Praca kierownika planowanie, organizowanie, motywacja, kontrola Organizacja w znaczeniu: ·ð rzeczowym każda rzecz zorganizowana (caÅ‚ość, której elementy dobrano i poÅ‚Ä…czono dla realizacji celu) np. przedsiÄ™biorstwo, zespół ludzi, urzÄ…dzenie techniczne ·ð atrybutowym sposób zorganizowania (sposób doboru i Å‚Ä…czenia części dla powodzenia caÅ‚oÅ›ci) ·ð czynnoÅ›ciowym organizowanie (dziaÅ‚anie polegajÄ…ce na doborze i Å‚Ä…czeniu części w caÅ‚ość dla uzyskania powodzenia caÅ‚oÅ›ci lub poprawy sytuacji) Możemy wyróżnić trzy rodzaje organizacji w sensie rzeczowym urzÄ…dzenia techniczne, organizacje spoÅ‚eczne, instytucje (ludzie i Å›rodki dziaÅ‚ania) Instytucje grupy organizacji: ·ð zÅ‚ożona z ludzi i rzeczowych Å›rodków dziaÅ‚ania ·ð posiada cel o charakterze powtarzalnym ·ð o dziaÅ‚aniu wyznaczonym przepisami ·ð podlegajÄ…ca zarzÄ…dzeniu ZarzÄ…dzanie okreÅ›lanie celu dla kierowanej jednostki i tworzenie warunków umożliwiajÄ…cych realizacjÄ™ tego celu Kierowanie stawianie celu i tworzenie warunków do jego realizacji Tworzenie warunków dostarczanie Å›rodków, podziaÅ‚ zadaÅ„ i przydziaÅ‚ Å›rodków, system motywacji, ocena stopnia wykonania celu, organizowanie planu dziaÅ‚ania Przedmiotem nauki o organizacji i zarzÄ…dzaniu sÄ… ludzie i rzeczowe Å›rodki dziaÅ‚ania (warunki, narzÄ™dzia, procesy) dobrane i poÅ‚Ä…czone dla sprawnej realizacji wspólnego celu Podstawowe pytania nauk o organizacji i zarzÄ…dzaniu: ·ð jak należy sprawnie organizować dziaÅ‚ania ludzi (indywidualne i zespoÅ‚owe) ·ð jak zapewnić sprawne funkcjonowanie i rozwój stworzonych przez czÅ‚owieka caÅ‚oÅ›ci organizacyjnych Organizacja i zarzÄ…dzanie to nauka empiryczna (podstawÄ… jest obserwacja rzeczywistoÅ›ci, rozwija siÄ™ dla potrzeb praktyki, jest naukÄ… sytuacyjnÄ…, rozwiÄ…zania proponowane zależą od uwarunkowaÅ„, sytuacji, nie ma uniwersalnych wzorców) Cechy nauk: ·ð obiekt badaÅ„ ·ð interdyscyplinarny charakter powiÄ…zana z innymi naukami, korzysta z dorobku innych nauk i daje wiedzÄ™ pomagajÄ…cÄ… innym naukom ·ð posiada wÅ‚asnÄ… metodÄ™ dochodzenia do twierdzeÅ„ Prakseologiczne kryteria oceny organizacji i funkcjonowania instytucji: 1. skuteczność stopieÅ„ osiÄ…gniÄ™cia celu (koncepcja stawiania celu: specyficzny, mierzalny, atrakcyjny, realny, terminowy), dziaÅ‚anie może być skuteczne, nie w peÅ‚ni skuteczne, nieskuteczne, przeciwskuteczne, jeÅ›li nie jesteÅ›my skuteczni, nie jesteÅ›my sprawni 2. ekonomiczność stosunek efektów dziaÅ‚ania do nakÅ‚adów (CWU/CK >1 ekonomiczne, =1 obojÄ™tne, <1 nieekonomiczne), ekonomizacja to zabiegi poprawiajÄ…ce wielkość tego współczynnika, istnieje pięć dróg ekonomizacji zadaÅ„ (CWU Ä™! CK const, CWU Ä™!Ä™! CKÄ™!, CWU const CK“!, CWU “! CK“!“!, CWU Ä™!, CK“!, dwie pierwsze to drogi wydajnoÅ›ciowe, dwie kolejne to drogi oszczÄ™dnoÅ›ciowe) 3. korzystność różnice efektów (CWU CK >0 korzystne, <0 niekorzystne, =0 neutralnie korzystne) WYBÓR WARIANTÓW 1. Główne kryterium ekonomiczność ·ð eliminujemy warianty nieskuteczne ·ð spoÅ›ród skutecznych wybieramy najekonomiczniejsze ·ð spoÅ›ród najekonomiczniejszych wybieramy najskuteczniejszy 2. Główne kryterium korzystność ·ð jw. ·ð spoÅ›ród skutecznych wybieramy najkorzystniejsze ·ð spoÅ›ród najkorzystniejszych wybieramy najskuteczniejsze 3. Główne kryterium skuteczność ·ð jw. ·ð spoÅ›ród skutecznych wybieramy najskuteczniejsze ·ð spoÅ›ród najskuteczniejszych wyboru dokonujemy w oparciu o korzystność bÄ…dz ekonomiczność Nauki, z którymi współpracuje OiZ: ·ð prakseologia daje wytyczne jak budować sprawne organizacje, jak sprawnie nimi zarzÄ…dzać, daje kryteria porównania i wyboru rozwiÄ…zaÅ„ najskuteczniejszych ·ð nauki prawne wyznaczajÄ… warunki funkcjonowania organizacji ·ð nauki przyrodnicze medycyna pracy, nauka o zagrożeniach w procesie pracy, BHP, fizjologia pracy ·ð nauki spoÅ‚eczne psychologia pracy, socjologia pracy, reakcje, motywy zachowaÅ„, funkcjonowanie zespołów ludzi ·ð organizatoryka nauka o budowaniu sprawnych rozwiÄ…zaÅ„ funkcjonalnych ·ð ekonomia analizuje, daje wiedzÄ™ o zjawiskach w makroskali ·ð nauki techniczne nauki o technicznym wyposażeniu czÅ‚owieka w procesach pracy ·ð ekonomiki szczegółowe specyfika instytucji poszczególnych branż Sposób dziaÅ‚ania to umyÅ›lny dobór zasobów i Å›rodków dziaÅ‚ania oraz zgodne z zamiarem ich zastosowanie. Technika dziaÅ‚ania to szczegółowo opisany sposób dziaÅ‚ania. Metoda to uÅ›wiadomiony i uporzÄ…dkowany sposób dziaÅ‚ania zÅ‚ożonego, powtarzalny z racji jego skutecznoÅ›ci. Metody dochodzenia do twierdzeÅ„ w naukach o organizacji i zarzÄ…dzaniu: 1. DoÅ›wiadczenie życiowe (indywidualne i zbiorowe) 2. Wyprowadzanie hipotez z zakresu nauk OiZ 3. Weryfikacja hipotez (wdrożenie w instytucjach i eksperymenty) 4. FormuÅ‚owanie twierdzeÅ„ z zakresu OiZ Geneza odpowiada na pytanie kiedy i dlaczego powstaÅ‚o jakieÅ› zjawisko. OiZ powstaÅ‚a pod koniec XIX wieku w zwiÄ…zku ze zmianÄ… warunków (rewolucja naukowo- techniczna, wynikajÄ…cy z niej wzrost wielkoÅ›ci firm, zaczęła siÄ™ produkcja na skalÄ™ masowÄ…) i istniejÄ…cymi rozwiÄ…zaniami z zakresu OiZ (istniaÅ‚y jedynie takie struktury jak manufaktura pÅ‚askie, bez hierarchii) Ewolucja OiZ 1. Kierunek klasyczny (naukowego zarzÄ…dzania) (koniec XIX w.) 2. Kierunek socjologiczny (stosunków miÄ™dzyludzkich) (1920) 3. Kierunek psychologiczny (1940) 4. Kierunek systemowy (1970) Kierunki w ewolucji nauki o zarzÄ…dzaniu pod wzglÄ™dem: 1. warunki powstania 2. główni przedstawiciele 3. przejawy niesprawnoÅ›ci 4. sposoby poprawy niesprawnoÅ›ci 5. czÅ‚owiek i jego rola w organizacji 6. rola kierownika w organizacji 7. spojrzenie na organizacjÄ™ Kierunek klasyczny: PowstaÅ‚ pod koniec XIX w. otoczenie miaÅ‚o charakter staÅ‚y (moda, technika, popyt stabilne), klienci o niskim poziomie zaspokojenia potrzeb, byli skÅ‚onni nabywać dobra seryjnie. Pracownicy o niskich kwalifikacjach o niskim poziomie zaspokojenia potrzeb, musieli pracować za wszelkÄ… cenÄ™. Główni przedstawiciele: Taylor, Gantt, Emmerson, Gibreth, Adamiecki, Fayd, Wefer, Ford I. NiesprawnoÅ›ci to marnotrawstwo czasu, niska wydajność, nieprzystosowanie warunków do wymogów organizmu czÅ‚owieka. Wprowadzono daleko idÄ…cy podziaÅ‚ pracy, opracowano bardzo szczegółowe procedury wykonania każdej pracy, wyeliminowano wszystkie niepotrzebne czynnoÅ›ci i straty czasu poza niezbÄ™dnymi fizjologicznie, drobiazgowa kontrola przestrzegania procedur, przystosowanie fizycznych warunków pracy do potrzeb pracujÄ…cego. CzÅ‚owieka widziano jako jednostkÄ™ ekonomicznÄ…, reagujÄ…cÄ… tylko na bodzce pieniężne, bez kreatywnoÅ›ci, o niskich kwalifikacjach. Kierownik to jedyny specjalista, od pracownika wymagano tylko pracy mięśni, kierownik opracowywaÅ‚ procedury, nadzorowaÅ‚ ich realizacjÄ™, odpowiedzialny za technikÄ™. Styl kierowania autokratywny. Ogromny dystans miÄ™dzy kierownikiem a pracownikiem, przepÅ‚yw informacji hierarchia. OrganizacjÄ™ widziano jako maszynÄ™, jednostkÄ™, którÄ… można caÅ‚kowicie zaprogramować, jednostkÄ™ niewymagajÄ…cÄ… zmiany, doskonalenia. Problemem przed którym stawaÅ‚a organizacja byÅ‚o produkowanie. Kierunek stosunków miÄ™dzyludzkich: RozpoczÄ…Å‚ siÄ™ okoÅ‚o roku 1920, warunki to zmiana kwalifikacji ludzi, byli to wykwalifikowani ludzie, Å›wiadomi swoich kwalifikacji, powstaÅ‚y zwiÄ…zki zawodowe, zmieniÅ‚ siÄ™ status materialny pracowników, ludzie o stosunkowo dobrze zaspokojonych potrzebach podstawowych. Otoczenie w dalszym ciÄ…gu nie przeszkadzaÅ‚o brak gwaÅ‚townych zmian. Główni przedstawiciele: Mayo, Likert. NiesprawnoÅ›ci to konflikty w zespole, duża liczba odejść ludzi z firmy, niewykonywanie poleceÅ„ przeÅ‚ożonych. Odkryto, że czÅ‚owiek zadowolony pracuje wydajniej, zadowolenie pracownika zależy głównie od klimatu w firmie, pracownik przynosi do firmy problemy jakie ma poza firmÄ…. Proponowano aby kierownik byÅ‚ kolegÄ… pracowników, interesowaÅ‚ siÄ™ ich problemami, zaproponowano wÅ‚Ä…czenie do spoÅ‚ecznoÅ›ci firmy, również rodzin pracowników. CzÅ‚owieka odkryto jako jednostkÄ™ spoÅ‚ecznÄ…, reaguje nie tylko na pieniÄ…dze, ale również na sytuacjÄ™ w firmie, mógÅ‚ przekazywać zwierzchnikowi swoje sugestie. Oczekiwano od pracownika zaangażowania emocjonalnego i utożsamiania z firmÄ…. Stosowano bodzce spoÅ‚eczne zainteresowanie, przyjazne sÅ‚owo, kierownik miaÅ‚ być inżynierem do spraw ludzkich, odpowiedzialnym za ksztaÅ‚towanie wiÄ™zi, przewidywanie i rozwiÄ…zywanie konfliktów. Styl kierowania konsultatywny. Organizacja widziana byÅ‚a jako doskonalÄ…ca to co robiÅ‚a do tej pory. Kierunek psychologiczny: Otoczenie staÅ‚o siÄ™ przeszkadzajÄ…ce, zmiany popytu, konkurencja, interwencjonizm paÅ„stwowy. Otoczenie siÄ™ poszerzyÅ‚o, odbiorcy i dostawcy z innych regionów, coraz wiÄ™cej uczestników gry rynkowej. SpoÅ‚eczeÅ„stwo z wysoko rozwiniÄ™tymi potrzebami wyższego rzÄ™du, spoÅ‚eczeÅ„stwo industrialne, przemysÅ‚owe o wysokiej stopie rozwoju, ludzie którzy chcieli robić coÅ› ciekawego, indywidualizacja i zmienność oczekiwaÅ„, coraz wiÄ™ksza indywidualizacja potrzeb, chęć wyróżnienia siÄ™. główni przedstawiciele: Simon, March. Przejawy niesprawnoÅ›ci to zÅ‚y system informacyjny, komunikacja wewnÄ…trz firmy, nadmierna centralizacja decyzji, opóznienie reakcji firmy na zmiany otoczenia. Sposoby poprawy sprawnoÅ›ci wÅ‚Ä…czenie do organizacji komunikacji poziomej, decentralizacja, delegacja uprawnieÅ„ decyzyjnych, warunki tego to: chcieć, umieć, móc. CzÅ‚owieka po raz pierwszy dostrzeżono jako jednostkÄ™ racjonalnÄ…, chcÄ…cÄ… i potrafiÄ…cÄ… podejmować decyzje, oczekiwano kreatywnoÅ›ci, twórczoÅ›ci, odwagi, pomysÅ‚owoÅ›ci. Zakres przekazanych uprawnieÅ„ odejmowanie lub dodawanie stosowano jako bodzce negatywne lub pozytywne, miaÅ‚o to wiÄ™kszy wpÅ‚yw niż wynagrodzenie. Kierownik miaÅ‚ być dysponentem uprawnieÅ„ decyzyjnych. Styl kierowania partycypacyjny uczestniczÄ…cy (podwÅ‚adni współdecydujÄ… w tym co ich dotyczy). Kierownik miaÅ‚ sprawić żeby ludzie chcieli podejmować decyzje dobre dla firmy. OrganizacjÄ™ po raz pierwszy postrzegano jako powiÄ…zanÄ… z otoczeniem z koniecznoÅ›ciÄ… przystosowania siÄ™ organizacji do otoczenia. ByÅ‚o to przystosowanie jednostronne z opóznieniem. Organizacja zmieniaÅ‚a siÄ™ dopiero gdy zmieniÅ‚o siÄ™ otoczenie przystosowanie reaktywne (czy jakoÅ› tak :)). Kierunek systemowy: Otoczenie o charakterze burzliwego pola zmienia siÄ™ bardzo szybko, w sposób caÅ‚kowicie nieprzewidywalny, przedsiÄ™biorstwo jest coraz bardziej uzależnione od otoczenia, mamy do czynienia z globalizacjÄ…. SpoÅ‚eczeÅ„stwo postindustrialne, tzw. spoÅ‚eczeÅ„stwo wiedzy głównym kapitaÅ‚em firmy sÄ… ludzie i ich umysÅ‚y kapitaÅ‚ intelektualny. Ludzie przez caÅ‚e życie uczÄ…cy siÄ™, specjaliÅ›ci w szerszym obszarze pracy niż do tej pory. Zmienność popytu, mody, oczekiwaÅ„, techniki, zmieniajÄ… siÄ™ bardzo szybko. Główni przedstawiciele: Minzberg, Drucker, GoÅ›ciÅ„ski, Wawrzyniak, Obój. Przejawy niesprawnoÅ›ci to zbyt wolne dostosowywanie siÄ™ organizacji do otoczenia, peÅ‚na indywidualizacja poszczególnych ludzi i komórek. Mechanizm motywacyjny integrujÄ…cy interesy decydenta z interesem firmy np. 50% premii za osiÄ…gniÄ™cia indywidualne, 30% za komórkÄ™, 20% za firmÄ™. Zaczyna siÄ™ budować struktury elastyczne, które potrafiÄ… dostosować siÄ™ do klienta. PrzykÅ‚adem struktur elastycznych sÄ… struktury macierzowe. W strukturach tych ludzie zmieniajÄ… siÄ™ rolami, staÅ‚y rozwój pracowników, kryteria doboru pracowników kieruje siÄ™ zdolnoÅ›ciÄ… i chÄ™ciÄ… do samorozwoju i lojalność. CzÅ‚owiek przede wszystkim staje siÄ™ czÅ‚owiekiem totalnym kompleksowym, dostrzeżono że różni ludzie majÄ… różne potrzeby. Kierownik w organizacji jest coachem, przewodnikiem, doradcÄ…, styl nieingerujÄ…cy, pozostawia podwÅ‚adnym bardzo dużo swobody, zarzÄ…dzanie przez wyjÄ…tki, reaguje tylko w wyjÄ…tkowych sytuacjach. Organizacja jest elastyczna, uczÄ…ca siÄ™, przystosowanie jest dwukierunkowe, dwustronne. Organizacja stara siÄ™ aktywnie wpÅ‚ywać na otoczenie, chce przewidzieć jakie bÄ™dzie otoczenie w przyszÅ‚oÅ›ci i już teraz siÄ™ do niego przystosować. ZARZDZANIE ORGANIZACJ Kierowanie jest procesem dobrowolnego lub wymuszonego ograniczania swobody dziaÅ‚ania ludzi, realizowanym dla osiÄ…gniÄ™cia powodzenia dziaÅ‚ania zbiorowego. IstotÄ… tego procesu jest koordynacja zborowych wysiÅ‚ków na pożądanym poziomie. Koordynacja dziaÅ‚aÅ„ zespolonych obejmuje caÅ‚y szereg zÅ‚ożonych przedsiÄ™wzięć. Generalnie można podzielić je na dwie podstawowe grupy: 1. wynegocjonowanie, wybór, wskazanie lub narzucenie wspólnej misji lub celu, do którego dziaÅ‚ajÄ…cy zespoÅ‚owo winni zmierzać 2. uruchomienie systemu kierowania, który zapewni zgranie czasu, miejsca, iloÅ›ci i jakoÅ›ci dziaÅ‚aÅ„ czÄ…stkowych na poziomie niezbÄ™dnym do osiÄ…gniÄ™cia celu dziaÅ‚ania zbiorowego Zakres niezbÄ™dnej koordynacji dziaÅ‚aÅ„ wykonywanych przez kierujÄ…cego bÄ™dzie zależaÅ‚ od: 1. charakteru procesów dziaÅ‚ania zespoÅ‚owego 2. poziomu i struktury motywacji uczestników dziaÅ‚ania zespoÅ‚owego 3. poziomu i struktury kwalifikacji czÅ‚onków zespoÅ‚u ZarzÄ…dzanie to rozporzÄ…dzanie zasobami organizacji poprzez dziaÅ‚anie z ludzmi i poprzez ludzi, w zakresie okreÅ›lonym przez wÅ‚aÅ›ciciela tych zasobów. Charakteryzuje siÄ™ ono: ·ð prawem zarzÄ…dzajÄ…cego do decydowania lub współdecydowania o misji i celach organizacji dziaÅ‚ania zespoÅ‚owego ·ð prawem zarzÄ…dzajÄ…cego do decydowania lub współdecydowania o kierunkach i sposobach wykorzystania zasobów organizacji dziaÅ‚ania zespoÅ‚owego (materialnych, finansowych, ludzkich) dla stworzenia warunków do realizacji celów i zadaÅ„ Prawa te wynikajÄ… z prawa wÅ‚asnoÅ›ci zarzÄ…dzajÄ…cego w stosunku do zasobów. MogÄ… też wynikać z przekazania przez wÅ‚aÅ›ciciela uprawnieÅ„ wynikajÄ…cych z prawa wÅ‚asnoÅ›ci na rzecz menadżera. ZarzÄ…dzajÄ…cy sprawuje wówczas swojÄ… funkcjÄ™ w imieniu i na rzecz wÅ‚aÅ›ciciela zasobów. Do poszczególnych uprawnieÅ„ rozporzÄ…dzania zaliczymy: ·ð wyzbycie (sprzedaż, zamiana, darowizna, przekazanie w spadku, zrzeczenie) ·ð obciążenie rzeczy, czyli ustanowienie praw rzeczowych ograniczonych (w postaci zastawu, hipoteki, użytkowania, sÅ‚użebnoÅ›ci) ·ð ustanowienie praw obligacyjnych (prawo do wynajÄ™cia, wydzierżawienia, użyczenia, pożyczki Administrowanie to korzystanie z zasobów poprzez dziaÅ‚ania z ludzmi i poprzez ludzi w zakresie okreÅ›lonym przez wÅ‚aÅ›ciciela tych zasobów. RozdziaÅ‚ administrowania od prawa wÅ‚asnoÅ›ci zasobów (brak prawa do rozporzÄ…dzania, a tylko do korzystania) Do szczegółowych uprawnieÅ„ korzystania zaliczyć możemy: ·ð używanie odpowiadajÄ…ce wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciom i przeznaczeniu mienia ·ð zużycie (zgodne z wolÄ… wÅ‚aÅ›ciciela) ·ð zniszczenie (jeÅ›li wynika to z procesów technologicznych) ·ð przeksztaÅ‚cenie ·ð użytkowanie (z prawem pobierania pożytków) ZARZDZANIE I ADMINISTROWANIE NA RÓZNYCH SZCZEBLACH HIERARCHICZNYCH PODMIOTU GOSPODARCZEGO Najwyższy szczebel (wÅ‚aÅ›ciciel, walne zgromadzenie) ZARZDZANIE Naczelne kierownictwo (zarzÄ…d, dyrektor generalny) Szefowie pionów i sÅ‚użb Niższe kierownictwo, specjaliÅ›ci ADMINISTROWANIE Niektórzy pracownicy wykonawczy 10 RÓL MENEDÅ»ERA żð SterujÄ…ce o inicjator (przedsiÄ™biorca) inicjuje dziaÅ‚ania zmierzajÄ…ce do efektywnego wykorzystania zasobów organizacji o korektor koryguje wystÄ™pujÄ…ce w firmie zakłócenia o negocjator negocjuje z partnerami cele i warunki ich realizacji o dysponent rozdziela zadania i zasoby pomiÄ™dzy realizatorów zadaÅ„ żð Interpersonalne o przywódca buduje relacje z podwÅ‚adnymi, komunikuje siÄ™ z nimi, motywuje o reprezentant buduje wizerunek kierowanego obszaru i jego otoczenie o integrator (Å‚Ä…cznik) ksztaÅ‚tuje system zewnÄ™trznej i wewnÄ™trznej integracji emocjonalnej i materialnej, ksztaÅ‚tuje wiÄ™zi organizacyjne żð Informacyjne o monitor poszukuje, zbiera i przetwarza informacje dotyczÄ…ce kierowanego obszaru o propagator rozpowszechnia informacje niezbÄ™dne do sprawnego funkcjonowania obszaru kierowanego o rzecznik uzasadnia cele, plany oraz informacje o oczekiwaniach, nastrojach itp. panujÄ…cych w organizacji CZYNNIKI WYZNACZAJCE ROLE KIEROWNICZE Strategia firmy Hierarchiczne Wykorzystanie umiejscowieni technologii e stanowiska ROLE KIEROWNICZE Charakter Etap w cyklu realizowanych życia zadaÅ„ organizacji DojrzaÅ‚ość podwÅ‚adnych KONCEPCJE ZMIAN ROLI KIEROWNIKA PrzedsiÄ™biorca-wÅ‚aÅ›ciciel Otoczenie spokojne-przypadkowe Orientacja przedsiÄ™biorcza ZarzÄ…dzanie przez doÅ›wiadczenie Lata 1820-18880 Kierownik specjalista Otoczenie spokojne-zestrukturalizowane Orientacja produkcyjna ZarzÄ…dzanie funkcjonalne Lata 1880-1930 Kierownik generalista Otoczenie maÅ‚o zróżnicowane Orientacja planu jako celu ZarzÄ…dzanie marketingowe Lata 1945-1980 PrzedsiÄ™biorca-generalista (specjalista) Otoczenie burzliwe pole Orientacja globalna ZarzÄ…dzanie strategiczne Lata 1970- ORIENTACJA PROBLEM MAKSYMA Jak wzrosnąć w siÅ‚Ä™? Wygra silniejszy i bardziej Jak być najbardziej PRZEDSIBIORCZA bezwzglÄ™dny ekspansywnym? Jak być najtaÅ„szym na Wygra wydajniejszy PRODUKCYJNA rynku? (bardziej perfekcyjny) Jak trafić do najwiÄ™kszej Wygra ten, kto najlepiej liczby odbiorców zaspokoi oczekiwania MARKETINGOWA (potencjalnych)? potencjalnych klientów Wygra najlepiej Jak uczynić potencjaÅ‚ przewidujÄ…cy przyszÅ‚ość i przedsiÄ™biorstwa najbardziej GLOBALNA umiejÄ…cy najlepiej siÄ™ do produktywnym? niej dopasować DokÄ…d poprowadzić organizacjÄ™? Jak zintegrować ludzi w organizacjÄ™? (jak zapewnić lojalność i zaangażowanie personelu?) Naczelne kierownictwo Jak podzielić i komu przydzielić zadania? Menedżerowie Å›redniego szczebla Jak zapewnić technicznÄ… sprawność realizacji zadaÅ„? Menedżerowie nadzorujÄ…cy Pracownicy operacyjni TEORIA McGregora Teoria X CzÅ‚owiek typu X jest niechÄ™tny pracy, o sÅ‚abych kwalifikacjach, praca jest dla niego utrudnieniem, trzeba go zmuszać do pracy. Teoria Y Praca jest dla czÅ‚owieka typu Y wartoÅ›ciÄ… samÄ… w sobie, jest to czÅ‚owiek inteligentny, z dużą chÄ™ciÄ… do pracy, o dużych kwalifikacjach. SPECJALISTYCZNE KWALIFIKACJE KIEROWNIKA UmiejÄ™tnoÅ›ci techniczne znajomość okreÅ›lonej dziedziny wiedzy UmiejÄ™tnoÅ›ci spoÅ‚eczne zdolność do pracy z innymi jako czÅ‚onek grupy i kierownik grupy UmiejÄ™tnoÅ›ci koncepcyjne zdolność do widzenia organizacji jako caÅ‚oÅ›ci, rozumienie zwiÄ…zków pomiÄ™dzy częściami, znajomość wzajemnych wpÅ‚ywów pomiÄ™dzy organizacjÄ… a otoczeniem (PrzemysÅ‚ SpoÅ‚eczność Åšwiat) UmiejÄ™tnoÅ›ci wywierania wpÅ‚ywu: UmiejÄ™tnoÅ›ci koncepcyjne: żð przywództwo żð planowanie żð motywowanie żð organizowanie żð komunikowanie siÄ™ żð organizowanie systemów żð badanie morale żð analiza problemowa Menedżerowie żð trening i rozwój żð podejmowanie decyzji żð pomoc i wsparcie żð koordynowanie wyższego szczebla żð przekazywanie uprawnieÅ„ żð kontrolowanie żð planowanie Menedżerowie 35% 30% 35% Å›redniego szczebla 50% Menedżerowie 25% UmiejÄ™tnoÅ›ci techniczne 25% nadzorujÄ…cy ObowiÄ…zki operacyjne Personel operacyjny STRUKTURA CZYNNOÅšCI KIEROWNICZYCH W ZALEÅ»NOÅšCI OD SZCZEBLA HIERARCHICZNEGO czynnoÅ›ci specjalistyczne czynnoÅ›ci kierwonicze czynnoÅ›ci wykonywane uniwersalnie Szczebel brygadzisty czynnoÅ›ci kierwonicze czynnoÅ›ci wykonywane uniwersalnie czynnoÅ›ci specjalistyczne Szczebel tzw. brygadzisty pracujÄ…cego czynnoÅ›ci specjalistyczne czynnoÅ›ci wykonywane uniwersalnie czynnoÅ›ci kierwonicze Szczebel dyrektora przedsiÄ™biorstwa FUNKCJE ZARZDZANIA żð Planowanie o prognozowanie przyszÅ‚ych wyników o wyznaczanie misji, strategii, celów o ustalanie procedur o ustalanie zasobów o harmonogram dziaÅ‚ania o standardy i mierniki o budżet żð Organizowanie o budowa struktury organizacyjnej o pozyskanie zasobów o podziaÅ‚ zasobów na poszczególne stanowiska o ustalanie bieżących problemów żð Motywacja o rozpoznawanie oczekiwaÅ„ pracowników o budowa systemu motywacyjnego o ocena pracy i pracowników o stosowanie narzÄ™dzi motywacyjnych żð Kontrola o monitorowanie przebiegu pracy o identyfikacja uzyskanych wyników o porównanie z planem o ustalenie różnic o podjÄ™cie dziaÅ‚aÅ„ koordynacyjnych ISTOTA I ETAPY PLANOWANIA POZIOMY PLANOWANIA (STRATEGICZNY, TAKTYCZNY, OPERACYJNY) MISJA, CELE STRATEGICZNE, STRATEGIA IstotÄ… planowania jest zaplanowanie przyszÅ‚ych celów i dziaÅ‚aÅ„ sÅ‚użących realizacji celów. Etapy planowania: żð uÅ›wiadomienie bÄ…dz okreÅ›lenie celu dla kierowanej jednostki żð budowa przesÅ‚anek planistycznych (przewidywane przyszÅ‚e warunki realizacji planu) żð projektowanie realnych wariantów planu żð wybór wariantu uznanego za najlepszy żð opracowanie szczegółowych planów pochodnych Hipotezy planistyczne formuÅ‚uje siÄ™ w warunkach: żð pewnoÅ›ci żð ryzyka żð niepewnoÅ›ci NIEPEWNOŚĆ, RYZYKO, PEWNOŚĆ W PLANOWANIU Planowanie strategiczne Niepewność Planowanie taktyczne Ryzyko Planowanie operacyjne Pewność SPOSOBY BUDOWANIA PRZESAANEK PLANISTYCZNYCH: Przewidywanie przyszÅ‚oÅ›ci może opierać siÄ™ na zaÅ‚ożeniach, że w stanowiÄ…cej okres przewidywaÅ„ przyszÅ‚oÅ›ci: żð nie nastÄ…piÄ… istotne zmiany warunków realizacji celu żð zmiany warunków bÄ™dÄ… miaÅ‚y charakter dajÄ…cej siÄ™ przewidywać tendencji rozwojowej żð zmiany warunków bÄ™dÄ… miaÅ‚y charakter cykliczny żð zmiany warunków Y bÄ™dÄ… istotnie uzależnione od zmian warunków X żð zmiany przyszÅ‚ych warunków Y bÄ™dÄ… przebiegaÅ‚y analogicznie do majÄ…cych miejsce w przeszÅ‚oÅ›ci lub w innym obszarze dziaÅ‚ania zmiana warunków X POSZUKIWANIE I ANALIZA MOÅ»LIWYCH WARIANTÓW OSIGNICIA CELU OBEJMUJE: żð opracowanie możliwych do zastosowania, w przewidywanych warunkach, sposobów osiÄ…gniÄ™cia celu żð projekcjÄ™ szeroko rozumianych pozytywnych i negatywnych skutków zastosowania opracowanych wariantów osiÄ…gniÄ™cia celu WYBÓR WARIANTÓW REALIZACJI CELU: Kryteria oceny wariantów: 1. poziom prawdopodobieÅ„stwa osiÄ…gniÄ™cia celu i oczekiwanego przebiegu procesów (poziomu ryzyka) 2. zakres rozpatrywanych skutków realizacji wariantu: a. kryterium osobiste b. kryterium grupowe c. kryterium ogólnoorganizacyjne d. kryterium ogólnopaÅ„stwowe e. kryterium ogólnoludzkie (globalne) 3. horyzont czasowy rozpatrywanych skutków realizacji wariantu: a. operatywne b. taktyczne c. strategiczne 4. syntetyczne miary sprawnoÅ›ci sposobu osiÄ…gniÄ™cia celu: a. skuteczność b. korzystność c. ekonomiczność Misja firmy Cele strategiczne Zasoby firmy Stan otoczenia Analiza strategiczna Techniczne Kadrowe Finansowe Polityczno-prawne Ekonomiczne Techniczne SpoÅ‚eczne POZIOM Strategia firmy STRATEGICZNY Strategia personalna Strategia marketingowa Strategia techniczna Strategia ekonomiczna Zadania: POZIOM TAKTYCZNY Planowanie kadr Nabór Rozwój Motywowanie Ocena Selekcja I Kwalifikacje Zatrudnienie OkreÅ›lenie profilu kandydata POZIOM Wybór odpowiednich osób z bazy danych OPERACYJNY W razie braku takich dziaÅ‚ania rekrutacyjne (PRODUKCYJNY) Zbieranie i relacje do dokumentacji Wyselekcjonowanie kandydatów w wywiadzie szczegółowym SporzÄ…dzenie umowy i jej podpisanie MISJA: żð potrzeby które chce siÄ™ zaspokajać swojÄ… dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… żð domena dziaÅ‚alnoÅ›ci firmy (podstawowe branże w których ma dziaÅ‚ać) żð segmenty rynku do którego firma adresuje swÄ… dziaÅ‚alność żð kluczowe wyróżnienia firmy od innych FUNKCJE: żð ukierunkowujÄ…ca żð integrujÄ…ca żð stabilizacyjna żð inspirujÄ…ca żð uwiarygodniajÄ…ca OTOCZENIE BLIÅ»SZE wszystkie jednostki, z którymi współpracuje firma (odbiorcy, dostawcy, konkurenci, urzÄ™dy administracyjne) OTOCZENIE DALSZE warunki w jakich dziaÅ‚a firma STRATEGIA W sposób uproszczony można strategie okreÅ›lić jako dÅ‚ugofalowÄ… politykÄ™ przedsiÄ™biorstwa wyznaczajÄ…cÄ… zasadnicze dla niego kierunki i reguÅ‚y dziaÅ‚ania, niezbÄ™dne dla osiÄ…gniÄ™cia ważnych dÅ‚ugofalowych celów. żð dÅ‚ugi horyzont czasu żð kompleksowość żð skupienie wysiÅ‚ków pokazuje gdzie kierować strumieÅ„ zasobów ISTOT PROCESU FORMUAOWANIA STRATEGII JEST WIC DÅ»ENIE DO ZNALEZIENIA ODPOWIEDZI NA PYTANIA: żð jakÄ… pozycjÄ™ zajmuje obecnie przedsiÄ™biorstwo żð jakie sÄ… jego możliwoÅ›ci rozwojowe żð jakÄ… pozycje chciaÅ‚oby zająć w przyszÅ‚oÅ›ci żð jakie cele chce osiÄ…gnąć w okresie strategicznym tj. okresie na jaki jest opracowana strategia żð co mu utrudnia obecnie i co może utrudniać w przyszÅ‚oÅ›ci osiÄ…gniÄ™cie pożądanej pozycji żð co powinno i co musi uczynić aby przesunąć siÄ™ z pozycji zajmowanej obecnie na pozycjÄ™ pożądanÄ… w przyszÅ‚oÅ›ci czyli osiÄ…gnąć sukces STRATEGIE OFENSYWNE STABILIZACYJNE DEFENSYWNE NA PRODUKCIE NA RYNKU FINANSOWA (w tym miejscu notatki sÄ… dość mÄ™tne;)) ZASADY FUNKCJI PLANISTYCZNYCH: żð zasada elastycznoÅ›ci planowania plany podlegajÄ… modyfikacji w trakcie realizowania żð zasada ciÄ…gÅ‚oÅ›ci (plan jest przesuwany w czasie np. po kwartale jest opracowywany plan roczny, po kolejnym kwartale kolejny plan roczny itd.) żð zasada wszechobecnoÅ›ci musi objąć wszystkie dziaÅ‚ania firmy żð zasada wariantowoÅ›ci planowania budujemy możliwie dużo wariantów by móc wybrać najlepszy STUKTURA ORGANIZACJI JAKO NARZDZIE ZARZDZANIA (STATYCZNE, DYNAMICZNE I PRZESTRZENNE) żð istota i ujÄ™cie struktury organizacyjnej żð elementy i funkcje struktury organizacji żð klasyczne struktury organizacyjne żð struktury zdecentralizowane (dywizje i holdingi) żð struktury elastyczne (macierzowe) CO TO JEST STRUKTURA ORGANIZACYJNA Struktura organizacyjna to podziaÅ‚ wÅ‚adzy w organizacji, to ilość i rodzaj zadaÅ„, stanowisk i komórek oraz ich ukÅ‚ad pionowy i poziomy wraz z powiÄ…zaniami miÄ™dzy nimi. UJCIE STATYCZNE WYDZIAA OBRÓBKI I SKRAWANIA MISTRZ PRACY MISTRZ GRUPY MISTRZ GRUPY TOKARSKIEJ WIERTARSKIEJ SZLIFIERSKIEJ STANOWISKO T1 STANOWISKO W1 STANOWISKO S1 STANOWISKO T2 STANOWISKO W2 STANOWISKO S2 STANOWISKO T3 STANOWISKO W3 STANOWISKO S3 UJCIE DYNAMICZNE struktura w ujÄ™ciu dynamicznym pokazuje procedury współpracy pracowników organizacji w czasie. GNIAZDO TOKAREK GNIAZDO WIERTAREK P1 T1 T2 P2 W1 T3 W2 W3 P3 GNIAZDO SZLIFIEREK S1 S2 ELEMENTY STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ żð funkcje, zadania S3 żð stanowiska żð komórki (sekcje, dziaÅ‚y, piony) żð wiÄ™zi organizacyjne Funkcja to wiÄ…zka czynnoÅ›ci wyróżniajÄ…cych siÄ™ wspólnÄ… cechÄ… jakoÅ›ciowÄ… systematycznie wykorzystywanych w danej organizacji (a wiÄ™c wykonywanych ciÄ…gle lub w okreÅ›lonych interwaÅ‚ach). TÄ… cechÄ… jakoÅ›ciowÄ… jest podobieÅ„stwo rodzajowe zadaÅ„: żð ze wzglÄ™du na rodzaj funkcji żð ze wzglÄ™du na szczebel Stanowiska: żð kierownicze żð wykonawcze żð specjalistycznych doradców żð realizujÄ…ce zadania kreatywne żð stanowiska wykonujÄ…ce zadania rutynowe Stanowiska wykonawcze sÄ… Å‚Ä…czone w sekcje albo dziaÅ‚y. Piony skÅ‚adajÄ… siÄ™ z działów WiÄ™z organizacyjna wzajemna relacja miÄ™dzy stanowiskami, komórkami i szczeblami. 1. wiÄ™zi hierarchiczne wynikajÄ… ze szczególnego charakteru struktury, istotnÄ… cechÄ… wyróżniajÄ…cÄ… jÄ… od innych wiÄ™zi jest to że organ podlegÅ‚y sÅ‚użbowo ponosi odpowiedzialność jedynie przed organem kierowniczym znajdujÄ…cym siÄ™ w ciÄ…gu hierarchicznego podporzÄ…dkowania, niezależnie od tego kto dane zlecenie wydaÅ‚ 2. wiÄ™zi funkcjonalne zwane inaczej wiÄ™ziami fachowego doradztwa Komórki zwane sztabowymi lub funkcjonalnymi obarczano nastÄ™pujÄ…cymi zadaniami wspomagajÄ…cymi pracÄ™ przeÅ‚ożonych kierujÄ…cych firmÄ…: żð wspomaganie merytoryczne procesu planowania, organizowania, motywacji i kontroli pracy podwÅ‚adnych, realizowanego przez przeÅ‚ożonych liniowych żð wspomaganie merytoryczne zadaÅ„ realizowanych przez stanowiska wykonawcze żð prowadzenie merytorycznego nadzoru nad pracÄ… stanowisk i komórek organizacyjnych stosowanie do przydzielonych zadaÅ„ i kompetencji Komórki funkcjonalne nie majÄ… prawa egzekwować odpowiedzialnoÅ›ci, te uprawnienia zarezerwowane sÄ… dla zwierzchników sÅ‚użbowych. CZYNNA ROLA KOMÓRKI FUNKCJONALNIE WSPOMAGAJCEJ Dyrektor naczelny Dyrektor ds. Dyrektor ds. Pracowniczych Produkcji Pracownia Psycho- Kierownik SpoÅ‚eczna WydziaÅ‚u Oferta Pytanie Odpowiedz KOMÓRKA FUNKCJONALNA JAKO OBLIGATORYJNY KONSULTANT Dyrektor naczelny Dyrektor ds. Dyrektor ds. Pracowniczych Produkcji Pracownia Psycho- ObowiÄ…zek Kierownik SpoÅ‚eczna konsultowania siÄ™ WydziaÅ‚u Jakie predyspozycje ma pracownik X OBOWIZEK UZYSKANIA KONSENSUSU PRZEZ JEDNOSKI WSPÓAPRAUCJCE Dyrektor naczelny Charakterystyka pracownika X Dyrektor Dyrektor Dyrektor Handlowy Technologiczny Ekonomiczny Zaopatrzenie Technolodzy EkonomiÅ›ci Wspólne stanowisko KOMÓRKA FUNKCJONALNA Z PRAWEM VETA Dyrektor naczelny Dyrektor ds. Dyrektor ds. Pracowniczych Produkcji Pracownia Psycho- Prawo veta Kierownik SpoÅ‚eczna WydziaÅ‚u Czy pracownik X może pracować na stanowisku 3. wiÄ™zi informacyjne jednokierunkowe lub wzajemne powiadamianie siÄ™ o wszelkich Zgoda lub zakaz stanach rzeczy i dziaÅ‚aniach niezbÄ™dnych do zrealizowania zadania zÅ‚ożonego KanaÅ‚ NADAWCA ODBIORCA TREŚĆ TREŚĆ ODEBRANA SZUMY KanaÅ‚ droga jakÄ… przebywa informacja od nadawcy do odbiorcy, również techniczny sposób przekazywania. Odbiorca może nim też być maszyna yródÅ‚em strat informacji sÄ… szumy czyli czynniki zakłócajÄ…ce. Ich zródÅ‚em sÄ…: żð czynniki psychospoÅ‚eczne (brak motywacji do dzielenia siÄ™ informacjami, wynikajÄ…cy z chÄ™ci posiadania wÅ‚adzy, niechęć odbiorców do uzyskania peÅ‚nej informacji, nieumiejÄ™tność, brak kwalifikacji nadawcy i odbiorcy żð czynniki organizacyjne nadmierne wysmuklenie struktur, zbyt wielka ilość szczebli poÅ›rednich, nadmierna centralizacja struktur u uprawnieÅ„ decyzyjnych, zaabsorbowanie czasowe żð czynniki techniczne 4. wiÄ™zi techniczne wiÄ™z ta jest pochodnÄ… struktury procesów, realizowanych jako ciÄ…g zadaÅ„ niezbÄ™dnych do wykonania zadania zÅ‚ożonego (jej parametry wyznacza struktura procesu), tak wiÄ™c struktura procesu wyraża kolejność realizacji zadaÅ„ na przedmiocie dziaÅ‚ania, przez poszczególne stanowiska pracy PARAMETRY (WYMIARY) STRUKTURY ORGANIZACYJNEJ Parametr (cecha) struktury Charakterystyczne elementy specjalizacja stanowisk i komórek organizacyjnych, specjalizacja ról, Specjalizacja wyksztaÅ‚cenia i zawodów, specjalizacja funkcji rozpiÄ™tość kierowania, liczba szczebli kierowania, system jedno i Hierarchizacja wielowymiarowy, struktury pÅ‚askie i smukÅ‚e, proporcje stanowisk kierowniczych, pomocniczych i wykonawczych podziaÅ‚ wÅ‚adzy, uprawnienia i odpowiedzialność kluczowych stanowisk Poziom centralizacji kierowniczych, alokacja odpowiedzialnoÅ›ci pomiÄ™dzy zarzÄ…dem a jednostkami produkcyjnymi okreÅ›lenie wzorów i przepisów regulujÄ…cych postÄ™powanie, Poziom formalizacji zaprojektowanie dokumentów organizacyjnych okreÅ›lenie stopnia typowoÅ›ci dziaÅ‚aÅ„ wystÄ™pujÄ…cych regularnie (planowania, kontroli, informowania i sprawozdawczoÅ›ci) standaryzacja Poziom standaryzacji procedur, typizacja definicji ról organizacyjnych, wymagaÅ„ kwalifikacyjnych, sposobu wynagradzania standaryzacja ról ELEMENTY SKAADOWE ORGANIZACJI CAAKOWITEJ Organizacja caÅ‚kowita Potencjalny poziom Organizacja poddajÄ…ca siÄ™ formalizacji formalizacji Organizacja Pożądany niepoddajÄ…ca siÄ™ Organizacja poziom Organizacja formalizowana formalizacji nieformalizowana formalizacji (organizacja Rzeczywisty Rzeczywista pozaformalna) Organizacja Organizacja poziom organizacja nieformalna niesformalizowana formalizacji formalna · (ni) sprawność h liczba przepisów w organizacji · optimum formalizacji A B C N P h Linie obrazujÄ… poziom sprawnoÅ›ci w instytucji w zależnoÅ›ci od stopnia formalizacji N niedoformalizowana P przeforamlizowana A np. organizacja charytatywna B np. przedsiÄ™biorstwo, bank C np. straż pożarna, policja Wszystkie organizacje na tym rysunku sÄ… na tym samym poziomie sprawnoÅ›ci. OTOCZENIE STRATEGIA KADRY STRUKTURA KULTURA 12,06 WARUNKI WYKORZYSTANIA STRUKTUR PIONÓW FUNKCJONALNYCH: żð maÅ‚e i Å›rednie firmy żð maÅ‚a dywersyfikacja żð duże podobieÅ„stwo produktów funkcji żð potrzeba rozwoju i/albo utrzymanie skomplikowanej technologii, gdy trzeba tworzyć grupy specjalistów dzielÄ…cych siÄ™ wiedzÄ… żð silna presja konkurencji cenowej, można osiÄ…gnąć ekonomikÄ™ skali poszczególnych funkcji i obniżyć koszty produkcji żð wymogi Å›cisÅ‚ej kontroli jakoÅ›ci, umożliwia doskonalenie ludzi w obszarach funkcjonalnych SPECJALIZACJA WG KLIENTÓW Dyrektor naczelny W-ce dyrektor ds. W-ce dyrektor ds. W-ce dyrektor ds. W-ce dyrektor ds. technicznych finansowych marketingu produkcji W-ce dyrektor ds. pracowniczych Szef sprzedaży Szef sprzedaży dla Szef sprzedaży hurtowej instytucji rynkowej SPECJALIZACJA REGIONALNA Dyrektor naczelny W-ce dyrektor W-ce dyrektor W-ce dyrektor W-ce dyrektor pionu krajowego Europy Ameryki AaciÅ„skiej regionu Pacyfiku Szef na region północny Szef na region wschodni Szef na region zachodni Szef na region poÅ‚udniowy SPOSOBY FINANSOWANIA DZIAAALNOÅšCI OGNIW PODSTAWOWYCH W ORGANIZACJI SCENTRALIZOWANEJ I ZDECENTRALIZOWANEJ kierunki przepÅ‚ywu Å›rodków pochodzÄ…cych z przychodu kierunki przepÅ‚ywu Å›rodków przeznaczonych na nakÅ‚ady STURKTURY - ZDECENTRALIZOWANE (Dywizjonalne i holdingowe) ELASTYCZNE (macierzowe) Otoczenie staje siÄ™ otoczeniem turbulentnym, nieprzewidywalnym, szybko zmieniajÄ…cym siÄ™, postÄ™p techniki i wiedzy, zmiany w oczekiwaniach klientów, coraz wiÄ™ksza indywidualizacja oczekiwaÅ„ klienta, oczekiwania na produkt szyty na miarÄ™ Zmiany w pracownikach ludzie o coraz wyższych kwalifikacjach, coraz lepiej zaspokajajÄ…cy potrzeby podstawowe, o coraz wyższych oczekiwaniach zaspokajania potrzeb samorealizacji STRUTKTURY ZDECENTRALIZOWANE Decentralizacja struktury przekazanie uprawnieÅ„ i odpowiedzialnoÅ›ci do samofinansowania siÄ™ najniższym ogniwom w strukturze. FRAGMENTY STRUKTURY DYWIZJONALNEJ (SEKTOROWEJ) Dyrektor naczelny Planowanie Projektowanie Polityka i Polityka finansowa strategiczne organizacji gospodarka kadrÄ… kierowniczÄ… Sektor wyrobu A Sektor wyrobu B Sektor wyrobu C Badania i rozwój Planowanie Zaopatrzenie Produkcja Zbyt operacyjne i sprawozdawczość ORGANIZACJE DYWIZJONALNE Faza przedprodukcyjna Faza produkcyjna Faza poprodukcyjna Odpowiedzialność centrali Dywizja jako jednostka Odpowiedzialność centrali odpowiedzialna za produkcjÄ™ Faza przedprodukcyjna Faza produkcyjna Faza poprodukcyjna Odpowiedzialność centrali Dywizja jako jednostka odpowiedzialna za Odpowiedzialność centrali wyniki Faza przedprodukcyjna Faza produkcyjna Faza poprodukcyjna Dywizja jako strategiczna jednostka biznesowa SCHEMAT STRUKTURY KAPITAAOWEJ DZIAAALNOÅšCI GOSPODARCZEJ Podmiot nadrzÄ™dny Spółka - matka PodporzÄ…dkowanie PodporzÄ…dkowanie kapitaÅ‚owe zaÅ‚ożycielskie Spółki córki Spółki córki Spółki zwiÄ…zane zależne (>50%) stowarzyszone (<20%) (20-50%) Holding nie jest podmiotem prawnym (nie ma osobowoÅ›ci prawnej), jest to grupa (zrzeszenie kapitaÅ‚owe) finansowa jednostek bÄ™dÄ…cych samodzielnymi podmiotami prawnymi. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ZDECENTRALIZOWANYCH ORGANIZACJI GOSPODARCZYCH TYPU DYWIZJONALNEGO I HOLDINGOWEGO Parametr PrzedsiÄ™biorstwo PrzedsiÄ™biorstwo zdecentralizowane typu zdecentralizowane typu dywizjonalnego holdingowego Główne cechy wyróżniajÄ…ce Subsamodzielne Subsamodzielne ekonomicznie jednostki ekonomicznie jednostki gospodarcze pozbawione posiadajÄ…ce osobowość osobowoÅ›ci prawnej, prawnÄ…, kierowane przez kierowane strategicznie przez centralÄ™, posiadajÄ…cÄ… centralÄ™, posiadajÄ…cÄ… przeważajÄ…ce udziaÅ‚y przeważajÄ…ce udziaÅ‚y kapitaÅ‚owe w tych kapitaÅ‚owe w tych jednostkach jednostkach Pomocnicze cechy W kontaktach z otoczeniem W kontaktach z otoczeniem, wyróżniajÄ…ce dywizja wystÄ™puje jako część jednostka organizacyjna skÅ‚adowa przedsiÄ™biorstwa w wystÄ™puje jako samodzielna ramach posiadanych z punktu widzenia prawa peÅ‚nomocnictw jednostka gospodarcza Centrala ponosi Centrala ponosi odpowiedzialność prawnÄ… w odpowiedzialność prawnÄ… za peÅ‚nym zakresie za operacje operacje oddziałów do oddziałów wysokoÅ›ci wkÅ‚adu Podatki pÅ‚aci Podatki pÅ‚acÄ… bezpoÅ›rednio przedsiÄ™biorstwo matka firmy wchodzÄ…ce w skÅ‚ad (centrala przedsiÄ™biorstwa) holdingu Problemy finansowe jednej z samodzielnych jednostek mogÄ… być rozwiÄ…zane przez centralÄ™ poprzez transfer Å›rodków z innych jednostek W organizacji dywizjonalnej W holdingu problemy wystÄ™puje caÅ‚ość finansowo finansowe jednej firmy nie sÄ… prawna automatycznie przenoszone na innÄ… Sposób oddziaÅ‚ywania Hierarchia zwierzchnictwa OddziaÅ‚ywanie poprzez centrali na jednostki sÅ‚użebne przenoszenie udziałów finansowych KIEROWNICTWO HOLDINGU MA TRZY PODSTAWOWE SPOSOBY WPAYWU NA PRZEDSIBIORSTWA ZALEÅ»NE żð przewaga gÅ‚osów w organach spółki- córki , ze wzglÄ™du na kontrolny pakiet akcji żð powiÄ…zania personalne żð powiÄ…zania finansowe RODZAJE HOLDINGÓW żð najbardziej zdecentralizowany jest czysty holding finansowy, matka nie ingeruje w sposób bezpoÅ›redni w dziaÅ‚alność firm córek, dokonuje tylko transferu finansów (swoich udziałów) z jednych (mniej efektywnych) firm do innych (bardziej efektywnych). W ten sposób motywuje firmy córki do efektywnoÅ›ci. żð strategiczny holding zarzÄ…dzajÄ…cy, firma matka opracowuje dla holdingu strategiÄ™, kierunki rozwiÄ…zaÅ„ organizacyjnych, systemy informacyjne, mechanizmy, narzÄ™dzia zarzÄ…dzania żð operacyjny holding zarzÄ…dzajÄ…cy, firma matka realizuje dla firm córek wybrane fundusze operacyjne np. zakupy, magazynowanie, sprzedaż, badania rynku PODSTAWOWE ZALETY ROZWIZAC TYPU HOLDINGOWEGO żð możliwość finansowania przedsiÄ™biorstw należących do holdingu przez wykorzystanie Å›rodków na rzecz innych podmiotów gospodarczych wchodzÄ…cych w skÅ‚ad holdingu żð możliwość omijania ograniczeÅ„ wynikajÄ…cych z ustawodawstwa antymonopolowego żð rozÅ‚ożenie ryzyka inwestycyjnego (firma matka podejmujÄ…c dziaÅ‚alność gospodarczÄ… o wysokim poziomie ryzyka, np. finansowanie badaÅ„ lub nowych uruchomieÅ„, wydziela samodzielny podmiot gospodarczy dziaÅ‚ajÄ…cy na wÅ‚asne ryzyko) żð zachÄ™ta dla inwestorów zewnÄ™trznych do zaangażowania Å›rodków w przedsiÄ™wziÄ™cia realizowane przez holding w ramach spółki córki A) B) KIEDY PREFEROWAĆ DYWIZJ żð gdy mamy obszary o zróżnicowanej rentownoÅ›ci a zależy nam na Å‚atwoÅ›ci transferu kapitaÅ‚u żð gdy zależy nam na zmniejszeniu ogólnych kosztów zarzÄ…dzania, wiÄ™kszej operatywnoÅ›ci zarzÄ…dzania, Å‚atwoÅ›ci przegrupowywania siÅ‚ i Å›rodków (taktycznego i operatywnego) żð duży zakres kooperacji wewnÄ™trznej-dywizja pracuje na swoje potrzeby, nie sprzedaje swoich produktów na rynek, tylko wytwarza na potrzeby firmy KIEDY PREFEROWAĆ HOLDING żð możemy wyodrÄ™bnić nie powiÄ…zane ze sobÄ… obszary dziaÅ‚alnoÅ›ci żð gdy chodzi o przyciÄ…gniÄ™cie obcego inwestora żð gdy mamy obszary o zróżnicowanej rentownoÅ›ci i o wysokim zagrożeniu ich bytu (mniejsze ryzyko matki) żð wiÄ™ksze poczucie odpowiedzialnoÅ›ci za losy jednostki ze strony organów niÄ… zarzÄ…dzajÄ…cych PROCES TWORZENIA STRUKTURY MACIERZOWEJ Kierownik Naczelny Finanse (F) Produkcja (P) Handel (H) F1 P1 H1 F2 P2 H2 1 F3 P3 H3 P3 a) StaÅ‚e relacje w strukturze organizacyjnej (Å‚Ä…czenie stanowisk lub komórek wg specjalizacji funkcjonalnej) Kierownik Naczelny Zadanie 1 Zadanie 2 Zadanie 3 F1 F1 F3 P1 P2 P3 1 H1 P3 P4 H2 H3 b) Czasowe relacje w strukturze organizacyjnej (Å‚Ä…czenie stanowisk lub komórek wg struktury organizacyjnej Kierownik Naczelny Finanse (F) Produkcja (P) Handel (H) Zadanie 1 F1 P1 H1 Zadanie 2 F2 P2 H2 1 F3 P3 H3 Zadanie 3 P3 c) Macierz zależnoÅ›ci organizacyjnych jako efekt naÅ‚ożenia racji staÅ‚ych i czasowych ZALETY STRUKTUR MACIERZOWYCH żð elastyczność relacji na zmienne zapotrzebowania otoczenia żð możliwość Å‚atwego zidentyfikowania i poprawy struktury zatrudnienia w firmie żð czÅ‚onkowie zespoÅ‚u koncentrujÄ… siÄ™ na zadaniach żð efekt synergii w podejmowaniu decyzji (wynik dziaÅ‚ania zespoÅ‚u może być lepszy niż suma wyników dziaÅ‚aÅ„ indywidualnych) żð decentralizacja decyzji, decyzje podejmowane grupowo żð uwzglÄ™dnienie wielu punktów widzenia przy podejmowaniu decyzji żð Å‚atwość procesów koordynacji wewnÄ…trz zespołów NIEBEZPIECZECSTWA żð brak jednoÅ›ci kierowania w tej strukturze żð sytuacja niepewnoÅ›ci pracownika, czyich decyzji wÅ‚aÅ›ciwie ma sÅ‚uchać żð konflikty o wpÅ‚ywy na linii kierownicy pionów-kierownicy zadaÅ„ żð nierówna odpowiedzialność i uprawnienia kierowników zadaÅ„ (kierownik funkcjonalny decyduje o czasie pracy, motywacji i ocenie pracowników) żð poczucie niepewnoÅ›ci i tymczasowoÅ›ci u pracowników żð powrót ludzi do swoich komórek po wyjÅ›ciu z zespoÅ‚u Struktury te można zastosować w okreÅ›lonych warunkach: żð kiedy otoczenie jest zmienne żð organizacja przeszÅ‚a drogÄ™ formalnej, zdyscyplinowanej organizacji MOTYWACJA Motywowanie (motywacja w ujÄ™ciu czynnoÅ›ciowym) to proces oddziaÅ‚ywania na ludzi w celu spowodowania ich pożądanych zachowaÅ„ Motywacja (w ujÄ™ciu rezultatowym) to chęć zachowania w okreÅ›lony sposób, jako rezultat procesów motywowania zachowanie to powinno polegać na: żð czynnym dziaÅ‚aniu pożądanym przez motywujÄ…cego żð wstrzymaniu siÄ™ od dziaÅ‚ania niepożądanego przez motywujÄ…cego (tzw. dziaÅ‚anie przez zaniechanie) POTRZEBY SpeÅ‚nienie siÄ™: żð potrzeba tworzenia, uczestnictwa, pozycji socjalnej Potrzeby wÅ‚asne: żð potrzeba rozumienia samego siebie, szacunku do wÅ‚asnej osoby Potrzeby socjalne: żð potrzeba akceptacji, zrozumienia i sympatii Å›rodowiska Potrzeba bezpieczeÅ„stwa: żð potrzeba poczucia bezpieczeÅ„stwa przed wszelkimi grozbami i katastrofami Potrzeby fizjologiczne: żð potrzeba jedzenia, picia, ubrania siÄ™, dachu nad gÅ‚owÄ…, etc. POTRZEBA to subiektywnie odczuwany stan nierównowagi miÄ™dzy poziomem oczekiwaÅ„ a poziomem ich zaspokojenia. POTRZEBA to subiektywny stan braku czegoÅ› ważnego. KSZTAATOWANIE SI INDYWIDUALNEJ HIERARCHII POTRZEB Pola zakreskowane to oczekiwania, a niezakreskowane to poziom zaspokojenia. Najbardziej odczuwana w tej sytuacji jest potrzeba III (najwiÄ™ksza różnica miÄ™dzy poziomem oczekiwaÅ„ a poziomem ich zaspokojenia). MODEL MOTYWACJI RICHARDSA-GREENLAWA V Konstruktywne zachowanie w procesie rozwiÄ…zywania problemów I Potrzeby: II III IV Samorealizacji Najsilniej NapiÄ™cie Poszukiwanie WartoÅ›ciowania niezaspokojona obniżenia BezpieczeÅ„stwa potrzeba napiÄ™cia Fizjologiczne VI Zachowanie defensywne STRUKTURA PROCESU MOTYWACJI Potrzeby: Bodzce: Zadania: -hierarchia -strukturalne -wymagania i kwalifikacje -struktura -cenność i intensywność -warunki realizacji -poziom zaspokojenia -reguÅ‚y stosowania -nakÅ‚ady na realizacjÄ™ Czy korzyÅ›ci sÄ… Czy sÄ… szanse na sprostanie wystarczajÄ…ce? wymaganiom realizacji zadania? PrzeÅ‚ożony: -koszty realizacji zadania -zgodność postÄ™powania z Czy sÄ… -koszty pozyskania reguÅ‚ami stosowania wystarczajÄ…ce szanse kwalifikacji bodzców wystÄ…pienia -dolegliwoÅ›ci zwiÄ…zane z oczekiwanych wykonaniem zadania bodzców? PodjÄ™cie dziaÅ‚aÅ„ Czy cenność Wstrzymanie siÄ™ od spodziewanych dziaÅ‚ania wyników przewyższa cenność kosztów? SYTUACJA PRZYMUSOWA jeżeli nie dostosujesz siÄ™ do moich oczekiwaÅ„ to zaspokojenie twoich potrzeb siÄ™ pogorszy, jeżeli siÄ™ dostosujesz twoja sytuacja nie ulegnie zmianie. SYTUACJA NCCA jeżeli nie dostosujesz siÄ™ do moich oczekiwaÅ„ to twoja sytuacja siÄ™ poprawi, jeżeli siÄ™ nie dostosujesz twoja sytuacja nie ulegnie zmianie. SKAADNIKI SYSTEMU MOTYWACJI 1. Argumenty odwoÅ‚anie siÄ™ do racjonalnych przesÅ‚anek, rozsÄ…dku bÄ…dz odczuć. Argumenty mogÄ… być racjonalne lub emocjonalne. 2. Warunki motywacyjne wszystko, co pracownik otrzymuje z tytuÅ‚u pracy w firmie, np.: warunki BHP, klimat, stosunki miÄ™dzyludzkie, poziom pÅ‚ac. Cechy dziaÅ‚ania warunków: żð nie sÄ… zwiÄ…zane z indywidualnymi wynikami pracownika żð poprawa warunków motywacyjnych nie wpÅ‚ywa na wzrost zaangażowania ludzi w proces pracy żð pogorszenie warunków motywacyjnych obniża poziom zaangażowania ludzi CZYNNIKI HIGIENY nazwa Herzberga dla powyższych narzÄ™dzi. 3. Bodzce Å›rodki stosowane przez kierownictwo po wykonaniu zadania, które wpÅ‚ywajÄ… na zmianÄ™ zaspokojenia potrzeb pracownika. Cechy charakterystyczne: żð zwiÄ…zane sÄ… z poziomem uzyskanych wyników żð motywacyjnie dziaÅ‚a obietnica otrzymania bodzca KLASYFIKACJA BODyCÓW ZE WZGLDU NA ICH FORM BODyCE BODyCE MATERIALNE BODyCE NIEMATERIALNE (WYNAGRODZENIE) (POZAMATERIALNE) Wynagrodzenia pieniężne Wynagrodzenia niepieniężne Bodzce dotyczÄ…ce Bodzce dotyczÄ…ce pracy wykonawcy PÅ‚ace UdziaÅ‚y Kafeteria Pakiety ELEMENTY SYSTEMU WYNAGRODZEC WYNAGRODZENIA PIENIÅ»NE ÅšWIADCZENIA DODATKOWE (PERKS) A. PÅ‚ace B. UdziaÅ‚y Wynagrodzenia Wynagrodzenia PÅ‚aca staÅ‚a PÅ‚aca zmienna: WÅ‚asnoÅ›ciowe: EfektywnoÅ›ciowe: premie opcje na akcje udziaÅ‚y w zyskach kafeteryjne pakietowe nagrody akcje dodatki LTI Long Term Incentives STI Short Term Incentives Bodzce dÅ‚ugoterminowe Bodzce krótkoterminowe żð transportowe (samochód sÅ‚użbowy, ryczaÅ‚t samochodowy, prawo przelotu w klasie business, bezpÅ‚atne parkingi itd. żð mieszkaniowe (zakup mieszkania, opÅ‚aty za czynsz, pożyczki niskooprocentowane, na zakup lub remont mieszkania itp.) żð rekreacyjne (caÅ‚kowicie lub częściowo odpÅ‚atny dostÄ™p do urzÄ…dzeÅ„ typu basen, korty, siÅ‚ownia itp.) żð opÅ‚ata za podróże turystyczne pracownika i rodziny żð wyjazdy szkoleniowo-rekreacyjne żð zdrowotne (opÅ‚ata za usÅ‚ugi w wybranej lecznicy) żð komunikacyjne (opÅ‚aty za telefon lub Internet) żð wyposażenie w sprzÄ™t uÅ‚atwiajÄ…cy pracÄ™ i komunikacjÄ™ (np. komputer) żð doradztwo podatkowe żð pakiety ubezpieczeÅ„ pracowniczych żð wycieczki żð dodatkowy pÅ‚atny urlop lub krótszy tydzieÅ„ pracy żð prawo do taÅ„szego zakupu produktów firmy Funkcja rynkowa równoważenie popytu i podaży na zasoby pracy. PÅ‚aca staÅ‚a zarobek wynikajÄ…cy z umowy o pracÄ™. Kafeteria za okreÅ›lone osiÄ…gniÄ™cia pracownik wybiera jednÄ… z form gratyfikacji. Wynagrodzenia pakietowe dotyczÄ… kadry kierowniczej, sÄ… staÅ‚e, negocjowane przy zatrudnieniu. FORMY PAACY ZASADNICZEJ żð system czasowy (dniówka, miesiÄ…c) żð system akordowy (stawka za operacje lub produkt) wysoka motywacyjność, brak odpornoÅ›ci na zakłócenia organizacyjne, pÅ‚aca nie jest staÅ‚a w sensie wielkoÅ›ci żð system zadaniowy pracownik otrzymuje wynagrodzenie za wykonanie zadania, to on decyduje o czasie wykonania żð umowa o dzieÅ‚o żð prowizja żð kontrakt menedżerski PODSTAWOWE CZYNNIKI RÓŻNICE PAACE INDYWIDUALNE PAACA INDYWIDUALNA Zadanie Wyniki Czynniki korygujÄ…ce Przedmiotowo Przedmiotowo Uwarunkowania rynku pracy okreÅ›lone okreÅ›lone Struktura potrzeb wymagania pracy wyniki Stawki pÅ‚ac Warunki premiowania CELE SYSTEMU PAAC żð stymulowania efektywnoÅ›ci żð zatrzymywanie wysokokwalifikowanych pracowników żð pozyskiwanie odpowiednich pracowników żð innowacyjność żð zapobieganie konfliktom żð skÅ‚anianie do przestrzegania okreÅ›lonych procedur SYSTEMATYKA BODyCÓW NIEMATERIALNYCH BODyCE NIEMATERIALNE Ukierunkowanie na pracÄ™: Ukierunkowanie na wykonawcÄ™: żð organizacja pracy żð sprawiedliwa ocena żð charakter realizowanych zadaÅ„ żð awans hierarchiczny żð partycypacja żð rozwój kwalifikacji żð delegowanie uprawnieÅ„ żð propagowanie pożądanych zachowaÅ„ AUTORYTET to zdolność do sprawowania wÅ‚adzy bez koniecznoÅ›ci osobistego kreowania zagrożeÅ„ lub zachÄ™t. Autorytet formalny zdolność sprawowania wÅ‚adzy w oparciu o zródÅ‚a wynikajÄ…ce ze statusu formalnego stanowiska. Autorytet osobisty zdolność do sprawowania wÅ‚adzy w oparciu o zródÅ‚a wynikajÄ…ce z osobniczych cech i kwalifikacji danej osoby. SPRAWOWANIE WAADZY POPRZEZ a) BezpoÅ›rednie wywieranie wpÅ‚ywu b) poÅ›rednie wywieranie wpÅ‚ywu (w oparciu o autorytet) PowodujÄ…cy PowodujÄ…cy PodwÅ‚adny PodwÅ‚adny zlecenie bodzce reakcja yródÅ‚em zagrożeÅ„ lub zachÄ™t może być wiÄ™c sprawujÄ…cy wÅ‚adzÄ™ lub otoczenie w jakim dziaÅ‚ajÄ… podwÅ‚adni (poddani wÅ‚adzy). Uruchomienie zagrożeÅ„ oraz zachÄ™t przez sprawujÄ…cego wÅ‚adzÄ™ wiąże siÄ™ najczęściej z dużymi nakÅ‚adami. Gdy zródÅ‚em zagrożeÅ„ lub zachÄ™t jest otoczenie, zadaniem sprawujÄ…cego wÅ‚adzÄ™ jest wskazanie jak uniknąć tych pierwszych lub jak spożytkować te drugie. Pozytywna weryfikacja tych umiejÄ™tnoÅ›ci rodzi autorytet sprawujÄ…cego wÅ‚adzÄ™. KONTROLA Klasyczne rozumienie kontroli: Porównywanie stanu faktycznego z wymaganym, sprawdzanie, przeglÄ…d czegoÅ›, nadzór nad kimÅ› lub nad czymÅ›, wglÄ…d w coÅ›. Kontrola ma tu pasywny charakter, skupia uwagÄ™ na funkcji nadzorczej, nie uwzglÄ™dnia jej roli sterujÄ…cej. Współczesne rozumienie kontroli: Kontrola jest procesem zmierzajÄ…cym do panowania nad sytuacjÄ…, czyli co najmniej zapewniajÄ…cym, aby: żð osiÄ…gane wyniki odpowiadaÅ‚y zaplanowanym żð ponoszone nakÅ‚ady mieÅ›ciÅ‚y siÄ™ w zaplanowanych wielkoÅ›ciach żð przebieg dziaÅ‚aÅ„ nie odbiegaÅ‚ od zamierzeÅ„ żð ujawniane byÅ‚y wszystkie zmiany warunków i dodatkowe możliwoÅ›ci żð podejmowane byÅ‚y odpowiednie dziaÅ‚ania, decyzje i dziaÅ‚ania korygujÄ…ce Kontrola obejmuje nie tylko wynik dziaÅ‚aÅ„, ale także ich przebieg i koszty. Normy planistyczne sÄ… aktualizowane. Kontrola jest dziaÅ‚aniem polegajÄ…cym na nadzorowaniu i korygowaniu stanów rzeczy oraz regulowaniu procesów realizowanych dla zapewnienia ich przyszÅ‚ej sprawnoÅ›ci. ETAPY PROCESU KOTROLI Z WYSTPOWANIEM SPRZÅ»ENIA ZWROTNEGO Ustalenie norm Mierzenie wyników Ocena wyników DziaÅ‚ania pokontrolne (porównanie z normami) Przebieg dziaÅ‚ania Korekta odchyleÅ„ Utrzymanie status quo Korekta norm w przebiegu dziaÅ‚aÅ„ Niezależnie od systemu oraz techniki kontroli, procedura każdego procesu kontroli powinna obejmować cztery podstawowe etapy: 1. ustalenie szeroko pojÄ™tych norm obejmujÄ…cych zadania iloÅ›ciowe (np. zmniejszenie braków o 1%, poÅ‚ożenie 10m2 tynku w ciÄ…gu dnia) i jakoÅ›ciowe (np. poprawa uprzejmoÅ›ci obsÅ‚ugi klientów) normy powinny być wyprowadzone z celów firmy i mieć w miarÄ™ mierzalny charakter 2. mierzenie wyników polegajÄ…ce na ciÄ…gÅ‚ym i/lub koÅ„cowym pomiarze wyników dziaÅ‚aÅ„, które miaÅ‚y być przedmiotem kontroli (poprawa jakoÅ›ci produktów, wzrost wydajnoÅ›ci pracy, wzrost sprzedaży, obniżka kosztu jednostkowego itp.) 3. ocena wyników dziaÅ‚ania czyli porównanie faktycznych wyników z pierwotnie ustalonymi normami oraz okreÅ›lenie tolerancji, czyli dopuszczalnego odchylenia od normy 4. podjÄ™cie dziaÅ‚aÅ„ korygujÄ…cych wówczas, kiedy wyniki nie odpowiadajÄ… normom w stopniu wiÄ™kszym od zaÅ‚ożonych tolerancji, na tym etapie możliwe jest: a. utrzymanie status quo, a wiÄ™c zaniechanie jakichkolwiek korekt b. podjÄ™cie dziaÅ‚aÅ„ korygujÄ…cych zapewniajÄ…cych zniwelowanie odchyleÅ„ w przebiegu dziaÅ‚aÅ„ c. skorygowanie norm, jeżeli pierwotnie zostaÅ‚y one ustalone na zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomie, wzglÄ™dnie z jakichÅ› powodów okazaÅ‚y siÄ™ nierealistyczne SYSTEM KONTROLI NORMY korekta przyszÅ‚ych norm 1. wyników 2. przebiegu procesu 3. Å›rodków realizacji korekta norm kontrola wstÄ™pna rzeczywisty stan i struktura zapasów korekta stanu Czy stan i struktura NIE zapasów sÄ… zgodne z normÄ…? kontrola procesu rzeczywisty przebieg procesu korekta procesu NIE Czy proces przebiega zgodnie z normÄ…? kontrola ostateczna rzeczywiste wyniki NIE Czy wyniki sÄ… zgodne z normÄ…? FUNKCJE KONTROLI 1. informacyjna sygnalizacja stopnia realizacji zadaÅ„, efektów i nieprawidÅ‚owoÅ›ci 2. profilaktyczna uÅ‚atwienie unikniÄ™cia nieprawidÅ‚owoÅ›ci 3. korygujÄ…ca (ochronna) przywracanie stanu pożądanego 4. kreatywna skÅ‚anianie do lepszych wyników 5. instruktażowa wskazanie jak likwidować odchylenia i podpowiadanie rozwiÄ…zaÅ„ 6. pobudzajÄ…ca wywoÅ‚ywanie zamierzonych zmian w osobowoÅ›ci kontrolowanych Rola najstarsza szukanie winnych, rola represyjna. Rodzaje kontroli: Kontrola operatywna: żð kontrola koÅ„cowa (kontrola akceptujÄ…ca bÄ…dz odrzucajÄ…ca) jak uczyć siÄ™ na bÅ‚Ä™dach żð kontrola sterujÄ…ca (kontrola procesów) jak wyjść z bÅ‚Ä™du żð kontrola wstÄ™pna (wyprzedzajÄ…ca) kontrola która nie dopuszcza do bÅ‚Ä™dów PRZYCZYNY NIESPRAWNOÅšCI KONTROLI POÅšREDNIEJ (ZEWNTRZNEJ) żð niemożność precyzyjnego pomiaru parametrów wydajnoÅ›ci, jakoÅ›ci i intensywnoÅ›ci pracy kontrolowanych pracowników żð trudnoÅ›ci w ustaleniu osobistej odpowiedzialnoÅ›ci za realizacjÄ™ zadania żð wysokie nakÅ‚ady na ustalenie przyczyn i osób odpowiedzialnych za niespeÅ‚nienie norm żð zbyt pózne ustalenie przyczyn i poziomu odchyleÅ„ od norm przez kontrolera zewnÄ™trznego PRZYCZYNY DZIAAAC NIEZGODNYCH Z NORMAMI żð brak motywacji do dziaÅ‚aÅ„ zgodnie z celami i normami żð nierealność celów i norm dziaÅ‚ania żð wystÄ…pienie czynników zakłócajÄ…cych procesy w stopniu uniemożliwiajÄ…cym utrzymanie norm żð brak umiejÄ™tnoÅ›ci, doÅ›wiadczenia, zdolnoÅ›ci oceny faktów oraz doboru metod dziaÅ‚ania Kontrola zewnÄ™trzna jest realizowana w sposób poÅ›redni, bowiem organ kontrolujÄ…cy nie jest bezpoÅ›rednim realizatorem procesu. Może mieć ona postać: 1. kontroli kierowniczej czyli funkcji kierowania realizowanej przez organ hierarchicznie zwierzchni 2. kontroli funkcjonalnej wykonywanej przez komórki funkcjonalne upoważnione do prowadzenia merytorycznego nadzoru nad pracÄ… stanowisk nie podlegajÄ…cych im sÅ‚użbowo, np. pracownik dziaÅ‚u głównego energetyki należącego do pionu technicznego może kontrolować gospodarkÄ™ energetycznÄ… działów produkcyjnych należących do innego pionu organizacyjnego 3. kontroli instytucjonalnej wykonywanej przez organy kontroli paÅ„stwowej lub samorzÄ…dowej, których uprawnienia kontrolne majÄ… umocowanie w ustawodawstwie danego paÅ„stwa np. NIK, UrzÄ™dy Skarbowe itp. 4. kontroli przez klienta wykonywanej przez klienta zewnÄ™trznego lub wewnÄ™trznego, odbiorcÄ… wyniku pracy jest wówczas partner, który bÄ™dzie korzystaÅ‚ z efektów dziaÅ‚aÅ„ kontrolowanego, przewagÄ… klienta jako kontrolera jest to, że nie jest on uwikÅ‚any w pracÄ™ obiektu kontrolowanego, nie jest też odpowiedzialny bezpoÅ›rednio za jego wyniki pracy Cechy sprawnej kontroli: 1. mierzalność parametrów kontroli 2. obiektywizm kontrolujÄ…cego 3. efektywność kontroli a. wykonalność kontroli b. skuteczność prewencyjna kontroli c. ekonomiczność kontroli 4. elastyczność kontroli 5. strategiczne (kluczowe) punkty kontroli i parametry kontroli 6. kontrola przez wyjÄ…tki 7. aktualność kontroli 8. akceptacja kontroli 9. odpowiedzialność za wyniki kontroli przed przeÅ‚ożonym sÅ‚użbowym PRZYKAAD WYKRESU KONTROLNEGO GLT Górny limit tolerancji jednostka miary x DLT Dolny limit tolerancji czas PROJETKOWANIE ORGANIZACI FIRMY KIEROWANIE ZMIAN ORGANIZACYJN żð istota, przyczyny, klasyfikacja zmian żð sprawność firmy w okresie zmian i jej determinanty żð cykl procesu zmian organizacyjnych Zmiana celowe i Å›wiadome wprowadzenie rozwiÄ…zaÅ„ odmiennych od poprzednich. Szansa wyprowadzenia organizacji z kryzysu. FAZY ROZWOJU SYSTEMÓW SPOAECZNYCH UdziaÅ‚ w rynku NIEPRAWIDAOWO ZDYSKONTOWANE ZMIANY Z POWODU NIEWAAÅšCIWEGO ICH PRZYGOTOWANIA Sprawność instytucji zmiany I II III PRAWIDAOWO ZDYSKONTOWANE ZMIANY Z POWODU WAAÅšCIWEGO ICH PRZYGOTOWANIA Sprawność instytucji zmiany I II III Zmiany caÅ‚oÅ›ciowe RODZAJE ZMIAN ORGANIZACYJNYCH Zmiany Zmiany przez Zmiany proaktywne doskonalenie przez przeobrażenie Zmiany Zmiany Zmiany reaktywne przez dostosowanie przez projektowanie (nadążajÄ…ce) Zmiany Zmiany czÄ…stkowe caÅ‚oÅ›ciowe PRZYCZYNY ZMIAN: 1. Wady wrodzone organizacji a. wady konstrukcyjne modelu organizacji (model zawiera bÅ‚Ä™dy merytoryczne i formalne już na etapie projektowania) b. wady powstaÅ‚e w czasie wdrażania modelu (niewÅ‚aÅ›ciwie przygotowanie i wprowadzenie wydÅ‚uża czas wdrożenia oraz skutkuje korektami burzÄ…cymi istotÄ™ i cele zmiany) 2. Wady nabyte w trakcie funkcjonowania organizacji, niedostosowanie modelu organizacyjnego do warunków funkcjonowania pod wpÅ‚ywem: a. zmiany wewnÄ™trznych czynników strukturotwórczych: i. zmiany zasobów ludzkich (struktura kwalifikacji, motywacji, kultury organizacji) ii. zmiany zasobów materialnych (technicznych warunków wykonywania zadaÅ„ tj. wyposażenia obiektów, materiaÅ‚y eksploatacyjne) iii. zmiany zasobów finansowych (wielkość, struktura i sposób dysponowania Å›rodkami finansowymi stojÄ…cymi do dyspozycji organizacji b. zmiany zewnÄ™trznych czynników strukturotwórczych: i. zmiany ustroju paÅ„stwa lub zaÅ‚ożeÅ„ polityki gospodarczej, spoÅ‚ecznej, ekologicznej itd. ii. zmiany rynku dostawców (dostÄ™pność, sposób finansowania zakupów, warunki dostaw itd.) iii. zmiany rynku odbiorców (poziom i struktura konkurencji, poziom życia konsumentów itp.) iv. zmiany potencjaÅ‚u spoÅ‚ecznego (poziom wyksztaÅ‚cenia spoÅ‚eczeÅ„stwa, kultura spożycia, model jakoÅ›ci życia) v. zmiany w szeroko rozumianej technice dziaÅ‚ania (rozwój wiedzy o poziomie dziaÅ‚ania organizacji, technologiach realizacji zadaÅ„) PIĆ FAZ ROZWOJU ORGANIZACJI jakiÅ› kryzys Duże Faza 1 Faza 2 Faza 3 Faza 4 Faza 5 Kryzys decentralizacji Kryzys decentralizacji Wzrost przez Wielkość współdziaÅ‚anie Kryzys organizacji autonomii Wzrost przez koordynacjÄ™ Kryzys przywództwa Wzrost przez delegowanie uprawnieÅ„ Wzrost przez MaÅ‚e formalizacjÄ™ Wzrost przez kreatywność MÅ‚ode Wiek DorosÅ‚e organizacji Zmiany ewolucyjne Zmiany rewolucyjne BezpoÅ›rednie koszty zmiany (wymierne w pieniÄ…dzu) żð czasowe wstrzymanie dziaÅ‚alnoÅ›ci podstawowej (produkcji, Å›wiadczenia usÅ‚ug itp.) nie eliminuje ponoszenia kosztów staÅ‚ych żð koszty wymiany Å›rodków pracy żð koszty opracowania nowych produktów żð koszty szkolenia pracowników żð koszty zmiany szyldów, pieczÄ…tek, druków, oprogramowania PoÅ›rednie koszty zmiany (wymierne w pieniÄ…dzu): żð koszty zgromadzenia produktów gotowych w celu zachowania ciÄ…gÅ‚oÅ›ci oferty wraz z kosztami zamrożenia Å›rodków obrotowych (oprocentowanie kredytów przeznaczonych na ten cel) żð obniżenie cen produktów schodzÄ…cych z oferty żð koszty zgromadzenia zapasów nowych produktów przed oficjalnym uruchomieniem sprzedaży wraz z kosztami zamrożenia Å›rodków obrotowych (oprocentowanie kredytów przeznaczonych na ten cel) Niewymierne w pieniÄ…dzu koszty zmian żð zaangażowanie czÅ‚onków instytucji w dodatkowe czynnoÅ›ci zwiÄ…zane ze zmianÄ…, co powoduje wzrost kosztów funkcjonowania instytucji bÄ…dz obniża sprawność realizowania zadaÅ„ podstawowych żð osÅ‚abienie sprawnoÅ›ci wykonywania nowych zadaÅ„ (zmiana zakresu, miejsca, czasu, sposobu) ze wzglÄ™du na brak wprawy żð wzmożenie nacisków na instytucje ze strony pracowników, traktujÄ… oni zmianÄ™ jako okazjÄ™ do poprawy swojej sytuacji (negocjowanie stawek, zakresu dziaÅ‚ania) żð konieczność poÅ›wiÄ™cenia uwagi diagnozowaniu i usuwaniu oporów zwiÄ…zanych ze zmianÄ…, wzmożenie kontroli funkcjonalnej nowych rozwiÄ…zaÅ„ Maksymalny, jeszcze akceptowany KRZYWA SPRAWNOÅšCI INSTYTUCJI W OKRESIE ZMIAN Czas oczekiwania na efekty eksploatacja Poziom spadek rozruch sprawnoÅ›ci Minimalny jeszcze akceptowany poziom sprawnoÅ›ci 0 A B C Czas CZYNNIKI DECYDUJCE GABOKOŚĆ I CZAS TRWANIA DOAKA żð gÅ‚Ä™bokość i zakres zmian im wiÄ™kszy obszar te zmiany obejmujÄ… tym gÅ‚Ä™bszy doÅ‚ek żð poziom pozyskania wykonawców dla zmian żð przyjÄ™ta strategia wdrażania zmiany żð metody projektowania żð poprawność projektu żð preparacja zmiany wdrożenia CZEGO NIE BYAO NA WYKAADACH A CO TRZEBA WIDZIEĆ: Etapy procesów zmian Metody projektowania zmian TrójkÄ…t kosztów Medlera Przyczyny oporów Sposoby radzenia sobie z oporami Motywacja charyzma jako zródÅ‚o wÅ‚adzy Motywacja w zależnoÅ›ci od wielkoÅ›ci zadaÅ„ Prawo Prawa Yerkesa-Dodsona Radzenie sobie z niepewnoÅ›ciami CYKL PROCESU ZMIAN ORGANIZACYJNYCH START OkreÅ›lenie potrzeb zmian FAZA PREPARACJI Preparacja procesu zmiany Etapy cyklu zmian Opracowanie projektu zmiany Przygotowanie do wdrożenia FAZA REALIZACJI Rozruch Kontrola FAZA KONTROLI Monitoring KONIEC