Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym
Wpisany przez Monika Dynerowicz
wtorek, 06 lipca 2010 22:59
Leczenie kanałowe polega na trepanacji stropu komory zęba w celu usunięcia
zainfekowanej miazgi komorowej i korzeniowej. Następnie przystępuje się do
opracowania kanałów korzeniowych.
Obecnie stosuje się całe spektrum metod preparacji kanałów, służą temu metody
chemomechaniczne. Polegają one na naprzemiennym opracowywaniu kanałów narzędziami
ręcznymi lub maszynowymi i przepłukiwaniu kanału środkami chemicznymi, takimi jak:
podchloryn sodu, sól fizjologiczna, woda utleniona, wersenian sodu, czy kwas cytrynowy.
Niezależnie od wybranej techniki opracowywania kanału należy zawsze pamiętać o jego
częstym przepłukiwaniu, w przeciwnym razie kanał może ulec zatkaniu opiłkami i nie będzie
możliwe jego poprawne opracowanie, co może w przyszłości skutkować powikłaniami po
leczeniu endodontycznym. Kolejnym istotnym elementem przy opracowywaniu kanału zęba o
którym nie wolno zapomnieć jest nałożenie lubrykantu na narzędzia, którymi pracujemy. Nigdy
nie wolno pracować narzędziami w kanale bez ich nawilżania. Stała wilgotność pracujących
narzędzi sprawia, że opiłki twardych tkanek zęba oraz resztki miazgi zlepiają się wokół
używanych instrumentów, ułatwia to ich usuwanie. Usuwanie zakażonych resztek tkanek kanału
zęba jest elementem od którego w dużej mierze zależy powodzenie leczenia endodontycznego.
Metoda step-back
Step-back (z ang. step-back =  krok do tyłu ) polega na opracowywaniu kanału korzeniowego
zęba stopniowo pilnikami o coraz większej grubości, zaczynając od pilnika najcieńszego. Pracę
zaczyna się od wierzchołka idąc w stronę koronowej części kanału zęba.
Zanim przystąpi się do opracowywania kanału należy zmierzyć długość roboczą kanału, za
pomocą pilnika o małej grubości. Długość robocza kanału to odcinek mierzony od punktu
odniesienia do otworu wierzchołkowego kanału korzenia. Punktem odniesienia jest zwykle
guzek na powierzchni żującej zęba, ale w przypadku braku guzków wybiera się inny
charakterystyczny punkt. Pilnik, który jest użyty do mierzenie długości musi mieć nałożony
stoper. Do pomiaru długości kanału można użyć endometru, lub tylko pilnika i linijki. Endometr
jest szczególnie korzystny przy mierzeniu kanałów zakrzywionych. Wyklucza to sytuację, w
której pilnik użyty do mierzenia zatrzymuje się w zakrzywieniu kanału, zamiast na jego
wierzchołku. W przypadku niewykorzystywania endometru dojście do wierzchołka kanału
zgłasza zwykle pacjent, który czuje ukłucie. Celem metody step-back jest uzyskanie
stożkowatego kształtu kanału bez powstawania stopni. Lekarz używa następujących po sobie
kolejnych coraz większych rozmiarów pilników. Każdy pilnik odcina i usuwa coraz większą ilość
zębiny. Wyrównanie ścian kanału osiąga się poprzez pracę coraz większymi narzędziami an
coraz mniejszą długość. Metoda step-back jest czasochłonna, ponieważ po użyciu każdego
pilnika o większym rozmiarze wymagana jest rekapitulacja. rekapitulacja polega na dojściu
1 / 5
Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym
Wpisany przez Monika Dynerowicz
wtorek, 06 lipca 2010 22:59
pilnikiem głównym (MAF) na pełną długość kanału w celu sprawdzenia jego drożności. Należy
bardzo dokładnie przepłukiwać kanały, aby uniknąć zapchania kanału resztkami opiłków
powstających z tkanek obecnych w kanale korzeniowym. Ujścia kanałów opracowuje się
wiertłami Gates-Gliddens na końcu procedury, zaczynając od wierteł z numerem 2.
Pasywna technika step-back
Metoda ta wykorzystuje pilniki Kerra obracane od 1/8 do 1 pełnego obrotu, bez wyczuwalnego
oporu z lekkim naciskiem w stronę wierzchołkową. W tej technice stosuje się coraz grubsze
narzędzia Kerra, aby osiągnąć względnie niewielkie wyrównanie powierzchni kanałów przed
zastosowaniem wierteł typu Gates-Gliddens o nr 2 i 3. Należy powtórnie zweryfikować długość
roboczą kanału. Obróbka kanału w części wierzchołkowej następuje poprzez użycie kolejno
coraz większych pilników i ich rotację w zakresie od 1/8 do 1 części pełnego obrotu. Użyte
narzędzia mają poruszać się bez wyczuwalnego oporu. Ostateczna preparacja kanału
następuje poprzez złączenie opracowanych części korzeniowych i koronowych kanału, tak, że
powierzchnia jego ścian jest gładka i pozbawiona stopni.
Metoda crown-down
W tej technice opracowuje się najpierw ujścia kanałów wiertłami typu Gates-Gliddens.
następnie postępuje się w głąb kanału zmniejszając kolejne pilniki o rozmiar, do czasu, aż
dotrze się do wierzchołka korzenia. Celem tej techniki jest opracowanie kanału do kształtu
stożkowatego. Metoda crown-down jak sama nazwa wskazuje, polega na opracowywaniu
kanału do pożądanego kształtu przechodząc od części koronowej do wierzchołkowej.
Pracuje się używając narzędzi od największych do najmniejszych. Pierwszymi użytymi
narzędziami są wiertła typu Gates-Gliddens, którymi wyrównuje się ściany ujść kanałowych.
WiertÅ‚a Peso lub pilniki Hedströma sÄ… używane do pracy w Å›rodkowej części kanaÅ‚u.
Ostatecznie coraz mniejsze pilniki są stosowane, aby lekko poszerzyć część przywierzchołkową
kanału. Wymagana jest stała rekapitulacja zarówno przy korzystaniu z wierteł Gates-Gliddens
jak pilników ręcznych.
Wielką zaletą metody crown down jest usunięcie większości zakażonych części tkanek na
samym początku pracy, dzięki temu minimalizujemy ryzyko przepchnięcia zakażonych opiłków
poza wierzchołek korzenia.
Metoda crown-down presureless
Metodę tę można opisać w kilku krokach:
a) Wprowadzamy pilnik o rozmiarze 35 do kanału korzeniowego aż poczujemy opór i mierzymy
2 / 5
Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym
Wpisany przez Monika Dynerowicz
wtorek, 06 lipca 2010 22:59
jego długość -jest to korzeniowa długość dostępu.
b) Opracowujemy części koronowej kanału wiertłami typu Gates-Gliddens na korzeniową
długość dostępu
c) Wprowadzamy pilnik o rozmiarze 30 na głębokość przekraczającą długość dostępu
korzeniowego dopóki nie poczujemy oporu
d) Obracamy pilnik o rozmiarze 30 zgodnie z ruchem wskazówek zegara, nie wolno używać
nacisku na żadna z części kanału
e) Posuwamy się w głąb kanału używając stopniowo coraz mniejszych pilników, niż wskazany w
podpunkcie d, aż dojdziemy pilnikiem na odległość około 3mm od wierzchołka radiologicznego
kanału korzenia. Odległość od punktu odniesienia do głębokości na jakiej się znalez
liśmy
nazywana jest tymczasową długością roboczą. Na tym etapie pracy należy wykonać zdjęcie
rentgenowskie z włożonym do kanału na tymczasową długość roboczą pilnikiem, aby
oszacować pełną długość roboczą.
f) Kontynuujemy wprowadzanie do kanału coraz mniejszych pilników na coraz większą
głębokość, aż do osiągnięcia pełnej długości roboczej.
g) Wprowadzamy pilnik o grubości 35 do momentu wyczucia oporu  powinien on wystąpić na
zmierzonej uprzednio długości dostępu korzeniowego lub nieco poza nią.
h) Wykonujemy dwa pełne obroty (delikatnie, nie używając siły) wprowadzonym pilnikiem o
rozmiarze 35, następnie pracujemy cieńszymi pilnikami aż osiągniemy pełną długość roboczą
i) Wykonujemy dodatkowe opracowanie postępując w głąb kanału zaczynając od pilnika o
rozmiarze 40, póz
niej 45, następnie 50 i grubszych aż pojawi się macierz wierzchołkowa, a
część korzeniowa kanału przy wierzchołku zęba, nad którą pracowaliśmy płynnie przejdzie w
część koronową korzenia, opracowaną wcześniej za pomocą wierteł Gates-Gliddens o numerze
2. i większych.
Technika balanced force
W tej technice opracowania kanału wykorzystywane są pilniki typu Flex-R od najmniejszego do
największego. Wykonuje się nimi obroty zgodnie z ruchem wskazówek zegara, następnie
przeciwnie do wskazówek zegara i ponownie zgodnie ze wskazówkami zegara.
Metoda ta została rozwinięta, aby rozwiązać problemy spotykane w technikach
konwencjonalnych. Kształt pilników typu K wywołuje przemieszczenie osi kanału, w stosunku
do osi naturalnej. Przemieszczenie osi kanału pojawia się na zewnętrznej krzywiz
nie kanału z
powodu niezrównoważonych sił i krawędzi tnących zlokalizowanych na końcówce tych pilników.
W technice zrównoważonej siły używa się pilnika ze zmodyfikowana końcówką (Flex-R).
Technika ta nie może być stosowana z przy użyciu pilników Hedströma, a nawet z pilnikami
Kerra, które nie posiadają zmodyfikowanych końcówek. Zalecane jest stosowanie wierteł typu
Gates-Gliddens w rozmiarze 2 i większym do opracowywania koronowych ujść kanałów.
Pierwszy pilnik wprowadza się na głębokość nieco mniejszą niż długość robocza kanału i
wykonuje się nim obrót o 1 obrotu. Powoduje to zebranie małej ilości zębiny kanałowej.
Następnie należy obrócić pilnik o co najmniej 3 pełnego obrotu w lewo. Obracanie narzędzia w
prawo zwykle powoduje lekkie przesunięcie go w górę, dlatego najlepiej jest stosować lekki
nacisk w kierunku wierzchołka korzenia. Nacisk ten zapewnia odcinanie małych ilości zębiny
podczas obrotów zgodnych z ruchem wskazówek zegara. Obrót zgodny z ruchem wskazówek
3 / 5
Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym
Wpisany przez Monika Dynerowicz
wtorek, 06 lipca 2010 22:59
zegara może być wykonany nawet dwa razy, jeżeli w opracowywanym kanale występuje
niewielkie zakrzywienie, lub gdy narzędziem nie da się wejść głębiej. Nie wolno wymuszać
ruchu w lewo, ponieważ wtedy jest najłatwiej o złamanie narzędzia. Pilniki powinny być
stopniowo wprowadzane w głąb kanału korzeniowego na długość roboczą. Narzędzie włożone
na długość roboczą powinno być obracane bez oporu w prawo na 1 lub więcej obrotu przy
jednoczesnym zapobieganiu przesunięciu się narzędzia w kierunku wierzchołka korzenia. Taka
sekwencja ruchów powoduje, że resztki tkanek miękkich oraz odłamanej w trakcie pracy zębiny
gromadzą się na powierzchni pilnika i są wraz z nim wyciągane i usuwane z kanału. Pilniki nie
są wyginane nawet w najbardziej zakrzywionych kanałach. Stopniowo używa się coraz
grubszych pilników, aż do określenia rozmiaru narzędzia głównego  MAF (main application
file). Wymaga się sprawdzenia drożności kanału cienkim pilnikiem pomiędzy użyciem każdego
o numer większego narzędzia. Opracowanie przywierzchołkowe zakańczane jest techniką
step-back. Jak w każdej innej technice wymagane jest częste przepłukiwanie kanału. Przy
zastosowaniu tej metody należy koniecznie kontrolować użyte pilniki, ponieważ ulegają one
częściej złamaniu niż w technikach konwencjonalnych. W technice sił zbalansowanych
równoważny się siłę prostującą przy obrocie zgodnym z ruchem wskazówek zegara obrotem
narzędzia w kierunku przeciwnym.
Zaletą tej techniki jest dokładniejsze opracowanie kanału wokół jego naturalnej osi. Metoda ta
pozwala na lepszą preparację przywierzchołkowego odcinka kanału. Wyginanie pilnika jest
rzadziej konieczne w porównaniu z innymi metodami.
Wadami tej metody jest natomiast częstsze łamanie narzędzi podczas pracy w kanale. Podczas
korzystania z tej metody częściej powstają niepożądane  schodki na ścianach kanału.
Metoda piłowania obwodowego  circumferential filing
Polega ona na opracowaniu wszystkich ścian kanału w jednakowym stopniu. Najbardziej
efektywne w tej technice sÄ… pilniki Hedströma. NarzÄ™dziami pracuje siÄ™ dociskajÄ…c je lekko od
strony bocznej do ścian kanału korzeniowego. Należy stale kontrolować stan narzędzi,
ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo ich złamania. Metoda ta pozwala na pełną
kontrolę nad narzędziami tylko na prostych odcinkach kanałów, w kanałach mocno
wykrzywionych istnieje duże ryzyko perforacji lub zebrania znacznie większej ilości zębiny z
niektórych ścian.
Technika piłowania antykrzywiznowego
Ten rodzaj opracowywania ma na celu zmniejszenie zakrzywień w kanale. Metoda ta polega
na wybiórczym piłowaniu koronowej części zagiętych kanałów, aby uniknąć perforacji ściany
kanału, bądz
jego sztucznego rozwidlania. Ściany przeciwległe do krzywizny opracowuje się
silniej niż ścianę przylegająca do krzywizny, co skutkuje zmniejszeniem stopnia zagięcia
kanału.
Technika watch-winding
4 / 5
Metody opracowywania kanałów w leczeniu endodontycznym
Wpisany przez Monika Dynerowicz
wtorek, 06 lipca 2010 22:59
Polega na swobodnym obracaniu pilnika bez naprężania, tak jak został wprowadzony do
kanału. Pilnik jest obracany zgodnie z ruchami wskazówek zegara oraz w kierunku do niego
przeciwnym. Stosowanie tej techniki pozwala skutecznie zapobiegać przepchnięciu resztek
tkanek opiłowanych w kanale poza wierzchołek korzenia, ponieważ naprzemienne obracanie
pilnika w przeciwnych kierunkach nie pozwala na przebicie siÄ™ pilnika przez zebrane resztki
tkanek kanału. Dzięki tej technice unika się także tworzenia stopni w kanale.
Technika hybrydowa
Polega na łączeniu co najmniej dwóch z powyższych metod przy opracowywaniu tego samego
kanału korzeniowego.
Bibliografia:
Praxis der Zahnheilkunde. Endodontie Detlefa Heidemann i wsp.
Praxisleitfaden Endodontie Clemens Bargholz, Dirk Hör, Christoph Zirkel
http://www.healthmantra.com
5 / 5