NBPortal.pl Temat: Motywy aktywności społecznej i zawodowej człowieka. 1 godzina lekcyjna Autor: Tomasz Rachwał SKRÓCONY OPIS LEKCJI Uczniowie w czasie lekcji uświadamiają sobie motywy aktywności społecznej i zawodowej ludzi oraz odkrywają w sobie własne motywy aktywności. CELE LEKCJI - uświadomienie motywów aktywności społecznej i zawodowej człowieka i ich różnorodności; - rozróżnianie potrzeb człowieka. SAOWA KLUCZOWE - motywy aktywności zawodowej człowieka - aktywność zawodowa; - aktywność społeczna; - potrzeba; - hierarchia potrzeb. METODY REALIZACJI ZAJĆ - pogadanka, - mapa myśli (skojarzeń). OCZEKIWANE REZULTATY Po zajęciach uczeń: - jest świadomy, że motywy aktywności społecznej i zawodowej, w tym aktywności gospodarczej ludzi są bardzo różne, - potrafi wymienić różne kategorie potrzeb człowieka; - potrafi odkryć w sobie i dokonać hierarchizacji własnych motywów zawodowych NBPortal.pl MATERIAAY POMOCNICZE - Schemat mapy myśli rysowany na tablicy (wg załącznika 1). - Piramida potrzeb A. Maslowa (załącznik 2) fakultatywnie - Schemat potrzeb wg S. R. Covey a (załącznik 3) fakultatywnie - CD-ROM Podstaw przedsiębiorczości z zestawem multimedialnym do wyświetlania (fakultatywnie). PROPONOWANY PRZEBIEG ZAJĆ 1. Poinformuj uczniów, że celem lekcji jest uświadomienie motywów aktywności społecznej i zawodowej człowieka. Jeśli uznasz to za celowe, możesz już na początku podać uczniom, co rozumiesz po pojęciem aktywności społecznej zawodowej (zwróć jednak uwagę, że taką definicję mogą na końcu lekcji stworzyć z twoją pomocą sami uczniowie. Przez aktywność społeczną i zawodową człowieka należy rozumieć jego uczestnictwo w życiu społecznym i w procesie pracy. W Polsce do ludności aktywnej zawodowo zalicza się wszystkich pracujących (a więc pracodawców, zatrudnionych pracowników i uczniów, którzy w zakładach pracy przyuczają się do zawodu i otrzymują za to wynagrodzenie) oraz bezrobotnych. Do aktywności zawodowej należy więc zaliczyć tzw. aktywność gospodarczą, polegającą na prowadzeniu własnego przedsiębiorstwa. Aktywność społeczna wykracza zaś poza aktywność zawodową, gdyż polega na zaangażowaniu się w sprawy społeczne, np. poprzez udział w akcjach charytatywnych, ale obejmuje także zaangażowanie w rozwój podstawowej komórki społecznej jaką jest rodzina (ze względu na fakt, że takie osoby faktycznie wykonują pracę w domu, w niektórych krajach tzw. gospodynie domowe zaliczane są do osób aktywnych zawodowo). Należy podkreślić, że aktywność społeczna i zawodowa bardzo często się przenika, np. w przypadku polityków pobierających za swoją pracę w służbie społeczeństwu wynagrodzenie, czy w przypadku osoby, która w organizacjach typu nono-profit pracuje za wynagrodzeniem. Należy dodać, że uczniowie mogą się także zetknąć z pojęciem używanym w statystyce aktywność ekonomiczna ludności . Główny Urząd Statystyczny, zgodnie z zaleceniami Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ i Urzędu Statystycznego Wspólnot Europejskich (EUROSTATu), przyjmuje, że NBPortal.pl aktywność ekonomiczna ludności oznacza bierność lub aktywność zawodową. Uczniowie mogą się też spotkać z terminem współczynnik aktywności zawodowej , który w statystyce oznacza udział osób aktywnych zawodowo w liczbie ludności ogółem. 2. Narysuj środek mapy myśli (motywy aktywności społecznej i zawodowej) i pierwszą gałąz co motywuje ludzi do działalności zawodowej . Zwróć uwagę uczniom, że pod pojęciem motyw rozumiemy bodziec skłaniający do działania, związany z poczuciem niespełnienia, zakłócenia jakiegoś stanu bądz niezaspokojenia potrzeb. Następnie poproś uczniów o zgłaszanie propozycji odpowiedzi na pytanie co motywuje ludzi? zapisując je na mapie myśli. 4. W czasie dyskusji na temat motywów powinna wyjść sugestia, że są one blisko związane z niezaspokojonymi potrzebami ludzi. Narysuj więc następną gałąz potrzeby i poproś o zgłaszanie propozycji potrzeb ludzkich, których niezaspokojenie wpływa na motywację do podjęcia działalności zawodowej. Potrzeby te możesz ująć wg grup wyróżnionych przez A. Maslowa (możesz w tym celu pokazać uczniom schematyczną piramidę załącznik 2) lub S. Coveya (schemat załącznik 3). Możecie poprzestać na zapisaniu grup potrzeb lub do każdej grupy dopasować kilka konkretnych potrzeb. Jeśli chcesz wprowadzić kilka ujęć potrzeb możesz dorysować kolejne gałęzie potrzeb, przedstawiające inne ujęcia. Jeśli masz możliwość skorzystania z zestawu multimedialnego (rzutnik+komputer) możesz uczniom zaprezentować animację potrzeb w ujęciu Maslowa i Covey a zamieszczoną na multimedialnym CD-ROM Podstawy przedsiębiorczości Wydawnictwa Nowa Era. Możesz też polecić uczniom przyglądnąć się tej animacji w domu. 5. Następnie spytaj uczniów skąd płyną bodzce motywacyjne? i wpisz odpowiedzi na kolejnej gałęzi mapy myśli. Zwróć uwagę, że bodzce te mogą płynąć z wewnątrz (samomotywacja) lub z zewnątrz. W tym drugi przypadku możesz pozwolić uczniom na doprecyzowanie zródeł zewnętrznych. A może potrafią doprecyzować zródła wewnętrzne? Zwróć im uwagę, że zródła wewnętrzne są bardziej wartościowe, bo trwalsze i silniejsze. NBPortal.pl 6. Następnie zwróć uwagę uczniom, ze aktywność zawodowa może się realizować w różnych sferach życia. Narysuj więc gałąz obszary aktywności miejsca realizacji i zapisz propozycje uczniów 7. Ponieważ aktywność społeczna i zawodowa człowieka może realizowana być nie tylko w czasie wykonywania pracy najemnej lub poprzez prowadzenie własnego przedsiębiorstwa, narysuj kolejną gałąz sposoby realizacji się w życiu [społecznym i zawodowym] . Poproś uczniów o podawanie propozycji i zapisuj je na tablicy. 8. Jeśli ty lub twoi uczniowie mają jeszcze jakiś pomysł na kolejną gałąz związaną z motywami aktywności człowieka to dorysujcie ją do mapy myśli i uzupełnijcie. Załącznik 1 jest tylko propozycją - mapa może się w kontrolowany sposób rozrastać , na tym przecież polega ta metoda! 6. Po wypełnieniu mapy myśli poproś uczniów o podanie przykładów z życia wpływu różnych bodzców na decyzje (reakcje) człowieka w zakresie aktywności społecznej i zawodowej (wykorzystując hasła zapisane na mapie myśli), np. a) zbyt niskie zarobki człowieka, który chce założyć rodzinę i w związku z tym kupić mieszkanie (bodziec) motywują człowieka do poszukiwania lepiej płatnej pracy na wyższym stanowisku (reakcja); b) dobrze zarabiający właściciel firmy w wieku przedemerytalnym chce poświęcić dalsze życie działalności społecznej, pomagając osobom ubogim (bodziec), sprzedaje udziały w firmie i dysponując gotówkę zakłada i prowadzi fundację pomocy ubogim (żyjąc z emerytury); c) dobrze zarabiający, samotnie żyjący lekarz, dla którego ważnym ideałem jest pomoc chorym ludziom w bardzo trudnej sytuacji (bodziec), wybiera się z misją Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w tereny klęsk żywiołowych i konfliktów zbrojnych, niosąc pomoc ludziom, którzy nie mogą skorzystać z podstawowej opieki zdrowotnej. Staraj się nie dyktować powyższych przykładów, ale inspirować uczniów do ich podawania (powyższe wykorzystując jako uzupełnienie bądz wyjaśnienie toku myślenia). NBPortal.pl 7. Poproś uczniów, aby na swoich kartkach wypisali swoje motywy aktywności społecznej i zawodowej oraz dokonali ich hierarchizacji. Ponieważ zapisy te mogą mieć charakter bardzo osobisty pozwól uczniom zdecydować, czy chcą publicznie się pochwalić swoimi przemyśleniami. Możesz to także zlecić jako zadanie domowe (pamiętaj, że jest to zadanie, w którym nie ma złych odpowiedzi!). Na koniec uświadom uczniów, jeśli nie wyniknęło to w czasie dyskusji podczas lekcji, że ważne jest uświadomienie sobie kierunku, w jakim się w życiu zmierza: po co podejmuję aktywność społeczną i zawodową? jakie są moje oczekiwania od życia - co chcę osiągnąć? zaspokojenie jakich potrzeb jest w moim życiu najważniejsze? itp. PROPOZYCJE SPRAWDZENIA WIEDZY 1) Wymień pięć motywów aktywności społecznej i zawodowej człowieka, które są wg ciebie najważniejsze. 2) Do jakich rodzajów bodzców (zewnętrzne/wewnętrzne) zaliczyłbyś następujące bodzce: nakaz rodziców (Z), zamiłowanie do nauki (W), konieczność zdobycia dyplomu ukończenia szkoły (Z), ciekawość świata (Z). BIBLIOGRAFIA Covey S.R., 2003, 7 nawyków skutecznego działania, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań. Covey S.R., 2003, 7 nawyków szczęśliwej rodziny, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań. Covey S.R., Merrill R A., Merrill R., 2001, Najpierw rzeczy najważniejsze, Diogenes - Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media, Warszawa Majewska-Opiełka I., 1998, Umysł lidera, Wydawnictwo Medium, Konstancin-Jeziorna. Makieła Z., Rachwał T., 2005 Podstawy przedsiębiorczości. Zeszyt ćwiczeń dla LO, LP i technikum, (wyd. czwarte zm.), Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa Makieła Z., Rachwał T., 2005, Podstawy przedsiębiorczości. Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum (wydanie IV), Wydawnictwo Nowa Era. Warszawa Merrill R.A., Merrill R., 2004, Mądre życie, Świat Książki, Warszawa Obuchowski K., 1995, Przez galaktykę potrzeb : psychologia dążeń ludzkich, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań. NBPortal.pl Penc J., 2000, Motywowanie w zarządzaniu, seria: Biblioteka menedżera, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków Rachwał T., 2004, Podstawy przedsiębiorczości słownik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwo Nowa Era. Warszawa 2004. Śrutowska D., Rachwał T. (red.), 2005, Podstawy przedsiębiorczości multimedialny CD-ROM dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwo Nowa Era i Young Digital Poland, Warszawa-Gdańsk (publikacja elektroniczna dostępna z podręcznikiem). NBPortal.pl Załącznik nr 1 Propozycja mapy myśli NBPortal.pl yródło: opracowanie własne autora. Załącznik nr 2 Hierarchia potrzeb wg A. Maslowa yródło: Śrutowska D., Rachwał T. (red.), 2005, Podstawy przedsiębiorczości multimedialny CD-ROM dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwo Nowa Era i Young Digital Poland, Warszawa-Gdańsk NBPortal.pl Załącznik nr 3 Schemat potrzeb wg S. R. Coveya yródło: Śrutowska D., Rachwał T. (red.), 2005, Podstawy przedsiębiorczości multimedialny CD-ROM dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum, Wydawnictwo Nowa Era i Young Digital Poland, Warszawa-Gdańsk; opracowane na podstawie: Covey S.R., Merrill R A., Merrill R., Najpierw rzeczy najważniejsze, Warszawa 2001.