1
1. Co to jest mikroekonomia i czym siÄ™ zajmuje?
Mikroekonomia  dziedzina ekonomii zajmująca się badaniem wyborów ludzkich w
warunkach rzadkości dóbr, w tym w szczególności badaniem zachowań indywidualnych
konsumentów i przedsiębiorstw oraz interakcji między tymi zachowaniami na poszczególnych
rynkach. Jest to nauka zajmująca się szczegółową analizą podejmowanych przez jednostki
decyzji dotyczących produkcji oraz wymiany (zakupu i sprzedaży) dóbr.
2. Podstawowe zależności (liniowe i nieliniowe) w gospodarce ?
3. Ceny nominalne i relatywne, dochody nominalne i realne
Wartości nominalne mierzymy w cenach bieżących.
Wartości realne uzyskujemy, korygując wartości nominalne o zmiany poziomu cen.
Ceny realne (relatywne) dóbr i zasobów czyli ceny nominalne skorygowane o wskaz
nik
inflacji są miernikiem rzadkości dóbr, informują, czy ceny danego dobra rosną szybciej niż
przeciętny poziom cen wszystkich dóbr.
Dochód nominalny to suma otrzymywanych pieniędzy.
Dochód realny to ilość towarów i usług, które za te pieniądze możemy nabyć.
4. Rzadkość zasobów i ich alternatywne zastosowania
Krzywa możliwości produkcyjnych
Zakładamy, że gospodarka wytwarza tylko dwa dobra: A i B w ilościach QA i QB.
Angażując wszystkie posiadane zasoby gospodarka może wytworzyć różne kombinacje ilościowe
dóbr A i B mieszczące się na krzywej możliwości produkcyjnych, np. kombinacje C, E, F, D.
Krzywa możliwości produkcyjnych pokazuje największą możliwą produkcję jednego dobra przy danej
produkcji drugiego dobra (przy stałych zasobach oraz technologii).
Wszystkie kombinacje położone na tej krzywej (C, E, F, D) są efektywne, tzn. oznaczają pełne
wykorzystanie zasobów.
Kombinacje nieefektywne - np. G.
2
Kombinacje nieosiÄ…galne - np. H.
QA
H
C
E
G
F
D
QB
Krzywa możliwości produkcyjnych
5. Krzywa transformacji  krzywa możliwości produkcyjnych
KRZYWA MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH (zwana również krzywą transformacji) to
graficzne przedstawienie wszystkich możliwych do wyprodukowania kombinacji dóbr, przy
wykorzystaniu posiadanych aktualnie czynników wytwórczych. Innymi słowy, krzywa
możliwości produkcyjnych wyznacza - przy różnych rozmiarach produkcji jednego dobra -
maksymalną wielkość produkcji drugiego dobra.
Rysując krzywą możliwości produkcyjnych tworzymy teoretyczny model, odkładając na osi Y
ilość dobra A, na osi X ilość dobra B (lub grupy dóbr). Krzywa obrazuje możliwości
wykorzystania posiadanych zasobów - każdy punkt leżący na niej jest w efektywnej
gospodarce możliwy do osiągnięcia.
3
Z kolei punkty leżące pod krzywą (pomiędzy krzywą a układem współrzędnych) oznaczają
nieefektywne wykorzystanie zasobów. Przy danych zasobach, osiągnięcie punktów leżących
nad krzywą jest z kolei niemożliwe - chyba, że nastąpi wzrost gospodarczy (powiększenie
posiadanych zasobów).
Z krzywej możliwości produkcyjnych wynika, że możemy - w ramach posiadanych zasobów -
tworzyć dowolne kombinacje wytwarzanych dóbr. Nie zawsze jest to jednak opłacalne -
mówi o tym zasada malejących przychodów.
6. Podmioty w gospodarce rynkowej i ich funkcje celu
Gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa, banki, państwo
Gospodarka każdego kraju składa się z wielu podmiotów. Są to m.in.: gospodarstwa domowe,
przedsiębiorstwa produkcyjne, usługowe, instytucje finansowe, szkoły, wyższe uczelnie,
administracja państwowa i samorządowa.
Podmioty w gospodarce rynkowej powiązane są ze sobą różnymi relacjami kształtowanymi
przez popyt i podaż. Umożliwia to powstawanie związków i współzależności np. pomiędzy
producentami wyrobów a odbiorcami, gospodarstwami domowymi a instytucjami
finansowymi. Relacja miedzy popytem a podażą zależy w największym stopniu od ilości
pieniądza na rynku. Jego ilość zależy z kolei od wysokości płac w przedsiębiorstwach, zakresu
i wysokości świadczeń socjalnych, wielkości udzielanych kredytów.
Najważniejszym czynnikiem kształtującym relacje pomiędzy popytem a podażą jest cena. W
przeważającej liczbie przypadków popyt zmienia się w przeciwnym kierunku do zmiany cen.
Gdy ceny towarów spadają, ludzie kupują więcej i popyt rośnie. Gdy ceny towarów rosną
cześć konsumentów ogranicza swoje spożycie lub całkowicie rezygnuje z zakupów - w
rezultacie popyt spada.
W przeciwieństwie do relacji pomiędzy popytem a ceną istnieje dodatnia zależność miedzy
ceną a podażą. Konsument jest zainteresowany jak najniższą ceną kupowanych wyrobów,
producent jak najwyższą, Gdy cena jego wyrobów spa produkcja staje się mniej opłacalna.
Producent ogranicza wtedy produkcje i podaż wyrobów na rynek. Gdy cena rośnie, produkcja
staje się bardziej opłacalna, a to zachęca producenta do zwiększenia produkcji i podaży.
4
7. Państwo a rynek
Jednym z najważniejszych podmiotów gospodarczych jest państwo. Reprezentowane jest
przez rząd oraz różne wyspecjalizowane instytucje i agendy (filie, oddziały), np. ministerstwa,
urzędy. Państwo jako podmiot w gospodarce rynkowej nie decyduje o gospodarce, tym
bardziej nie wpływa bezpośrednio na rynek, tj. na wielkość popytu i podaży. Wpływ państwa
ma charakter pośredniego oddziaływania, np. poprzez regulacje prawne.
Zadania państwa to m.in. ochrona obywateli przed zagrożeniami związanymi z masowym
bezrobociem, skutkami inflacji, zatruciem środowiska przyrodniczego, nierównomiernym
rozwojem gospodarczym regionów kraju. Jego działalność ma na celu również zapewnienie
bezpieczeństwa kraju na arenie międzynarodowej oraz porządku publicznego i
bezpieczeństwa obywateli.
8. Rodzaje krzywych popytu i krzywych podaży
Krzywa popytu obrazuje zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania przy innych
wielkościach nie zmienionych.
Krzywa podaży ukazuje zależność między ceną a ilością oferowanego towaru przy innych
wielkościach nie zmienionych.
Popyt
Popyt to ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić.
Co wpływa na popyt?
Główne determinanty popytu to:
a) cena danego dobra,
b) ceny innych dóbr (komplementarnych i substytucyjnych),
c) dochody realne nabywców,
d) liczba potencjalnych nabywców,
e) gusty i preferencje,
f) oczekiwania (dotyczące przyszłego poziomu cen i dochodów, dostępności dóbr itp.).
Prawo popytu mówi, że przy innych czynnikach nie zmienionych wielkość zapotrzebowania na
określone dobro maleje w miarę wzrostu ceny.
Oznacza to, że popyt jest ujemną funkcją ceny.
5
Uzasadnienie
1. W miarę zwiększania nabywanej ilości dobra maleje jego użyteczność krańcowa, tzn. dodatkowe
jednostki dobra przedstawiają coraz mniejszą wartość dla nabywcy. Stąd cena, jaką skłonny on jest za
nie zapłacić, także maleje.
2. Niższa cena przyciąga ponadto tych nabywców, których dochody nie pozwalały na zakup dobra po
wyższej cenie.
3. Wysoka cena skłania do zastępowania danego dobra tańszymi substytutami.
Krzywa popytu
Cena dobra jest podstawowym czynnikiem określającym rozmiary zapotrzebowania. Zależność
popytu na dane dobro od jego ceny wyraża krzywa popytu względem ceny.
Cena (P)
D
Ilość (Q)
6
Rozróżniamy:
a) indywidualnÄ… krzywÄ… popytu, opisujÄ…cÄ… reakcje pojedynczego nabywcy dobra na zmiany ceny,
b) rynkową krzywą popytu, opisującą zależność łącznego popytu rynkowego wszystkich nabywców
dobra od poziomu ceny. RynkowÄ… krzywÄ… popytu wyprowadzamy dodajÄ…c poziomo
indywidualne krzywe popytu wszystkich nabywców.
7
Podaż
Podaż to ilość dobra oferowana do sprzedaży na rynku.
Od czego zależy podaż?
Główne determinanty podaży to:
a) zdolności produkcyjne,
b) opłacalność (rentowność) produkcji,
c) technika i technologia,
d) interwencja państwa.
Prawo podaży mówi, że przy innych czynnikach stałych wzrost ceny zachęca producentów do
zwiększenia oferowanej ilości dobra, a spadek ceny powoduje zmniejszenie oferowanej ilości.
Oznacza to, że podaż jest dodatnią funkcją ceny.
Kształt krzywej podaży względem ceny można także objaśnić wzrostem kosztów związanych z
wytwarzaniem dodatkowych jednostek produkcji. Przy danych zasobach niektórych czynników
produkcji (zwłaszcza środków trwałych) zwiększenie produkcji wiąże się ze wzrostem kosztów
jednostkowych.
8
Krzywa podaży
Cena rynkowa dobra oraz koszty produkcji i sprzedaży to główne czynniki określające wielkość
podaży. Zależność podaży towaru od jego ceny opisuje krzywa podaży.
Cena (P)
S
Ilość (Q)
Rozróżniamy:
a) indywidualną krzywą podaży pojedynczego dostawcy towaru (przedsiębiorstwa),
b) rynkową krzywą podaży, pokazującą łączną wielkość podaży danego towaru na rynku przy
różnych poziomach ceny. Rynkową krzywą podaży wyprowadzamy z indywidualnych krzywych
podaży poszczególnych wytwórców.
9. Właściwości krzywej popytu rynkowego ?
10.Właściwości krzywej podaży rynkowej ?
9
11.Narysuj sytuację równowagi na rynku produktów; co się zmieni gdy np. wzrosną dochody i
spadnÄ… podatki.
12.Giętkość i sztywność cen
Cenowa elastyczność popytu  stosunek względnej zmiany ilości pożądanego dobra, do
względnej zmiany jego ceny, wyrażony współczynnikiem cenowej elastyczności popytu.
Innymi słowy cenowa elastyczność popytu mówi o tym, o ile procent zmieni się chęć
zakupu[1] wyrażona w sztukach towaru, jeżeli cena danego towaru zmieni się o 1%.
Wyróżniamy następujące wartości graniczne oraz przedziały wartości elastyczności cenowej popytu
eð :
eð = 0 elastyczność zerowa - popyt sztywny
eð < 1 elastyczność niska - popyt nieelastyczny
eð = 1 elastyczność równa jednoÅ›ci
eð > 1 elastyczność wysoka - popyt elastyczny
eð = Ä„ð elastyczność nieskoÅ„czenie wielka - popyt doskonale elastyczny
13. Skutki stosowania cen maksymalnych i minimalnych
Ceny minimalne (gwarantowane) stosowane są zwłaszcza w skupie artykułów rolnych.
Cel: zapewnienie odpowiednich dochodów producentom.
Wprowadzenie ceny minimalnej na poziomie P1 powoduje powstanie nadwyżki podaży
wynoszącej AB. Nadwyżkę tę musi wykupić rząd po zagwarantowanej przez siebie
minimalnej cenie. Budżet państwa poniesie w związku z tym koszty, których sumę wyraża
pole Q1Q2BA.
Cena (P)
10
S
A B
S > D
P1
E
P0
D
Q1 Q0 Q2 Ilość (Q)
11
Ceny maksymalne majÄ… zastosowanie w handlu detalicznym w zakresie podstawowych
produktów żywnościowych (chleb, mleko, cukier), niektórych leków, środków higieny itp.
Cel: ułatwienie dostępu do tych dóbr ludziom uboższym.
Jeżeli rząd ustali maksymalną cenę sprzedaży danego towaru na poziomie P1, to efektem
będzie nadwyżka popytu wynosząca AB. Aby w tej sytuacji zapewnić wszystkim
konsumentom choćby ograniczoną ilość danego produktu, rząd będzie zmuszony do
zastosowania mniej lub bardziej drastycznych metod reglamentacji zakupów.
Cena (P)
S
E
P0
A B
D > S
P1
D
14.Wyjaśnij pojęcie nadwyżki konsumenta i nadwyżki producenta
Q1 Q0 Q2 Ilość (Q)
Nadwyżka konsumenta - różnica pomiędzy kwotą, jaką nabywca jest skłonny zapłacić za
określoną ilość dobra, a kwotą jaką musi rzeczywiście zapłacić; jest miarą korzyści czerpanej
z konsumpcji danej ilości dobra; stanowi jedną z kluczowych kategorii analizy w ekonomii
dobrobytu.
Zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej wraz ze zwiększaniem się wielkości
konsumpcji danego dobra, kolejne jego jednostki powodujÄ… coraz mniejszy przyrost
użyteczności dla konsumenta. Z tego powodu jest on skłonny płacić coraz mniej za kolejne
jednostki dobra i będzie kupował dopóty, dopóki jego skłonność do zapłaty zrówna się z
rynkową ceną towaru. Różnica jego skłonności do zapłaty i ceny rynkowej stanowi nadwyżkę
konsumenta.
Przykład
Konsument jest skłonny zapłacić 10 zł za pierwszą pomarańczę. Ponieważ zaspokoił już w
części swoją potrzebę, za drugą pomarańczę jest skłonny zapłacić już tylko 8 zł, za kolejną 6
zł itd. Jednak cena rynkowa jest stała, więc konsument płaci za poszczególne pomarańcze
12
tyle samo. Jeżeli cena pomarańczy wynosi 3 zł, wówczas konsument kupi 4 pomarańcze,
płacąc 12 zł. Piątej już nie kupi, ponieważ cena jaką byłby skłonny zapłacić wyniesie 2 zł i
będzie niższa od ceny rynkowej pomarańczy. Innymi słowy cena przewyższa wartość, jaką
konsument przypisuje tej jednostce dobra. Zakupy konsumenta prezentuje tabela:
Kolejne Skłonność Cena Nadwyżka
pomarańcze do zapłaty konsumenta
-------------------------------------------
1 10 zł 3 zł 7 zł
2 8 zł 3 zł 5 zł
3 6 zł 3 zł 3 zł
4 4 zł 3 zł 1 zł
--------------------------------------------
28 zł 12 zł 16 zł
Ponieważ dla konsumenta pierwsza pomarańcza reprezentowała wartość 10 zł, a zapłacił za
nią tylko 3 zł, to odniósł dodatkową korzyść z transakcji w postaci nadwyżki konsumenta w
wysokości 7 zł. Kupując 4 pomarańcze konsument zrealizował nadwyżkę w wysokości 16 zł.
Konsumpcja każdej następnej jednostki prowadziłaby do obniżenia nadwyżki, dlatego
konsument nie decyduje siÄ™ na jej zakup.
15.Cenowa elastyczność popytu, wzory na elastyczność.
Elastyczność punktowa i łukowa
Elastyczność punktową należy mierzyć według wzoru podanego wcześniej, przy małych zmianach
ceny (np. o 1%), a nie przy dużych zmianach (np. o 10%).
Rozpatrując duże zmiany ceny, należałoby liczyć elastyczność łukową - średnią elastyczność między
dwoma punktami na krzywej, według poniższego wzoru:
DðQ
WZÓR eð =ð DðP
: .
średnia Q średnia P
Częstym błędem popełnianym przez studentów w interpretacji elastyczności cenowej popytu jest
mniemanie, że można mówić o elastyczności w odniesieniu do całej krzywej popytu.
13
Błąd polega na tym, że w większości przypadków elastyczność zmienia się wzdłuż danej krzywej
popytu.
P
eð = Ä„ð
eð > 1
eð = 1
eð < 1
eð = 0
Q
14
Elastyczność a nachylenie krzywej popytu
Często interesuje nas ogólna ocena elastyczności na całej długości krzywej popytu, tzn. przy różnych
poziomach ceny.
Popyt o wysokiej elastyczności wyraża krzywa o małym nachyleniu (płaska).
Popyt nieelastyczny wyraża krzywa o dużym nachyleniu (stroma).
Na przykład, popyt na dobra luksusowe jest zwykle bardziej elastyczny niż popyt na dobra
podstawowe - i to przy każdym poziomie ceny.
P
P
eð = 0
eð < 1
eð = Ä„ð
eð > 1
Q
Q
15
16.Jak się zmienia elastyczność na krzywej popytu
17.Wzajemne relacje elastyczności, utargu całkowitego i krańcowego
18.Elastyczność dochodowa popytu i rodzaje dóbr
Dochodowa elastyczność popytu
Reakcja wielkości popytu na zmianę poziomu realnego dochodu nabywcy (lub nabywców)
dobra:
DðQ
DðY
hð =ð : .
Q Y
Odpowiada na pytanie, o ile % wzrośnie lub zmaleje wielkość popytu w rezultacie 1% zmiany
dochodu.
Wartości liczbowe
hð > 0 dla dóbr zwykÅ‚ych (normalnych)
hð < 0 dla dóbr niższego rzÄ™du
hð > 1 dla dóbr wyższego rzÄ™du (luksusowych)
hð < 1 dla dóbr pierwszej potrzeby (podstawowych)
19.Elastyczność mieszana popytu, dobra substytucyjne i komplementarne
Mieszana elastyczność cenowa popytu
Zmiana wielkości popytu na jedno dobro (i) pod wpływem zmiany ceny drugiego dobra (j):
16
DðQi DðPj
eð =ð : .
Qi Pj
Wartości liczbowe
Dla dóbr substytucyjnych elastyczność mieszana popytu jest dodatnia (wzrost ceny kawy
pobudza popyt na herbatÄ™).
Dla dóbr komplementarnych elastyczność mieszana popytu jest ujemna (wzrost ceny
benzyny obniża popyt na samochody).
20. Krzywe obojętności, co to jest krańcowa stopa substytucji (MRS)
21. Ścieżka budżetowa, przesunięcie i obrót.
22.Punkt równowagi konsumenta
23.Ścieżka ekspansji dochodowej konsumenta
24.Wpływ zmiany ceny dobra X na zmianę punktu równowagi a rodzaje dóbr
25.Ścieżka ekspansji cenowej konsumenta.
26.Czym się różnią dobra normalne, niższego rzędu i dobra Giffena
27.Co to jest funkcja produkcji?
28.Równowaga firmy  izokwanta i izokoszta
29.Co to jest MRTS (krańcowa stopa technologicznej substytucji)?
30.Krzywe produkcyjności całkowitej, przeciętnej i krańcowej  ich wzajemne zależności
31.Co oznacza stała i zmienna produkcyjność pracy
32.Stałe i zmienne korzyści skali produkcji
33.Koszty produkcji  stałe i zmienne
34.Wpływ funkcji produkcji i zmiany cen czynników produkcji na koszty
17
35.Koszty ekonomiczne i księgowe
36.Wyjaśnij pojęcie kosztu alternatywnego
37. Co oznaczają i jak się oblicza koszty krańcowe (MC), przeciętne koszty zmienne (AVC),
przeciętne koszty całkowite (ATC)
38.Narysuj wzajemne relacje MC, AVC, ATC
39.Przedsiębiorstwo  wielkość, organizacja i prawa własności
40.Przedsiębiorstwo jako podmiot produkcyjny i system społeczny
41.Podstawowe różnice między wolną konkurencją, monopolem i oligopolem
42.Równowaga gałęzi wolnokonkurencyjnej w krótkim okresie.
43.Równowaga gałęzi wolnokonkurencyjnej w długim okresie
44.Warunek konieczny i niezbędny na maksymalizację zysku przedsiębiorstwa
45.Wyjaśnij pojęcie progu rentowności firmy
46.Zysk ekonomiczny a zysk księgowy
47.Model oligopolu Sweezego (załamana krzywa popytu)
48.Istota konkurencji monopolistycznej
49.Dylemat więz
nia
50.Równowaga monopolu
51.Pojęcie monopolu naturalnego i sposoby jego regulacji.
52. Koszty i korzyści funkcjonowania monopolu.
53. Optima ekonomiczne i techniczne  wolna konkurencja a monopol
54.Rynek pracy, od czego zależy popyt na pracę
55.Rynek kapitału  popyt i podaż
56.Indywidualne krzywe podaży pracy
57.Problem  market failures (zawodności rynku)  podstawowe przejawy tej zawodności
58.Ujemne efekty zewnętrzne i ich internalizacja.
59.Przykłady występowania dodatnich efektów zewnętrznych
60.Charakterystyka dóbr publicznych
18
61.Dobra publiczne a ceny podatkowe oraz zjawiska gapowicza
62.Przejawy asymetrii informacji.