchatów, największego w Europie za-
kładu opalanego węglem brunatnym. Jed-
nym z obiektów geologicznych analizo-
wanych na tym etapie projektu była struk-
tura Zaosia, znajdująca się ok. 60 km na
północny wschód od PGE Elektrowni
Bełchatów. SpoS
ród wszystkich struktur
badanych w rejonie Bełchatowa jest ona
nych emisji CO2, pochodzącego ze spalania paliw kopalnych najlepiej rozpoznana, kilkoma głębokimi otworami wiertni-
w instalacjach przemysłowych. Podziemne składowanie CO2 czymi przewiercającymi kompleks cechsztyńsko-mezozo-
może być zrealizowane poprzez zatłaczanie tego gazu do iczny i jego podłoże (szeS
ć głębokich wierceń), jak również
głębokich solankowych poziomów wodonoS
nych, eksploa- sejsmiką (trzy profile z roku 1999 oraz szeS
ć profili z lat 70.
towanych i sczerpanych złóż ropy naftowej i gazu ziemnego XX wieku). Struktura Zaosia jest zlokalizowana w południo-
oraz głębokich pokładów węgla (Tarkowski, Uliasz-Misiak, wo-zachodniej częS
ci kujawskiego segmentu bruzdy S
rod-
2003; Tarkowski, 2005; Wójcicki, 2009b). kowopolskiej. Jest to antyklina o rozciągłoS
ci NW SE, która
W pierwszym etapie projektu przeanalizowano struktu- rozwinęła się ponad poduszką solną Zaosia (fig. 1).
ry geologiczne w głębokich solankowych poziomach mez-
TŁO GEOLOGICZNE
Bruzda S
rodkowopolska jest podłużną strukturą o roz- klastycznych osadach czerwonego spągowca, wywarły duży
ciągłoS
ci NW SE, powstałą w póx
nym permie ponad strefą wpływ na budowę strukturalną oraz architekturę sedymenta-
Teisseyre a-Tornquista, która jest jedną z najważniejszych cyjną bruzdy S
rodkowopolskiej zarówno w trakcie mezozo-
granic geologicznych w Europie i wyznacza południowo-za- icznego etapu subsydencji i rozwoju basenu, jak i podczas
chodnią krawędx
kratonu wschodnioeuropejskiego (Guterch jego póx
nokredowo-paleoceńskiej inwersji (Dadlez, 2003;
i in., 1986; Dadlez, 1997, 2006; Pożaryski, Nawrocki, 2000). Krzywiec, 2006a, b). Basen dolnojurajski Niżu Polskiego
W trakcie permu i mezozoiku bruzda S
rodkowopolska stano- uległ na przełomie retyku i dolnego synemuru dużej przebu-
wiła osiową częS
ć basenu polskiego i została wypełniona dowie w wyniku ruchów tektonicznych, które doprowadziły
osadami, które w centralnej częS
ci osiągnęły miąższoS
ć do do znacznego rozszerzenia jego zasięgu. Obszar bruzdy
6 7 km (Marek, Pajchlowa, 1997; Dadlez i in., 1998; Dad- S
rodkowopolskiej cechował się jednak nadal największą
lez, 2003; Krzywiec, 2006a, b). W trakcie sedymentacji subsydencją, kompensowaną przez sedymentację. Profil
utworów cechsztynu analizowany obszar znajdował się utworów jury dolnej obejmuje hettang, synemur, pliensbach
w centralnym segmencie bruzdy S
rodkowopolskiej, który i toark, tworzące naprzemianległe kompleksy szarych pias-
był poddany maksymalnej subsydencji (Wagner, 1994). kowców kwarcowych oraz ciemnoszarych mułowców
Miąższe serie ewaporatów cechsztyńskich, zalegające na i iłowców (Marek, Pajchlowa, 1997).
Charakterystyka struktury Zaosia pod kątem jej przydatnoS
ci do geologicznego składowania dwutlenku węgla... 31
Tabela 1
Bardzo ważnym elementem w profilu litologicznym per-
momezozoiku Niżu Polskiego są cechsztyńskie utwory ewa-
Profil stratygraficzny jury dolnej wraz z wytypowanymi
poziomami zbiornikowymi i uszczelniającymi
poratowe, głównie sole górnopermskie, które utworzyły po-
datną warstwę odpowiedzialną za mechaniczne odkłucie
Stratigraphic section of the Lower Jurassic with the reservoir
and seal sequences osadów mezozoicznych od podłoża przedcechsztyńskiego.
Wpłynęło to na brak wielkoskalowych nieciągłych deforma-
Stratygrafia
cji ekstensyjnych w obrębie mezozoicznej pokrywy osado-
Poziomy zbiornikowe
i uszczelniające
wej, a uskoki normalne i mini rowy synsedymentacyjne, któ-
Chronostratygrafia
dla geologicznej
litostratygrafia
re rozwinęły się w obrębie utworów triasowych, odgrywają
sekwestracji CO2
Oddział piętro
podrzędną rolę w profilu mezozoiku charakteryzującym się
fm. borucicka
głównie stopniowymi, lateralnymi zmianami miąższoS
ci
toark
(Dadlez, 2003; Krzywiec, 2006a, b).
fm. ciechocińska uszczelnienie
Szczegółowe badania geologiczne kompleksu mezozoi-
fm. drzewicka kolektor
cznego struktury Zaosia i jej otoczenia pozwoliło na wydzie-
pliensbach
Jura
fm. gielniowska uszczelnienie
lenie poziomów zbiornikowych oraz uszczelniających per-
dolna
spektywicznych dla składowania dwutlenku węgla (tab. 1)
synemur fm. ostrowiecka kolektor
(Feldman-Olszewska i in., 2010). Niższy kolektor wieku sy-
fm. skłobska
nemurskiego należy do formacji ostrowieckiej. Budują go
hettang
fm. zagajska
przede wszystkim osady piaskowcowe oraz podrzędnie
mułowcowe i iłowcowe. W obrębie pliensbachu wydziela
się dwie formacje: formację gielniowską zbudowaną głów-
nie ze skał iłowcowo-mułowcowych oraz nadległą formację
W trakcie póx
nej kredy paleocenu bruzda S
rodkowopol- drzewicką, której kompleksy piaskowcowe mogą stanowić
ska uległa inwersji, w wyniku której osiowa częS
ć basenu dobry poziom kolektorski. Główny poziom uszczelniający
została wyniesiona i poddana głębokiej erozji. W central- wydzielono w dolnym toarku, czyli w formacji ciechociń-
nym, kujawskim segmencie bruzdy S
rodkowopolskiej erozja skiej. W niższej częS
ci są to skały iłowcowe przechodzące
objęła osady kredy i jury górnej (Krzywiec, 2002; Krzywiec wyżej w mułowce z wkładkami piaskowców.
i in., 2006).
WYKORZYSTANE DANE
Do charakterystyki struktury Zaosia wykorzystano do- 50 m) oraz znacznym interwałem strzałowym (100 m), co
stępne cyfrowe dane sejsmiczne, dane profilowań geofizyki było spowodowane ówczesnymi ograniczeniami technicz-
wiertniczej oraz opracowane na potrzeby projektu wydziele- nymi. W celu osiągnięcia rejestracji sejsmicznej z pożądanej
nia litologiczno-stratygraficzne obejmujące poziomy zbior- głębokoS
ci przy tak małej iloS
ci kanałów, stosowano dodat-
nikowe i uszczelniające dla sekwestracji CO2 (Feldman-Ol- kowo rozstaw skrajny z odsunięciem 500 m, co również po-
szewska i in., 2010). Przeanalizowano również archiwalne garszało jakoS
ć obrazu falowego na małych głębokoS
ciach 
profile sejsmiczne niedostępne obecnie w wersji cyfrowej. zmniejszona krotnoS
ć pokrycia (Łobaziewicz i in., 1978). Ja-
Szczegółowej interpretacji poddano dziewięć czasowych koS
ć danych jest zróżnicowana, pomimo póx
niejszego re-
sekcji sejsmicznych (fig. 4), z czego trzy linie z roku 1999 processingu, jednak prawie wszystkie profile charakteryzują
wykorzystano za zgodą firmy RWE Dea. Pozostałe dane się brakiem sygnału w pierwszych 200 500 ms. Utrudnia to
sejsmiczne pochodzą z lat 70., w tym trzy profile pomierzo- jednoznaczną interpretację geologiczną analizowanej struktu-
ne w 1974 r. oraz trzy w 1975 r. Wszystkie zaprojektowane ry oraz ocenę bezpieczeństwa obiektu pod kątem sekwestracji
do rozpoznania geometrii zalegania utworów permskich, CO2. Jedynie na danych należących do firmy RWE Dea
występujących znacznie głębiej od potencjalnych, mezo- w płytszych partiach zarejestrowano sygnał sejsmiczny, choć
zoicznych poziomów zbiornikowych dla CO2. jest on słabej jakoS
ci i miejscami trudny do interpretacji.
Stosowane w latach 70. XX w. parametry akwizycji, Do kalibracji danych sejsmicznych wykorzystano zarów-
podane według projektu sejsmicznego Łódx
 Tomaszów no pomiary pionowego profilowania prędkoS
ci i obliczone
Mazowiecki 1975 1976, w ramach którego pomierzono trzy na tej podstawie tabele czas głębokoS
ć, jak również dane
opracowane linie sejsmiczne, charakteryzują się małą liczbą pomiarów akustycznych z szeS
ciu otworów wiertniczych
kanałów (48 kanałów), dużą odległoS
cią pomiędzy nimi (co zlokalizowanych w obrębie struktury (fig. 4).
32 Grzegorz Wróbel, Sylwia Kijewska
ANALIZA DANYCH SEJSMICZNYCH
Selekcję oraz typowanie formacji i struktur geologicz- dziszewice IG 1 wykazała, że dodatni współczynnik odbicia
nych odpowiednich do bezpiecznego składowania CO2 prze- pochodzący od stropu dolnego toarku jest efektem wzrostu
prowadza się na podstawie kryteriów geologiczno-złożo- prędkoS
ci i gęstoS
ci w tej warstwie. Dodatkowa analiza syg-
wych, uwzględniając szczególne właS
ciwoS
ci dwutlenku nału wspomagana opcją Contribution Plot pokazała, że na
węgla. Podstawowymi kryteriami branymi pod uwagę są stosunkowo dużą amplitudę odbicia składa się szereg dodat-
(wg Chadwick i in., 2006): głębokoS
ć zalegania utworów nich sygnałów elementarnych. Inaczej wygląda sytuacja
przeznaczonych do składowania CO2, ich miąższoS
ć, poro- w przypadku stropów kolektorów pliensbachu oraz synemu-
watoS
ć i przepuszczalnoS
ć, mineralizacja wód, gruboS
ć po- ru, gdzie prędkoS
ci i gęstoS
ci ulegają raczej zmniejszeniu
ziomu uszczelniającego oraz obecnoS
ć stref uskokowych. w porównaniu z warstwami leżącymi ponad każdą z nich.
Interpretacja danych sejsmicznych dostarcza informacji na W przypadku pliensbachu ujemna amplituda jest jednak nieco
temat kształtu i wielkoS
ci struktury oraz ciągłoS
ci lateralnej niwelowana przez sąsiednie dodatnie sygnały. Interpretowa-
wybranych formacji geologicznych. Zasadniczym wynikiem ne horyzonty sejsmiczne związane z poziomami sekwestra-
analizy danych sejsmicznych jest interpretacja strukturalna, cyjnymi są dobrze widoczne na trasach syntetycznych, jed-
która pozwala wskazać miejsca występowania stref uskoko- nak w strefie kulminacji badanej antykliny często nie mają
wych oraz oszacować zamknięcia będące kluczowymi ele- odzwierciedlenia na pomierzonych profilach sejsmicznych.
mentami w trakcie oceny obiektu badań pod kątem bezpie- Największe trudnoS
ci interpretacyjne napotkano na pro-
czeństwa składowania CO2. filach poprzecznych do rozciągłoS
ci struktury w strefie kul-
Dzięki znacznym kontrastom impedancji akustycznej, minacji antykliny (fig. 2). Refleksy sejsmiczne pochodzące
związanej z dużą różnicą parametrów sprężystych pomiędzy od utworów leżących powyżej utworów karniku na wielu
utworami klastycznymi kajpru dolnego a węglanami wapie- odcinkach cechują się mocno ograniczoną ciągłoS
cią i wyso-
nia muszlowego oraz na granicy triasu z cechsztynem, zare- kim poziomem zakłóceń. OkreS
lenie genezy takiej jakoS
ci
jestrowano silne refleksy od stropu tych wydzieleń i przyjęto obrazu jest trudne. Powodem mogła być metodyka badań
je za horyzonty reperowe. Dodatkowo wyrax
nie widoczna wynikająca często z ówczesnych ograniczeń technicznych
jest granica wiązana ze stropem karniku, którego odmien- (opisanych powyżej) oraz inny, głębiej zlokalizowany cel
ne właS
ciwoS
ci fizyczne są wywołane obecnoS
cią górnych geologiczny. Nie wyklucza się również, że geneza zakłóceń
warstw gipsowych. Głównym przedmiotem interpretacji da- pola falowego jest związana z obecnoS
cią spękań przegubo-
nych sejsmicznych były trzy horyzonty dolnojurajskie: strop wych powstających nad strukturami antyklinalnymi (Dad-
synemuru (formacja ostrowiecka), który wyznacza niższy lez, Jaroszewski, 1994).
poziom zbiornikowy dla potencjalnego magazynu CO2, Interpretacja stosunkowo gęstej siatki profili sejsmicz-
strop górnego pliensbachu (formacja drzewicka)  okreS
la- nych 2D potwierdziła antyklinalną formę struktury Zaosia
jący górny poziom zbiornikowy oraz strop dolnego toarku o rozciągłoS
ci NW SE. PoprawnoS
ć korelacji horyzontów
(formacja ciechocińska)  definiujący główne uszczelnienie. sejsmicznych zweryfikowano za pomocą krzyżówek z profi-
Zła jakoS
ć dostępnych danych sejsmicznych i wynikająca lami poprzecznymi. Struktura powstała najprawdopodobniej
z tego niska rozdzielczoS
ć pionowa nie pozwalają na bar- w wyniku ruchów soli cechsztyńskich, której nagromadze-
dziej szczegółową interpretację i wydzielenie poziomu usz- nie jest obecne w podłożu antykliny. Redukcja miąższoS
ci
czelniającego dolnego pliensbachu (formacja gielniowska), utworów noryku retyku w kierunku osi omawianej struktury
który oddziela wymienione poziomy kolektorskie (tab. 1). Po- może wskazywać na wzrost poduszki solnej w tym okresie
nadto, z powodu stosunkowo małej miąższoS
ci wydzieleń (fig. 2, 3).
litologiczno-stratygraficznych, a także niewielkich różnic Zwiększenie miąższoS
ci utworów triasu dolnego w kie-
prędkoS
ci i gęstoS
ci pomiędzy tymi formacjami, współczyn- runku północno-wschodnim widoczne na profilu K0041274
niki odbicia od poszczególnych granic nie charakteryzują się (fig. 2) może być związane z przesunięciem ku północ-
tak wysokimi wartoS
ciami, jak to ma miejsce w przypadku nemu-wschodowi strefy osiowej bruzdy S
rodkowopolskiej
np. wapienia muszlowego, co utrudnia wydzielenie i inter- i spowodowane tym ukształtowanie się depresji kutnowskiej
pretację tych granic. (Szyperko-Teller, Moryc, 1988).
Obliczone na podstawie krzywych profilowania aku- Obserwowane na analizowanych danych sejsmicznych
stycznego sejsmogramy syntetyczne dały dobre dopasowa- uskoki normalne i mini-rowy tektoniczne aktywne w gór-
nie tras teoretycznych do rzeczywistego obrazu falowego, nym triasie (fig. 2, 3) są powszechnie spotykanymi w ob-
jednak dokładne dowiązanie danych sejsmicznych powyżej rębie bruzdy S
rodkowopolskiej deformacjami nieciągłymi
utworów toarku było utrudnione z powodu braku ciągłoS
ci (Dadlez, 2003; Krzywiec, 2006a). Wyinterpretowane na pro-
refleksów, na które może wpływać niska krotnoS
ć pokrycia. filach K0041274 i K0081274 uskoki wygasają w niższej
Już horyzont wiązany ze stropem dolnotoarskiego uszczel- częS
ci karniku, a zatem nie deformują osadów dolnojuraj-
nienia, z powodu silnych zakłóceń, na niektórych odcinkach skich, w obrębie których występują poziomy kolektorskie
może mieć obniżoną wiarygodnoS
ć interpretacji. Analiza i uszczelniające. Stwierdzone uskoki rozwinięte są wyłącz-
sejsmogramu syntetycznego sporządzonego dla otworu Bu- nie w południowo-zachodnim skrzydle antykliny Zaosia
Charakterystyka struktury Zaosia pod kątem jej przydatnoS
ci do geologicznego składowania dwutlenku węgla... 33
Fig. 2. Zinterpretowany czasowy profil sejsmiczny K0041274 dowiązany do profilu geologicznego
otworu wiertniczego Buków 1
Kolor żółty  utwory pliensbachu, w których obrębie znajduje się górny poziom kolektorski oraz dolny poziom uszczelniający; kolor szary  osady dolnego
toarku, stanowiącego główne uszczelnienie
Interpreted time seismic section K0041274 calibrated by Buków 1 borehole
Yellow colour  Pliensbachian deposits containing upper reservoir and lower seal; gray colour  lower Toarsian deposits which are the main sealing sequence
Fig. 3. Zinterpretowany czasowy profil sejsmiczny K0081274
skalibrowany przez otwory wiertnicze Budziszewice IG 1 i Zaosie 2
ObjaS
nienia przy figurze 2
Interpreted time seismic section K0081274 calibrated by Budziszewice IG 1 and Zaosie 2 boreholes
For explanations see Figure 2
34 Grzegorz Wróbel, Sylwia Kijewska
Fig. 4. Mapa czasowa stropu utworów pliensbachu
Czerwone linie wskazują lokalizację profili sejsmicznych przedstawionych na figurach2i 3
Time map of the Pliensbachian top
Red lines indicate the location of seismic profiles illustrated in Figures 2 and 3
(fig. 2, 3). Rozpatrywane pod kątem sekwestracji CO2 osady stropu kolektora pliensbachu w pełni obrazuje kształt i wiel-
dolnojurajskie w analizowanym obszarze charakteryzują się koS
ć struktury. Skrzydła antykliny zapadają symetrycznie na
stosunkowo stałą miąższoS
cią. Jedynie utwory pliensbachu NE oraz SW, a oS
struktury Zaosia, pokrywa się z głównym
zwiększają miąższoS
ć w kierunku północno-wschodnim. kierunkiem rozciągłoS
ci sąsiednich struktur Tuszyna i Je-
Obserwowane różnice w iloS
ci zdeponowanych osadów po żowa. Obrzeża mapy, a szczególnie naroża północno-za-
obu stronach struktury potwierdzają dane z otworów wiert- chodnie oraz południowo-zachodnie, mogą być obarczone
niczych. Po stronie północno-wschodniej w otworze wiertni- błędami wynikającymi z ekstrapolacji interpretacji. Przebieg
czym Budziszewice IG 1 osady pliensbachu osiągają miąż- izolinii wyrax
nie pokazuje jednak owalny kształt antykliny
szoS
ć 219,0 m, natomiast w południowo-zachodnim skrzy- Zaosia. W kierunkach zarówno NE, jak i SW zamknięcie
dle w wierceniach Buków 1 i Buków 2  odpowiednio 108,0 struktury jest ewidentne i cechuje się dużą amplitudą  min.
i 106,5 m. Powodem takich różnic mógł być kolejny etap 200 ms. Z kolei w kierunkach NW i SE zamknięcie struktury
wydx
wignięcia garbu wielkopolskiego (Marek, 1977). jest bardzo połogie  w częS
ci NW jego amplituda wynosi
Na podstawie zinterpretowanych linii sejsmicznych 2D około 30 40 ms, a wSEjest rzędu 100 ms.
obliczono mapy czasowe. Przedstawiona na figurze 4 mapa
WNIOSKI
Rozpatrywana pod kątem przydatnoS
ci do składowania Zaosia. Ze względu na ograniczenie metody sejsmicznej
CO2 struktura Zaosia jest antykliną o przebiegu NW SE, i wynikającej z tego niskiej rozdzielczoS
ć pionowej, nie była
rozwiniętą ponad poduszką solną o tej samej nazwie. Inter- możliwa identyfikacja wszystkich interesujących horyzon-
pretacja danych sejsmicznych pochodzących z lat 90. oraz tów (np. stropu dolnej częS
ci utworów pliensbachu, stano-
ponownie przetworzonych profili sejsmicznych z połowy lat wiącego niższy poziom uszczelniający). Słaba jakoS
ć da-
70. XX wieku, pozwoliła na dobrą charakterystykę antykliny nych sejsmicznych w obrębie osiowej częS
ci struktury ob-
Charakterystyka struktury Zaosia pod kątem jej przydatnoS
ci do geologicznego składowania dwutlenku węgla... 35
niża poziom wiarygodnoS
ci korelacji granic sejsmicznych Na obecnym etapie prac interpretacyjnych opartych na
w tych strefach. Analizowane profile sejsmiczne skalibro- istniejących cyfrowych danych sejsmicznych w rejonie
wano jednak danymi otworowymi z szeS
ciu wierceń, dzięki struktury Zaosia nie stwierdzono obecnoS
ci deformacji nie-
czemu interpretacja horyzontów, w szczególnoS
ci w inter- ciągłych w obrębie utworów jury dolnej. Jedynie w utwo-
wałach dolnojurajskich ma wyższy poziom wiarygodnoS
ci. rach triasu zaobserwowano uskoki normalne, które były ak-
Na podstawie uzyskanych wyników interpretacji danych sej- tywne w dolnym karniku. Należy jednak podkreS
lić, że ja-
smicznych oraz wygenerowanych map czasowych można koS
ć dostępnych danych uniemożliwiła wiarygodną inter-
stwierdzić, że omawiana struktura ma dobre zamknięcie pretację horyzontów dolnojurajskich, szczególnie w strefie
z dwóch stron. Trudno natomiast jednoznacznie okreS
lić po- kulminacji antykliny. W przypadku ostatecznej decyzji
ziom bezpieczeństwa zamknięcia struktury od SE, a przede o wyborze struktury Zaosie do celów sekwestracyjnych pla-
wszystkim od NW, gdyż uniemożliwiają to zła jakoS
ć sej- nowane jest wykonanie nowych pomiarów sejsmicznych za-
smiki oraz brak zarówno danych sejsmicznych, jak i otworo- projektowanych dla rozpoznania horyzontów perspekty-
wych na przedłużeniu antykliny na NW i SE. wicznych pod kątem składowania CO2.
LITERATURA
CHADWICK A., ARTS R., BERNSTONE C., MAY F., THIBEAU KRZYWIEC, 2008  Dane sejsmiczne. W: Budziszewice IG 1 (red.
S., ZWEIGEL P. (red.), 2006  Best practice for the storage K. Leszczyński). Profile Głęb. Otw. Wiert. Państw. Inst. Geol.,
of CO2 in saline aquifers. Observations and guidelines from 127: 111.
the SACS and CO2STORE projects. EU Report, Sept. 2006: KRZYWIEC P., WYBRANIEC S., PETECKI Z., 2006  Tektoni-
273. http://www.ngu.no/FileArchive/91/CO2Store_BPM_ ka podłoża bruzdy S
ródpolskiej w centralnej i północnej Polsce
final_small.pdf.  wyniki analizy danych sejsmiki refleksyjnej oraz grawimetrii
DADLEZ R., 1997  Epicontinental basins in Poland: Devonian to i magnetyki. W: Budowa litosfery centralnej i północnej Polski
Cretaceous  relationships between the crystalline basement  obszar projektu sejsmicznego POLONAISE 97 (red. P. Krzy-
and sedimentary infill. Geol. Quart., 41, 4: 419 432. wiec, M. Jarosiński). Pr. Państw. Inst. Geol., 188: 107 130.
DADLEZ R., 2003  Mesozoic thickness pattern in the Mid-Polish ŁOBAZIEWICZ Z., MISIEWICZ M., MAJEWSKA B., 1978 
Trough. Geol. Quart., 47, 3: 223 240. Opracowanie badań sejsmicznych wykonanych w rejonie
DADLEZ R., 2006  The Polish Basin  relationship between the Łódx
 Tomaszów Mazowiecki w roku 1975/1976. Centr. Arch.
crystalline, consolidated and sedimentary crust. Geol. Quart., Geol. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
50, 1: 43 58. MAREK S. (red.), 1977  Budowa geologiczna wschodniej częS
ci
DADLEZ R., JAROSZEWSKI W., 1994  Tektonika. Wyd. Nauk. niecki mogileńsko-łódzkiej (strefa Gopło Ponętów Pabiani-
PWN, Warszawa. ce). Pr. Państw. Inst. Geol., 80.
DADLEZ R., MAREK S., POKORSKI J. (red.), 1998  Atlas MAREK S., PAJCHLOWA M. (red.), 1997  Epikontynentalny
paleogeograficzny epikontynentalnego permu i mezozoiku perm i mezozoik w Polsce. Pr. Państw. Inst. Geol., 153.
w Polsce (1:2 500 000). Państw. Inst. Geol., Warszawa. POŻARYSKI W., NAWROCKI J., 2000  Struktura i lokalizacja
FELDMAN-OLSZEWSKA A., ADAMCZAK T., SZEWCZYK J., brzegu platformy wschodnioeuropejskiej w Europie R
rodko-
2010  Charakterystyka poziomów zbiornikowych i uszczel- wej. Prz. Geol., 48, 8: 703 706.
niających w obrębie struktur Zaosia i Jeżowa pod kątem geolo- SZYPERKO-TELLER A., MORYC W., 1988  Rozwój basenu
gicznego składowania CO2 na podstawie danych z głębokich sedymentacyjnego pstrego piaskowca na obszarze Polski.
otworów wiertniczych. Biul. Państw. Inst. Geol., 439: 17 28 Geol. Quart., 32, 1: 53 72.
(ten tom). TARKOWSKI R., 2005  Geologiczna sekwestracja CO2. Stud.
GUTERCH A., GRAD M., MATERZOK R., PERCHUĆ E., 1986 Rozpr. Monogr., 132: 106.
 Deep structure of the Earth s crust in the contact zone of the TARKOWSKI R., ULIASZ-MISIAK B., 2003  Podziemne maga-
Paleozoic and Precambrian platforms in Poland (Tornquist- zynowanie dwutlenku węgla. Prz. Geol., 51, 5: 402 409.
-Teisseyre zone). Tectonophysics, 128: 251 279. WAGNER R., 1994  Stratygrafia osadów i rozwój basenu cechsz-
KRZYWIEC P., 2002  Mid-Polish Trough inversion  seismic tyńskiego na Niżu Polskim. Pr. Państw. Inst. Geol., 146.
examples, main mechanisms and its relationship to the Alpi- WÓJCICKI A., 2009a  Krajowy Program  Rozpoznanie for-
ne-Carpathian collision. W: Continental collision and the tecto- macji i struktur do bezpiecznego geologicznego składowania
nosedimentary evolution of forelands (red. G. Bertotti i in.). CO2 wraz z ich planami monitorowania . Mater. II Konf.
European Geosciences Union Stephan Mueller Sp. Publ. Ser., Nauk.-Techn.  Geologia, hydrogeologia i geofizyka w roz-
1: 151 165. wiązywaniu problemów współczesnego górnictwa i energety-
KRZYWIEC P., 2006a  Triassic Jurassic evolution of the Pome- ki , Kroczyce-Podlesice 4 7.10.2009 r.. Pr. Nauk. Gł. Inst.
ranian segment of the Mid-Polish Trough  basement tectonics Górn., 4: 249 257.
and sedimentary patterns. Geol. Quart., 50, 1: 139 150. WÓJCICKI A., 2009b  Potencjał geologicznego składowania
KRZYWIEC P., 2006b  Structural inversion of the Pomeranian CO2 w głębokich, nieeksploatowanych pokładach węgla Gór-
and Kuiavian segments of the Mid-Polish Trough  lateral va- noS
ląskiego Zagłębia Węglowego. Prz. Geol., 57, 2: 138 143.
riations in timing and structural style. Geol. Quart., 50, 1:
151 168.