Standardy metadanych w zastosowaniach
rozproszonych repozytoriów
Monika Biskupska, IMM
VII Konferencja e-learningowa
z cyklu Elektronizacja nauczania
 Realny i wirtualny
świat e-learningu
25 czerwca 2009 r.
Agenda
Co to są metadane? Co to są obiekty treści?
Kto korzysta z metadanych?
Åšwiatowe standardy metadanych
IEEE LOM, Dublin Core
Kto tworzy metadane?
Pomoc w procesie tworzenia metadanych.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Wstęp
Co to sÄ… metadane?
Informacje opisujące obiekty treści;
Są tworzone i obsługiwane niezależnie od obiektów treści.
Nie są niezbędne z punktu widzenia obiektów treści.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Wstęp
Co to są obiekty treści w kontekście zdalnego nauczania?
Kursy e-learningowe;
Cyfrowe książki;
Artykuły;
Ilustracje, linki, materiały dodatkowe &
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Wstęp
Po co istniejÄ… metadane?
Informują o zawartości i sposobach użycia obiektów treści;
Umożliwiają wymianę obiektów treści z innymi użytkownikami;
Pozwalają na wyszukiwanie i odnajdywanie obiektów treści.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Kto korzysta z metadanych?
Materiały umieszczane są w różnych z
ródłach danych:
Repozytoria e-learningowe, platformy LMS, biblioteki cyfrowe&
Każde z
ródło danych stosuje pewne zasady przechowywania i
formatowania materiałów.
Można założyć, że każde z
ródło danych posiada możliwości
przeszukiwania własnych zasobów (wewnętrzną wyszukiwarkę).
Wyszukiwarka taka bazuje na wewnętrznych zasadach
przechowywania i formatowania materiałów.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Kto korzysta z metadanych?
Interoperacyjność  współpraca wielu z
ródeł danych.
Poszukiwanie materiałów w różnych z
ródłach danych.
Agenci wyszukiwania:
Meta-wyszukiwarki  pośrednicy propagujący jedno zapytanie do wielu
z
ródeł danych;
Kolekcjonerzy (harvestery) metadanych  cyklicznie zbierajÄ… metadane
ze znanych z
ródeł, by przeszukiwać lokalną kolekcję.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Kto korzysta z metadanych?
Metadane pochodzące z różnych z
ródeł mogą
się bardzo różnić.
Agent wyszukiwania musi przedstawić wyniki
w spójnej postaci.
Istnieją różne standardy metadanych do
różnych zastosowań.
W ramach jednego standardu istniejÄ…
elementy opcjonalne.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Åšwiatowe standardy metadanych
Kursy e-learningowe Ä…ðstandardy e-learningowe Ä…ðSCORM
SCORM przewiduje jedną lub więcej sekcji metadanych w ramach
manifestu (pliku opisujÄ…cego strukturÄ™ kursu):
Obowiązkowa sekcja opisująca cały kurs;
Opcjonalne sekcje opisujÄ…ce elementy kursu;
Hierarchiczna struktura kursu pozwala na
hierarchicznÄ… strukturÄ™ metadanych.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Åšwiatowe standardy metadanych
SCORM wymaga metadanych w standardzie
IEEE 1484.12.1-2002 Learning Object Metadata (IEEE LOM).
SCORM pozwala na metadane w dowolnym innym standardzie.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
IEEE Learning Object Metadata
Dziewięć kategorii przechowywanych informacji:
General  dane ogólne na temat opisywanego obiektu;
LifeCycle  dotyczÄ… powstania obiektu i jego obecnego statusu;
Meta-metadata  opisy dotyczÄ…ce samych metadanych;
Technical  informacje dotyczące wymagań technicznych obiektu;
Educational  klasyfikacja edukacyjna i pedagogiczna obiektu;
Rights  informacje dotyczące praw autorskich i warunków użycia treści;
Relation  informacje dotyczące innych obiektów i relacji z nimi;
Annotation  komentarze na temat obiektu;
Classification  pozycja obiektu w słownikach klasyfikacji.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
IEEE Learning Object Metadata
Kategorie te zawierajÄ… informacje.
Często zgrupowane w podkategorie.
Każdy z tych elementów jest opcjonalny.
Twórca metadanych może dostarczyć tylko wybrane informacje.
Hierarchiczna struktura naturalnie mapuje siÄ™
na XMLowy format pliku.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
IEEE LOM w SCORMie
Metadane można przypisać do elementów manifestu SCORM:
Manifest  opisują cały pakiet z kursem, sekcja obowiązkowa;
Organization  dotyczÄ… organizacji (drzewa) kursu;
Item  dotyczÄ… lekcji lub zbioru lekcji (elementy te sÄ… hierarchiczne);
Resource  dotyczą zasobu wchodzącego w skład kursu;
File  dotyczą konkretnego pliku wchodzącego w skład zasobu.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
IEEE LOM w SCORMie
W każdym przypadku, metadane taką samą strukturę wynikającą
ze specyfikacji IEEE LOM.
Metadane poziomu manifestu muszą zawierać wyróżniony klucz
identyfikujÄ…cy pakiet jako kurs SCORM.
Wszystkie pozostałe informacje i elementy są opcjonalne.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Interoperacyjność
Kursy e-learningowe nie sÄ… jedynymi obiektami zdalnego
nauczania.
Repozytorium e-learningowe i platforma LMS sÄ… tylko elementami
większej sieci dostawców danych.
Biblioteki cyfrowe są przykładem działającej federacji repozytoriów
materiałów cyfrowych.
Biblioteki cyfrowe udostępniają protokół wyszukiwania OAI-PMH.
Biblioteki cyfrowe stosujÄ… metadane w formacie Dublin Core.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Dublin Core
Służy do opisu dowolnych zasobów cyfrowych.
Wyróżnia piętnaście cech obiektu:
title  tytuł zasobu;
creator  twórca zasobu;
subject  temat zasobu (słowa kluczowych lub wartości słownikowe);
description  opis zasobu;
publisher  osoba lub instytucja udostępniająca zasób;
contributor  inne osoby lub instytucje biorące udział tworzeniu zasobu;
date  data skojarzona z zasobem, o dowolnej dokładności;
type  typ lub gatunek zasobu (wartości słownikowe);
format  fizyczny format zasobu (np. MIME);
Ä…ð
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Dublin Core
Ä…ð
identifier  łańcuch znaków jednoznacznie identyfikujący obiekt;
source  obiekt macierzysty, przodek, obiekt nadrzędny;
language  język zasobu (np. RFC 4646);
relation  obiekt, z którym bieżący zasób jest w relacji zależności;
coverage  przestrzenny lub czasowy zasięg zasobu;
rights  informacja o osobie lub instytucji posiadajÄ…cej prawa do zasobu.
Wszystkie te cechy mogą wystąpić dowolną ilość razy, czyli mogą
też być pominięte.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Dublin Core vs IEEE LOM
Dublin Core IEEE LOM
Specyfikacja przeznaczenia Specyfikacja dostosowana do
ogólnego. potrzeb e-learningu.
Bardzo ogólne wskazówki Ściśle określone słowniki i
zawartości danych cech. struktura poszczególnych cech.
Wymagana przez OAI-PMH. Wymagana przez SCORM.
Konwersja do IEEE LOM: Konwersja do Dublin Core:
stratna (krotności elementów), stratna (braki odpowiedników),
wymagajÄ…ca nadzoru. wymagajÄ…ca nadzoru.
Wniosek dla twórców kursów i repozytoriów:
warto dostarczać i obsługiwać metadane w obu formatach.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Akwizycja metadanych
Teoretyczny skład zespołu tworzącego kurs e-learningowy:
Ekspert dziedzinowy  specjalista z tematyki kursu;
Dydaktyk medialny  twórca scenariusza kursu;
Grafik  specjalista od materiałów multimedialnych i oprawy graficznej.
Metadane IEEE LOM opisują treści pod różnymi kątami:
Charakterystyki merytoryczne, edukacyjne, techniczne, słowa kluczowe&
Różne pozycje LOM należą do kompetencji różnych ról zespołu.
W praktyce najczęściej metadane tworzy jedna osoba.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Akwizycja metadanych
Wyjściowe metadane są dostosowane do docelowego
zastosowania kursu
zgodne z wymaganiami platformy LMS lub repozytorium, gdzie będzie
umieszczony kurs.
Agent wyszukiwania musi uzgodnić metadane dostosowane do
wielu różnych platform i repozytoriów.
Ilość metadanych kontra ich jakość.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Twórcy metadanych
Potencjalne z
ródła informacji o kursie:
Autor kursu, nauczyciel używający kursu
Podstawowe informacje: tytuł, opis, autorzy, prawa do kursu, wersja.
Dostarczane na samym początku cyklu życia kursu.
Repozytorium zawierające kurs, platforma LMS obsługująca kurs
Analiza struktury i zawartości: kursy skojarzone, parametry techniczne.
Analiza kontekstu: identyfikatory, osoby zaangażowane, meta-metadane.
Analiza użycia: użytkownik docelowy, czas nauki, trudność.
Użytkownicy końcowi kursu
Informacje użytkowe: słowa kluczowe, kursy skojarzone, notatki, kategoryzacje.
Zbierane metodami znanymi z sieci społecznych.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
W czym może pomóc repozytorium?
Analiza wstępna (dodanie kursu do repozytorium):
wnioski na podstawie innych kursów tego samego autora,
analiza parametrów technicznych,
niektóre relacje z innymi kursami.
Statystyki podczas użytkowania:
charakterystyki użytkowników,
średni czas nauki, średnia trudność.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Wykorzystanie użytkowników
Sieci społeczne Web 2.0
Tagowanie, folksonomie, komentarze, linki wewnętrzne, obiekty
podobne&
Dobra motywacja  ułatwienie sobie nauki.
Web 2.0 vs metadane IEEE LOM
tagi  słowa kluczowe,
folksonomie  kategorie ze słownika,
obiekty podobne  kursy w relacji z bieżącym,
komentarze  notatki, adnotacje.
Trudność: należy dostarczyć takich narzÄ™dzi Jð
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Tworzenie metadanych
Proces tworzenia metadanych przy współudziale społeczności:
autor metadanych tworzy szkieletowe metadane,
repozytorium przeprowadza analizę struktury, treści i kontekstu,
użytkownicy opatrują kurs notatkami, tagami, słowami kluczowymi,
nauczyciel cyklicznie uzupełnia oficjalne metadane informacjami od
społeczności  słowami kluczowymi, opisami i streszczeniami,
klasyfikacjami, relacjami z innymi obiektami,
repozytorium cyklicznie przeprowadza analizÄ™ poziomu zaawansowania,
wieku, średniego czasu spędzanego w kursie i trudności kursu.
Efekt  bogate i użyteczne metadane.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu
Podsumowanie
Istnieje kilka różnych standardów metadanych do różnych
zastosowań.
By uzyskać interoperacyjność, należy pamiętać przynajmniej o
IEEE LOM i Dublin Core.
Zarówno repozytoria, jak i użytkownicy końcowi mogą pomóc w
tworzeniu obszernych metadanych dobrej jakości.
Dziękuję za uwagę.
VII Konferencja e-learningowa z cyklu Elektronizacja nauczania  Realny i wirtualny świat e-learningu