Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich, projekt  Opracowanie i upowszechnienie krajowych
standardów kwalifikacji zawodowych .
KRAJOWY STANDARD KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH
Specjalista ochrony środowiska (222108)
Autorzy
 dr Beata Kijak
Wydział Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
 mgr Bogusław Majka
BM Consulting, Kraków
Konsultant ds. metodologii
 mgr Kinga WÅ‚oskowicz
Project Officer, MAN STAR Truck & Busse Sp. z o.o., Starachowice
Recenzenci
 dr Monika Czarnecka
BIOTOP2, Gliwice
 dr inż. Ryszard Gierżatowicz
Wydział Inżynierii Ochrony Środowiska Politechniki Lubelskiej
Ewaluatorzy zewnętrzni
 mgr Andrzej Tekieli
Zakłady Farmaceutyczne PLIVA, Kraków
 mgr Krzysztof Zgud
Instytut Rozwoju Miast, Kraków
 mgr Bożena Szostak
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, Kraków
Komisja zatwierdzajÄ…ca
 dr Wojciech Januszko  przewodniczÄ…cy
Krajowa Izba Gospodarcza, Warszawa
 dr inż. Barbara Siepracka
Politechnika Radomska, Wydział Materiałoznawstwa i Technologii Obuwia,
Katedra Materiałoznawstwa i Technologii Chemicznej, Zakład Technologii Chemicznej
 dr Witold Lenart
Uniwersytet Warszawski
 dr Krzysztof Kafel
Ministerstwo Edukacji Narodowej, Warszawa
 mgr inż. Mariusz Truszkowski
Basell ORLEN Polyolefins Sp. z o.o., PÅ‚ock
© Copyright by Ministerstwo Pracy i Polityki SpoÅ‚ecznej, 2007
ISBN 978-83-7204-503-4 [139]
Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji  PIB
26-600 Radom, ul. K. Pułaskiego 6/10, tel. [phone], fax [phone]
e-mail: [e-mail] http://www.itee.radom.pl
2
SPIS TREÅšCI
Wstęp ................................................................................................................ 4
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu .................................................. 9
2. Syntetyczny opis zawodu .......................................................................... 10
3. Stanowiska pracy ...................................................................................... 11
4. Zadania zawodowe .................................................................................... 11
5. Składowe kwalifikacji zawodowych......................................................... 12
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych.................................................. 12
7. Kwalifikacje ponadzawodowe .................................................................. 13
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych, podstawowych
i specjalistycznych dla zawodu ................................................................. 14
3
Wstęp
Gospodarka oparta na wiedzy i współczesny rynek pracy potrzebują instru-
mentów wspierających rozwój zasobów ludzkich. W związku z tym duże nadzieje
wiąże się z ustanowieniem norm kwalifikacyjnych, które pozwoliłyby z jednej
strony zwiększyć przejrzystość kwalifikacji zawodowych potrzebnych gospodarce,
a z drugiej strony mogłyby być wykorzystywane do poprawy jakości kształcenia
i doskonalenia zawodowego w systemie szkolnym i pozaszkolnym.
Podstawę prawną tworzenia w Polsce systemu krajowych standardów kwali-
fikacji zawodowych stanowi Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrud-
nienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2004 r. Nr 99, poz. 1001 z póz
n. zm.),
w której określono m.in. (Art. 4), że:
 & Minister właściwy do spraw pracy realizuje zadania na rzecz rynku pracy
przez dążenie do uzyskania wysokiego poziomu i rozwoju zasobów ludzkich,
w szczególności przez:
 prowadzenie badań i analiz rynku pracy,
 ustalanie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy,
 koordynowanie opracowywania standardów kwalifikacji zawodowych dla za-
wodów występujących w klasyfikacji zawodów i specjalności oraz prowadzenie
baz danych o standardach kwalifikacji&  .
W Polsce nadzorem i koordynacją opracowywania standardów kwalifikacji
zawodowych o randze krajowej zajmuje siÄ™ Departament Rynku Pracy Minister-
stwa Pracy i Polityki Społecznej. Będą one uaktualniane okresowo w miarę potrzeb
i zmian w wykonywaniu zawodu.
Zbiór sukcesywnie opracowywanych krajowych standardów kwalifikacji zawo-
dowych jest udostępniany w internetowej bazie danych, założonej na serwerze Mini-
sterstwa Pracy i Polityki Społecznej http://www.standardyiszkolenia.praca.gov.pl.
Opis standardu zawiera następujące elementy:
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu (zawierają przepisy związane ściśle
z wykonywaniem zawodu).
2. Syntetyczny opis zawodu.
3. Wykaz stanowisk pracy z przyporządkowaniem do pięciu poziomów kwalifikacji.
4. Wykaz zadań zawodowych.
5. Wykaz składowych kwalifikacji zawodowych.
6. Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych pracownika przy-
porzÄ…dkowane do:
 pięciu poziomów kwalifikacji zawodowych,
 grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podstawo-
wych i specjalistycznych.
W obecnym stanie prawnym standardy kwalifikacji zawodowych nie sÄ… obli-
gatoryjnym dokumentem. Aktualnie opracowane standardy funkcjonujÄ… na zasa-
dzie dokumentu rekomendowanego przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
i mogą być wykorzystywane przez zainteresowane osoby i instytucje do różnych
celów, np. poradnictwa zawodowego, dostosowania ofert pracy do kwalifikacji
4
osób poszukujących pracy, oceny  luki kwalifikacyjnej osób bezrobotnych i po-
szukujących pracy, opracowania programów staży i praktyk zawodowych w ra-
mach przygotowania zawodowego, przygotowania podstaw programowych kształ-
cenia w zawodzie, programów kształcenia i doskonalenia zawodowego.
Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych przedstawia rys. 1.
Nazwa zawodu zgodnie z klasyfikacjÄ…
Standard
Słownik pojęć
kwalifikacji
Podstawy prawne wykonywania zawodu
dla zawodu 1
Syntetyczny opis zawodu
Stanowiska pracy
Zadania zawodowe
Składowe kwalifikacji zawodowych
Specyfikacja kwalifikacji zawodowych według grup
i poziomów:
Standard
kwalifikacji
dla zawodu 2
KLASYFIKACJA
ZAWODÓW
POZIOM 1
I SPECJALNOÅšCI
ponadzawodowe
Standard
kwalifikacji
ogólnozawodowe  umiejętności
dla zawodu 3
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
Standard
specjalistyczne
kwalifikacji
dla zawodu 4
POZIOM 2
ponadzawodowe
kolejne zawody ....
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
(itd. ...)
POZIOM 5
ponadzawodowe
ogólnozawodowe  umiejętności
 wiadomości
 cechy
podstawowe
psychofizyczne
specjalistyczne
Rys. 1. Model krajowych standardów kwalifikacji zawodowych
5
* * *
Krajowy standard kwalifikacji zawodowych powstaje w oparciu o analizÄ™ za-
wodu, która polega na wyodrębnieniu zakresów pracy w zawodzie oraz typowych
zadań zawodowych Z-n (n = 1, 2, 3& ). Przyjęto, że zakres pracy ma odpowiadać
potrzebom rynku pracy, tzn. powinna istnieć możliwość zatrudnienia pracownika
w danym zakresie pracy, na jednym lub kilku stanowiskach. Zakresom prac przy-
porządkowano tzw. składowe kwalifikacji zawodowych K-i (i = 1, 2, 3& ). Każ-
dej składowej kwalifikacji zawodowych przyporządkowano co najmniej jedno
(najczęściej kilka) zadań zawodowych. Korelację między zadaniami zawodowymi
a składowymi kwalifikacji zawodowych przedstawia tabela 2 opisu standardu.
W kolejnym kroku analizy każde zadanie zawodowe rozpisane zostało na
zbiory: umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych. W grupie kwalifikacji
podstawowych dla zawodu i specjalistycznych poszczególnym umiejętnościom,
wiadomościom i cechom psychofizycznym przyporządkowano oznaczenia tych
składowych kwalifikacji zawodowych K-i, w których dana umiejętność, wiado-
mość i cecha jest wykorzystywana. W grupie kwalifikacji ogólnozawodowych
i ponadzawodowych nie indeksuje się umiejętności, wiadomości i cech psychofi-
zycznych symbolami K-i, gdyż z definicji są one przypisane do wszystkich skła-
dowych kwalifikacji zawodowych K-i.
Rysunek 2 przedstawia etapy analizy zawodu.
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
UMIEJ
TNOÅšCI  WIADOMOÅšCI
 CECHY PSYCHOFIZYCZNE
Rys. 2. Etapy analizy zawodu
Zbiory umiejętności, wiadomości i cech psychofizycznych przypisane zostały
do czterech grup kwalifikacji: ponadzawodowych, ogólnozawodowych, podsta-
wowych dla zawodu i specjalistycznych, które różnią się zasięgiem i stopniem
ogólności.
Kwalifikacje ponadzawodowe opisane są zbiorami umiejętności, wiadomo-
ści i cech psychofizycznych wspólnych dla branży lub sektora gospodarki, w której
zawód funkcjonuje (np. branża budowlana, informatyczna). Kwalifikacje po-
nadzawodowe obejmują także kwalifikacje kluczowe, które definiuje się jako
wspólne dla wszystkich zawodów. Kwalifikacje ogólnozawodowe są wspólne dla
wszystkich zakresów pracy w zawodzie, czyli dla tzw. składowych kwalifikacji
6
zawodowych K-i. Kwalifikacje podstawowe dla zawodu sÄ… charakterystyczne dla
jednej lub kilku (ale nie wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych. Kwali-
fikacje specjalistyczne także są charakterystyczne dla jednej lub kilku (ale nie
wszystkich) składowych kwalifikacji zawodowych, ale ponadto są to umiejętności,
wiadomości i cechy psychofizyczne rzadziej występujące w zawodzie, które wy-
konuje stosunkowo mała grupa pracowników wyspecjalizowanych w dość wąskiej
działalności w ramach zawodu. Rysunek 3 przedstawia zasięg poszczególnych
rodzajów kwalifikacji zawodowych.
W Krajowym Standardzie Kwalifikacji Zawodowych zdefiniowano pięć po-
ziomów kwalifikacji. Uporządkowanie kwalifikacji zawodowych według pozio-
mów ma na celu ukazanie złożoności pracy, stopnia trudności i ponoszonej odpo-
wiedzialności. Zasadą było niemieszanie ze sobą dwóch kwestii: wykształcenia
towarzyszącego zdobywaniu kwalifikacji zawodowych oraz umiejętności wyma-
ganych do wykonywania pracy na typowych stanowiskach pracy w zakładach pra-
cy. Przyjęto nadrzędność wymagań stawianych pracownikom na stanowiskach
pracy nad wymaganiami określonymi w podstawach programowych kształcenia
w zawodzie i wynikającymi z nich wymaganiami programów nauczania oraz wy-
maganiami zewnętrznych egzaminów potwierdzających kwalifikacje zawodowe.
GOSPODARKA
(Klasyfikacja zawodów i specjalności)
BRANŻA (SEKTOR GOSPODARKI)
ZAWÓD
ZAKRES PRACY
(SKA
ADOWA KWALIFIKACJI ZAWODOWYCH)
ZADANIE ZAWODOWE
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje podstawowe i specjalistyczne
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Kwalifikacje ponadzawodowe
Kwalifikacje kluczowe (np. porozumiewanie się w języku obcym, umiejętność wyszukiwania
i przetwarzania informacji, przedsiębiorczość, umiejętność pracy zespołowej itp.)
Rys. 3. Zasięg rodzajów kwalifikacji zawodowych
Na poziomie pierwszym umieszcza się umiejętności towarzyszące pracom
prostym, rutynowym, wykonywanym pod kierunkiem i pod kontrolą przełożonego.
Najczęściej jest to praca wykonywana indywidualnie. Do wykonywania pracy na
poziomie pierwszym wystarcza przyuczenie. Osoba wykonujÄ…ca pracÄ™ ponosi za
nią indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
7
Poziom drugi wymaga samodzielności i samokontroli przy wykonywaniu ty-
powych zadań zawodowych. Pracownik potrafi pracować w zespole pod nadzorem
kierownika zespołu. Ponosi indywidualną odpowiedzialność za działania zawinione.
Na poziomie trzecim kwalifikacji zawodowych pracuje pracownik, który wy-
konuje złożone zadania zawodowe. Złożoność zadań generuje konieczność posia-
dania umiejętności rozwiązywania nietypowych problemów towarzyszących pracy.
Pracownik potrafi kierować małym, kilku- lub kilkunastoosobowym zespołem
pracowników. Ponosi odpowiedzialność zarówno za skutki własnych działań, jak
i za działania kierowanego przez siebie zespołu.
Poziom czwarty wymaga od pracownika umiejętności wykonywania wielu
różnorodnych, często skomplikowanych i problemowych zadań zawodowych. Za-
dania te majÄ… charakter techniczny, organizacyjny i specjalistyczny oraz wymagajÄ…
samodzielności powiązanej z poczuciem ponoszenia wysokiej osobistej odpowie-
dzialności. Pracownik musi potrafić kierować zespołami średniej i dużej liczebno-
ści, od kilkunastu do kilkudziesięciu osób, podzielonymi na podzespoły.
Poziom piąty reprezentują pracownicy, którzy kierują organizacjami i podej-
mują decyzje o znaczeniu strategicznym. Potrafią diagnozować, analizować i pro-
gnozować złożoną sytuację gospodarczą i ekonomiczną oraz wdrażać swoje pomy-
sły do praktyki organizacyjnej i gospodarczej. Są w pełni samodzielni, działający
w sytuacjach przeważnie problemowych, ponoszący odpowiedzialność i ryzyko
wynikające z podejmowanych decyzji i działań. Pracownicy ci ponoszą także od-
powiedzialność za bezpieczeństwo i rozwój zawodowy podległych im osób i całej
organizacji.
8
1. Podstawy prawne wykonywania zawodu1
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r.  Prawo ochrony środowiska (Dz.U. z 2006 r.
Nr 129, poz. 902 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r.  Prawo wodne (Dz.U. z 2005 r. Nr 239,
poz. 2019 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 628
z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92,
poz. 880 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o substancjach zubożających warstwę ozo-
nową (Dz.U. z 2004 r. Nr 121, poz. 1263 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych.
(Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 638 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie go-
spodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depo-
zytowej (Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 639 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych
(Dz.U. z 2001 r. Nr 11, poz. 84 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania
jakości paliw (Dz.U. z 2006 r. Nr 169, poz. 1200).
- Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksplo-
atacji (Dz. U. z 2005 r. Nr 25, poz. 202 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicz-
nym (Dz. U. z 2005 r. Nr 180, poz. 1495).
- Ustawa z dnia 22 grudnia 2004 r. o handlu uprawnieniami do emisji do powie-
trza gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2004 r. Nr 281,
poz. 2784).
- Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowa-
nych (Dz. U. z 2001 r. Nr 76, poz. 811 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych
(Dz. U. z 2006 r. Nr 169, poz. 1199).
- Ustawa z dnia 30 lipca 2004 r. o międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U.
z 2004 r. Nr 191, poz. 1956).
- Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz.U.
z 1995 r. Nr 16, poz. 78 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz.U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435).
- Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r.  Prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r.
Nr 228, poz. 1947 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarzÄ…dzania i audytu
(EMAS) (Dz.U. z 2004 r. Nr 70, poz. 631).
1
Stan prawny na dzień 31 marca 2007 r.
9
- Ustawa z dnia 7 lipca 1994 roku  Prawo budowlane (Dz.U. z 2006 r. Nr 156,
poz. 1118).
- Ustawa z dnia 28 paz
dziernika 2002 r. o przewozie drogowym towarów niebez-
piecznych (Dz.U. z 2002 r. Nr 199, poz. 1671 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu prze-
strzennym (Dz.U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 z póz
n. zm.).
- Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami
(Dz.U. z 2004 r. Nr 162, poz. 1568 z póz
n. zm.).
2. Syntetyczny opis zawodu
Zadania zawodowe specjalisty ochrony środowiska wynikają przede wszyst-
kim z obowiązku stosowania przepisów prawa ochrony środowiska i ustaw po-
krewnych (a zwłaszcza aktów wykonawczych do ustaw) przez zakłady produkcyj-
ne, podmioty gospodarcze oraz organy administracji państwowej i samorządowej.
Do głównych zadań specjalisty ochrony środowiska należy więc prowadzenie do-
kumentacji wynikającej z przepisów ochrony środowiska przez przedsiębiorstwa
lub jednostki administracyjne oraz kontrolowanie przestrzegania tych przepisów.
Kolejnym ważnym obszarem działalności specjalisty ochrony środowiska jest ba-
danie i ocena stanu środowiska przyrodniczego oraz prognozowanie zmian w śro-
dowisku, wynikających z gospodarczej działalności człowieka. Ponadto specjalista
ochrony środowiska może uczestniczyć w realizowaniu polityki proekologicznej
przedsiębiorstwa oraz podejmować lub inicjować działania mające na celu popra-
wę stanu środowiska naturalnego.
Zawód specjalisty ochrony środowiska wymaga ustawicznego kształcenia
i podnoszenia kwalifikacji zawodowych, co wynika zarówno z rozwoju dziedziny,
w której pracuje, jak i zmian w prawie dotyczącym ochrony środowiska. Ważną
cechą psychofizyczną w tym zawodzie jest gotowość do ustawicznego kształcenia
się. Zawód specjalisty ochrony środowiska jest związany z kierowaniem zespołem
pracowników oraz współpracą w grupach eksperckich. Wiążą się z tym takie ce-
chy, jak zdolności kierownicze czy zdolność do pracy w zespole. Zadania zawo-
dowe dotyczące zarządzania ochroną środowiska czy prognozowaniem wpływu na
środowisko planowanych przedsięwzięć związane są z publiczną prezentacją de-
cyzji lub opracowań na ten temat, dlatego specjalista ochrony środowiska powinien
mieć łatwość wypowiadania się w mowie i piśmie. Obowiązek znajomości aktual-
nych ustaw i rozporządzeń wiąże się z odpowiedzialnością, jaką ponosi autor opra-
cowań i prognoz.
Specjalista ochrony środowiska wykonuje swoją pracę głównie w pomiesz-
czeniach biurowych, w systemie jednozmianowym. Niektóre zadania zawodowe
wymagają przemieszczania się po terenie zakładu pracy lub na zewnątrz. W miej-
scu pracy mogą występować warunki szkodliwe dla zdrowia ze względu na kontakt
z czynnikami chemicznymi.
10
Specjalista ochrony środowiska może być zatrudniony w jednostkach admini-
stracji rządowej i samorządowej, zakładach przemysłowych, instytucjach monito-
rujących środowisko i doradczych.
Typowymi stanowiskami pracy specjalisty ochrony środowiska są specjalista
ds. ochrony środowiska i kierownik działu ochrony środowiska. Ze względu na
złożoność zagadnień, którymi się zajmują, do pracy w tym zawodzie niezbędne jest
wyższe wykształcenie. Do wykonywania zadań zawodowych związanych z wdro-
żonym systemem zarządzania środowiskowego niezbędne są uprawnienia audytora
wewnętrznego ochrony środowiska.
3. Stanowiska pracy
Tabela 1. Przyporządkowanie stanowisk pracy do poziomów kwalifikacji zawodowych
Poziom
kwalifikacji Typowe stanowiska pracy UWAGI
zawodowych
1 *)
2 *)
Niektóre kwalifikacje ziden-
3 - Specjalista ds. ochrony środowiska.
tyfikowano na poziomie
- Pełnomocnik ds. ochrony środowiska.
drugim.
4
- Kierownik Działu Ochrony Środowiska.
5 *)
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
4. Zadania zawodowe
Z-1. Planowanie i organizowanie pracy własnej zgodnie z zasadami i przepisami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska.
Z-2. Planowanie, organizowanie i kierowanie pracą zespołu.
Z-3. Kompletowanie, aktualizowanie i upowszechnianie aktów prawnych doty-
czących zagadnień ochrony środowiska.
Z-4. Prowadzenie monitoringu i badań stanu środowiska.
Z-5. Określanie i analizowanie parametrów charakteryzujących stan zanieczysz-
czenia środowiska.
Z-6. Prowadzenie dokumentacji wynikającej z przepisów ochrony środowiska
w przedsiębiorstwach lub jednostkach administracyjnych.
Z-7. Organizowanie i nadzorowanie działalności przedsiębiorstwa związanej
z ochroną środowiska (np. ochrona aerosanitarna, gospodarka odpadami,
wodno-ściekowa i inne).
Z-8. Uczestniczenie w realizowaniu polityki środowiskowej na terenie przedsię-
biorstwa lub jednostki administracyjnej.
Z-9. Przygotowywanie dokumentacji na potrzeby wydawania decyzji/pozwoleń
związanych z ochroną środowiska.
11
Z-10. Sporządzanie raportów, opracowań dotyczących wpływu na środowisko
istniejących lub planowanych przedsięwzięć.
Z-11. Przekazywanie informacji o stanie środowiska organom państwowym i sa-
morzÄ…dowym.
Z-12. Współpraca z poszczególnymi działami w przedsiębiorstwie w zakresie re-
alizowania zadań i celów ochrony środowiska.
Z-13. Kontrolowanie przestrzegania przepisów ochrony środowiska.
Z-14. Podnoszenie własnych kwalifikacji zawodowych.
5. Składowe kwalifikacji zawodowych
K-1. Badanie i ocena stanu środowiska.
K-2. Wdrażanie i egzekwowanie przestrzegania aktów prawnych i norm ochrony
środowiska w podmiotach gospodarczych i jednostkach administracji tere-
nowej.
K-3. Zarządzanie ochroną środowiska, określanie ram organizacyjno-prawnych
potrzebnych do realizacji zadań dotyczących ochrony środowiska.
K-4. Prognozowanie zmian w środowisku, wynikających z gospodarczej działal-
ności człowieka oraz inicjowanie działań proekologicznych.
6. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi
kwalifikacji zawodowych
Tabela 2. Korelacja między zadaniami zawodowymi a składowymi kwalifikacji zawodowych
Zadania Składowe kwalifikacji zawodowych
zawodowe
K-1 K-2 K-3 K-4
Z-1 X X X X
Z-2 X X X X
Z-3 X X
Z-4 X X
Z-5 X X X
Z-6 X
Z-7 X X
Z-8 X X X
Z-9 X X
Z-10 X X X
Z-11 X X
Z-12 X X X
Z-13 X
Z-14 X X
12
7. Kwalifikacje ponadzawodowe
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
Tabela 3. Przyporządkowanie kwalifikacji ponadzawodowych do poziomów kwalifikacji
Poziom
kwalifikacji
Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
UMIEJ
TNOÅšCI
1 *)
 Stosuje zasady, przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpo-
żarowej i ochrony środowiska na swoim stanowisku pracy.
 Udziela pomocy przedmedycznej.
2
 Organizuje własne stanowisko pracy.
 Obsługuje podstawowy sprzęt biurowy.
 Planuje i realizuje własną ścieżkę rozwoju zawodowego.
 Inicjuje i wprowadza rozwiązania techniczne i organizacyjne, wpływające na
poprawę warunków pracy.
 Komunikuje się z wykorzystaniem środków technicznych (Internet, poczta elek-
troniczna itp.).
 Korzysta z programów komputerowych wspomagających pracę biurową.
 Nadzoruje przestrzeganie przepisów bhp przez podległych mu pracowników.
3
 Określa zadania członków nadzorowanego zespołu pracowników.
 Opracowuje harmonogram pracy własnej.
 Stosuje przepisy prawa pracy, kodeksu cywilnego, praw autorskich itp.
 Stosuje techniki komputerowe przy wyszukiwaniu i gromadzeniu aktów prawnych.
 Wprowadza zmiany organizacyjne w pracy własnej lub zespołu pracowników,
wynikające ze zmian w przepisach prawnych i norm jakości.
4  Kieruje zespołem lub zespołami pracowników.
5 *)
WIADOMOÅšCI
1 *)
 Przepisy, zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska naturalnego na zajmowanym stanowisku.
2  Metody udzielania pomocy przedmedycznej.
 Typowy sprzęt wyposażenia stanowiska pracy i jego obsługa.
 Zasady planowania i organizacji stanowiska pracy.
 Bazy danych z aktami prawnymi.
 Zasady planowania i organizacji pracy.
 Programy komputerowe wspomagajÄ…ce pracÄ™ biurowÄ….
 Regulaminy i zakresy obowiązków pracowniczych.
3  Sposoby komunikowania siÄ™ z wykorzystaniem np. poczty elektronicznej i faksu.
 Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, przeciwpożarowe i ochrony środowiska
na poziomie umożliwiającym sprawowanie nadzoru.
 Zintegrowane systemy zarządzania w zakładzie pracy (jakością, środowiskiem,
bezpieczeństwem i inne).
 Kierowanie zespołami pracowników.
4
 Metody oceniania pracowników.
5 *)
13
Poziom
kwalifikacji
Kwalifikacje ponadzawodowe
zawodowych
CECHY PSYCHOFIZYCZNE
1 *)
 Rzetelność i sumienność.
2
 Odpowiedzialność.
 Uzdolnienia organizacyjne.
3  Rozumowanie logiczne.
 Zdolność współpracy w zespole.
4  Zdolności kierownicze.
5 *)
*) Nie zidentyfikowano w badaniach.
8. Specyfikacja kwalifikacji ogólnozawodowych,
podstawowych i specjalistycznych dla zawodu
UWAGA: Kwalifikacje na poziomie wyższym zawierają kwalifikacje z poziomów
niższych
POZIOM 1
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 2
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Stosuje się do zmian legislacyjnych, wynikających z rozporządzeń lub decyzji
lokalnej administracji rzÄ…dowej i samorzÄ…dowej.
Wiadomości
 Wymagania dotyczące ochrony środowiska zawarte w rozporządzeniach lub
decyzjach lokalnej administracji rzÄ…dowej i samorzÄ…dowej.
Cechy psychofizyczne
 Systematyczność.
14
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
 Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
 Nie zidentyfikowano.
POZIOM 3
Kwalifikacje ogólnozawodowe
Umiejętności
 Åšledzi informacje podawane przez administracjÄ™ rzÄ…dowÄ… i samorzÄ…dowÄ… w za-
kresie ochrony środowiska.
 Zapoznaje się ze zmianami prawa dotyczącego ochrony środowiska.
 Korzysta z aktów prawnych obowiązujących w kraju i UE, dotyczących ochro-
ny środowiska.
 Rozpoznaje zanieczyszczenia emitowane do środowiska.
Wiadomości
 Akty prawne z zakresu ochrony środowiska obowiązujące w kraju i UE.
 Internetowe z
ródła informacji organów rządowych oraz instytucji związanych
z ochroną środowiska.
 Bazy danych informacji o środowisku.
 Rodzaje i charakterystyka zanieczyszczeń środowiska.
Cechy psychofizyczne
 Samodzielność.
 Wytrwałość.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Planuje i wyznacza terminy prowadzenia pomiarów i badań środowiskowych
(K-1, K-2, K-3).
 Nadzoruje gospodarowanie odpadami niebezpiecznymi (K-2, K-3).
 Nawiązuje kontakty i współpracuje z firmami odbierającymi odpady (K-2, K-3).
 Analizuje i stosuje przepisy ochrony środowiska (K-1, K-2, K-3).
 Gromadzi i przetwarza dane z pomiarów stanu środowiska (K-1, K-2).
15
 Informuje o konieczności podjęcia działań w związku z przekroczeniem norm
dla zanieczyszczeń środowiska (K-1, K-2, K-3)
 Interpretuje wyniki badań zanieczyszczenia środowiska (K-1, K-2, K-3).
 Klasyfikuje odpady (K-1, K-2).
 Korzysta ze specjalistycznych programów komputerowych wspomagających
zarządzanie środowiskowe (K-2, K-3).
 Oblicza przewidywany poziom zanieczyszczenia powietrza, wód i gleby, stan
klimatu akustycznego oraz poziom promieniowania elektromagnetycznego
(K-2, K-4).
 Oblicza wysokość opłat za korzystanie ze środowiska (K-2).
 Ocenia skuteczność urządzeń chroniących środowisko (K-2, K-4).
 Ocenia stopień zanieczyszczenia środowiska (K-1, K-2, K-3).
 Opiniuje wniosek o wydanie pozwolenia na korzystanie ze środowiska (K-2,
K-3).
 Opracowuje wyniki emisji i jakości środowiska oraz interpretuje je w odniesie-
niu do obowiązujących standardów (K-1, K-2).
 Pisze instrukcje dotyczące zagadnień związanych z ochroną środowiska w za-
kładzie pracy (K-2, K-3).
 Poznaje nowe techniki z zakresu pomiaru parametrów środowiska (K-1).
 Prowadzi dokumentację dotyczącą opłat za korzystanie ze środowiska (K-2).
 Prowadzi dokumentację zgodnie z systemem organizacji zarządzania środowi-
skowego (K-1, K-2, K-3).
 Prowadzi ewidencję wytwarzanych odpadów oraz sposobów gospodarowania
wytworzonymi odpadami (K-1, K-2).
 Przekazuje informacje o stanie środowiska właściwym jednostkom organiza-
cyjnym (K-1, K-2, K-3).
 Przekazuje współpracownikom wiedzę prawną oraz informacje o zmianach
w prawie (K-2, K-3).
 Przygotowuje dokumentację oraz sporządza wnioski o wydanie/cofnięcie po-
zwolenia na korzystanie ze środowiska (K-2).
 Przygotowuje wnioski o wydanie decyzji administracyjnych w zakresie gospo-
darki odpadami (K-2).
 Sporządza i przedkłada informacje o stanie środowiska właściwym jednostkom
organizacyjnym (K-1, K-2).
 Sporządza raporty środowiskowe (K-1, K-2, K-4).
 Sporządza sprawozdania o stanie środowiska (K-1, K-2).
 Uczestniczy w usuwaniu skutków katastrof ekologicznych (K-1, K-2, K-3).
 Uzgadnia decyzje o wydanie pozwoleń na korzystanie ze środowiska (K-2, K-3).
 Wydaje opinie dotyczące spełniania norm jakości środowiska dla planowanych
inwestycji (K-4).
 Wykonuje obliczenia ilości powstających zanieczyszczeń/odpadów (K-2, K-4).
 Zdobywa uprawnienia i certyfikaty do wykonywania zadań zawodowych (K-1,
K-2, K-3).
 Kontroluje dokumentację związaną z użytkowaniem środowiska (K-2).
16
 Kontroluje i nadzoruje eksploatację urządzeń chroniących środowisko (K-2).
 Kontroluje ilości emitowanych zanieczyszczeń z wartościami określonymi
w pozwoleniu na korzystanie ze środowiska (K-2).
 Kontroluje procedury dotyczÄ…ce zapobiegania skutkom awarii (K-2, K-3).
 Kontroluje zgodność dokumentacji z aktualnymi aktami prawnymi dotyczącymi
ochrony środowiska (K-2, K-3).
Wiadomości
 Bazy danych o kursach i szkoleniach (K-1, K-2).
 Czynniki wpływające na poziom stężeń i rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń
(K-1, K-4).
 Dyrektywy UE dotyczące ochrony środowiska (K-3, K-4).
 Klasyfikacja odpadów (K-1, K-2).
 Metody obliczania poziomów emisji i imisji zanieczyszczeń (K-1,K-4).
 Metody eliminacji i ograniczania skażenia środowiska (K-3, K-4).
 Metody kształcenia i samokształcenia (K-1, K-2).
 Obowiązki przedsiębiorców w zakresie gospodarowania odpadami, opakowa-
niami i odpadami opakowaniowymi (K-2, K-3).
 Obowiązki przedsiębiorców w zakresie realizowania celów ochrony środowiska
(K-2, K-3).
 Ogólne zasady pomiarów zanieczyszczeń powietrza, wód i gleb (K-1, K-3).
 Pozwolenia zintegrowane (K-2, K-3).
 Procedury wydawania pozwoleń/zezwoleń i decyzji na korzystanie ze środowi-
ska (K-2, K-3).
 Procedury postępowania w przypadku przekroczenia dopuszczalnych norm
zanieczyszczeń (K-1, K-2, K-3).
 Procedury usuwania skutków awarii przemysłowych (K-1, K-2, K-3).
 Przepisy prawa dotyczÄ…ce gospodarki odpadami (K-2, K-3, K-4).
 Systemy zarządzania środowiskowego w zakładzie pracy (K-1, K-2, K-3).
 Technologie składowania odpadów i ich utylizacja (K-3, K-4).
 Transport odpadów niebezpiecznych (K-2, K-3).
 Wymogi prawne dotyczÄ…ce kwalifikacji zawodowych i uzyskiwania certyfika-
tów (K-1, K-2, K-3).
 Zasady gospodarki odpadami (K-2, K-3, K-4).
 Zasady i procedury naliczania opłat za korzystanie ze środowiska (K-2, K-3).
 Zasady prowadzenia gospodarki wodno-ściekowej (K-2, K-3, K-4).
 y
ródła zanieczyszczeń i procesy technologiczne związane z emisją zanieczysz-
czeń środowiska (K-3, K-4).
Cechy psychofizyczne
 Spostrzegawczość (K-1).
 Dobra pamięć (K-1, K-2).
 Podzielność uwagi (K-3).
17
 Koncentracja uwagi (K-1, K-2).
 Zdolność nawiązywania kontaktów (K-1, K-2, K-3).
 Zdolność podejmowania szybkich i trafnych decyzji (K-1, K-2, K-3).
 Dokładność (K-1, K-2).
 Gotowość do ustawicznego kształcenia się (K-1, K-2).
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 4
Kwalifikacje ogólnozawodowe
- Nie zidentyfikowano.
Kwalifikacje podstawowe dla zawodu
Umiejętności
 Organizuje i koordynuje monitoring środowiska (K-1, K-2, K-3).
 Określa zakres analiz i badań potrzebnych do oceny stanu środowiska (K-2,
K-3, K-4).
 Wyszukuje materiały oraz kompletuje dokumenty niezbędne do przygotowania
oceny wpływu przedsięwzięcia na środowisko (K-3, K-4).
 Analizuje zgodność planu i projektu z obowiązującymi aktami prawnymi (K-3,
K-4).
 Czyta dokumentacjÄ™ techniczno-technologicznÄ… (K-3, K-4).
 Dobiera i wskazuje odpowiednie metody eliminowania zagrożeń dla środowi-
ska (K-3, K-4).
 Dokonuje analizy porównawczej różnych opcji technologicznych i ekonomicz-
nych, realizujących cele polityki środowiskowej (K-2, K-4).
 Identyfikuje kierunki działań, dla których należy poprawić skuteczność systemu
zarządzania środowiskowego (K-2, K-3, K-4).
 Identyfikuje znaczące oddziaływania środowiskowe, rozpoznaje problemy śro-
dowiskowe oraz określa zakres dokumentacji wymaganej do uzyskania decyzji
związanych z ochroną środowiska (K-2, K-3, K-4).
 Inicjuje działania proekologiczne (K-2, K-4).
 Inicjuje działania przy usuwaniu skutków zanieczyszczenia środowiska i przy-
wracaniu środowiska do stanu naturalnego (K-3, K-4).
 Ocenia i interpretuje zmiany zachodzące w środowisku (K-2, K-4).
 Określa cele i zadania polityki środowiskowej (K-2, K-3, K-4).
18
 Opiniuje/weryfikuje projekty oraz dokumentacjÄ™ technicznÄ… z punktu widzenia
problematyki ochrony środowiska (K-4).
 Opracowuje harmonogram realizacji zadań określonych przez cele polityki śro-
dowiskowej (K-2, K-3).
 Opracowuje, modyfikuje sposób zagospodarowywania odpadów (K-3, K-4).
 Proponuje zmiany w przedsiębiorstwie zmniejszające niekorzystne oddziaływa-
nie na środowisko lub poprawiające stan środowiska (K-3, K-4).
 Prowadzi przegląd systemu zarządzania środowiskowego (K-3).
 Rekomenduje rozwiÄ…zania techniczno-organizacyjne zgodne z przepisami
o ochronie środowiska (K-2, K-3, K-4).
 Rozpoznaje możliwość wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska,
ocenia skutki poważnych awarii (K-3, K-4).
 Rozpoznaje związki przyczynowo-skutkowe przy analizowaniu problemów
zanieczyszczenia środowiska (K-3, K-4).
 Szkoli personel w zakresie wdrożonego systemu zarządzania środowiskowego
(K-2, K-3).
 Wdraża system zarządzania środowiskowego (K-1, K-2, K-3).
 Wydaje zalecenie dotyczące poprawy stanu środowiska (K-2, K-3, K-4).
 Wykonuje waloryzacjÄ™ przyrodniczÄ… (K-4).
 Koordynuje działania między działami zakładu w przypadku wystąpienia za-
grożenia środowiska lub awarii przemysłowej (K-2, K-3).
 Nadzoruje przestrzeganie procedur wynikających z systemu jakości oraz syste-
mu zarządzania środowiskowego (K-2, K-3).
Wiadomości
 Dokumenty z konferencji krajowych i zagranicznych dotyczące ochrony śro-
dowiska i skutków oddziaływania zanieczyszczeń na społeczeństwo (K-3, K-4).
 Metody analizy zagrożeń środowiska (K-3, K-4).
 Metody identyfikacji oddziaływań przedsięwzięcia na środowisko (K-3, K-4).
 Metody analizy kosztów i korzyści (K-3, K-4).
 Procedura sporządzania dokumentów planistycznych (K-3, K-4).
 Sposoby zapobiegania i zwalczania skutków awarii przemysłowej (K-1, K-3,
K-4).
 Systemy informatyczne wspomagające zarządzanie środowiskiem (K-2, K-3).
 Wiedza merytoryczna z zakresu analizowanego przedsięwzięcia (K-3, K-4).
 Wytyczne dotyczące sporządzania planów i programów ochrony środowiska
(K-3, K-4).
 Zasady i metody prowadzenia monitoringu środowiska (K-1, K-2, K-3).
 Zasady racjonalnego gospodarowania zasobami naturalnymi (K-3, K-4).
 Zasady zrównoważonego rozwoju (K-3, K-4).
 Polityka ekologiczna państwa oraz aspekty środowiskowe innych polityk (sek-
torowych, regionalnych itp.) (K-2, K-3, K-4).
 Zmiany i zagrożenia środowiska na skutek działalności człowieka (K-3, K-4).
19
Cechy psychofizyczne
 Wyobraz
nia i myślenie twórcze (K-3, K-4).
 A
atwość wypowiadania się w mowie i piśmie (K-3, K-4).
 Zdolności analityczne (K-1, K-3, K-4).
 Inicjatywność (K-3, K-4).
Kwalifikacje specjalistyczne dla zawodu
- Nie zidentyfikowano.
POZIOM 5
- Nie zidentyfikowano.
20