ar ec 2
Multimetr cęgowy, wykorzystując
do pomiaru pole magnetyczne Z KRAJU i ZE R
WIATA .............................. 4
wytwarzane dookoła przewodu
MIERNICTWO
z prądem umożliwia szybki
i bezpieczny pomiar prądu
ultimetr i pr ta ki c o e ......................... 8
bez rozwierania badanego obwodu.
O c lo kop po r c ne firm luke ............................... 14
Zamieszczamy obszerny przegląd
tych przyrządów
Z PRAKTYKI
................................................................... 8
Pilot ra io abe piec eniem fro m ......... 16
Pr et ornik napi cie pr .................................... 19
enerator telefonic n ......................................... 20
Nowe, zasilane bateryjnie
W ka nik c fro o c ujnika temperatur Pt .. 22
skopometry _ oscyloskopy
podręczne firmy Fluke _ mają
P
O
D
Z
E
S
P
O
Ł
Y
pasmo do 200 MHz i możliwoS
ć PODZESPOŁY
jednoczesnego, niezależnego
ADT macniac i uk a polar uj c
rejestrowania dwóch
o re tanc jn ch c ujnik temperatur ............ 25
przebiegów
14 .......................................................
RÓŻNE
i naro o e Tar i omputer po,2 .. 27
Można samemu zmontować
pilot radiowy
PORADNIK ELEKTRONIKA
z zabezpieczeniem
szyfrowym, którego
Silniki kroko e ....................................................... 28
nie uruchomi osoba
niepowołana.
ELEKTRONIKA W PRZEMYR
LE
.............................................. 16
I LABORATORIACH
Ra aro e c ujniki po iomu ................................. 30
PrzenoS
ne odtwarzacze CD
umożliwiają słuchanie muzyki z W niki konkur u i tec no no oroc ne o ....... 31
bardzo dobrą jakoS
cią dx
więku
Na ro la prenumerator .............................. 33
nie tylko w domu i na
Pr e l a nict ......................................... 35,36
wycieczce, ale także w samo-
chodzie. Przedstawiamy ich
możliwoS
ci i przegląd polskiego
rynku.
40 ............................................................
AKTUALNOR
CI .................................................. 39
NA RYNKU AV
Magnetowid systemu D-VHS
Pr eno ne o t ar ac e p t kompakto ch ....... 40
umożliwia cyfrowy zapis
Projektor 2 ......................................................... 43
do 49 godzin! Opisujemy
system D-VHS i magnetowid
HM-DR 10000 firmy JVC. POZNAJEMY SPRZĘT
49 o in api u c fro e o ................................. 46
......................................................46
olumn o niko e erii Pa cal firm Son ...... 48
DO DAYTON no a marka amocho o ch
multime i ......................................................... 50
Miniaturowe kolumny
OCENY UŻYTKOWNIKÓW
głoS
nikowe firmy Pascal to
O t ar ac D D 95 firm Philip ........................ 52
nowatorskie rozwiązanie kon-
O biornik tele i jn H latron
strukcyjne firmy Sony.
29Q 2IP .......................................................... 54
Zalecane są do kina
domowego w małych
SPIS R A ODAW W ................................. 56
mieszkaniach.
48 .........................................................
Na okładce: Reklama firmy Philips
ADRES REDAKCJI i WYDAWCY
RADIOELEKTRONIK Sp. z o.o.
ul. Filtrowa 77, lok. 51
02-032 Warszawa,
tel. [phone],
817-65-21, 875 06 48
fax: [phone]
http // .ra ioelektronik.pl
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
red. nacz. _ r in . icha Na acho ki
mn@ra ioelektronik.pl
z-ca red. nacz. m r in . er u tat
jj@ra ioelektronik.pl
sekr. red. m r in . aria Tronina,
mt@ra ioelektronik.pl
redaktorzy działów
m r in . aciej e c uk,
r in . er r r cho ic ,
u enia ru iń ka,
m r in . e ek Halicki,
r in . r tof ellonek,
in . anu u tat,
m r in . eon o obu ki,
in . aria opu niak,
m r in . e ar Ru nicki
Stali współpracownicy:
m r in . iro a ieroń,
m r in . r t na Pr ń ka
Laboratorium: m r in .
e ar Ru nicki cr@ra ioelektronik.pl
Dział reklamy Tere a Bu ka,
a Wi nie ka e @ra ioelektronik.pl
DTP m r in . r tof W r cki
Redaktor techniczny
Beata W o arc k b @ra ioelektronik.pl
Projekt graficzny acek O ta e ki
W p a ciciele t tu u
Ra ioelektronik Au io Hi I i eo
e eracja Sto ar eń Nauko o Technic n ch NOT
i Sto ar enie lektr k Pol kich
Art ku nie am ion ch nie racam .
a tr e am obie pra o kracania
i a iu tacji na e an ch art ku .
Opi ur eń i uk a elektronic n ch ora ich
u pra nień amie c one Ra ioelektroniku Au
W NASTĘPNYCH NUMERACH
io Hi i i eo mo b kor t ane c
nie o a n ch potr eb. W kor t anie ich o
inn ch cel , a c a o ia alno ci arobko
PRZYSTAWKI CĘGOWE
ej, ma a o autora opi u. Pr e ruk ca o ci
lub fra ment publikacji amie c an ch
URZĄDZENIA ZAPŁONOWE DO SILNIKA 4-CYLINDROWEGO
Ra ioelektroniku Au io Hi i i eo je t
o olon po u kaniu o Re akcji.
MIKROPROCESOROWY ZAMEK KODOWY
tr cj ni n i
i i In ci.
ZASILACZ STABILIZOWANY WIELONAPIĘCIOWY
NARĘCZNY CZĘSTOR
CIOMIERZ CYFROWY
Druk
DIODY, TYRYSTORY I TRIAKI R
REDNIEJ MOCY Z LAMINY
Winko ki Sp ka o.o.
ul. Okr ei 5, 4 92 Pi a
PRZEGLĄD RADIOODTWARZACZY SAMOCHODOWYCH
ena 5,9
WIDEOTELEFON W KOMPUTERZE
TELEWIZORY PROJEKCYJNE
op ri ht b Ra ioelektronik p. o.o.,
War a a, 2 r.
H
"
Z KRAJU i ZE R
WIATA
ZMINIATURYZOWANY MIERNIK GRUBOR
CI POWŁOK
Na ubiegłorocznej wystawie  Cło i granica
zaprezentowano oryginalny, miniaturowy
(fot.) gruboS
ciomierz do powłok QuaNix 1500,
produkt firmy Automation Dr. Nix GmbH K�ln.
GruboS
ciomierz zawiera niewymienną son-
dę, składającą się w rzeczywistoS
ci z dwóch
sond _ do metali żelaznych i nieżelaznych. To
umożliwia pomiar gruboS
ci wszystkich po-
z dwóch wyS
wietlaczy LCD. Każda zmierzo-
włok niemagnetycznych na stali i żelazie
oraz wszystkich powłok izolacyjnych na me- na wartoS
ć jest zapamiętywana. Za mierni-
talach nieżelaznych, bez jakichkolwiek usta- kiem nie ciągnie się przewód zasilania, bo za-
silanie pochodzi z wewnętrznej baterii alka-
MULTIPLEKSERY I2C
licznej 9 V. Ale przewód też bywa: istnieje
opcja z interfejsem RS-232C i oprogramowa-
Standard szyny I2C( n r- n r d r -
niem dla PC do wczytywania danych pod
), służącej do transmisji szeregowej, był
DOS/Win 3.11 lub Win 95/NT. Jest opcja
opracowany w firmie Philips i jest szeroko z pamięcią 3900 pomiarów i 1999 blokami pa-
mięciowymi. Zakres temperatur pomiaru wy-
rozpowszechniony w urządzeniach audio-wi-
nosi od 0oC do 60oC. Najmniejsza po-
deo, w telekomunikacji, a także w syste-
wierzchnia pomiaru to 10 x 10 mm2. Jak wy-
mach elektroniki przemysłowej. Firma Phi-
wień czy przełączeń. Zakres pomiarów wy- nika z parametrów, możliwoS
ci zastosowań
lips nadal pozostaje liderem w dziedzinie
mogą być prawie nieskończone, ale na wy-
nosi od 0 do 500 � m (5 mm) niezależnie od
opracowań i produkcji podzespołów do sy-
stawie podkreS
lano zwłaszcza jedną cieka-
podłoża, dokładnoS
ć pomiaru na zakresie
stemów w tym standardzie. Ostatnio firma
0,00 do 999 � m wynosi ą (1 � m + 2% warto- wą możliwoS
ć: wykrywanie przemalowywa-
wprowadziła na rynek nową rodzinę multi-
S
ci mierzonej). Miernik nie wymaga kalibra- nych samochodów, zarówno w normalnym,
plekserów I2C (fot.: Philips Semiconduc-
cji, automatycznie włącza się po umieszcze- prywatnym obrocie handlowym, jak i przy
tors) przeznaczonych do niezawodnego
sprawdzaniu samochodów kradzionych,
niu na mierzonej powierzchni _ wystarczy
którym nie tylko przebija się numery.
przełączania w zarządzaniu szynami i urzą- przyłożyć i odczytać wynik na jednym
dzeniami I2C.Układ PCA9540 jest dwuka-
nałowym multiplekserem bez przerwań, POLSKA WERSJA WINDOWS 2000
który może realizować przełączanie mię-
Polski oddział Microsoftu na spotkaniu przezna- S
ci. Windows 2000 Professional jest lepszy niż sy-
dzy dwoma urządzeniami lub szynami I2C.
czonym dla prasy pokazał po raz pierwszy pu- stemy operacyjne Windows 95, Windows 98
Układ PCA9542 zaS
jest multiplekserem i Windows NT Workstation 4.0 pracujące na
blicznie polska wersję beta pakietu Microsoft
dwukanałowym mającym trzy końcówki ad- Windows 2000 Server, pojawi się ona w sprze- komputerze z pamięcią o pojemnoS
ci 64 MB, na-
daży w kwietniu bieżącego roku. W grudniu ubie- tomiast Windows 2000 Server charakteryzuje
resowe, dzięki którym stosując osiem tych
się niezwykle atrakcyjnym wskax
nikiem cena /
głego roku skierowano do produkcji systemy
układów można przełączać do 16 urządzeń
operacyjne Microsoft Windows 2000 Professio- wydajnoS
ć. Windows 2000 Professional zwięk-
lub szyn I2C. Układ PCA9544 to multiple-
sza efektywnoS
ć pracy użytkowników z przedsię-
nal, Windows 2000 Server oraz Windows 2000
kser czterokanałowy służący do przełącza-
biorstw, dając im płynny dostęp do informacji  za-
Advanced Server. Premiera angielskiej wersji
nia do 32 urządzeń lub szyn. Dwa ostatnie
równo w sieci, jak i poza nią. Zapewnia obsługę
Windows na całym S
wiecie odbyła się 17 lutego.
z wymienionych układów są wyposażone
System ten ułatwia przedsiębiorstwom i instytu- laptopów i nowoczesnego sprzętu sieciowego, ta-
w kontrolę przerwań zapobiegającą zawie-
cjom rozpoczęcie działalnoS
ci w Internecie, udo- kiego jak cyfrowe łącza abonenckie (DSL), mo-
szeniu się systemu, gdy szyna generuje
stępniając im niezawodną, łatwą w administrowa- demy kablowe i urządzenia do transmisji bezprze-
wodowej, oraz obecnie używanych i nowych
przerwanie. Szczegółowe dane multiple- niu infrastrukturę, zoptymalizowaną pod kątem
obecnego i nowego sprzętu. Wyniki badań po- urządzeń peryferyjnych pracujących w standar-
kserów można znalex
ć w: www.philipslo-
dach USB i IEEE 1394 jak również urządzeń
równawczych dowodzą, że Microsoft Windows
gic.com/i2c. n
2000 przyniesie korzyS
ci w dziedzinie wydajno- komunikujących się na podczerwieni. r
wanie napięciowe oznacza zawsze, że moc
SUPERSZYBKI ZAWÓR
sterująca jest bardzo mała, i ta konstrukcja
Czy zawór może zamykać i otwierać się
nie odbiega od ogólnej reguły, bo zadziała-
w ciągu 100 � s? Tak, ale tylko wtedy, kiedy
nie wymaga prądu 0,3 mA przy napięciu
jest to zawór wykonany technikami elektro-
24 V (7 mW) i 0,9 mA przy 70 V. TrwałoS
ć no-
nicznymi, piezoelektryczny. Funkcję grzyb-
wej konstrukcji zaworu jest wręcz niesamo-
ka zaworu pełni tu monolityczna płytka ce-
wita _ obecnie wynosi ok. 1 miliarda (tak!) cy-
ramiczna o nazwie CMA ( r M -
kli roboczych. Druga strona medalu to jednak
r A r) ze zintegrowanymi w niej elek-
ograniczenie wielkoS
ci sterowanych prze-
trodami. Po przyłożeniu napięcia do odpo-
pływów, bo produkowane dotychczas za-
wiednio skonfigurowanych elektrod płytka
wory o oznaczeniu EExia11c T6 (fot.) wystę-
zgina się, otwierając przy tym lub zamykając
pują tylko w wersjach z otworem o S
rednicy
jedną lub więcej dysz. Istnieje też wersja
0,6 mm i 0,8 mm. Ale pomysł jest przedni
z regulacją ciągłą, gdzie otwarcie np. dyszy
i wydaje się tylko sprawą czasu, kiedy zawo-
powietrza jest proporcjonalne do przyłożone-
ry z CMA będą sterować np. wtryskiem pa-
go napięcia. Ta konstrukcja jest przezna-
liwa w samochodzie. Producentem tych za-
czona do sterowania przepływami powie-
worów jest brytyjska firma Asco Joucomatic
trza w układach pneumatycznych. Stero-
Ltd. (Skelmersdale, Lancs.).
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
Radioelektronika
Radioelektronika
można zaprenumerować również
(w cenie kioskowej) na okresy co najmniej kwartalne
w  RUCH S.A.
Wpłaty na prenumeratę krajową przyjmują:
_ jednostki kolportażowe  RUCH S.A. właS
ciwe dla miejsca zamieszkania
lub siedziby prenumeratora
_  RUCH S.A. Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy,
00-958 Warszawa, ul. Towarowa 28, konto PBK S.A. XIII Oddział
Warszawa 11101053-16551-2700-1-67.
Wpłaty na prenumeratę zagraniczną przyjmują:
 RUCH S.A. Oddział Krajowej Dystrybucji Prasy, konto jak wyżej.
Cena prenumeraty ze zleceniem dostawy za granicę jest o 100% wyższa od
krajowej. Dostawa odbywa się pocztą zwykłą w ramach opłaconej prenu-
meraty z wyjątkiem zlecenia dostawy pocztą lotniczą, której koszt w pełni
pokrywa zleceniodawca.
Na III kwartał 2000 roku prenumeratę w  RUCH-u należy zamówić do 5
czerwca.
w URZĘDACH POCZTOWYCH
Wpłaty na prenumeratę krajową przyjmują wszystkie urzędy pocztowe
oraz doręczyciele (na wsi i w miejscowoS
ciach, gdzie dostęp do urzędu
pocztowego jest utrudniony).
Na III kwartał 2000 roku prenumeratę należy zamówić do 31 maja.
WSPÓŁPRACA
W WALCE Z PIRACTWEM
Z inicjatywy Polskiej Izby Informatyki i Telekomunikacji odbyło się
spotkanie Rady Izby, Zarządu Stowarzyszenia Polski Rynek Opro-
gramowania  PRO oraz przedstawicieli Business Software Allian-
ce. Spotkanie to poS
więcono przygotowanej nowelizacji prawa au-
torskiego oraz omówieniu możliwoS
ci współpracy w dziedzinie
podwyższenia S
wiadomoS
ci społecznej co do zagrożeń związanych
z wysokim poziomem piractwa komputerowego w Polsce. Wszyst-
kie organizacje S
rodowiska informatycznego w Polsce są żywo za-
interesowane efektywnym wdrażaniem zapisów ustawy o ochronie
praw autorskich, szczególnie praw twórców i producentów oprogra-
mowania. W dyskusji o skali zjawiska użytkowania nielegalnego
oprogramowania w Polsce podkreS
lano koniecznoS
ć pełniejszej oce-
ny oraz postulowano rozszerzenie działań na rzecz wszystkich
producentów oprogramowania. Zgodzono się, aby zwiększać zasięg
promocji korzystania z legalnych pakietów oprogramowania, wspie-
rając zachowania pozytywne. Business Software Alliance (BSA) jest
międzynarodową grupą współdziałających ze sobą producentów
oprogramowania komputerowego. W Polsce, w ramach BSA aktyw-
nie działają: Adobe, Apple, Autodesk, Corel, IPS Computer Group,
Microsoft, Mirage, MKS i Symantec. Jednym z głównych celów
BSA, jest promocja legalnego oprogramowania, ukazywanie korzy-
S
ci płynących ze stosowania legalnych produktów oraz zagrożeń,
jakie rodzi korzystanie z oprogramowania nielegalnie skopiowane-
go. W 1998 r. wskax
nik piractwa w Polsce wynosił 61 %, oznacza-
ło to ponad 142 mln dolarów strat poniesionych przez budżet pań-
stwa, producentów i dystrybutorów. Poprzez kampanie informa-
cyjne BSA stara się także uS
wiadamiać, jakie straty ponosi budżet
naszego kraju w związku z nielegalnym kopiowaniem oprogramo-
wania. BSA nie ogranicza się do działalnoS
ci informacyjnej. Dzię-
ki intensywnym działaniom operacyjnym policji i informacjom płyną-
cym z telefonicznej Linii Antypirackiej, BSA może nie tylko monito-
rować sytuację na rynku oprogramowania, lecz również, występu-
jąc w imieniu pokrzywdzonych, inicjować i być stroną w postępowa-
niach karnych i cywilnych. r
A
A
A
A
T
T
T
T
A
A
A
A
R
R
R
R
E
E
E
E
M
M
M
M
U
U
U
U
N
N
N
N
E
E
E
E
R
R
R
R
P
P
P
P
H
%
Z KRAJU i ZE R
WIATA
BEZSTYKOWE CZUJNIKI PRĄDOWE PROGRAMOWALNE KODERY
FIRMY MICROCHIP
Do pomiaru dużych prądów przemiennych stosuje się prawie wyłącz-
nie czujniki bezstykowe, nakładane na przewód z prądem. Zasada jest
Firma Microchip wprowadza do produkcji nowe, programowalne,
taka sama, jak w miernikach cęgowych, ale przy stałych instalacjach
scalone kodery HCS365 i HCS370 ze zmiennym kodem KEE-
pomiarowych inne jest wykonanie. Przykładem może być nowa seria
LOQ. Kodery, przeznaczone do systemów zdalnego otwierania
LCS firmy Airpax (Cambridge, MD, USA). Czujniki są produkowane
drzwi samochodowych, zapewniają dużą elastycznoS
ć konfiguro-
w wersjach dla sieci jednofazowej i trójfazowej (rys. 1) jako konstruk-
wania przy jednoczeS
nie wysokim stopniu bezpieczeństwa. Wypo-
Rys. 1
sażono je po raz pierwszy w takie funkcje jak: format modulacji, sy-
0� 5 V ~
Faza 1
gnalizacja użytkownika typu LED, praca napięciowa oraz interfejsy
2.5 V= bez pobudzenia
do urządzeń radiowych z pętlą fazową PLL. Kodery, w których wy-
� P
�
Ucc
korzystuje się nową technikę Microchipa zmiennego kodu KEELOQ,
0� 5 V ~
wytwarzają za każdym razem unikatową sekwencję sygnałów, co
Przetwor-
Faza 2
2.5 V= bez pobudzenia
eliminuje zagrożenia powstające zwykle w wyniku zeskanowania jej
nik a/c
przez osobę niepożądaną. Układy scalone HCS365 i HCS370
0� 5 V ~
nadają się do-
Faza 3
skonale do ta-
2.5 V= bez pobudzenia
kich zastoso-
wań jak: samo-
Rys. 2
cje zamknięte, z wychodzącymi na zewnątrz
chodowe urzą-
przewodami pomiarowymi i zasilania zewnę-
dzenia alarmo-
trznego. W obudowie jest umieszczony prze-
we, systemy
twornik a/c z interfejsem do mikroprocesora.
ot wi er ani a
Przykład instalacji czujnika dla sieci trójfazowej
drzwi i bram
jest przedstawiony na rys. 2. Przemienne na-
garażowych,
pięcie wyjS
ciowe dla pełnej skali wynosi 5 V,
identyfikatory
bezprądowo na wyjS
ciu występuje 2,5 V=. Jak
elektroniczne
podaje firma, czujniki zachowują dokładnoS
ć
i inne. Układy
przy spadku prądu do 10% wartoS
ci znamio-
zawierają dwa
nowej i nie nasycają się przy dużych prądach.
kodery sterują-
Minimalny prąd pomiarowy czujnika jednora-
ce (umożliwia-
zowego wynosi 700 A.
jące sterowanie dwoma odbiornikami), liczniki synchroniczne oraz
interfejs przemysłowego standardu urządzeń radiowych z pętlą fa-
MIERNIK RLC FIRMY MOTECH
zową PLL. Układ HCS370 ma szeS
ć wejS
ć przycisków oraz wewnę-
Firma Motech, znana dotąd głównie z pro-
trzną przetwornicę DC/DC, układ HCS365 zaS
ma cztery wejS
cia
dukcji zasilaczy i testerów telekomunika-
przycisków. Oba pracują poprawnie w zakresie napięć 2,0� 5,5 V,
cyjnych, wprowadziła na rynek przenoS
ny
mają 15 funkcji użytkowych, oba też wytwarzają sygnał przesyła-
miernik RLC typu MT 4080A. Przyrząd ma
ny do odbiornika i informujący o stanie zużycia baterii zasilającej.
parametry oraz funkcje spotykane dotąd
Dostępne rodzaje modulacji to: PWM, VPWM, PPM i Manchester. Fir-
wyłącznie w miernikach stacjonarnych.
ma Microchip oferuje konstruktorom zestaw uruchomieniowy KEELOQ
Z podstawową dokładnoS
cią 0,3% mierzy
Evaluation Kit programator uniwersalny PRO MATE II Universal
impedancję od 1 m&! do 9999 M&! , induk-
Programmer. Nowe układy, produkowane w obudowach 8- i 14-koń-
cyjnoS
ć od 0,1 nH do 9999 H i pojemnoS
ć od
cówkowych, pojawią się na rynku już w marcu tego roku. r -
0,001 pF do 9999 F. Dzięki funkcji wyboru
b r d r j f r AMMA, f -22 - -
jednej z czterech częstotliwoS
ci pomiarowych
, - - .
(100 Hz, 120 Hz, 1 kHz i 100 kHz) oraz jed-
nego z trzech napięć pomiarowych (0,05 V,
100 kHz
0,25 V, 1 V) można otrzymać charakterystykę
częstotliwoS
ciową lub napięciową badanego
podzespołu, można też zmierzyć jego rezystancję wymuszając przepływ
prądu stałego (napięcie 1 V) lub równoważną rezystancję szeregową.
Standardowe wyS
wietlacze
Wyniki pomiaru są wyS
wietlane na dwurzędowym ekranie ciekłokrys-
1. Typ znakowy: 16 x 1� 40 x 4 znaków
talicznym o maksymalnym wskazaniu 2 x 9999. Wraz ze wskazy-
2. Typ graficzny 60 x 8� 640 x 480 punktów
wanym na wyS
wietlaczu głównym wynikiem pomiaru jednego z ww para-
3. Typ TAB: 160 x 160� 320 x 240 punktów
metrów, można uzyskać na wyS
wietlaczu pomocniczym wskazanie
dobroci, stratnoS
ci lub kąta stratnoS
ci (kąta fazowego). Uzupełnieniem
WyS
wietlacze według projektu klienta
powyższych funkcji przyrządu są: pomiar względny, dwie prędkoS
ci pomi-
aru (4,5 pom./s i 2,5 pom./s), kalibracja przy rozwartych lub zwartych gni-
NOWOCZESNE TECHNOLOGIE:
azdach pomiarowych oraz opcjonalne złącze optycznego interfejsu
COF, COB, TAB, PANELE DOTYKOWE
szeregowego IrDA. Przyrząd jest dostarczany wraz z dwoma akumu-
Certyfikat ISO 9002
latorami Ni-MH (typu R6) oraz z zasilaczem przeznaczonym do ich
ładowania. Przyrząd może też być zasilany typowymi bateriami R6.
Producent przyrządu oferuje, jako wyposażenie dodatkowe, bogaty
tel./fax [phone],
zestaw akcesoriów, w tym sondy do testowania elementów SMD oraz 663-98-87
01-772 Warszawa,
e-mail: [e-mail]
głowice do pomiaru 4-przewodowego. r b r rn j
www.gamma.pl
ul. Sady Żoliborskie 13A
f r L b d, . -22 42- - , f . -22 42- -2 .
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
H
&
MIERNICTWO
Klasyczny pomiar prądu
wymaga rozwarcia
MULTIMETRY
badanego obwodu,
aby w powstałą przerwę
włączyć szeregowo
i PRZYSTAWKI
amperomierz. Jest to
metoda często bardzo
CĘGOWE (1)
kłopotliwa w realizacji,
a czasem praktycznie
T. Halla występuje w płytce półprzewodnikowej toS
ci rzeczywistej równą +11%, jeszcze więk-
wręcz niewykonalna.
(nazywanej hallotronem), do której są dołączo- szą różnicę (_29%) wskaże miernik wartoS
ci
ne po dwie elektrody prądowe i napięciowe szczytowej. Różnice te będą się tym bardziej
Multimetr cęgowy,
(rys. 2). JeS
li przez tak wykonany element, zwiększać, im bardziej kształt mierzonego
wykorzystując
umieszczony w polu magnetycznym, wymusi przebiegu będzie się różnił od sinusoidy. Naj-
do pomiaru pole
się przepływ prądu elektrycznego, to na elek- większym błędem będzie zatem obarczony
trony w płytce zacznie działać siła Lorenza, po- pomiar sygnału impulsowego, przy którym
magnetyczne
wodując odchylenie ich toru, a między elektro- różnica może wynieS
ć nawet ok. 80% (przy po-
wytwarzane dookoła
miarze miernikiem wartoS
ci szczytowej).
dami napięciowymi płytki powstanie napięcie
przewodu z prądem
Parametrem, który wskazuje w jakim stopniu
(tzw. napięcie Halla). Im większy będzie prąd
płynący przez płytkę, tym większe będzie od- dany przebieg różni się od sinusoidalnego,
umożliwia pomiar
jest współczynnik szczytu ( r f r) ozna-
chylenie i tym większe napięcie. Mierząc zatem
 bezinwazyjny , szybki
napięcie Halla można okreS
lić prąd i to za- czany skrótem CF, który jest stosunkiem war-
i bezpieczny dla toS
ci szczytowej przebiegu do jego wartoS
ci
równo stały, jak i przemienny.
skutecznej. Dla przebiegu nie zniekształcone-
użytkownika.
go, tj. idealnie sinusoidalnego, współczynnik
Miernik cęgowy prądu
CF wynosi 1,44, dla przebiegu prostokątnego
z hallotronem
becnie są wytwa-
zaS
już 1,0, a dla trójkątnego 1,73. Niektóre
rzane mierniki cę-
Obwód magnetyczny jest formowany przez
przyrządy cęgowe umożliwiają pomiar tego
gowe przeznaczo-
dwie połówki cęgów (rys. 3). W ich szczelinie,
współczynnika.
ne albo wyłącznie
zawierającej hallotron koncentruje się pole
Posiadanie funkcji pomiaru napięcia i prądu
do pomiaru prądów
magnetyczne wytwarzane przez przewodnik z
stałego oraz r MS S
wiadczy o wyższej kla-
przemiennych, albo
prądem. Przez hallotron przepływa pewien
sie miernika, a tym samym o jego cenie. Przy
umożliwiające po-
stały prąd pomocniczy, pominięty na rys. 3
pomiarze w trybie r MS bardzo ważne
ź miar zarówno prą-
dla jasnoS
ci rysunku, a na rys. 2 oznaczony ja- jest pasmo przenoszenia; powinno ono być jak
dów stałych, jak i przemiennych. WS
ród nich
ko Iconst. Kształt cęgów powinien być tak zapro- najszersze.
osobną grupę stanowią mierniki służące do po-
jektowany, aby położenie znajdującego się w
miarów: prądów upływów (tj. prądów prze-
nim przewodnika z prądem nie miało istotne- Pomiar prądów dużych
miennych o niewielkich wartoS
ciach, rzędu
go wpływu na dokładnoS
ć pomiaru. Nie bez
i małych
nawet kilku miliamperów), stosunkowo nie-
znaczenia jest też minimalizacja szczątkowe-
wielkich prądów stałych (mniejszych niż 200 A)
MożliwoS
ć pomiaru dużych prądów (obecnie
go magnetyzmu, która w tańszych wykona-
a także cęgowe mierniki mocy. Jeszcze inną
produkowane przyrządy cęgowe mierzą prądy
niach mierników cęgowych wymaga praco-
grupę przyrządów stanowią przystawki
nawet do ok. 3000 A, a przystawki do 6000 A)
chłonnego zerowania pokrętłem, a w nowo-
cęgowe.
nie jest w zasadzie wyznacznikiem ceny przy-
czeS
niejszych konstrukcjach _ tylko naciS
nięcia
rządu. O wiele trudniej zapewnić pomiar ma-
przycisku. Obwód magnetyczny cęgów i współ-
Sposób pomiaru prądu
łych prądów stałych (szczególnie potrzebny
pracujące z nim układy elektroniczne powinny
przemiennego i stałego elektrykom samochodowym, instalatorom sa-
być tak zaprojektowane, aby pola magnetycz-
mochodowych urządzeń alarmowych). Przy
ne, pochodzące od innych przewodników znaj-
Pierwszy miernik cęgowy pojawił się w 1934
pomiarze małych prądów stałych (mniejszych
dujących się na zewnątrz cęgów, nie miały
roku. Wyprodukowała go francuska firma
wpływu na wskazania miernika.
Chauvin Arnoux. Wykorzystano w nim zjawi-
sko indukcji magnetycznej, a cęgi zaciS
nięte
Pomiar prądów
dookoła przewodu zawierały uzwojenie wtór-
odkształconych (true RMS)
ne transformatora (rys.1), w którym induko-
wał się mierzony prąd. Niestety metoda ta
Nowoczesne mierniki prądów i napięć prze-
(stosowana i dziS
) umożliwiała wyłącznie po-
miennych mogą mierzyć wartoS
ć S
rednią,
Rys. 1.
miar prądu przemiennego. Pomiar prądu sta-
szczytową lub skuteczną, tzw. r MS (czy-
Zasada
łego był niemożliwy.
li prawdziwą wartoS
ć skuteczną). Przy pomia-
pomiaru
Przełomem w  bezinwazyjnych pomiarach
rze nie zniekształconych sygnałów sinusoi-
prądu
prądu było pojawienie się w 1982 roku pierw-
dalnych, nie ma znaczenia, jaką wartoS
ć przy-
przemien-
szego miernika cęgowego do pomiarów prą-
rząd mierzy. Jednak, gdy sygnał odbiega nego
dów przemiennych i stałych, wykorzystujące-
miernikiem
kształtem od sinusoidy, różnice we wskaza-
cęgowym
go zjawisko Halla.
niach przyrządów są znaczne. Miernik mierzą- Iconst
Zjawisko odkryte w 1879 roku przez Edwarda
cy wartoS
ć S
rednią wykaże odchyłkę od war-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
'
niż ok. 60 A), ze względu na ograniczenia timetrach cęgowych jest spotykana bardzo
konstrukcyjne, wewnętrzna S
rednica cęgów rzadko. Umożliwia ona, po przesłaniu wyników
Iconst
musi być odpowiednio mała (nawet ok. do komputera ( w trybie  on line lub po zakoń-
10 mm), co wyklucza możliwoS
ci pomiaru w czeniu pracy), obróbkę tych danych z wykorzy-
przewodach o dużych S
rednicach. Będący no- staniem fabrycznego oprogramowania i typo-
woS
cią na rynku, multimetr cęgowy 3285 ja- wego arkusza kalkulacyjnego lub edytora te-
pońskiej firmy HIOKI może mierzyć prądy sta- kstu, archiwizację ich (na twardym dysku lub
Rys. 2. Zjawisko Halla
łe na zakresach 200 i 20 A, z rozdzielczoS
cią dyskietkach) oraz drukowanie.
odpowiednio równą 0,1 i 0,01 A. Oprócz tzw. wyjS
ć cyfrowych, niektóre multime-
lyst 2050 oraz wprowadzony na rynek w ze- try cęgowe mają wyjS
cia analogowe, służące
Pomiar sygnałów
szłym roku Analyst 2060 firmy LEM są wypo- do współpracy z rejestratorem. Takie wyjS
cia
przemiennych na tle mają multimetry cęgowe 3283, 3284 i 3285
sażone w duży ekran ciekłokrystaliczny, przy
składowej stałej produkcji firmy HIOKI. Dzięki temu można re-
czym ten ostatni multimetr może wyS
wietlać
jednoczeS
nie, w pięciu rzędach, wyniki po- jestrować fluktuacje prądu, napięcia i często-
Ważną funkcją uzupełniającą jest pomiar zło-
miarów wybranych pięciu parametrów. Po- tliwoS
ci (w zakresie od 0 do 20 kHz), a także
żonych sygnałów, tj. przemiennych na tle skła-
przeprowadzać analizę harmonicznych.
nadto użytkownik przyrządu może w każdej
dowej stałej. Przy pomiarze takiego sygnału
DoS
ć ciekawe rozwiązanie problemu transmi-
chwili włączyć tryb pracy oscyloskopu, w
miernikiem konwencjonalnym powstanie
którym wyniki kolejnych pomiarów będą przed- sji danych oferuje w swoich multimetrach firma
znaczny błąd. Niektóre nowoczesne mierniki
Metrix. Dostarcza ona, na życzenie, przystaw-
stawiane w funkcji czasu (w postaci krzywej)
cęgowe, a nie jest ich wcale tak dużo, umoż-
ki z wyjS
ciem analogowym lub RS-232C umie-
lub tryb pracy monitora.
liwiają pomiar takich sygnałów i to jeszcze w
szczane w miejscu pokrywki pojemnika na
połączeniu z funkcją r MS.
baterie zasilające przyrząd. Przystawka taka,
Szczytowe osiągnięcia
wspomagana specjalnym oprogramowaniem
w dziedzinie pomiarów
Dodatkowe funkcje
cęgowych (do wersji z interfejsem RS-232C) umożliwia
multimetrów cęgowych
przemianę multimetru w prawdziwą stację
Wspomniane wyżej, należące do szczytowych
zbierania danych. Ma on wtedy nie tylko pa-
Stały postęp w produkcji układów scalonych,
osiągnięć w dziedzinie pomiarów cęgowych,
mięć 512 danych pomiarowych (z możliwoS
cią
pojawienie się układów specjalizowanych,
 kombajny pomiarowe Analyst 2050 i 2060
programowania prędkoS
ci rejestracji), transmi-
a szczególnie mikroprocesorów, spowodowa-
umożliwiają wykrywanie anomalii i identyfika-
sję przez interfejs szeregowy, lecz również
ło, że mierniki cęgowe przeobraziły się w mul-
timetry, umożliwiające już pomiar nie tylko prą-
du czy napięcia, lecz również rezystancji (uzu-
pełniony pomiarem ciągłoS
ci obwodu z sy-
gnalizacją akustyczną oraz testowaniem dio-
UH
dy), pojemnoS
ci, częstotliwoS
ci i temperatury.
Wbrew pozorom liczba tych funkcji ma tylko
niewielki wpływ na cenę samego przyrządu.
WyjS
cie
analogowe
Pomiar mocy
Pasmo od 0 do 5 kHz
Stosunkowo niedawno pojawiły się multimetry
cęgowe z funkcją pomiaru mocy.
Grupa tych stosunkowo drogich przyrządów
stale się powiększa _ na rynku pojawiają się
Prąd mierzony WyjS
cie napięciowe
DC
coraz to nowe modele wyposażone w coraz to
nowe funkcje tego rodzaju. Umożliwiają one już
Rys. 3. Uproszczony schemat blokowy miernika cęgowego
nie tylko pomiar mocy czynnej, lecz również
mocy biernej i pozornej, współczynnika mocy
cję x
ródeł zakłóceń sieci. Wyposażono je w możliwoS
ć zbierania danych jednoczeS
nie z
(w tym również w sieciach trójfazowych ze
tryb pracy r d n d n r czterech cęgów (co jest szczególnie przydat-
zrównoważonym obciążeniem), energii (funk-
( L n ), w którym mogą przez 24 go- ne przy pomiarach w sieciach trójfazowych)
cje te wymagają jednoczesnego pomiaru: prą-
dziny zbierać wyniki pomiarów (do pięciu pa- oraz funkcję zdalnej konfiguracji i regulacji
du _ cęgami i napięcia z wykorzystaniem
rametrów jednoczeS
nie, w założonym cza- (przyrządu) z klawiatury komputera. Przystaw-
gniazd pomiarowych), a ponadto całkowitych
sie), a następnie, po zakończeniu pracy, wy- ki w wyjS
ciem analogowym umożliwiają wysy-
zniekształceń harmonicznych z analizą harmo-
S
wietlać je w postaci tablicy na ekranie multi- łanie danych w dwóch trybach o różnych szyb-
nicznych włącznie.
metru lub przesłać do komputera za poS
rednic- koS
ciach odS
wieżania.
twem interfejsu RS-232C. Multimetry mogą
WyS
wietlacze
również na bieżąco przesyłać dane do kompu- Inne tendencje w konstrukcji
Do wskazywania tak wielu danych pomiaro-
tera. Jeszcze większe możliwoS
ci niż Analyst
multimetrów cęgowych
wych nie wystarczają już zwykłe cyfrowe wy-
2050 ma Analyst 2060, dokonujący analizy
S
wietlacze ciekłokrystaliczne, uzupełnione w Postęp w konstrukcji multimetrów cęgowych
harmonicznych i wyS
wietlający na ekranie jej
droższych modelach o analogowy bargraf, zmierza też w kierunku zmniejszenia ich rozmia-
wyniki w postaci wykresu słupkowego.
który dzięki szybkoS
ci działania, dużo większej rów oraz masy, a także zwiększenia bezpie-
od wskax
nika cyfrowego, zastępuje wskazów- czeństwa obsługi. Przykładem tych dążeń jest
Współpraca z komputerem
kę wskax
nika analogowego oraz o podS
wietle-
multimetr cęgowy 3280 produkcji firmy HIOKI,
nie (umożliwiające odczyt przy słabym oS
wie- Współpraca z komputerem, doS
ć powszech- o gruboS
ci zaledwie 16 mm i masie
tleniu lub jego braku). Multimetry cęgowe Ana- na w konwencjonalnych multimetrach, w mul- 100 g. Cęgi multimetru mają unikatową konstruk-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
APPA 36R
APPA 39MR
CHY 99
DCM2000P
CIE 2606
ECT-689
FLUKE 33
T5-1000
HIOKI 3284
HIOKI 3283
Analyst 2050
LH 1050
MIC2090W
MX 240
SCDT-200
YF-8030A
cję _ są pozbawione elementów metalowych. Nie mierzy on prądu sta-
łego, a więc nie ma potrzeby stosowania hallotronu. Obie połówki cęgów
zawierają tylko po jednej specjalnie nawiniętej powietrznej cewce. Dzię-
ki temu przyrząd jest lekki, wąskie cęgi umożliwiają łatwe wsunięcie ich
między przewody wiązki, a brak elementów metalowych redukuje nie-
bezpieczeństwo porażenia użytkownika przy nieostrożnym obchodze-
niu się z przyrządem.
Wyrazem dążeń konstruktorów mierników cęgowych, starających się
aby pomiar uczynić jak najbardziej bezpiecznym, są dwa mierniki cę-
gowe firmy Fluke: T5-600 i T5-1000. Firma ta opracowała nową tech-
M
nikę o nazwie nJ . Cęgi mierników wykonanych tą techniką
są nieruchome i nie zamykają się. Między dwiema połówkami cęgów
istnieje stały przeS
wit umożliwiający wsunięcie między nie przewodu
z mierzonym prądem. Ze względu na stosunkowo niewielką dokład-
noS
ć pomiaru, przyrządy te zostały zaliczone przez firmę Fluke do gru-
py testerów elektrycznych. Multimetr cęgowy A7, o podobnej kon-
strukcji, opracowała też firma Appa.
Pomiar prądu przemiennego w przewodach wielożyłowych wymaga
uprzedniego rozdzielenia żył, co jest operacją doS
ć niewygodną, a cza-
sem wręcz niemożliwą do wykonania. Nieocenioną pomocą w takich
sytuacjach jest mikroprocesorowy przyrząd cęgowy MX120 produko-
wany od niedawna przez firmę Metrix. Wystarczy tylko zacisnąć cęgi
dookoła przewodu z mierzonym prądem i wybrać typ przewodu: dwu-
żyłowy lub trójżyłowy o przekroju kołowym, płaski dwużyłowy z żyłą
ochronną, płaski trójżyłowy lub dwużyłowy. Przyrząd może zmierzyć
prąd przemienny, w przewodzie dwu- i trójżyłowym, do 40 A (z dokład-
noS
cią ą 5 % w przypadku przewodu płaskiego) oraz do 200 A (z do-
kładnoS
cią ą 2%) w przewodzie jednożyłowym. RozwartoS
ć cęgów
miernika wynosi 25,4 mm.
Przyrząd o takich samym funkcjach i parametrach, o nazwie
FlexiClamp 200 oferuje też firma AVO.
Parametry multimetrów cęgowych zestawiono w tablicy.
Leszek Halicki
H
"
MIERNICTWO
Oscyloskopy podręczne,
OS Y OS OPY
znane pod firmową
nazwą skopometrów,
PODR N
są od dawna jedną ze
specjalnoS
ci firmy Fluke.
IR Y U
becnie firma ofe
ruje no eri
t ch pr r r ec i te o. Anali a mo e b kon
luke 9 ana o ra u lub p niej na pr ebie u a
r . . S to reje tro an m.
tr po r c ne, W tkie tr kopometr po a one
a ilane bater j multimetr, pomiarem r ec i tej ar
nie o c lo kop to ci kutec nej o kali o 5 lic eń,
Rys. 1 Skopometr Fluke 199
o pa mie o 2 H i bko ci pr bko automat c n m oborem akre u.
ania c a ie r ec i t m o 2,5 S/
Zestawienie parametrów oscyloskopów podręcznych serii Fluke 190
o kona e nar ie la in nier , kt r
potr ebuj okiej kla o c lo kopu o
prac arunkach tereno ch. Do tej e
rii nale tr kopometr luke 92, 9
i 99. Ich parametr e ta iono tablic .
O c lo kop ukana o e, ka ma
a ej cia i a pr et orniki analo o
o c fro e. D i ki temu mo na je noc e
nie nie ale nie pr bko a i reje tro a
a pr ebie i. W pami ci mo na api a o
2 5 punkt ba ane o pr ebie u tr
bie prac S rd-r , a punkt
k m tr bie o c lo kopo m. o na
ch t a i reje tro a ca e pr ebie i,
a tak e np. impul ro rucho e, a ilac
be pr er o ch i ilnik .
unkcja umo li ia o l anie
naj robniej ch c e pr ebie u.
O c lo kop ch tuje pilki o eroko ci
ju o 5 n .
a u tko nik o c lo kopu ie, jak ir
Oscyloskopowe pomiary automatyczne w skopometrach serii 190
tuj ce je t kr tkie i nietr a e poja ienie i
intere uj ce o, niet po e o pr ebie u
napi cie ta e, mienne pra i a arto kutec na , mienne ta e, arto ci c
ia c ce o np. o pr c nie u ko e
to e mak malna, minimalna, c t c t
nia ba ane o uk a u. Obra bko nika
c totli o
i bar o tru no o nie o po r ci . W oma
eroko ci i p c nniki pe nienia impul o atnich i ujemn ch
ian ch kopometrach nie ma te o proble
pr ta , mienn , ta mienn
mu. Pr r apami tuj kolejn ch
moc c nna, bierna, p c nnik moc
a arto ci ekran , kt re mo em potem
fa a
o o
kolejno o l a obra po obra ie r .2
temperatura i
O c lo kop maj iele r n ch mo li o
ec bele B , Bm la 5 &! i &!
ci alania. Pr c at e o, automa
t c ne o alania funkcj nn - nd-
, je t kilka tr b alania r c ne
a n , po ietlan ekran ciek okr talic
o op nieniem, na em i jn m, re
n aje ra n obra e tkich a
ulo an eroko ci impul u . a ko icie
runkach o ietlenio ch.
i olo ane ej cie alania e n tr
Skopometr erii 9 maj letni a
ne o tr ecie ej cie je t pr e nac one
rancj .
nie o nchroni acji o on ch pr e
n
bie c a o ch.
Do anali pr ebie kopometr erii
d n n r d j f r r -
9 maj 24 automat c ne proce ur po
n In r n S r . - r d -
Rys. 2. Przeglądanie kolejnych ekranów
miaro e, nac niki, oom i e ar c a u
f r .
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
H
$
Z PRAKTYKI
Zapotrzebowanie na
układy zdalnego sterowania PILOT RADIOWY
jest duże, ponieważ
spełniają one wiele
Z ZABEZPIECZENIEM
pożytecznych funkcji.
Ta konstrukcja, oparta na
popularnych  scalakach
SZYFROWYM
MC145026 i MC145028,
9
stanowi rozsądny 9 8 . ic ba ta okre la naj i k
mo li lic b na ajnik pracuj c ch be ko
kompromis między
li jnie obok iebie i kor tuj c ch to amo
poziomem bezpieczeństwa
me ium tran mi jne np. t am c totli
o ra io i tak am pr ko tran mi ji
a ceną. Te układy
nac on pr e element RS, , RT .
T
scalone są stosowane
D ia anie ko era 45 2 pole a na t m, e
m.in. przez przemysł tanie ni kim na linii T uk a enero u
je na j ciu DOUT lic b trinarn api ie
motoryzacyjny
tr jko m u ta ion na liniach A � A9 i c
do produkcji immobilizerów,
ni to c klic nie pr e ca c a tr ania na
ia a pro to kie na je o ej ciu ukrot
końc ce T tanu ni kie o. Po o taje ju t l
co oznacza, że można
nie poja i i tran mi ja o po ia aj ca ok a
ko pr e a ten na o o biornika a pomo
mieć do nich zaufanie.
nie ie i ciu bitom u ta ion m na liniach
c linii 2 pr e o o ej, toru po c er ieni,
A � A9, c a na j ciu T poja ia i
ultra i k , albo ro ra io .
im o nie o atni impul , kt r mienia tan pr er utni
W na m ro i aniu, jako me ium tran mi
ieniu o uk a ka bi tabilne o, uk a em calon m US2
jne kor tujem pa mo ra io e
alne o i pr e c a pr eka nik P .
H . W j cie ko era DOUT po c one
t er o ani a
je t i c pro t m eneratorem .c ., rea
o be piec eń
li o an m tran torem T . Tr mer Montaż układu
t ie, bo tr e
umo li ia ok a ne u ta ienie c totli o
ba mie ia Uk a montujem na ch p tkach ruko a
ci eneratora na H i t m am m e
omo , e n ch r . , 4 acho aniem o lnie na
trojenie uk a u o biornikiem. a uk a
ka m temie te o ro aju i tnieje na n ch a a . Pami tajm o acho aniu a ci
na ajnika bu o an je t na nie ielkiej p t
pr k a , r ko uruchomienia o pr e o o e o kierunku luto ania t ch element ,
ce ruko anej pr e i ianej o umie c enia
b niepo o an . Nie ma to a ne o nac e kt re te o ma aj io , tran tor , uk a
obu o ie 2. Do a ilania na ajnika
nia, je li alne tero anie ma u o a calon ch, kon en ator elektrolit c
u miniaturo a bateria 2 , np. 2 A.
palania iat a pokoju, ale b ie i totne, n ch ora mo u u ra io e o. Po c a mon
o biorc a tacjonarna ur enia
echcem kor ta je o ot ierania ta u uk a calon ch nale pr etr e a
r . 2 k a a i mo u u o biornika ra io
amocho u c ara u. Ta kon trukcja oferu proce ur ant elektro tat c n ch la ob o
e o H , be po re nio nim p
je mak imum mo li o ci ojej kate orii ce OS. Pr ob a aniu p tki na ajnika
pracuj ce o eko era US 45 28 ora
no ej i technolo ic nej. nale kontrolo a oko luto ania
pr er utnika bi tabilne o US2 D4 i uk a
element tak, ab nie ielk obu o pilota
u kona c e o pr eka nika . Deko er
Opis układu
Numery wyprowadzeń adresowych kodera i dekodera
R eniem tej kon trukcji a pecjali o a
Numer bitu A A2 A A4 A5 A A A8 A9
ne uk a calone pr e nac one o tran mi
ji ere o ej ko er na ajnik 45 2
W pro a enie 45 2 2 4 5 9
ora eko er o biornik 45 28. o er
W pro a enie 45 28 2 4 5 5 4 2
US 45 2 r . ma ie i tr j tano
ch ej a re o ch A � A9 , na kt r ch
u tko nik u ta ia o olne 9 bito e o o
tr j tano e, ej cie trobuj ce tran mi j
T , akt o ane tanem ni kim ora j
cie ere o e DOUT o pro a ania
an ch a ci lej o pro a ania u ta io
ne o a re u . Opr c te o uk a ma pro
a enia RS, , RT o element e
T
n tr n ch R u talaj c ch pr ko tran
mi ji. ako o anie ej tr j tano ch pole
a na o c eniu ka e o nich b o
plu a a ilania , b o minu a
DD
, b na po o ta ieniu be po c enia.
SS
Ponie a o u ta ienia je t 9 nie ale n ch
bit , c na lic ba kombinacji ko u to
Rys. 1. Schemat nadajnika
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
 %
Ustawienie kodu
e t to c nno pro ta, lec ma aj ca
taranno ci. Uk a b ie bo iem pra i o o
praco a po arunkiem, e na ajniku
i o biorniku u ta im ten am ko . Dla unik
ni cia pom ki robim to kolejno bit po bicie,
r nole le na obu p tkach. Najpier u ta
im bit A o po ia a mu pro a enie
na ajnika 45 2 i pro a enie
o biornika 45 28 patr tablica. am
tr mo li o ci pro a enia te c m
plu em a ilania, minu em lub nie c
m nic m. W bieram t kombinacj , kt r
chcem , t le t lko, e mu im ec o a
i na to amo, ar no na ajniku
i o biorniku. Dla u at ienia pr tkich
Rys. 2. Schemat odbiornika i układu wykonawczego
pro a eniach a re o ch ko era i e
U a a. Uk a calone RR o biornik H nie po echnie o t pne.
ko era popro a one cie ki plu em
M n j f r rr B, . f . -22 22
jaki minu em . at o je i ent fiko a ,
te pier e c i pro a enia
mi uk a 45 2 8 , a te ru ie
k iecio . Na ajnik o alam o anten
mo na b o p niej at o amkn . Pr e
pro a eniami 8. u ta im ju bit
o biornika na ok. 5 cent metr i c am
luto aniem tran tora .c . na ajnika T
A , abieram i a bit A2. R nie tu ma
a ilanie. Tera naci kaj c pr ci k nie c
nale pra i je o ro k a pro a eń
m tr mo li o ci obo ne o boru i mu
ciej, ni 2 ra na ekun i pokr caj c tr
na r unku i luto a o e a ci
im ec o a i na to amo na ajniku
mer , u i ujem e troi na ajnik tak, ab
po b.
i o biorniku. W ten po b kolejno u ta iam
na t po a o pr e c anie pr eka nika po
W o biorniku pr e i iano miej ce o c e
tkie 9 bit .
ka m naci ni ciu pr ci ku.
nia anten ANT . Po inni m pr luto a
Po ako o aniu na ajnika i o biornika obie
UWA A. Tr mer pr e trajam ma mi kroka
tam ka a ek pr e o u i olo ane o u o ci
p tki pono nie montujem obu o ach
mi po ka m pr e trojeniu o alam o
kilkuna tu cent metr .
i pra am ia anie. e li pra i o o c
nie o rubokr t i opiero te naci kam
Uk a po pra i o m monto aniu p tek
li je nako o na obu p tkach u ta ili m ko
pr ci k. e li e troim ju uk a ma ej
umie c am t mc a o o obu o ach
, ur enie po inno po rotem pra i
o le o ci, c a nale cora bar iej o
i pr t pujem o pr ete to ania i trojenia.
o o ia a .
ala na ajnik o o biornika i u i o a o
troi tr mer tak, ab utr ma tran mi j .
Uruchomienie
Strojenie mo na akońc , pra i o
Poziom bezpieczeństwa
a tran mi ja na t puje na o le o 5
Pr oto ujem a ilanie la na ajnika b
m na olnej pr e tr eni . Po t ch c nno Pr e po j ciem ec ji o konkretn m a to
ie to bateria 2 , la o biornika a ilac
ciach obie p tki mu im je c e j o aniu uk a u np. o ot ierania bram a
niekoniec nie tabili o an 2 D o
obu , koniec ne je t a fro a ra u nale i po u a po iom abe
ajno ci minimum mA. Do konale na a
nie na ajnika i o biornika. piec enia pr e niepo an m a ia aniem.
je i nie ielki a ilac inte ro an t c
a
a
Rys. 3. Płytki drukowane (skala 1:1)
a na ajnik, b o biornik
Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na płytkach
a na ajnik, b o biornik
b
b
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
H
&
Z PRAKTYKI
Ro a m kr tko tr pr pa ki. R ko potkania i ch pilot i en
tanie pr e c pr eka nik na e o
Ryzyko przełączenia wywołanego przy- t c n m ko em je t i k e u ch a lo
o biornika c a ie o kilku minut o kilku
padkowym sygnałem zakłócającym. Oc meracjach.
ie i ciu o in.
i cie uk a na tale o biera pr pa ko Zabezpieczenie przed celowym przełama-
e na ra io e, a c a, e pa mo niem kodu przez osobę niepowołaną. S
H je t mocno a miecone . R ko tem, kt r m ia a na uk a , nie jest o
r n r r f r
pr e c enia pr e taki na mo na je nak porn na pr b celo e o pr e amania ko u
Nord Elektronik 76-270 Ustka
u na a nikome a ci ie ero e . e na pr k a meto na uchu albo kano a
ul. Kopernika 22
l u na elekt ne ia anie o biornika ra nia . W am ac pecjali ta ponuj c
Tel./fax [phone]
io e o, ci le okre lone pr ko i protok o po ie nim pr tem je t teoret c nie
tran mi ji ora koniec no ukrotne o au
tor o ania 9 bito m o em trinarn m mo
na oc eki a , e ci u ca e o c a u ek
ploatacji uk a u nie t pi pr e c enie po
cho ce o pr pa ko e o na u ra io e
o a tr e eniem punktu na t pne o .
Ryzyko przypadkowego przełączenia sy-
gnałem z innego nadajnika działającego
w tym samym systemie. u a i na u
lic b kombinacji ko u 9 8 ora nie iel
ki a i t po e o na ajnika 5 � m ,
mo na u na , e r ko to je t nie u e, ale
tr eba bra je po u a . Pami tajm , e ko
er / eko er 45 2 8 i im po obne
bar o popularne na po ta ie ich ia a
i k o amocho o ch immobili er .
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
H
'
Z PRAKTYKI
W tym prostym układzie
prąd wyjS
ciowy jest
PR TWORNI
z dobrą dokładnoS
cią
proporcjonalny
NAPI I  PR D
do napięcia wejS
ciowego.
r et ornik napi cie pr
je t uk a em, kt r m
pr j cio je t pro
porcjonaln o napi cia
ej cio e o, a pr ta
m napi ciu na ej ciu
po o taje ta . W pr e
2t orniku reali o an m
Rys. 2.
po b kon encjonaln , pr e ta ion m na
Schemat
r . , pr j cio mienia i nie t lko ale
uprawnionego
nie o mian napi cia ej cio e o, ale r nie
przetwornika
je t ale n o p c nnika mocnienia pr
napięcie-prąd
o e o a to o ane o tran tora. W uk a ie
na t puje tabili acja pr u emitera tran tora
T , a pr j cio uk a u je t pr em kolekto
ra I te o tran tora mniej m ni pr emite
nia, i o nac one na r unku. Stabili acja
ra I . B , nie ielki pr u ch arto ciach
pr u emitera je t r no nac na e tabili a
p c nnika mocnienia pr o e o u te o
cj pr u kolektora .
tran tora T , je t r n pr o i ba i no i
Uk a calon U  macniac operac jn je t
macniac em b u, o je o ej opro a
ane a na , je en na ej cio U e
i ru i  na ujemne o pr enia rotne o,
na napi cio proporcjonaln o pr u j
cio e o, r n R . I . Obci enie mac
Rys. 3. Płytka drukowana (skala 1:1)
niac a U t or t rnik emitero tran torem
T , a ilaj c io emituj c promienio anie
po c er one, tano i c element ej cio
tran optora U2. Pr fototran tora, proporcjonal
n o pr u io , je t alej macnian tran
Rys. 1. Schemat klasycznego przetwornika
tor e T2. W ob o ie je o emitera po taje
napięcie-prąd
na ujemne o pr enia rotne o, a ob o
ie kolektora je t c one obci enie.
" I IB I / h2 . Ponie a p c nnik
Dok a n arto pr u j cio e o I
mocnienia pr o e o tran tora mienia i
nac a i elementarnej ale no ci I
pr mianach temperatur , napi cia kolektor
U e/R . Warto R nale atem obra to
Rys. 4. Rozmieszczenie elementów na płytce
emiter tran tora i pr u emitera, to nikiem
o nie o ma ane o akre u mian pr u
t ch mian je t nie ta o pr u j cio e o
pr mianach napi cia ej cio e o, np. pr
uk a u pr ta m napi ciu ej cio m.
mianach U e akre ie , � , pr R r o pr o e  jako pomocnic e r o a i
W uk a ie pr e ta ion m na r . 2 b po
k&! , akre mian pr u nie ie , � mA. lania pr prec jn ch pomiarach re tancji.
cho c o pr u ba o ta elimino an .
Dok a n pr et ornik napi cie pr mo e na Na r . pr e ta iono p tk ruko an uk a
lement j cio uk a u, o on fototran
le a to o anie pr pomiarach ma ch napi u, a na r . 4 ro mie c enie element na
tora i tran tora T2 ma t lko a pro a e
t puj c ch na ielkich re tancjach, a jako p tce. ?H
H
Z PRAKTYKI
Poręczny generator--tester
do wszystkiego,
GENERATOR
co jest związane
z telefonem
TELEFONICZNY
enerator ten mo e
ora ro mie c enie element pr e ta
u o pra e Oba tr b prac mo na kor ta o
iono na r unkach , 2 i .
nia ia ania ur pra enia uk a u pro to nic e o, c to
W tr bie r r n j na enera
eń telekomunikac j ule aj ce o u ko eniom. Pro to nik je t
tora opro a an o t k j cio ch
n ch telefon, fak , in talo an pra ie ka m telefonie, fa
ma i k moc. o na c a te to
centralka telefonic k ie itp. e o a aniem je t unie ale nienie
a ur enia telekomunikac jne, o
na , o nik ora ur enia o kolejno ci c enia pr e
c aj c je be po re nio o eneratora lub
/ o te to ania ro o o linii telefonic nej, c li o polar
pr e lini u o ci o kilku ie i ciu metr
no ci pr e o . e l u na nie ielki acji napi cia. W ale no ci o ro aju
r noc e ne te to anie ur enia i linii .
pob r pr u a ilanie bater jne tarc a u ko enia pro to nika, efektem mo e
o na te te to a lini nie b c po
na kilka o in prac . Dlate o mo e b b brak na u lub na pra i o po
napi ciem, u o ci o kilku ie i ciu me
kor t an terenie. mianie kolejno ci pr e o nia ku
tr , je nak na jej końcu tr eba o c in
enerator o c on o telefonu, fak u, telefonic n m, ur anie ro m , a na et a
n o nik. W t m tr bie prac mo na te to
centralki telefonic nej lub inne o ur enia ie anie linii. U kanie ucha ce tele
a tr pr e o i je no nac nie je o na
po c ane o normalnie o public nej ie fonu pra i o e o na u obu tr bach
c . Pr atn o te o je t o atko ob
ci telekomunikac jnej umo li ia pra e prac o nac a popra ne ia anie pro to
, R . i końc kami T ST
nie, c je t pra n tor o biorc ur e nika. Niepra i o na lub je o brak
i T ST2 na ma ta amplitu , mi
nia. Po po nie ieniu ucha ki je t al je n m po o eń pr e c nika W2 mo e
końc kami T ST2 i T ST poja ia i
n i k ci o ta ej amplitu ie. to o nac a pr er lub arcie je nej io
na ok. po c eniu mi nie o ni
tli o na u enero ane o pr e uk a pro to nika. W pa ku kr cia takiej
ka a mi końc kami T ST i T ST
je t nieco mniej a ni c totli o na u terki nale pr epro a i pomiar pa
nie ma na u. Tr r ne na umo
u o enia centrali. Na je o po ta ie ku napi cia na tkich io ach pro to
li iaj , a pomoc eneratora na ej ciu li
mo na okre li jako toru fonic ne o ur nika pr o c on m enerator e i po
nii i o nika na j ciu, je no nac ne okre
enia. e li ucha ce tr a ki lub nie nie ionej ucha ce telefonu a c onej
lenie tr ech pr e o funkcja pr at
ma na u, o nac a to a ari ur enia. ucha ce telefonu be pr e o o e o .
na pr pra aniu tr jpr e o o ch linii
enerator u at ia trojenie ob o na a Dio , na kt rej napi cie b ie r ne o
omofono ch.
c o o biorc ch telefon be pr e o o oko o , bli one o pr arciu
W r b r r j na i ko
ch, aj c na o amplitu ie ta ej io ie lub o napi cia a ilania enera
poja i i o niku nali ac jn m
c a ie. W kor t an t m celu na tora pr pr er ie io ie nale mie
po arciu t k j cio ch lub obci e
centrali miej kiej lub e n tr nej ak a ni na no o napi ciu pr ebicia co naj
niu ich ma impe ancj . W kor tuje i
o ej je t nie o n , pr braku mniej 2 i pr ie nie mniej m ni ,2
to o te to ania ro no ci pr e o , o
bierania mienia i na pr er an A. e eli ur eniu ain talo ano inte
nik , c te linii pr e o o ej o kilku
na aj to ci lub anika. ro an mo tek pro to nic , nie nale
ie i ciu metr , nie b cej po napi
alet uk a u opr c ielofunkc jno ci je t io oluto a o je o końc ek lec
ciem. W t m tr bie mo na te to a r
eroki akre napi cia a ilania 5� 5 . mieni o na no o parametrach takich
nie ur enia telekomunikac jne. W
e l u na ma pob r moc ok. 4 mA jak po ane la io .
c a na eneratora ma mniej ar
pr 9 , pr a to o aniach omo ch, W celu te to ania telefon lub inn ch
to , pa a napi cie na ob o ie
najlepiej o a ila bateri 22 9 . a i ur eń telekomunikac jn ch aleca i
nali ac jn m.
lac je t ka an pr c t m u aniu konanie o obne o nia a najlepiej ma
W t m tr bie prac je t mniej pob r pr
eneratora, np. punktach er i o ch e o nia a mo ularne o pa uj ce o o
u a ilania.
lub u o u otr a e o te to ania i k o ci t p no oc e n ch telefon
c . Pob r pr u pr e uk a ale no
ci o ro aju uk a u nali ac jne o i ob
ci enia pr e ta iono tablic .
Po ta o m elementem ur enia je t
multi ibrator, bu o an popularn m uk a
em 555. Tran tor moc T umo li ia
o c anie obci enia o ma ej impe ancji
ora ape nia amplitu na u bli on
o arto ci napi cia a ilaj ce o. Dio a
iec ca D nali uje c enie a ilania
ora abe piec a uk a calon pr e nie
pra i o polar acj napi cia. Re tor
R4 ra o nikiem lub re tor R5
i io a iec ca D5 t or ob nali
ac jn . W c nik W u o c ania
a ilania, a W2 o pr e c ania tr b pra
Rys. 1. Schemat generatora
c . Schemat eneratora, p tk ruko an
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
Rys. 3. Rozmieszczenie elementów na płytce
Rys. 2. Płytka drukowana generatora (skala 1:1)
lub kabla akońc one o t kiem i a ilenie bu
, ,. om . o niki takie, monto ane np. o n ch nale o nich pr luto a n nia o
o końc ek eneratora T ST i T ST2 ikach lub rukarkach i o ch, aj telefonic ne lub pr e telefonic akoń
a to o an uk a element D , R a o n na ma m topniu obci a c on o po ie ni t c k . Po o c eniu
pe nia ta amplitu na u opro a a j c a ilanie. o nich telefonu, re tancj R nale o
bra tak, ab obu po o eniach pr e c
ne o o ur enia nie ale nie o po cji
nika W2 na ucha ce mia bli one
pr e c nika W2. Uruchomienie układu
nat enie i ku.
W r b r r j na enerato
Do uruchomienia potr ebne miliampero
Po akońc eniu t ch c nno ci enerator
ra p nie pr e telefon, io D i ob
mier akre em 2 mA, omomier , o
mo na u na a uruchomion .
nali ac jn . W r b r r n j
nik o impe ancji 4� 5 &! , bateria
Ro aj ob o u nali ac jne o o nik
na p nie pr e enerator ora re tor
9 i pra n telefon. Do t k T ST
lub o oln D mo na bra ale nie
R , obni aj c amplitu . e o re tan
i T ST2 nale pr luto a cent metro
o potr eb.
cj nale obra tak, ab obu po o e
e o cinki pr e o , u aki potencjo
niach pr e c nika W2 na enero an
Uwaga!
, ,
metr luto an ch miej ce re tor
na t kach T ST i T ST2 mia bli on
Do styków wyjS
ciowych generatora nie
R4, R5 i R u ta i ro ko m po o e
amplitu .
można dołączać badanego obwodu, na
którym może wystąpić napięcie. Testując
Pobór prądu przez układ w zależnoS
ci od obciążenia i układu sygnalizacyjnego
linię przewodową należy się bezwzglę-
dnie upewnić, że nie jest ona pod na-
Tr b prac Napi cie a ilania S nali acja Obci enie Pob r pr u
pięciem. Układ nie jest odseparowany
[ ] [mA]
galwanicznie od badanego obwodu i nie-
R nole 9 brak brak 4
zachowanie tego wymogu może spowo-
R nole 9 D R5 4 &! brak 4
dować porażenie.
R nole 9 o nik R 45 &!, R4 22 &! brak
R nole 9 brak ROB e" &!
Ur enie nie ma a homolo acji, ponie
S ere o 9 o nik R 45 &! , R4 22 &! ROB e" &! 4
a nie je t c ane ie telekomunika
i D R5 4 &!
c jn u tku public ne o.
R re tancja u ojenia o nika
Piotr Rogowiec
niu. Na t pnie e r e końc ki T ST
Montaż elementów
i T ST2, a pr e c nik W2 u ta i po o
olejno monta u element nie ma na eniu r r arte końc ki
c enia, nale pami ta t lko o or e po 2, ora 5, chematu. Po o c eniu
uk a em calon m. Na c a uruchomienia baterii i c eniu W po inn a ieci i
amia t re tor R4, R5 i R nale lu io D i D2, a o niku nali ac jn m
to a potencjometr o re tancjach o po po inien poja i i na . Po u taleniu
ie nio 4 &! , k&! i 4, k&! . Tran tor po potencjometrami R4 i R5 ma ane o na
inien mie p c nnik mocnienia co t enia i ku ora ja kra o ci io ,
najmniej b ie c a mniej e ob nale mier ich re tancje i a t pi re
ci enie uk a u calone o i mniej pob r torami. Po c a re ulacji arto mie
pr u. Po c a monta u mo na po o ta i c on miliamperomier , ka uj c pr
mu nieco u e pro a enia i po lu pobieran baterii. Umo li ia to oriento
to aniu a i o o po cji po iomej na anie i , jak ale on o u ta ione o
uk a em 555. Tak e kon en ator po iomu o no ci i obranie opt malnej
po inien o ta luto an po cji po io re tancji.
mej i umoco an ka a kiem c ki o Na t pnie nale o końc ek T ST
pr oto an ch p tce p l luto nic ch. i T ST2 o c o nik lub telefon i mie
ako pr e c niki W i W2 protot po m ni tan pr e c nika W2 o niku lub
uk a ie a to o ano a je nako e u ucha ce telefonu po inien poja i i
ekc jne pr e c niki bi tabilne, je nak e na .
ich ro aj nie je t i totn . Na o nik Po o taj je c e nie ale ne pro a e
, ,. S u
nali ac jn najlepiej na aje i minia nia T ST i T ST2 one c nie
turo o nik o impe ancji kilku ie i ciu o te to ania ur eń telekomunikac j
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
H
Z PRAKTYKI
Autor przedstawia
WSKAy
NIK CYFROWY
własne rozwiązanie
przetwornika do czujnika
Pt-100.
DO CZUJNIKA
przemyS
l e
(i nie tylko)
TEMPERATURY Pt-100
wciąż najczę-
S
ciej stoso-
Rt = R0 (1 + At _ Bt2) (1b) 100 dla zakresu temperatury 0 do 100oC i dla
wanym, do-
(dla temperatury w zakresie: 0 do +850oC) przyjętych wartoS
ci rezystorów, wynosi S
rednio
kładnym czuj-
przy czym: ok. 0,37 &! /oC. Stąd wynika wniosek, że przy du-
nikiem tem-
R0 = 100,00 &! żych odległoS
ciach: czujnik-układ pomiarowy
9peratury jest
.
należy zastosować układ eliminujący wpływ
A = 3,90802 10_3oC_1
czujnik typu Pt-100. Jest to czujnik rezystan-
.
rezystancji przewodów.
B = 5,80195 10_7oC_2
cyjny, wykonany z platyny, zapewniający po-
.
W zaproponowanym układzie elektronicznym
C = 4,2735 10_12oC_3
miar temperatury w zakresie: _200oC do
zapewniono dobrą linearyzację czujnika Pt-100
Zgodnie z wymienioną normą rezystory platy-
+850oC (dopuszczalny zakres temperatury
i eliminację wpływu rezystancji przewodów
nowe Pt-100 są podzielone są na klasy toleran-
zależy jedynie od sposobu wykonania obu-
doprowadzających prąd zasilający do czujni-
cji: A, B, C, D. Przykładowo, tolerancje czuj-
dowy czujnika i od przewodów doprowadzają-
ka. OczywiS
cie konieczna jest linia doprowa-
nika klasy A, B, okreS
lone są zależnoS
ciami:
cych). Z praktyki mogę stwierdzić, że ten czuj-
dzająca 4-żyłowa (jedna para to przewody
TA = ą (0,15 + 0,002 ItI) (2a)
nik zapewnia powtarzalnoS
ć wskazań przy
 prądowe a druga para, to przewody  napię-
TB = ą (0,30 + 0,005 ItI) (2b)
wymianie uszkodzonego czujnika na nowy.
ciowe _ tzw. styki Kelvina).
przy czym:
Ponieważ w dostępnej literaturze nie spotka-
Zasilacz oraz układ przetwornika a/c (ICL7107)
TA _ tolerancja czujnika klasy A
łem dotychczas kompletnej realizacji prze-
są zbudowane identycznie jak podano w Re
TB _ tolerancja czujnika klasy B;
twornika do Pt-100, przedstawiam własne roz-
2/1999 w artykule:  Czterokanałowy termo-
ItI _ wartoS
ć bezwzględna temperatury.
wiązanie, które często stosuję.
metr cyfrowy . Aby w pełni wykorzystać układ
Dodatkowo, błąd pomiaru temperatury może po-
Cechy charakterystyczne rezystancyjnego
ICL7107, należy zastosować wszystkie po-
wstać przy zbyt dużym prądzie płynącym przez
czujnika Pt-100, zgodnie z normą DIN IEC
dane tam uwagi dotyczące prowadzenia S
cie-
czujnik (podgrzewanie czujnika). W normie DIN
751 (także PN-83/M-53852) są następujące.
żek masy i zasilania.
Rezystancja w funkcji temperatury jest wyra- IEC 751 podano, że maksymalny prąd płynący
Czujnik Pt-100 jest zasilany ze x
ródła prądo-
przez czujnik nie może przekroczyć 10 mA na
żona wzorem:
wego U3D prądem ok. 0,25 mA:
100 &! rezystancji czujnika. Analizując równanie
Rt = R0 (1 + At _ Bt2 _ C (t _ 100oC)t3 (1a)
Ipt100 = U1 : R17 (3)
(1b) łatwo zauważyć, że zmiana rezystancji Pt-
(dla temperatury w zakresie: _200 do 0oC)
Rys. 1. Schemat układu
 !
Rezystancje czujnika Pt-100 w wybranych temperaturach
0oC _200 _160 _100 _60 _40 _20 0 +20 +40 +60 +80 +100 +200 +300 +400 +500 +600 +700 +800
&! 18,49 35,53 60,25 76,33 84,27 92,16 100,00 107,79 115,54 123,24 130,89 138,50 175,84 212,02 247,04 280,90 313,59 345,13 375,51
przy czym:
Ipt100 _ prąd czujnika Pt-100
U1 _ napięcie na końcówce 1
układu U3A (LM324).
W celu korekcji nieliniowoS
ci
czujnika, x
ródło prądowe
U3D jest zasilane napięciem
U1, zależnym w pewnym
stopniu od temperatury zmie-
rzonej przez czujnik. Tak więc
prąd płynący przez czujnik Pt-
100 wzrasta ze wzrostem
temperatury czujnika, w efek-
cie czego następuje korekcja
nieliniowoS
ci w funkcji tem-
peratury. Wzmacniacz opera-
cyjny U3B (LM324) sumuje
(z jednoczesnym odwróce-
niem) napięcie referencyjne
+5 V, z napięciem proporcjo-
nalnym do mierzonej tempe-
ratury (+1 mV/oC). Funkcja
sumowania jest dokonana
z odpowiednią  wagą . Na-
pięcie na wyjS
ciu układu
U3B (końcówka 7) można
wyrazić wzorem:
.
U7= _ UREF.R11/R12_ Utemp
. R11/R27
(4)
przy czym:
Rys. 2. Płytka pomiarowa _ widok od strony druku (skala1:1)
UREF_ napięcie referencyjne
+5 V (na wyjS
ciu układu U2)
Utemp _ napięcie proporcjo-
nalne do mierzonej tempera-
tury (+1 mV/oC).
Wzmacniacz operacyjny U3A
ponownie odwraca napięcie
z jednoczesnym podziałem
w stosunku R14:R13. Spa-
dek napięcia na rezystorze
R17 wyznacza prąd płynący
przez czujnik pomiarowy (zgo-
dnie z zależnoS
cią (3)).
Precyzyjny wzmacniacz ope-
racyjny U4 (OP07) pracuje
w układzie różnicowym. Na-
pięcie na jego wyjS
ciu dla
przyjętych wartoS
ci rezysto-
rów wynosi:
U6 = (U4 _ U3) . 13,64 (5)
przy czym: U3, U4 _ napięcia
na wyprowadzeniach 3, 4
czujnika Pt-100.
Przy temperaturze 0oC rezy-
stancja czujnika wynosi
100,00 &! i w tym przypadku
napięcie U6 będzie wynosić
ok. 336 mV. W celu sprowa-
dzenia tego napięcia do 0,
należy wprowadzić przesu-
wanie napięcia, co jest reali-
zowane we wzmacniaczu
Rys. 3. Płytka pomiarowa _ rozmieszczenie elementów i zwor
sumującym U5 (OP07). Pre-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
H
"
Z PRAKTYKI
czem (płytka pomiarowa_ rys.
2, 3), a na drugiej zespół wska-
x
ników wyS
wietlacza. Płytka wy-
S
wietlacza jest montowana
przez lutowanie  na styk w
pozycji prostopadłej do płytki
głównej.
Sam wyS
wietlacz może być za-
stosowany w wersji ze wskax
ni-
kami jednocyfrowymi (wersja 2 )
lub dwucyfrowymi (wersja 1) i
Rys. 4. Płytka wyS
wietlacza 1 (wersja z dwoma wyS
wiet- Rys. 5. Rozmieszczenie elementów i zwor na płytce
odpowiednio do tego należy za-
laczami 2-cyfrowymi) _ widok od strony druku (skala 1:1)
wyS
wietlacza 1
stosować jedną z podanych pły-
tek drukowanych (rys. 4� 7).
Uwagi
Montaż należy rozpocząć od
wlutowania zwór.
Transformator sieciowy nale-
ży montować po stronie miedzi.
Zastosowane rezystory po-
winny być precyzyjne (0,5%) (nie
dotyczy rezystorów: R1, R5, R6,
R7, R8).
Dla podanego schematu za-
kres pomiarowy wynosi: od
_199,9 do +199,9oC z rozdziel-
Rys. 6. Płytka wyS
wietlacza 2 (wersja z czterema wyS
wiet- Rys. 7. Rozmieszczenie elementów i zwor
czoS
cią 0,1oC.
laczami jednocyfrowymi) _ widok od strony druku (skala 1:1) na płytce wyS
wietlacza 2
W celu zwiększenia zakresu
pomiarowego należy rezystor
R29 (100 k&! ), zamienić na
pliwym pozostawiam obliczenie najdokładniej-
cyzyjne ustawienie 0,0oC na wskax
niku cyfro- 10 k&!, a rezystora R7 nie montować (brak
szej wartoS
ci tego rezystora dla żądanego
wym, przeprowadzamy potencjometrem P1 przecinka dziesiętnego).
zakresu pomiarowego.
(typu helitrim). Potencjometr P2 (helitrim) słu- Należy pamiętać, że dopuszczalny zakres
ży do ustawienia nachylenia charakterystyki temperatur zależy od wersji obudowy i wy-
wskax
nika (czyli mówiąc wprost, należy za Konstrukcja prowadzeń czujnika, co trzeba uwzględnić
jego pomocą ustawić prawidłowoS
ć wskazań przy zamówieniu konkretnego czujnika u pro-
Układy elektroniczne termometru zmontowa- ducenta.
dla górnej częS
ci zakresu pomiarowego). Re-
no na dwóch płytkach drukowanych. Na jed- Kondensator C12 powinien być tantalowy.
zystor R27 decyduje o wielkoS
ci korekcji nie-
nej umieszczono układy pomiarowe z zasila- Dariusz Suski
liniowoS
ci czujnika Pt-100. Dociekliwym i cier-
DWA NOWE  DWUSYSTEMOWCE W IDEI
Fot. 2
Innych, nowych telefonów komórkowych
ku ciągle wzrasta, trwa też ciągła wymia-
niż dwusystemowe (GSM 900/1800) _
na oferty, wchodzą nowe firmy. Coraz sze-
używa się też nazwy  dualne _ właS
ciwie
rzej jest reprezentowany Bosch Telecom,
już się nie spotyka. Telefon dwuzakreso- którego dwa nowe, a ciekawe modele po-
wy to duża wygoda _ automatycznie i nie- jawiły się w ofercie Idei. Jest to popularny
zauważalnie przechodzi z systemu na sy- model 509 (fot. 1) i przeznaczony dla wy-
stem, ogromnie rozszerza lub ułatwia moż- magających użytkowników model 909 (fot.
liwoS
ci komunikowania się zarówno w kra- 2). Nawet ten popularny jest jednak wypo-
ju i zagranicą podczas roamingu. Liczba
sażony w pojemną książkę telefoniczną
typów takich telefonów obecnych na ryn- (230 zapisów), informację o ostatnich 10
używanych numerach, 27 melodii dzwon-
Fot. 1 ka, przekierowywanie i blokadę połączeń,
a w pamięci może przechowywać 30 SMS-
ów czy krótkich komunikatów. Jest oczy-
wiS
cie kalkulator. Telefon jest mały
doczna na zdjęciu klapka zasłania tylko
(134x53x23 mm), waży 150 g, zapewnia
czas rozmowy do 276 minut i czas gotowo- klawiaturę główną, a 4 nie zasłonięte kla-
wisze umożliwiają dostęp do funkcji. Do
S
ci do 87 godzin. Model 909 ma większy
funkcji kalkulatora dodano kalendarz. Mo-
wyS
wietlacz (ale tak samo jak poprzednik
_ 4 linie po 16 znaków) i większe możli- del 909 ma korzystniejsze czasy: rozmo-
woS
ci. Umożliwia jeszcze transmisję da- wy do 312 minut, oczekiwania do 179 go-
dzin, choć w porównaniu z modelem 509
nych i faksów przez RS-232C oraz odbiór
jest mniejszy (112x50x17 mm) i lżejszy
komunikatów sieciowych (Cell Broadcast),
których Idea oferuje wiele i różnych. Wi- (zaledwie 99 g).
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
INFORMACJA O PODZESPOŁACH
ADT70 _ wzmacniacz i układ polaryzujący
57
do rezystancyjnych czujników temperatury
Producent _ Analog Devices
Zastosowanie
We współpracy z rezystancyjnymi czujnikami temperatury:
G Układy regulacji temperatury
Rys. 1. Rozmieszcze-
G Karty pomiarowe do pomiarów temperatury
nie końcówek ukła-
Podstawowe właS
ciwoS
ci
du (20-końcówkowa
G MożliwoS
ć współpracy z czujnikami rezystancyjnymi Pt1000
obudowa P-DIP - wi-
i Pt100
dok z góry)
G Zakres temperatury wyznaczony czujnikiem rezystancyjnym
G Błąd wprowadzany przez układ mniejszy niż ą 1 %
G Zasilanie +5 V lub ą 5 V
G Prąd zasilający d" 4 mA
G Prąd w stanie czuwania d" 10 � A
Parametry graniczne
G Maksymalne dopuszczalne napięcie zasilające +16 V
Dopasowane
G Dopuszczalny czas trwania zwarcia na wyjS
ciu nieograniczony
x
ródła
oC
prądowe
G Zakres temperatury pracy od _40 do +125
G Temperatura magazynowania od _65 do +125 oC
2,5 V
Opis układu
Układ ADT70 (rys. 1, 2) służy jako wzmacniacz i układ polaryzują-
cy do rezystancyjnych czujników temperatury, a zwłaszcza do czuj-
Wzm. Czuwa-
nika platynowego typu PRTD o rezystancji 1 k&! . Stosując niedrogi
pomiar. nie
czujnik PRTD można mierzyć temperaturę w zakresie od _50 do
+500oC, a z czujnikiem platynowym wyższej klasy można zakres roz-
szerzyć do 1000oC.
Głównymi elementami układu ADT70 są: dwa x
ródła prądowe o do-
pasowanych prądach (prąd nominalny 1 mA), wzmacniacz pomiaro-
Rys. 2. Funkcjonalny schemat blokowy
wy, x
ródło napięcia odniesienia 2,5 V oraz dodatkowy wzmacniacz
operacyjny o niezależnych wejS
ciach i wyjS
ciu. ródła prądowe do-
+ 5 V
starczają prąd polaryzujący czujnik rezystancyjny (PRTD) oraz rezy-
stor wzorcowy. We wzmacniaczu pomiarowym następuje porówna-
nie spadków napięcia na czujniku oraz na rezystorze wzorcowym. Sy-
gnał uzyskiwany na wyjS
ciu wzmacniacza jest proporcjonalny do tem-
peratury mierzonej.
WłaS
ciwoS
ci pomiarowe układu ADT70 zależą w dużym stopniu od za-
Dopasowane
stosowanego czujnika rezystancyjnego. W typowym układzie pomia-
x
ródła
WejS
cia
rowym (rys. 3) stosuje się czujnik typu PRTD o rezystancji nominalnej
prądowe
dodatko-
wego
1 k&! (np. Pt1000) oraz rezystor odniesienia o rezystancji także 1 k&! .
2,5 V
wzma-
Między końcówki RGA i RGB należy włączyć rezystor 49,9 k&! , a koń- cniacza
cówki BIAS i VREFOUT _ połączyć ze sobą. Wtedy na wyjS
ciu
VOUTIA , końcówka 14) uzyskuje się napięcie zgodne ze wzorem:
Wzm.
Czuwa-
pomiar.
nie
Uwy [mV] = 1,299 . " R
w którym " R _ różnica rezystancji czujnika i rezystora odniesienia
Rezy-
(wyrażona w omach). Zakładając, że typowy czujnik PRTD ma czu- stor
(Pt1000)
odnie-
"
łoS
ć 3,85 &! /oC, uzyskuje się współczynnik skalowania całego syste-
sienia
mu równy 5 mV/oC.
Uwy (5 mV/oC)
Wzmocnienie K wzmacniacza pomiarowego (wewnętrznego w ukła-
dzie ADT70) jest okreS
lone podanym przez firmę wzorem:
Rys. 3. Podstawowy układ do pomiaru temperatury z czujnikiem Pt1000
49 9k&!
K = 130
Rzewn
5V
w którym: Rzewn _ rezystor włączony między końcówki RGA i RGB.
1 k&!
Dołączając, jak podano na schemacie, rezystor 49,9 k&! uzyskuje-
Rezystor
odniesienia
my więc wzmocnienie 1,30.
C
Układ jest zasilany symetrycznie dwoma napięciami: dodatnim
Dopasowane
x
ródła
D
+5 V oraz ujemnym w zakresie od _1� 5 V. JeS
li układ z czujnikiem
prądowe
2,5 V
PRTD 1 k&! ma mierzyć temperatury większe niż 0oC, to końcówkę
_VS można uziemić.
JeS
li wejS
cie SHUTDOWN jest w niskim stanie napięciowym, to
Wzm.
Czuwa-
układ przechodzi w stan czuwania z małym poborem prądu. Wraca
pomiar.
nie
do stanu normalnej pracy, gdy do końcówki SHUTDOWN będzie do- A
prowadzone napięcie +5 V. JeS
li to wejS
cie nie jest stosowane, to na-
leży dołączyć je do +5 V.
B
Rys. 4. Układ 4-końcówkowy,
z kompensacją rezystancji
B
doprowadzeń
INFORMACJA O PODZESPOŁACH
Drugi wzmacniacz w układzie ADT70 można wykorzy-
stać np. do wzmocnienia sygnału wyjS
ciowego przed
przesłaniem go na większą odległoS
ć.
Przy pomiarach temperatury czujnikami rezystancyj-
nymi problemem jest błąd wywołany wpływem rezystan-
cji doprowadzeń. Ten wpływ można znacznie zreduko-
wać stosując układ 4-przewodowy (rys.4). W tym ukła-
dzie prądy IOUTA i IOUTB polaryzują czujnik i rezystor
wzorcowy. Rezystancje doprowadzeń między x
ródłami
prądowymi i czujnikiem PRTD oraz rezystorem wzorco-
wym nie są x
ródłem błędów, gdyż wzmacniacz mierzy
bezpoS
rednio różnicę potencjałów między czujnikiem
(punkt A) i rezystorem wzorcowym (punkt C), a przez re-
zystancje doprowadzeń płyną tylko bardzo małe prądy
wejS
ciowe wzmacniacza. Spadki napięć na doprowadze-
niach są więc pomijalnie małe.
Potencjalnym x
ródłem błędu pomiaru temperatury
może być różnica napięcia między końcówkami czuj-
nika i rezystora od strony masy, spowodowana różni-
cami w rezystancjach doprowadzeń do masy. Prąd po-
laryzujący 1 mA daje wtedy spadki napięć powodują-
ce bezpoS
redni błąd pomiaru temperatury. Dołączając
końcówkę masy czujnika (punkt B na rys.4) do wejS
cia
nieodwracającego dodatkowego wzmacniacza opera-
cyjnego, a końcówkę masy rezystora (punkt D) _ do
wejS
cia odwracającego oraz do wyjS
cia tego wzmac-
niacza, wymusza się przez pętlę ujemnego sprzęże-
nia zwrotnego równoS
ć potencjałów w punktach B i D.
Te potencjały nie muszą być dokładnie równe poten-
cjałowi masy, gdyż wzmacniacz pomiarowy skutecz-
nie tłumi sygnał współbieżny na obu wejS
ciach. Wszy-
stkie trzy połączenia powinny być wykonane jak naj-
bliżej czujnika i rezystora, aby zminimalizować błąd.
Wzm.
pomiar.
Rys. 5. Zmiana w układach z rys. 3 i 4 umożli-
Praca z Pt100
wiająca współpracę z czujnikiem Pt100
Układ ADT70 może współpracować także z
platynowym rezystancyjnym czujnikiem temperatury
WY
(PRTD) o rezystancji nominalnej 100 &! (np. Pt100).
Taki czujnik ma czułoS
ć 10-krotnie mniejszą niż Pt1000,
równą 0,385 &! /oC. Dlatego należy zastosować inne
wzmocnienie, a więc inną wartoS
ć rezystora
włączonego między końcówki RGA i RGB _ równą
4,99 k&! (rys. 5). n
d n n r d j f r AL IN .
Rys. 6.
K =14
- 2 - r d An .
ZależnoS
ć
współczynnika
K =1,4
Skróty używane do oznaczania czujników
tłumienia sygnału
temperatury
współbieżnego
IPRT ( nd r n r n r r) _ prze-
wzmacniacza
mysłowy platynowy czujnik rezystancyjny, powszechnie
pomiarowego
stosowany. WiększoS
ć czujników RTD należy do grupy
od temperatury
IPRT.
10 102 103 104 105 106
PRT ( n r n r r) _ platynowy
CzęstotliwoS
ć [Hz]
czujnik rezystancyjny wykonany z drutu platynowego
działającego jako element o rezystancji zależnej od tem-
peratury. Są używane (np. w meteorologii) jako wzorce
wtórne. NajczęS
ciej stosowane czujniki platynowe to
Pt100 i Pt1000, o rezystancjach w temperaturze 0oC od-
powiednio 100 i 1000 &! .
RTD (r n r r d r) _ czujnik tempe-
ratury z elementem rezystancyjnym, którego rezystancja
zmienia się w funkcji temperatury. Mierząc rezystancję
czujnika umieszczonego w S
rodowisku o nieznanej tem-
peraturze i porównując ją ze znana wartoS
cią nominalną
(np. w temperaturze 0oC) można na podstawie zmiany re-
zystancji okreS
lić mierzoną temperaturę. NajczęS
ciej sto-
suje się czujniki platynowe (PRTD), gdyż platyna daje pra-
wie liniową zależnoS
ć rezystancji od temperatury. Bywa-
ją też czujniki RTD miedziowe i niklowe.
100 103 104 105 106 107
SPRT ( nd rd n r n r r) _
CzęstotliwoS
ć [Hz]
wzorcowy platynowy czujnik rezystancyjny. Są to czujni-
ki najwyższej klasy stosowane w laboratoriach jako wzor-
ce pierwotne służące do kalibracji aparatury.
Rys. 7. Charakterystyka częstotliwoS
ciowa wzmocnienia i fazy wzmacniacza operacyjnego
WTSW [dB]
Wzmocnienie {dB]
Margines fazy _ [stopnie]
H
%
RÓŻNE
 1111 Międzynarodowe Targi Komputer Expo,2000
zaprojektowanie komputera o niewielkich roz- sieciowy system operacyjny N r w we-
25 stycznia w stolicy rozpoczęło się doroczne
miarach, a także o bardzo wymyS
lnych kształ- rsji 5.1, stanowiący jednoczeS
nie platformę
czterodniowe S
więto polskiej informatyki  XV
tach (fot.1). Obudowy komputerów Adax wy- dla biznesu elektronicznego (e-biznesu).
(dwójkowo  1111) Międzynarodowe Targi
,
różnia także kolorystyka. Nie są to tradycyjne Umożliwia on bezpieczne i zindywidualizowa-
Komputer Expo 2000  zorganizowane przez
Zarząd Targów Warszawskich Biura Rekla- odcienie szaroS
ci, ale awangardowe zesta- ne kontakty z klientami i partnerami za poS
re-
my S.A., pod honorowym patronatem Prezy- wienie kolorów fioletowego i żółtego. Konfigu- dnictwem Internetu.
denta RP, ministrów gospodarki, spraw wewnę- racja ADAX Bravo trzy 700 Flex obejmuje: Tradycyjnie na wystawie znajdowało się stoi-
G procesor Intel Pentium III 700 MHz, 256 kB sko promocyjne  Radioelektronika , w którym
trznych i administracji oraz sejmowej komisji
cache można było otrzymać bezpłatnie promocyjne
edukacji, nauki i młodzieży, a także Polskiej
Izby Informatyki i Telekomunikacji oraz Polskie- G płytę główną i 810, Flex ATX, egzemplarze naszego pisma, a osoby nie ma-
go Towarzystwa Informatycznego. Wyłącz- G SDRAM o pojemnoS
ci 64 MB, jące na co dzień dostępu do Internetu mogły
G kartę grafiki Intel 752, z pamięcią przydzie- zapoznać się z naszą internetową stroną
nym sponsorem imprezy była firma KAREN
Notebook. Otwarcia imprezy dokonał prezy- laną dynamicznie z RAM, WWW*. Wszystkie osoby zapisane na liS
cie
,
G kartę dx
więkową AC 97 Audio Codec zinte- goS
ci wzięły udział w losowaniu nagród w po-
dent Aleksander KwaS
niewski.
growaną, staci płyt CD-ROM z opisami technicznymi
Udział w warszawskiej imprezie brało ponad
800 firm z dziesięciu krajów. WS
ród najwięk- G czytnik DVD 10/40x, oscyloskopów i przyrządów pomiarowych,
G dysk twardy 10 GB, ufundowanych przez firmę Tektronix Polska.
szych były m.in. Action, Epson, Iiyama, JTT,
Novell, Progress, Ryand, TCH, Telekomunika- G system operacyjny Microsoft Windows 98
G modem 56k AMR Grand Prix i inne nagrody
cja Polska, Toshiba i Xerox.
G dodatki: bezpłatne roczne ubezpieczenie,
Po raz kolejny w historii targów Komputer
zestaw programów Microsoft (Encarta World
Co nowego na Komputer Expo ?
Expo wręczone zostały nagrody Grand Prix.
Atlas, Ancient Lands, Oceans, Creative Writer
Tym razem kapituła konkursu postanowiła
Całą serię nowoS
ci zaprezentowały firmy TCH
2), film  Rejs , gra Neverhood, encyklopedia
przyznać nagrody następującym produktom:
Systems i TCH Components. Pierwsza z nich
multimedialna dla dzieci, program do nauki
G W kategorii OPROGRAMOWANIE DLA
przedstawiła bogatą ofertę oprogramowania do
języka angielskiego, konto e-mail i www.
PRZEDSIĘBIORSTW nagrodę otrzymał pakiet
zarządzania przedsiębiorstwem oraz narzędzi
programów do prowadzenia firmy (Subiekt,
do modelowania, symulacji i analizy proce-
Rachmistrz i Rewizor dla Windows) opracowa-
sów produkcyjnych. Prezentacje odbywały
ny przez firmę Insert,
się przy wykorzystaniu serwerów klasy RISC
G W kategorii OPROGRAMOWANIE DO ZA-
pochodzących z firm IBM (RS6000 F40), Com-
STOSOWAŃ INDYWIDUALNYCH  prawni-
paq (Alpha Server DS10) i Sun (Ultra 5).
cza baza danych Lex Polonica firmy Wydaw-
WS
ród nowoS
ci prezentowanych przez bli-
nictwa Prawnicze PWN,
x
niaczą firmę TCH Components znalazły się
G W kategorii SPRZĘT i OPROGRAMOWA-
m.in.:
NIE SIECIOWE Grand Prix przyznano siecio-
G płyta główna A-trend AT-C6430 z nowym
wemu systemowi operacyjnemu Netware 5.1
chipsetem Intel� i820, zintegrowana z grafiką
firmy Novell zgłoszonemu przez firmę Novell
i kartą muzyczną, z dwoma typami gniazd
Polska,
pod procesory (Slot 1 i Socket 370),
G W kategorii SPRZĘT DLA PRZED-
G karta graficzna 3Dfx Voodoo z pamięcią
SIĘBIORSTW nagrodę przyznano komputero-
o pojemnoS
ci 16 MB, wyposażona w tuner
Adax Bravo trzy 700 Flex jest zgodny z najnow-
wi Adax Gamma siedem 800 firmy JTT Com-
TV,
szym standardem IA In n A b
puter S.A.,
G karta wizyjna Pinnacle miroVideo Studio
(komputer dostępny natychmiast). Zasto-
G W kategorii SPRZĘT DO ZASTOSOWAŃ
DV  do nagrywania i nieliniowego montażu
sowano w nim system zaawansowanej konfi-
INDYWIDUALNYCH nagrodzono aparat fo-
oraz edycji filmów,
guracji i zarządzania energią umożliwiający
tograficzny Casio QV-2000 UX/lr zgłoszony
G czytnik DVD firmy NEC, typ DVD-5500, od- przełączenie komputera w tryb S nd- -
przez firmę ZIBI.
czytujący DVD z szybkoS
cią 8-krotną, a CD
AM, w którym stan wszelkich urządzeń jest
Nagrody Prezesa Krajowej Izby Gospodar-
 40-krotną.
zapisywany w pamięci. Wszelkie podzespoły
czej otrzymały:
JTT Computer S.A. zaprezentowała kompute- komputera, poza pamięcią, są wyłączone,
G Oprogramowanie Intercomp, wspomaga-
ry o konstrukcji odbiegającej od dotychczaso- a pamięć przechodzi w tryb uS
pienia z podtrzy-
jące gospodarkę elektroniczną, zgłoszone
wych wzorów, zwanej A X, zgodnych ze
mywaniem zawartoS
ci. Komputer znajdujący
przez firmę Comp Rzeszów S.A.,
standardem In n A b . Zmniej- się w tym stanie wygląda jak wyłączony, jed-
G Router Vanguard 6435/55 firmy Motorola,
szono wydatnie rozmiary płyty głównej. Zinte- nak można go włączyć bez długiego oczekiwa-
umożliwiający transmisję głosu przez sieci cy-
growano z nią kartę graficzną i kartę dx
więko- nia na ponowne uaktywnienie.
frowe (Voice over IP, Voice over Frame Relay),
wą. WiększoS
ć gniazd kart rozszerzeń usunię- Płyta główna ADAX Bravo Flex oferuje również
zgłoszony przez firmę Techmex S.A. r
to, w przypadku pozostałych urządzeń (mo- zbiór funkcji, które umożliwiają włączenie kom-
dem) stosuje się mniejsze karty i specjalne po- putera pilotem zdalnego sterowania albo w wy-
rty (AMR). Stałymi wewnętrznymi podzespo- niku działania różnych bodx
ców zewnętrz-
łami są jedynie twardy dysk i czytnik DVD- nych, np. sygnału nawiązania połączenia tele-
*Dziękujemy Panu Darkowi Chodkiewiczowi z firmy
ROM. Wszystkie inne urządzenia peryferyjne
fonicznego, informacji z sieci o koniecznoS
ci
Vobis przy ulicy Grzybowskiej w Warszawie za wypo-
są dołączane przez porty USB (w przyszłoS
ci
pobrania danych z serwera.
sażenie naszego stoiska w komputer multimedialny
przez szybkie łącza r r ). Umożliwiło to
Czołowym eksponatem w stoisku Novella był
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
H
&
PORADNIK ELEKTRONIKA
Silniki krokowe są
stosowane w układach
SILNIKI KROKOWE
sterowania
nia S i S2 nie kor t ane. W c tero mo mi u ojeniami je t pr e ta ion na
mechanicznymi
fa o m tr bie prac , ro ki po c on ch r . 2a, a c kl komutacji nie b n o pra i
częS
ciami drukarek, u ojeń o c ane o ta e o potencja u o ej prac ilnika na r . 2b.
a ilania lub ma , a ka e u ojeń je t alet ilnika te o t pu je t mo li o a ila
twardych dysków,
tero ane o ielnie. nia napi ciem o je nej polar acji, co nako
w konstrukcji robotów
Pr e ta ion na r . b ilnik irnikiem micie upra c a uk a teruj ce.
biern m o ch bach ma pecjalnie uk
oraz wszelkiego typu
ta to ane nabie unniki, kt re nac aj je
Układy sterowania silnikami
pozycjonerów XY.
en kierunek iro ania. Stojan ilnika je t
krokowymi czterofazowymi
c terobie uno . e n par bie un toja
na tano i ma ne ta e, a na ru iej par e Pr k a o e ro i anie uk a u tero ania
ilniki kroko e, na ane
je t umie c one u ojenie teruj ce. ilnikiem kroko m pr e ta iono na r . .
r nie ilnikami koko
pr u ojeniu teruj c m je t r n eru,
mi to ma n pr u Do t or enia impul pro tok tn ch r .
c a o irnika pokr a i o i ma
mienne o, kt r ch po c kor tano uk a na elementach c fro
ne ta ch. ie u ojenie na ru iej pa
le ma net c ne nie iruje
ch 4 S5 bramki t pu ND OR ora
r e bie un otr ma impul teruj c ,
r nomiernie, lec koko
4 S 4 pr er utniki t pu D. a to o an
c a po p em pola bie un , na kt r ch
o ale no ci o na
tem pr eń rotn ch ora opro a one
je t ono umie c one, irnik obr ci i o k t
5 teruj c ch.
o ej impul e aro e ape niaj
o
Silnik pr et ar a na teruj ce na u talo ą 9 kierunku taj ce o nabie unni
t or enie ma anej ek encji pr ebie
ka. O irnika pokr je i o i bie un
ne po o enia k to e a u be koniec no ci
na j ciach QA QD.
u ojeniami. Oc i cie, pole t or one
to o ania pr eń rotn ch.
a a a ia ania uk a u je t na t puj ca a
niku poja ienia i impul u teruj ce o
U ojenia ilnika a ilane, a pomoc
m , e poc tko o po c eniu a ila
mu i b tanie pokona pr ci anie ma
elektronic ne o komutatora, o po ie nim
nia pr er utniki uk a u US2 b ero ane
ne ta ch i obci enie na ale ilnika. Po
uk a em napi utr m an ch na nich po
Q , Q ora , e pr e c nik S 2 b
aniku impul u teruj ce o irnik kona ko
c a impul teruj c ch poja iaj c ch i
o u ta ion po o eniu kierunek iro ania
lejn krok o 9 , a je o o pono nie pokr je
takt komutacji .
pra o , to o nac a, e na j ciu in erte
i o i bie un ma ne ami ta mi.
to e pr emie c enie irnika o okre lon
ra US /2 b tan lo ic n . W c a na
Silnik irnikiem biern m mo e mie o ol
arto na a i krokiem kokiem .
ej ciach bramek uk a u US b na t
n lic b bie un tojana, je nak obo i u
puj ce tan
je ale no lic ba bie un irnika po
Budowa
inna b ukrotnie mniej a ni lic ba bie US / , US /2 , US / , US /4 ,
un tojana. US /5 , US /9 , US / , US / .
Silnik kroko ma na tojanie je no, a lub
Dla ilnika irnikiem c nn m krok ilnika ą
Bior c po u a , e bramki ej cio e uk a
c ter a na et i cej u ojeń teruj c ch,
je t okre lan na po ta ie ra enia
u US t pu AND, a umatorami uk a
pr e uni t ch l em iebie pr e tr eni.
ą 2Ą /pk
t pu NOR, o po ie nia funkcja lo ic na
W ale no ci o ro aju irnika, ilniki kroko
kt r m
e iel i na ilniki irnikiem c nn m b ie o na ale no ci
p lic ba par bie un ilnika irnika lub
i irnikiem biern m. Silnik irnikiem c n AB D
tojana
n m ma na irniku u ojenie bu enia a
kt rej A, B i , D ej ciami bramek
k lic ba takt komutacji.
ilane pr em ta m lub ma ne tr a e r .
AND.
Dla ilnika irnikiem biern m o po ie nia
a . Wirnik biern r . b je t u bion , lec
Tak i c la po an ch ej cio ch tan , na
ale no ma po ta
nie ma u ojeń. Silnik irnikiem c nn m
j ciu US / tan b ie oki , a na j
.
ą 2Ą / k
mo e praco a tr bie ufa o m lub
ciu ru im US /8 ni ki .
kt r m
c terofa o m. W tr bie ufa o m u o
Ponie a j cia uk a u US po c one
lic ba b irnika bierne o.
jenia P i o po ie nio P2 2 trakto a
o po ie nimi ej ciami D uk a u US2,
T po uk a po c eń la ilnika c teropa
ne jak poje nc e u ojenia, a pro a e
a
a
a b
b
c
b
Rys. 1. Budowa silnika z wirnikiem czynnym w postaci magnesu stałego (a)
a
i z wirnikiem biernym (b)
b
c
Rys. 2. Układ połączeń dla silnika krokowego czterofazowego(a)
i wymagany cykl komutacji (b)
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
 '
2
a
Bufor moc
22
2
W 4
4
5
9
e ar
kierunek
Silnik
, �
8 2
2 5 mA/u ojenie
b
Rys. 4. Zastosowanie układu SAA1027 do sterowania
Pra o
e o silnikiem krokowym czterofazowym
e ar Re et
o u ojeń
Rys. 5.
ilnika
Przebiegi impulsów
c
sterujących cewkami
Bufor moc
silnika
R S T krokowego
dwufazowego
AR
nie, atkanie tran tora T n p n ora
mu i mienia kierunek. T po e pr ebie i
tero anie tran tora T p n p . W ten po
impul teruj c ch ce kami pr e ta iono
b pr b ie p n pr e ce k o
na r . 5, natomia t na r . pr e ta iono
punktu o . W c klu na t pn m po i
po l o o mo tko uk a tero ania u o
nien u ta pr ep pr u pr e ce k ,
jeniami ilnika ufa o e o ora pr ebie i
a pr e ce k 2 pr po inien pop n
impul teruj c ch nie b n ch o je o
kierunku o punktu o .
pra i o ej prac .
Ab abloko a pr ep pr u pr e ce k
Uk a reali o ano formie ch mac
nale opro a i na o je nako
niac mo tko ch, kt r ch ka a ila
Rys. 3. Przykład układu sterującego silnikiem
ch polar acjach o ba tran tor T
je n ce k . a a po ek macniac a
krokowym czterofazowym (a), układ bufora (b)
i T 2 mo to b np. na . W celu
oraz przebiegi generowane przez układ (c) je t reali o ana u topnio m uk a ie
mu enia pr ep u pr u o po ie nim
mo tko m i k a a i e macniac a na
o atnie boc a pier e o impul u e a kierunku pr e ce k 2 nale opro a i
pi cio e o, bu o ane o na poje nc m
ro e o, kt r poja i i na ej ciach na ujemn o ba tran tora T , co
tran tor e T , T , T , T 2 ora par kom
i 2 pr epi e informacje ej D na j po o uje tero anie tran tora T4
plementarnej pracuj cej uk a ie t rnika
cia Q, co po o uje mian ich tanu i t m n p n ora opro a i impul o polar acji
emitero e o T2, T , T4, T5, T8, T9, T ,
am m o po ie nie pr epro ramo anie ta o atniej o ba tran tora T .
T . a a a prac uk a u mo tko e o pole
n na ej ciach bramek ru ie o pr er ut olejne a c kle ek encji ma aj te
a na napr emienn m pr e o eniu tran
nika. W j cia Q2 i Q2 po o tan nie mienio ro ania ce ek i 2 pr em p n c m
tor pr eci le ch a iach mo tka.
n m tanie. Po pier m impul ie e aro m pr eci n m kierunku, co ma a mian
Reali uje i j ci iem na teruj c ch,
nie mieni i tan na ej ciu D , ule nie polar acji pr o on ch popr e nio impul
kt re la po c e ln ch po ek mo tka
mianie natomia t tan na ej ciu D2. Dru i na pr eci n .
maj pr eci n polar acj . Ujemn impul
impul e aro po o uje mian tanu na Silniki kroko e nac nie upra c aj kon
opro a on o ba tran tora T po o
j ciach Q2 i Q2, natomia t tan na j trukcj mechanic n ur enia, kt re o
uje je o abloko anie niku c e o na
ciach Q i Q nie ule nie mianie. praca ale o popra no ci uk a elektro
t pi abloko anie tran tora T p n p , a
Pro a c alej anali uk a u at o au nic n ch i opro ramo ania, a te je eli ju ra
tero anie tran tora T2 n p n pr e ro t
a , e na an m j ciu miana tanu ac obr e ia a , to re u ia aj o
potencja u na ba ie. W t m am m c a ie
na t puje la co ru ie o impul u e aro e br e pr e u c a .
o taje opro a on impul o atni o ba
o, natomia t ka impul e aro po o u Maciej Feszczuk
tran tora T 2, co po o uje je o na ce
je mian tanu je noc e nie na ch j
ciach, co je t a a ie pra oc i t
a b
i nika kon trukcji pr er utnika. Ab ape
ni o po ie ni ajno pr o , o be
po re nie o tero ania u ojeniami ilnika
a to o ano tran toro e bufor moc .
Pr e mian arunk poc tko ch a
pomoc pr e c nika S , je t mo li a mia
na kolejno ci pobu ania fa ilnika, a t m
am m miana kierunku obrot .
Na r . 4 pr e ta iono kor tanie uk a u
SAA 2 o tero ania ilnikami kroko mi.
Układy sterowania silnikami
dwufazowymi
Stero anie ilnikami ufa o mi o ch
ce kach lub ch rupach ce ek je t nie Rys. 6. Mostkowy układ sterowania uzwojeniami silnika
dwufazowego (a) oraz przebiegi impulsów sterujących (b)
co tru niej e, pr p n c ce kach
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
SAA 2
H
!
ELEKTRONIKA W PRZEMYR
LE i LABORATORIACH
RADAROWE CZUJNIKI
POZIOMU CIECZY (1)
Obliczenie wyniku pomiaru jest dokonywane
bariery mikrofalowe do detekcji poziomu
Gdy zawodzą inne
w module mikroprocesorowym według zależ-
materiałów sypkich
metody pomiaru poziomu
noS
ci: H = K _ D
w której K jest wysokoS
cią liczoną od dolnej
cieczy lub materiałów Czujniki do ciągłego
powierzchni przyłącza technologicznego, wpro-
bezkontaktowego pomiaru
_
sypkich _ stosuje się
wadzoną do przetwornika w czasie kalibracji.
poziomu cieczy
Tego typu urządzenie skonstruowano z prze-
czujniki radarowe.
Sondy radarowe tej grupy składają się z ante- znaczeniem do zbiorników magazynowych
ny prętowej lub stożkowej oraz modułów: w.cz., i buforowych. Jeżeli wewnątrz zbiorników znaj-
rządzenia do pomia-
mikroprocesorowego i operatorsko-odczyto- duje się wiele elementów konstrukcyjnych
rów i sygnalizacji po-
wego. Wymienny moduł operatorsko-odczyto- (np. drabinki, wężownice, mieszadła) lub po-
ziomów cieczy i mate-
wy, wyposażony w wyS
wietlacz LCD i przyci- wierzchnia medium jest silnie pofalowana,
riałów sypkich są
ski, nie jest wykorzystywany podczas normal- można dokonać pomiaru w rurze osłonowej
szeroko stosowane
nej pracy sondy. Jeden egzemplarz tego mo- umieszczonej wewnątrz zbiornika lub w tzw.
w przemyS
le. Czujniki
dułu wystarcza do programowania wielu sond. b - na zewnątrz.
(zwane też przetwor-
Dzięki komunikacji cyfrowej sondy mogą być Do rur osłonowych i b - o S
rednicach
7nikami) różnią się od
obsługiwane zdalnie za pomocą komputera lub nominalnych DN50 lub DN80 stosuje się krót-
siebie zarówno pod względem przyłączy me-
komunikatora. ką antenę prętową o długoS
ci kilkunastu cm
chanicznych, materiałów stosowanych do ich
Przyrządy instaluje się w górnej częS
ci zbior- wykonaną z teflonu (PTFE). Przy większych
wykonania, jak i sposobów transmisji sygnałów
ników. Wylot anteny stożkowej lub częS
ć ak- S
rednicach nominalnych preferowane są an-
pomiarowych.
tywna anteny prętowej powinny znajdować teny z teflonu lub PPS długoS
ci kilkudziesię-
Stosuje się różne metody pomiaru poziomu:
się poniżej górnej krawędzi zbiornika. Budowa ciu cm (35� 55 cm).
pojemnoS
ciową, przewodnoS
ciową, hydrosta-
kompaktowa, przyłącza gwintowe i kołnierzo- Sondy z antenami stożkowymi wykonywane
tyczną, różnicy ciS
nień, radiometryczną, ultra-
we ułatwiają montaż. ze stali nierdzewnej zapewniają bezpieczny
dx
więkową, elektromechaniczną, wibracyjną
pomiar toksycznych produktów w temperatu-
i mikrofalową.
rze dochodzącej nawet do 250oC.
Zasada pomiaru
WyjątkowoS
ć metody mikrofalowej polega na
Warunki istniejące w zbiornikach i rodzaj mie-
wykorzystaniu fal o szczególnych właS
ciwo-
Przyrząd nie mierzy bezpoS
rednio poziomu rzonej cieczy okreS
lają zakresy pomiarowe
S
ciach. Mikrofale stanowią częS
ć widma fal
cieczy, lecz odległoS
ć między miejscem sond. W tablicy 1 podano klasy produktów
elektromagnetycznych położoną między pod-
w którym jest zamontowany a powierzchnią w zależnoS
ci od stałej dielektrycznej, a w ta-
czerwienią a ultrakrótkimi falami radiowymi.
cieczy. Fala elektromagnetyczna padając na
Przyjmuje się, że obejmują pasmo częstotliwo-
powierzchnię stanowiącą granicę dwóch oS
rod- Punkt
S
ci od 109 do 1011 Hz (1� 100 GHz), co w ska-
odniesienia CzęS
ć nieaktywna
ków o różnych przenikalnoS
ciach dielektrycz-
li długoS
ci fal odpowiada przedziałowi od 30 cm
anteny prętowej
nych (� 1, � 2) odbija się zgodnie z prawami fi-
do 3 mm. Ze względu na stosowane częstotli-
zyki (częS
ciowo przechodzi przez powierzch-
Miejsce wysyłania
woS
ci i odległoS
ci od anten nadawczych
nię graniczną ) i dociera z powrotem do ante-
impulsów
(20� 30 m) mamy tu do czynienia z polami da-
ny, która spełnia również funkcję odbiornika. Max. poziom
lekimi (zagadnienie pól bliskich i dalekich zo-
W układach mikroprocesorowych wykorzystuje
stało omówione w ReAV 7/99 [1]).
się specjalne algorytmy rozróżniające echo
K
W polu dalekim fale elektromagnetyczne są no-
D
prawdziwe _ odbite od powierzchni cieczy, od sy-
S
nikami energii elektrycznej i rozchodzą się
gnałów fałszywych _ powstających w wyniku
w gazach, próżni, płynach oraz w większoS
ci
odbić od S
cian zbiornika lub stałych elementów
ciał stałych z wyjątkiem metali. Linie sił pola
L
mechanicznych zamontowanych wewnątrz.
� 1
elektrycznego i magnetycznego w ruchu falo-
OdległoS
ć D do powierzchni cieczy (rys.1) jest
wym są zawsze wzajemnie prostopadłe.
wprost proporcjonalna do całkowitego czasu H
Składowe pola elektromagnetycznego wystę-
� 2
przelotu impulsów radarowych t:
pują w S
cisłej zależnoS
ci okreS
lonej przez im-
D= c � t/2
pedancję falową. Wytworzone pole elektrycz-
przy czym: c _ prędkoS
ć rozchodzenia się
ne drga z częstotliwoS
cią okreS
loną przez
. Rys. 1.
fal elektromagnetycznych H" 3 108 m/s.
x
ródło pobudzające i nie ulega zmianie na
Pomiar
W celu okreS
lenia odległoS
ci należy zatem
drodze od x
ródła do odbiornika. Pomiary od-
mikrofalowy
zmierzyć czas t. Metoda pomiaru okreS
lona jest
ległoS
ci opierają się na prostoliniowym roz-
metodą PTOF
jako PTOF ( d f ).
chodzeniu się i stałej prędkoS
ci fal elektroma-
gnetycznych ok. 300 000 km/s.
T a b l i c a 1. Klasyfikacja cieczy pod względem stałej dielektrycznej
Wszędzie tam, gdzie zawodzą wszelkie inne
metody pomiarowe poziomu cieczy lub mate-
Klasa cieczy Stała dielektryczna Przykłady cieczy
riałów stałych, stosuje się urządzenia radaro-
we. Czujniki radarowe w zastosowaniach prze-
A 1,4� 1,9 Nie przewodzące, np. propan , butan itp.
mysłowych to:
B 1,9� 4,0 Nie przewodzące, np. produkty rafineryjne, benzyna, olej, toluen itp.
czujniki do ciągłego bezkontaktowego po-
C 4,0� 10,0 Np. stężone kwasy, roztwory organiczne, estry, alkohole, aceton itp.
miaru poziomu cieczy mieszaniny olej/woda
czujniki do ciągłego pomiaru poziomu ma- D > 10,0 Przewodzące ciecze, roztwory wodne, rozcieńczone kwasy i zasady
teriałów sypkich
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
!
blicy 2 _ zakresy pomiarowe w funkcji zasto- T a b l i c a 2. Zakresy pomiarowe w funkcji zastosowania i warunków pomiaru
sowania i warunków pomiaru na przykładzie
Zakres pomiarowy
sondy typu Micropilot FMR 231 produkcji firmy
Endress+Hauser.
Klasa cieczy Zbiorniki magazynowe Zbiorniki buforowe R
rednice rur osłonowych lub by-passów
DN 50 DN 80
Sposób przeprowadzenia
A _ _ 10 m 20 m
pomiaru na przykładzie sondy B 10 m 5 m 10 m 20 m
C 15 m 8 m 10 m 20 m
Micropilot FMR 231
D 20 m 10 m 10 m 20 m
Zaprogramowanie sondy Micropilot następu-
je przez wprowadzenie odległoS
ci K (zbiornik
pusty), odległoS
ci L (zbiornik pełny ) oraz ko-
du rodzaju zastosowania, który umożliwia au-
tomatyczne dostrojenie przyrządu do warun-
ków pomiarowych. Standardowa częstotliwoS
ć
Każdy obiekt
pracy wynosi 5,8 GHz i leży w zakresie często-
znajdujący się
min. 30 cm
tliwoS
ci dopuszczonych do zastosowań prze-
w obrębie stożka
mysłowych. Niewielka energia emitowanych
promieniowania
impulsów rzędu 1 mW umożliwia montaż na
VOH8
jest x
ródłem
zbiornikach metalowych lub z tworzyw sztucz-
fałszywego
nych nie stwarzając zagrożeń dla zdrowia lu-
echa
Fałszywe echo
dzi ani stanu S
rodowiska.
DokładnoS
ć pomiaru sondą Micropilot FMR
231 zależy od nastawionego zakresu pomiaro-
wego oraz rodzaju mierzonej cieczy. W wa- D
runkach odniesienia, w zakresie do 10 m _
przyrząd mierzy z dokładnoS
cią do ą 10 mm;
powyżej 10 m ą 0.1 % zakresu pomiarowego. Echo poziomu
Sondy z antenami prętowymi są idealne do
pomiarów poziomu w zbiornikach z kwasami
Rys. 2. Mocowanie sondy na zbiorniku
i ługami. W celu uniknięcia ewentualnych osa-
dów lub kondensatów znajdujących się przy
króćcach pomiarowych wykonywane są ante-
ny prętowe mające częS
ć nieaktywną, która
przesuwa miejsce wysyłania impulsów o 100
mm, 250 mm od miejsca zamocowania kołnie-
zapobiec zaleca się montaż w odległoS
ci mi-
rza lub gwintu.
Silniejszy sygnał echa od obiektów znaj-
nimum 30 cm od S
ciany).
Na pomiar nie mają wpływu: zmiany gęstoS
ci,
dujących się bliżej anteny.
przewodnoS
ć produktu, rozkłady temperatur
Występowanie zjawiska interferencji z wiąz- Bogdan Radziszewski
L I T E R A T U R A
w zbiorniku, wysokie ciS
nienia, pęcherze powie- ką pomiarową w przypadku silnego fałszywe-
[1] Kalisz J.: Pomiary pól elektromagnetycznych . ReAV,
trza w cieczy, próżnia i opary wewnątrz zbiornika.
go echa (wówczas w fazie kalibracji należy wy-
nr 7/1999
Podczas stosowania sond radarowych należy
tłumić echa fałszywe).
[2] D.Halliday, R.Resnick: Fizyka 2. Wydawnictwo Nauko-
uwzględnić następujące czynniki.
KoniecznoS
ć wyeliminowania strugi wlewa-
we PWN, Warszawa 1998
Powstawanie echa na każdym obiekcie
nej cieczy z obrębu stożka promieniowania.
[3] General Specifications Catalogue: Endress+Hauser,
(rys. 2), który znajdzie się w obrębie stożka pro- Powstanie podwójnego echa po zamonto-
1998
mieniowania.
waniu sondy w S
rodku zbiornika (aby temu
[4] Instrukcja obsługi Micropilota FMR 231 Endress+Hauser
LOGO!  praktyczne zastosowania
Przegląd wydawnictw
Nakładem polskiego oddziału firmy Siemens ukazał się poradnik, będący
zbiorem praktycznych przykładów zastosowań modułu logicznego LO-
GO!.
Krzysztof Wesołowski
Uniwersalny moduł logiczny LOGO! jest miniaturowym urządzeniem prze-
SYSTEMY RADIOKOMUNIKACJI RUCHOMEJ
widzianym do stosowania głównie w instalacjach elektrycznych prądu prze-
Wyd. II rozszerzone i uaktualnione. WKŁ Warszawa 1999
miennego o napięciu znamionowym 115/230 V (rzeczywiste wartoS
ci w za-
kresie 85� 265 V) i częstotliwoS
ci 47� 63 Hz; są również dostępne wersje
W 1998 r. ukazało się pierwsze wydanie tej książki, które recenzowa- przewidziane do zasilania napięciem stałym o wartoS
ci nominalnej 24 V. Jest
przystosowany do instalowania na
liS
my w nr 4/1999 ReAV. Wystarczył rok, aby książka się rozeszła,
typowej szynie montażowej o sze-
a wydawnictwo wypuS
ciło na rynek drugie wydanie. Wniosek: telefo-
rokoS
ci 35 mm, stosowanej m.in.
ny komórkowe już się
do mocowania bezpieczników
wprawdzie opatrzyły,
w domowych instalacjach elek-
ale ludziom jest po-
trycznych i zajmuje miejsce czte-
trzebna wiedza głęb-
rech modułów o pojedynczej sze-
sza niż informacja
rokoS
ci. Może pełnić funkcje pro-
o kolorach obudowy
gramowanego włącznika i wyłącz-
oraz pojawiających się nika urządzeń elektrycznych, ta-
kich jak lampy, grzejniki, pompy,
i znikających kolejnych
urządzenia klimatyzacyjne i wenty-
typach terminali, które
lacyjne oraz inne urządzenia o na-
z punktu widzenia
pędzie elektrycznym.
użytkownika niewiele
Zebrano 23 przykłady zastosowań
się od siebie różnią.
sterownika LOGO! do praktycznej
Wydanie drugie jest
realizacji urządzeń sterujących, sto-
nieco rozszerzone,
sowanych jako układy alarmowe,
a do treS
ci Autor wniósł
do sterowania urządzeniami w go-
uaktualnienia wynika- spodarstwie domowym, jako układy sterujące do celów automatyki przemy-
jące z rozwoju tematy- słowej, jak również w tak nietypowym zastosowaniu, jak losowe wyznacza-
nie osób do indywidualnej kontroli.
ki w okresie jednego
LOGO!  praktyczne zastosowania wyS
lemy neodpłatnie tym oso-
roku. Książka jest
bom, które nadeS
lą projekty z własnymi pomysłami nowych zastosowań ste-
w związku z tym nieco
rownika LOGO!. Zgłoszenia prosimy przysyłać w terminie do 31
grubsza (o 24 strony),
marca br. r
ale jej układ i podsta-
wowe treS
ci nie uległy
zmianie. Widziana na półce księgarni, różni się od pierwszego wyda-
nia kolorem okładki (por. z ReAV4/1999) z tym samym terminalem No-
Nagrody w ankiecie  REDAGUJ WRAZ Z NAMI
REDAGUJ WRAZ Z NAMI
kia Communicator. Wyrax
nie urósł w niej jednak i zmienił się rozdział
1/2000
1/2000
XVII  Przyszłe systemy radiokomunikacji ruchomej (rozszerzenie
i przebudowa informacji o systemie UMTS, obszerne omówienie no-
Dziękujemy za liczny udział w ankiecie. Wasze opinie pomogą nam
wej koncepcji tzw. radia programowalnego Software Radio oraz no-
w ustalaniu tematyki dalszych numerów  Radioelektronika . W wyniku lo-
we informacje o rozwoju systemu MBS). Doszedł nowy rozdział
XVIII  Zastosowanie techniki anten inteligentnych w systemach tele- sowania następujący uczestnicy ankiety otrzymują nagrody _
fonii komórkowej . Ta technika już w bliskiej przyszłoS
ci umożliwi
odtwarzacze osobiste: Marek Milewski _ Niechlów, Krzysztof Mikołajski
znaczne powiększenie pojemnoS
ci systemów komórkowych dzięki in-
_ Starogard Gdański, Stanisław Sowa _ Gdańsk, Stanisław Pelczar
teligentnemu ukierunkowaniu wiązki lub wiązek promieniowania, S
le-
_ Kęty, Dariusz Kalinowski _ Budry
dzących np. przemieszczanie się stacji ruchomej lub zmianę względ-
nego położenia stacji bazowej. W sumie, jest to rzadkie, a więc god-
ne polecenia, połączenie dobrej książki dla profesjonalistów z infor- N r d .
macjami zrozumiałymi dla nieprofesjonalistów.
Drodzy Czytelnicy
Drodzy Czytelnicy
l  REDAGUJ WRAZ Z NAMI 3/2000
l
REDAGUJ WRAZ Z NAMI
d pu l u m
m u
um u l pu d d
u m p pu l pu d d um m mum :
d u m d d p pu
Liczba punktów
m d l l u lu p
1. Z kraju i ze S
wiata .........................................................................................................
d mu d u mu um
2. Multimetry i przystawki cęgowe (2) ............................................................................
p pu m
3. Pilot radiowy z zabezpieczeniem szyfrowym ........................................................
dp d p u u d
4. Przetwornik napięcie-prąd ......................................................................................
p d u
5. Generator telefoniczny ..........................................................................................
d u l u m d
6. Wskax
nik cyfrowy do czujnika temperatury Pt-100 ..............................................
d
7. ADT70 _ wzmacniacz i układ polaryzujący do rezystancyjnych czujników
m d m
temperatury..................................................................................................................
Przegląd wydawnictw
Mirosław Rusek, Jerzy Pasierbiński
ELEMENTY i UKŁADY ELEKTRONICZNE
W PYTANIACH i ODPOWIEDZIACH
Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1999.
Wydanie III, stron 398
Jest to trzecie wydanie tej popularnej i bardzo przydatnej książki. Autorzy,
w przystępny sposób podają podstawy współczesnej elektroniki _ tak analo-
gowej jak i cyfrowej. Tematyka książki jest bardzo szeroka _ od praw Ohma
i Kirchoffa aż do przetworników a/c i układów ASIC. Pierwsze rozdziały po-
S
więcono sprawom podstawowym: definicjom, jednostkom, podstawom teo-
rii obwodów. Następnie, w kilku dalszych rozdziałach, autorzy omawiają
podzespoły elektroniczne _ bierne
i czynne, włącznie z elementami opto-
elektronicznymi. Uwzględniono też
elementy RLC przeznaczone do po-
wszechnie teraz stosowanego monta-
żu powierzchniowego. W oddzielnym
rozdziale przedstawiono elementy
i układy zasilające _ ogniwa, akumu-
latory, zasilacze, stabilizatory.
Dalsza, obszerna częS
ć książki obej-
muje układy analogowe. Opisano
podstawowe układy wzmacniające
z tranzystorami bipolarnymi i unipolar-
nymi, wpływ sprzężenia zwrotnego
na pracę układów, a następnie różne
rodzaje wzmacniaczy oraz generato-
ry i niektóre wybrane nieliniowe ukła-
dy analogowe, w tym także kompara-
tory napięcia i przetworniki analogo-
wo-cyfrowe i cyfrowo-analogowe.
Układom cyfrowym poS
więcono
znacznie mniej uwagi niż analogo-
wym. Omówiono ich klasyfikację, podstawowe elementy oraz, doS
ć skrótowo,
budowę i właS
ciwoS
ci cyfrowych układów TTL, ECL, I2L, MOS i CMOS.
Książkę zamyka opis układów ASIC _ programowalnych struktur logicznych
(PLD) oraz programowalnych przez użytkownika matryc bramkowych (FPGA).
Książka umożliwia zrozumienie budowy i fizycznych zasad działania ele-
mentów i układów elektronicznych, a także ich właS
ciwoS
ci funkcjonal-
nych. Matematyczne podstawy omawianych zagadnień podano tylko
w zakresie absolutnie niezbędnym, bez przeładowania materiału wzorami.
OsobiS
cie nie jestem zwolennikiem podawania materiału w formie pytań
i odpowiedzi, a tę właS
nie metodę zastosowano w omawianej książce.
Trzeba jednak przyznać, że taka metoda w żadnym stopniu nie utrudnia
korzystania z książki, a może ułatwić np. przygotowanie się do egzaminów.
Książkę wydano w roku 50-lecia zasłużonych Wydawnictw Naukowo-
Technicznych. Jest godna polecenia wszystkim interesującym się elek-
troniką i pracującym w tej dziedzinie. M. Nadachowski
ReAV 3/2000-01-03
ReAV 3/2000-01-03
rabat 10 %
rabat 10 %
,
Imię i nazwisko .......................................................................
8.  1111 Międzynarodowe Targi Komputer Expo 2000 ....................................
....................................................................................................
9. Silniki krokowe ................................................................................................
Adres:..................................................................................................
10. Radarowe czujniki poziomu cieczy (1) ........................................................
................................................................................................................
.........................................................................................................
11. AktualnoS
ci .................................................................................................... Wiek: ............. lat
12. PrzenoS
ne odtwarzacze płyt kompaktowych ................................................ Wykształcenie:
podstawowe S
rednie wyższe
13. Projektory (2) .................................................................................................
Czy jest Pan(i) prenumeratorem ReAV?
14. 49 godzin zapisu cyfrowego ..........................................................................
tak nie
15. Kolumny głoS
nikowe .....................................................................................
Propozycja tematu, który należałoby omówić w  ReAV .
16. VDO DAYTON nowa marka samochodowych multimetrów .........................
.....................................................................................................
17. Odtwarzacz DVD 950 firmy Philips ..............................................................
................................................................................................................
18. Odbiornik telewizyjny 100 Hz LG Flatron CE-29Q12IP ...............................
......................................................................................................
ODTWARZACZE naturaln atmo fer ali koncerto ej lub
klubu ja o e o. Ab o i n takie para
DVD-AUDIO A7 i A10
metr opraco ano pr et ornik ASH o c
FIRMY TECHNICS. totli o ci pr bko ania 92 kH i ro iel
c o ci 24 bit . Uk a irtualnej baterii chro
W ru iej po o ie roku plano ana je t pr e ni c fro e uk a pr e ak ceniami pr e o
a o t ar ac no e o tan ar u p t D D taj c mi i a ilania. Uk a A d - n
au io. Te p t aj perfekc jne o oro a o eparo uje uk a au io o i eo, ape
nie i ku i ki c totli o ci pr bko ania niaj c c t repro ukcj i ku. W o t a
92 kH D 44, kH i 24 bito ej ro iel r ac u D D Au io A fot. uk a c fro e o
c o ci D bit . Na p cie D D au io i t pr et ar ania M r r n
nieje mo li o api u ielokana o e o nie po er a pa mo pr eno on ch c totli o
kompre o ane o i ku e ciu kana ci pr o t ar aniu k ch p t D. e t
ach. e t te nac nie lep a mo li o re tak e mo li o o t ar ania p t D D i eo.
ODTWARZACZE DVD
ali acji i ku pr e tr enne o, pra i .J
2230/2280 FIRMY LG
Firma pro a i a na r nek a mo e
le o t ar ac D D pra ie i ent c n ch
obu o ach. Obu o r ni i kon trukcj
tarc o mian bko ci o t ar ania filmu.
W mo elu 22 je t to pr ci k, a mo elu
228 je t ona obroto a. o el 228 fot. ma
lep e po a enie. Wbu o an eko er
Dolb Di ital/ P 2 eko uje c fro e
na fonii na analo o ch na . Po ia
aj c macniac lub e ciokana o ampli
tuner i e ta kolumn o niko ch, mo na
ZESTAW
JUBILEUSZOWY CD
bu o a kino omo e. Oba o t ar ac e
maj tem S rr nd pr et ar aj c c
CREATIVE CD-RW
WALKMAN FIRMY SONY
fro e na kana o ej fonii na a kana
BLASTER� CD - STUDIO
analo o e. W tarc aj te a o ni
Firma Son uc ci a pi tna tolecie pr eno
ki tele i ora, ab t or pr e tr eń i ra
n ch o t ar ac D pro a aj c na r
Firma reati e Technolo t . pro a i a
enia aku t c ne charakter t c ne la kina
nek mo el D . e l u na okr
na r nek e ta o on na r arki D
omo e o. Na u a a u uj funkcje po
k ta t pr pomina on p t D. Taki am
RW Bla ter i pakietu pro ramo e o D
i k ania obra u i pami bran ch cen.
k ta t ma pilot ciek okr talic n m ie
Stu io, umo li iaj ce o na r anie i kopio a
a nac on fra ment top klatki mo na po
tlac em. o li e je t ietlanie t tu
nie p t ci u ale ie kilku minut. U tko
i k krotnie. Tak e bran moment
ut or api an ch na p cie D te t . Obu
nic mo t or i kompilo a cie ki mu
filmu mo em a nac i pro a i a
o a konana ma ne u ma c elino
c ne ora pliki au io formatach P , I
nac on klatk filmu o pami ci o t ar ac a,
mechani m a o ania p t , amia t o ch la
DI i WA , na r aj c je na p tach D R
ab p niej ro poc o t ar anie o te o
nej pokr . S tem ochron ant tr o ej
i D RW. Na r arka je t po a ona pro
miej ca. Takich miej c mo e b pi . en
r n ape nia nie ak con prac
ram o na r ania p t D R Nero 4.
o t ar ac D D 22  99 , a D D 228
ur enia na et c a ie bie ania. ako
ora opro ramo anie Pra i ab D u ce o
 2499 . .J
ni kich ton popra ia funkcja M B . a
api u an ch c fro ch na p tach D RW
pomoc c a opt c ne o mo na o c
tak, jak na ku t ar m. Pakiet D Stu io
o t ar ac D o ur enia iniDi c. e t CYFROWA KAMERA
tano i kompletn e ta nar i umo li
on a ilan akumulator . .J.
iaj c ch nie t lko kopio anie D, ale r nie
NV-EX3EG PANASONIC
t or enie okiej jako ci et kiet. e ta a
Je n najmniej ch na iecie kamer c
iera opro ramo anie o t or enia p t D
fro ch je t kamera N X . o ta a
technik pr eci nij i upu , c t ch
r niona pr e to ar enie iennikar
p t D R, je n p t D RW i pro ram o
ISA ubie m roku. a ma ok. 4 be
et kieto ania, ra pr bkami naklejek. Na
baterii i miar 49 8 8 mm. ilmo anie
r arka Bla ter D RW tano i tanie ro i
u at ia koloro 2,5 ekran D lub ,5 i jer.
anie o archi i acji mu ki i an ch kompu
inimalne nat enie o ietlenia e mocnie
tero ch a cen ielokrotnie ni o cen
niem c fro m no i ,5 l , oom je t
kietek IP. ena e ta u  ok. 2 USD.
krotn . cieka ch mo li o ci mo na
r
mieni funkcj obra obra ie, kon a
nie j poje nc ch lub e
rii j ietlan ch potem
na je n m j ciu M r -
n . W j cia c fro e D link i
RS 2 2 umo li iaj pr e a
nie i obr bk j kompute
r e. amera na r a tr bie
SP i P. Akumulator lito
tarc a na 2 o in prac . Po
b r moc be c one o
ekranu D no i 4 W. ena
kamer  999 . .J.
AKTUALNOR
CI
AKTUALNOR
CI
40
PRZENOR
NE
ODTWARZACZE PŁYT
KOMPAKTOWYCH
r ac e tej firm umo li iaj o t ar anie
nek o t ar ac PrzenoS
ny odtwarzacz
amo ielnie na ran ch p t kompakto
p t kompakto ch
płyt kompaktowych
ch t pu D RW.
je t ju o a na
pozwoli Ci słuchać
unkcje u tko e o t ar ac pr eno
opano an pr e
Twoich ulubionych
n ch a a ie takie ame jak o
kilka firm. W aje
t ar ac tacjonarn ch. Nale o nich
i , e po o tali
płyt gdziekolwiek się
po tar anie brane o ut oru lub ca ej
pro ucenci po o
znajdziesz, nie tylko
p t , omijanie brane o ut oru, po tar a
4 ili i t m fak
w domu lecz również
nie kolejno ci lo o ej, uki anie ora
tem. Na placu boju o tali a a ie
na wycieczce, funkcja n r n, tj. paro ekun o pr e
Son , Pana onic, Ai a i en oo . irm te
l tkich ut or naj uj c ch i
konkuruj c mi ob pro a aj na r
na plaży, a nawet
na p cie.
nek co rok, a c a em na et c ciej, no e
w samochodzie.
Do funkcji t po ch la o t ar ac pr e
mo ele, kt r ch taraj i a to o a
no n ch, i pot kan ch t lko nich, nale
no e, cora to o konal e ro i ania
alic bloka pr ci k d 
technic ne.
mechanic n ch. W c a ie tr u je t o
apobie aj c pr pa ko emu uruchomie
Po a o t ar ac pr eno n ch, na a
t ar ana a arto pami ci tale uaktual
niu o t ar ac a, funkcj no ienia r -
n ch te o obi t mi, je t na r nku nie b t
nianej trakcie o t ar ania p t . Im i k
 atr manie o t ar ania i no ie
imponuj ca. Autoro i niniej e o art ku u
a ta pami , t n. im i cej aje i
nie o o oln m momencie ora funkcj
u a o i ebra ane na temat ale ie 4
niej api a , t m lepiej. Pojemno tej pa
automat c ne o c enia a ilania po
o t ar ac pro uko an ch pr e t lko
mi ci je t to np. o t ar ac ach firm
u m okre ie nieu ania.
firm.
Pana onic pami t pu D RA pr j o
Do funkcji u tko ch o t ar ac nale
i po a a nie me abajtach pot ka i
te alic alne tero anie pilotem umie
arto ci o B , lec ekun ach c a
c on m na pr e o ie ucha ek, je nak
u tr ania apami tane o materia u mu
funkcja ta pot kana je t t lko nie ielu,
c ne o.
ro ch mo elach o t ar ac . Warto
Ro ini ciem kla c nej pami ci pr eci
te au a , e t ko a o t ar ac e, Ai
tr o ej je t ro i anie a to o a
a XP R i Son D 4 maj c fro
ne o t ar ac ach o obi t ch pr e firm
tuner /A pami ci tacji.
Pana onic. Pami An -S M r II
i k a o porno o t ar ac a nie t lko
Korekcje dx
więku
na tr piono e, lec r nie na
tr po iome, kt re  jak i oka uje  W tkie o t ar ac e po a one
t po e, pr cie pr eno n m, tem
t puj najc ciej pr pr eno eniu
Odtwarzacz osobisty SL-SX510 0
o t ar ac a na pa ku lub torbie.
firmy Panasonic
Funkcje użytkowe
Do najbar iej atrakc jn ch ceno o nale
Do funkcji pot kan ch e tkich, be
alic o t ar ac e o obi te firm Thom
j tku, o t ar ac ach nale funkcja pro
on, maj cej ak a pro ukc jn Pol ce.
ramo ania. ho najc ciej pot ka i
u a mo na kupi o t ar ac AD
mo li o apro ramo ania, a potem o
8 o tarc aj cej lic bie funkcji i o pr
t or enia tak u talonej kolejno ci u
oit ch parametrach 45 ekun o a pa
ie tu kilku ut or , t . obo n m o
mi pr eci tr o a, rubo 2 mm .
t pem, to niekt r pro ucenci, jak np.
Philip , umo li iaj apro ramo anie a
Pamięć przeciwwstrząsowa
99 ut or . Tru no ociec jakim celu, je
la c na pami pr eci tr o a
li najc ciej pot kane p t kompakto e
umo li ia o uch p t po ba ion
nie a ieraj i cej ni ok. ut or .
pr er po ta ch niku tr
Pr oka ji arto a nac , e t lko o t a
Discman Sony D-E775
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
41
NA RYNKU AV
O t ar ac e o obi te D
Zasilanie
u puklania ni kich ton , takie jak np. Nieba ateln p na mniej enie u cia
S XBS Pana onica, DBB Philip a, H per ener ii, a t m am m na u enie c a u
W i ki pro ucent o t ar ac i te
Ba firm , c c fro e a Ba fir o t ar ania, maj te a to o ane po e
kierunku mak malne o u enia c a
m Son . Opr c te o temu mo na po po , ar no uk a calone jak i pecjal
u o t ar ania e ta u baterii lub akumu
tka korektor tr ema apro ramo an mi ne ilniki nap u p t . Specjalnie opraco a
lator . a o t ar ania akumulator
fabr c nie charakter t kami pr eno e na t m celu pr e firm Son technika
por naniu t po mi bateriami alkalic
nia o t ar ac ach Pana onica, tem Stamina umo li i a u enie c a u o
n mi je t u . W o t ar ac u S SX5
i ku ook lne o rr nd o t ar a t ar ania o 25 o in.
Pana onica a to o ano niekon encjo
c ach firm Thom on ora tem r No e o t ar ac e pr e a ane albo
nalne ro i anie problemu a ilania. U
pr cie firm Son . bateriami albo akumulatorami np. Ni H
Do ochron uchu u tko nika u o pojemno ci 5 mAh o t ar ac ach
tem automat c ne o o ranic enia o S SX5 i S SX4 Pana onica lub t po
no ci np. A S Son . e Ni pr cie Ai . Do a o ania
akumulator lub te o a ilania o t ar a
Obudowy odtwarzaczy
c a ieci, pro ucenci o i k o ci mo e
O t ar ac pr eno n mu i mie obu o li o tarc aj a ilac e.
konan e pecjalne o materia u, ab Aktualn tan baterii lub topień na a o a
nie ule u ko eniu po c a letnich upa nia akumulatora je t ka an na
, na pla c te ilnie na onec nio ietlac u ciek okr talic n m albo na
n m, amkni t m amocho ie. Do te o ka niku bu o an m kilku D.
problemu tkie firm pro ukuj ce o
Odtwarzanie w samochodzie
t ar ac e pr k a aj u a . Pana o
nic to uje oim pr cie o porne na Wi k o firm oferuje pecjalne mo ele
Odtwarzacz osobisty
ok temperatur obu o konane o t ar ac pr e nac one o prac a
Philips ACT7582 Active
poli lan . irma ta pro a i a te mocho ie, o tarc aj c ra nimi
pecjaln tem - bkiej mia tkie nie b ne akce oria o monta u a
to nim a r a a ilania. Pr a ila
n p t  po naci ni ciu pr ci ku p ta mocho ie. W tkie o t ar ac e Pana
niu ch baterii alkalic n ch R mo
uno i i i mo na j at o j . onica mo praco a amocho ie, a
e on praco a pr e 2 o in, pr a i
Inn , a n ten encj je t ta e enie akce oria tano i po a enie tan ar o
laniu e r a e n tr ne o, tj. pojemnika
pro ucent o mniej enia miar e S lub te o tarc ane jako
na baterie R , mo e o t ar a pr e 28
o t ar ac a c e lnie ich rubo ci opcja po o ta e mo ele . W tarc po
o in, a pr kor taniu je noc e nie
i ma . ak i a e ta ienia, rekor i t c o t ar ac nia em apalnic ki
obu t ch r e  a pr e 8 o in. ep
na t m polu je t o t ar ac Pana onica a pomoc pecjalne o a ilac a ora je o
m nikiem, 4 o in niepr er ane
S SX5 o rubo ci obu o ale ie j cie linii ra ioo t ar ac em amo
o o t ar ania, le it muje i ju t lko bar
2 ,8 mm i ma ie 9 . cho o m.
o ro i Son D .
Leszek Halicki
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
43
Układ APA A A n automa-
tycznie analizuje sygnał wejS
ciowy i zapew-
nia optymalna jakoS
ć punktu obrazu, elimi-
PROJEKTORY (2)
nując przesunięcia i ustalając jego wielkoS
ć.
Ciekawą konstrukcję ma projektor VPL-PX1
Plus
o rozdzielczoS
ci XGA i strumieniu 1000 AN-
ko w wejS
cia wideo i audio. GłoS
nik ma moc
SI lumenów. Ma kształt niedużej walizki
Jest to mniej znana japońska firma produ- 1 W. OstroS
ć i zoom są regulowane ręcznie.
kująca lekkie, przenoS
ne projektory DLP Model XV-C1E ma funkcje S f , a XV- (większej niż format A4) z obiektywem
umieszczonym z boku obudowy. Za pomo-
U2-870 i U2-1080 z jednym układem DMD C20E możliwoS
ć podwieszania pod sufitem
o masie 2,5 kg do kina domowego z wejS
cia- oraz projekcję Avers/Revers. Modele XV- cą pierS
cieni umieszczonych blisko obiekty-
wu reguluje się ostroS
ć i powiększenie. Tak-
mi Video, S-Video i RGB i do prezentacji Z1E i XV-ZW60E mają znacznie większy
że obsługuje 37 formatów sygnałów kompu-
komputerowych (wejS
cie RS-232). Mają strumień S
wietlny 350 i 400 ANSI lm (C1E 50
one bardzo dobry kontrast 500:1. Różnią się i C2DE 60 ANSI lm) i trzy panele LCD. Naj- terowych i wideo. Do zastosowań biuro-
między sobą rozdzielczoS
cią SVGA i XGA lepsze wyposażenie ma projektor XV- wych z tej serii należą projektory VPL-PX30
i PX20 o rozdzielczoS
ci XGA, różniące się
oraz nieznacznie strumieniem S
wietlnym ZW60E, oprócz wymienionych wyżej funkcji
700 i 800 ANSI lm. Maksymalna przekątna ma zoom i ostroS
ć regulowane elektrycz- strumieniem S
wietlnym 2400 i 1400 ANSI lm.
ekranu - 7,6 m. Wybrany fragment można nie, funkcję obraz w obrazie, możliwoS
ć wy- Moc 200 W w lampie UHP można regulo-
4-krotnie powiększyć. Wymiary obudowy: boru formatu obrazu 4:3 lub 16:9. Maksymal- wać. W trybie obniżonego poboru mocy
(VPL-PX20 1050 ANSI lm) dwukrotnie wy-
wys. 58, szer. 235, dł. 297 mm. na przekątna obrazu wynosi 12,7 m.
Drugą grupę stanowią projektory do pre- dłuża się trwałoS
ć lampy i zmniejsza się
szum powodowany jej chłodzeniem. Pro-
zentacji. PrzenoS
nymi są monofoniczne
XG-NV4SE i XG-NV51XE, z ręczną regula- jektory są wyposażone w narzędzia prezen-
tacyjne. Funkcjami projektora można stero-
cją ostroS
ci, o masie 4,5 kg, przeznaczone
wać instalując w komputerze oprogramo-
do współpracy z komputerem. Mają one
wanie ( r j r S n). Jedną z możliwo-
zwiększony strumień S
wietlny do 700 i 1000
S
ci jest regulacja jaskrawoS
ci, kontrastu i na-
ANSI lm. Umożliwiają otrzymanie obrazu
sycenia kolorów. Cyfrowy zoom (4-krotny),
o przekątnej do 7,6 m. Obraz do projektora
Projektory DLP U2-1080 Plus o masie
może być przesyłany bezprzewodowo fala- którego powiększenie można zmieniać pilo-
tylko 2,5 kg
mi podczerwieni. W wyposażeniu jest kar- tem, ułatwia prezentację szczegółów. Dobrą
Proxima
jakoS
ć dx
więku stereofonicznego zapewnia
ta wideo AN-NV4VB.
Norweska firma Proxima oferuje projektory Znacznie lepsze wyposażenie mają mode- zestaw trzech głoS
ników, w tym głoS
nik
niskotonowy.
biurowe z trzema panelami LCD o strumie- le biurowe z możliwoS
cią przenoszenia
niu S
wietlnym od 1000 do 2300 ANSI lm. oraz stacjonarne do dużych sal. Przykła- Typowym zastosowaniem projektora VPL-
Konwersje rozdzielczoS
ci realizuje układ dem jest model biurowy XG-NV6XE o roz- VW10HT jest kino domowe. Trzy panele
LCD formatu 16:9 (1366 x 768 punktów)
o nazwie FIT-to-View. We wszystkich mode- dzielczoS
ci XGA, który ma szereg układów
lach ostroS
ć i zoom są regulowane elek- poprawy jakoS
ci obrazu: separację sygna- umożliwiają wyS
wietlanie filmów w formacie
16:9. Wysoką jakoS
ć obrazu zapewniają
trycznie. Wyposażone są w dwa wejS
cia łów luminanacji i chrominancji, cyfrowy filtr
RS-232, dwa wideo, S-Video, cztery audio grzebieniowy, redukcję szumów, układ po- układy r n, układ
i dwa wejS
cia myszy. prawy przejS
ć między kolorami, gamma ko- r n, układ separacji sy-
rekcję. Komfort obsługi podnosi elektronicz- gnałów luminancji i chrominanacji, układ
na regulacja ostroS
ci i zoomu oraz bezprze- redukcji szumów. Układ n B M -
wodowe przesyłanie sygnałów z kompute- d podkreS
la szczegóły na ciemnym tle.
ra do projektora. Projektor może być moco- Typowo stacjonarnymi są projektory VPL-
wany do sufitu, ma układ redukcji trapezo- FE100E (SXGA) i VPL-FX200E (XGA) w ta-
kich samych obudowach. Ich duży strumień
woS
ci obrazu. W zestawie na CD Romie
są narzędzia prezentacyjne, np. elektro- S
wietlny 3500 i 3100 ANSI lm osiągnięto
dzięki zastosowaniu czterech lamp. Przepa-
niczny wskax
nik.
lenie jednej z lamp nie powoduje awarii,
lecz nieznaczne S
ciemnienie obrazu.
OstroS
ć i powiększenie oraz przesunięcie są
regulowane elektronicznie pilotem. Duży
Projektor LCD Proxima DP 6810
wybór obiekty-
wów i możliwoS
ć
Sharp
doboru interfej-
sów z różnymi
Firma Sharp ma cztery modele projektorów
Projektor Sharp XG-NV6XE z bezprzewodową wejS
ciami umoż-
specjalnie przeznaczonych do domowego ki-
transmisją obrazu i dx
więku z komputera
liwiają optymalne
na. Modele XV-C1E i XV-C20E mają jeden
dopasowanie pa-
panel LCD i umożliwiają otrzymanie obrazu
Sony
rametrów projek-
o przekątnej od 0,5 do 3,8 m przy odległoS
ci
od ekranu 0,9� 6,6 m. RozdzielczoS
ć obrazu Najmniejszym z projektorów LCD jest VPL- tora do swoich
potrzeb.
telewizyjnego wynosi: dla projektora XV-C1 CS1 o masie 2,9 kg i rozdzielczoS
ci SVGA
_ 340 linii, a XV-C20E_ 500 linii. Obraz oraz strumieniu S
wiatła 600 ANSI lm, z dwo-
o przekątnej 1 m otrzymuje się przy odległo- ma głoS
nikami. Dostosowany jest do odbio-
PrzenoS
ny projektor
Sony VPL-PX1
S
ci 1,75 m od projektora. Wyposażone są tyl- ru 37 sygnałów komputerowych i wideo.
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
44
Wybrane parametry i funkcje projektorów
Przypomnienie których ekrany są pokryte luminoforem i filtrem jednej z trzech barw pod-
stawowych. Każda z lamp przetwarza jeden z sygnałów R, G, B na
Projektory LCD dzieli się na jednopanelpwe i trzypanelowe. W konstruk- obraz telewizyjny w tym kolorze. Lampy są ustawione względem sie-
cji jednopanelowej stosuje się kolorowy panel LCD TFT, który jest ak- bie pod pewnymi kątami tak, że złożenie obrazów następuje na po-
wierzchni ekranu. Wadą projektorów CRT (nieostre kontury) jest ko-
tywną matrycą ciekłokrystaliczną, wykonaną z kolorowych warstw:
czerwonej, zielonej, niebieskiej. Każdemu punktowi matrycy odpowia- niecznoS
ć regulacji zbieżnoS
ci, aby otrzymać jednolity, bez zniekształ-
da tranzystor sterujący. W celu otrzymania okreS
lonych odcieni barw po- ceń obraz. W zależnoS
ci od konstrukcji regulację zbieżnoS
ci prze-
szczególne punkty są włączane cyklicznie. Aby powstał obraz w projek- prowadza się ręcznie lub automatycznie.
torze, wyS
wietlacz LCD jest oS
wietlany przez S
wiatło lampy. R
wiatło prze- Lampy. NajczęS
ciej stosowane są lampy metalowo-halogenowe o mo-
chodzi przez układy optyczne, panel LCD, a powstały obraz jest ogni- cy 250 do 400 W i trwałoS
ci od 1000� 2000 godzin. Z czasem użytkowa-
skowany i powiększany w obiektywie, a następnie wyS
wietlany na ze- nia S
wiatło traci swoją białą barwę, co wpływa na jakoS
ć kolorów. Mniej-
szej mocy (100, 120 W) są lampy UHP ( r H rf r n ),
wnętrznym ekranie. Od liczby punktów matrycy zależy rozdzielczoS
ć
o znacznie większej trwałoS
ci niż lampy metalowo-halogenowe. Ich trwa-
obrazu.
Projektor z trzema panelami LCD zawiera, zamiast jednej, trzy mono- łoS
ć wynosi od 2000 do 8000 h. Lampy mniejszej mocy nie wymagają bar-
chromatyczne matryce LCD. R
wiatło lampy jest rozszczepiane na bar- dzo intensywnego chłodzenia, przez co projektory ciszej pracują.
wy podstawowe R, G, B i oS
wietla okreS
lony panel LCD. Sygnał wizyj- Strumień S
wiatła jest potocznie nazywany siłą S
wiatła. Przyjęto po-
ny dla poszczególnych barw steruje czasem otwarcia wybranych tran- dawanie tego parametru według amerykańskiej normy ANSI (A r -
zystorów kontrolując iloS
ć przechodzącego S
wiatła: zielonego, niebie- n N n S nd r n In ). Do celów pomiarowych jest
skiego i czerwonego przez punkty obrazowe każdego z paneli LCD. Na- wyS
wietlany obraz całkowicie biały, podzielony na 9 częS
ci. Dla każ-
łożone na siebie strumienie S
wietlne podstawowych barw tworzą w obiek- dego pola mierzona jest jaskrawoS
ć w S
rodku każdego pola. Z wyni-
ków dziewięciu pomiarów jest wyliczana S
rednia, która jest mnożona
tywie kolorowy obraz rzutowany na ekran zewnętrzny.
Projektory DPL/DMD ( L r n M r rr r - przez wielkoS
ć obrazu wyrażoną w m2.
). Najistotniejszym elementem projektora jest układ scalony DMD za- RozdzielczoS
ć obrazu punkty
wierający na swojej powierzchni 500 000 mikroluster, które są punkta- Standard: VGA (HxV) 640x480
SVGA 800x600
mi obrazowymi. Każde z lusterek zawieszono na specjalnym przegubie
XGA 1024x768
umożliwiającym zmianę jego położenia. Procesor DLP przetwarza sy-
SXGA 1280x1024
gnał wideo na sygnał cyfrowy, który steruje położeniem lusterek. Obraz
UXGA 1600x1200
kolorowy powstaje w wyniku przejS
cia S
wiatła lampy przez filtry RGB na-
Korekcja gamma układ stosowany w projektorach LCD, w których pa-
niesione na wirującej tarczy. R
wiatło po odbiciu i przejS
ciu przez układ
pryzmatów jest kierowane do obiektywu. Obraz powstaje w wyniku se- nel LCD ma nieliniową charakterystykę. W celu poprawy jakoS
ci obra-
zu są stosowane układy linearyzujące wartoS
ci jaskrawoS
ci w funkcji
kwencyjnego nakładania się trzech obrazów dla barw podstawowych R,
G, B. Produkowane są projektory jedno-, dwu- lub trzyukładowe; jedne- sygnału luminancji.
mu punktowi obrazowemu dedykowane są: jedno, dwa lub trzy luster- Shift  możliwoS
ć przesuwania obrazu w pionie V i w poziomie H bez
zniekształceń. Jest to możliwe dzięki zmianie położenia obiektywu.
ka na poszczególnych modułach DMD, co decyduje o jakoS
ci obrazu.
Projektory CRT mają największą jaskrawoS
ć dzięki zastosowaniu spe- Współczynnik Keystona  w wyniku nieprostopadłego ustawienia
cjalnych kineskopów o przekątnej ekranu od 7 do 9 cali. Kineskopy ma- obiektywu względem ekranu powstaje zniekształcenie trapezowe
ją trzykrotnie większą jaskrawoS
ć niż tradycyjny kineskop, są chłodzo- obrazu. W ograniczonym zakresie, dzięki obróbce elektronicznej,
można usunąć te zniekształcenia. WartoS
ć podawana w stopniach.
ne wodą i mają optyczne układy ogniskujące (elektrostatyczne lub
Jerzy Justat
elektromagnetyczne). W projektorach zastosowano trzy kineskopy,
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
46
49 GODZIN ZAPISU
stawką Set Top Box jako tunerem satelitar-
CYFROWEGO
nym (rys. 2). Analogowy sygnał telewizyjny
jest przetwarzany na sygnał cyfrowy, podda-
ny kompresji i transmitowany do satelity.
Odebrany na Ziemi w postaci szeregowego
ystem D-VHS jest po-
ciągu bitów jest przesyłany do magnetowi-
Na berlińskich targach
mostem między koń-
du i zapisywany na taS
mie. Przy odtwarza-
IFA kilku największych
czącą się erą zapisu
niu sygnał ponownie powraca do odbiorni-
sygnałów analogo- producentów
ka i jest poddany dekompresji i przetwo-
wych a rozpoczynają-
zaprezentowało rzeniu na sygnał analogowy, który może
cą się erą zapisu sy-
być odbierany przez zwykły telewizor.
cyfrowe magnetowidy
gnałów cyfrowych.
Produkowane są magnetowidy zintegrowa-
systemu D-VHS. Firma
SMagnetowidy D-VHS
ne z tunerem satelitarnym lub zawierające tu-
umożliwiają cyfrowy zapis zarówno sygna- JVC zamierza
ner do odbioru sygnałów telewizji naziemnej.
łów cyfrowych, jak i analogowych i przewi-
W zależnoS
ci od tego z jakimi urządzeniami
w Polsce sprzedawać
duje się ich zastosowanie do zapisu filmów,
ma współpracować magnetowid, zawiera
model HM-DR 10000.
przechowywania danych z komputera lub In-
kodery i dekodery sygnału cyfrowego.
ternetu oraz rejestracji obrazu w systemach
Do przesyłania sygnału telewizyjnego naj-
zabezpieczeń (rys. 1). Szybki rozwój cyfro-
częS
ciej jest stosowany standard MPEG2
wej telewizji satelitarnej i Internetu powodu- taS
m DVC. W zależnoS
ci od prędkoS
ci prze-
oraz interfejs IEEE1394 umożliwiający szyb-
je, że do naszych domów dotrą filmy, gry, suwu taS
my i przepływnoS
ci są różne cza-
kie przesyłanie danych (maks. 400 Mbit/s).
programy komputerowe, które będziemy sy zapisu i różna jakoS
ć zapisu. Na taS
mie
Jest on już powszechnie stosowany w ka-
mogli zapisywać i odtwarzać ze znacznie DF-420 w trybie H S d HS (28 Mbit/s)
merach wideo, aparatach fotograficznych,
lepszą jakoS
cią. Będziemy mogli także ko- czas zapisu wynosi 3,5 godziny, w trybie
odtwarzaczach DVD, komputerach.
rzystać z formy interaktywnej _ zamawiać fil- S nd rd STD (14,1 Mbit/s) _ 7 godzin,
Do zapisu cyfrowego wykorzystuje się zwy-
my lub wybrane programy telewizyjne (VOD a w trybie zwolnionym L S d LS (do
kle kasety S-VHS z noS
nikiem magnetycz-
_ d n nd) i płacić za nie (PPV _ 49 godzin!). Najlepszą jakoS
ć zapewnia tryb
nym tlenkowo-żelazowym. Mają być do-
r ) za pomocą karty magne- HS. W tablicy podano parametry zapisu
stępne kasety DF-480 o czasie zapisu aż do
tycznej umieszczonej w odbiorniku Set Top w różnych trybach zapisu.
8 godzin. W obudowie będą miały specjal-
Box. Magnetowid D-VHS ma także możli- Dane cyfrowe są zapisywane i odczytywa-
ną szczelinę identyfikującą (I ).
woS
ć zapisu i odtwarzania sygnałów analo- ne w takiej postaci, w jakiej są dostarczane
gowych, co umożliwia korzystanie z posia- do wejS
cia (B r r rd n ). W torze za- Konstrukcja magnetowidu
danych analogowych filmotek z ulubionymi pisu nie ma układów: kompresji lub dekom- D-VHS
filmami i wydarzeniami rodzinnymi zareje- presji danych czy układów kodujących i de-
Magnetowid umożliwia zapis i odczyt w ana-
strowanymi kamerą analogową. kodujących. A więc sygnał poddany kompre-
logowym systemie VHS i S-VHS oraz cyfro-
sji lub zakodowany będzie w takiej samej po-
wym D-VHS. Mechanizm napędu jest taki
Podstawowe założenia
staci odczytany. Aby więc otrzymać sygna-
sam jak w magnetowidach VHS. Cylinder
systemu D-VHS
ły dostosowane do urządzeń zewnętrznych,
z głowicami ma S
rednicę 62 mm i obraca się
Cyfrowy zapis umożliwia rejestrację 44 GB np. telewizora, konieczne jest urządzenie
z prędkoS
cią 1800 obr/min.
danych na taS
mie DF-420 (7 h), co odpowia- przetwarzające odczytywane sygnały.
Zawiera zestaw głowic DA4 do zapisu VHS
da pojemnoS
ci 70 płyt CD, 10 płyt DVD, 5 Magnetowid może współpracować z przy-
lub S-VHS, dwie do zapisu z prędkoS
cią
standardową SP, dwie do zapisu z prędko-
S
cią zwolnioną LP i dwie do zapisu stereo-
fonicznego dx
więku. Do zapisu cyfrowego
(rys. 3) stosuje się dwie dodatkowe głowice,
które zapisują S
cieżki szerokoS
ci 29 � m,
o połowę węższe niż VHS SP (58 � m).
Liczba głowic przy zapisie cyfrowym jest
zależna od trybu zapisu. Dwie głowice są
stosowane przy zapisie w trybie STD, LS3,
LS5, LS7. W trybie HS stosowane są czte-
ry głowice. Jakie tryby zapisu uwzględnio-
ne w standardzie _ D-VHS zostaną wykorzy-
stane w konstrukcji magnetowidu, zależy
Rys. 4. Magnetowid HM-DR 10000
od producenta.
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
47
POZNAJEMY SPRZĘT
Tak jak w zapisie analogowym stosowany Pamięć ramki o pojemnoS
ci 2 MB zapewnia
jest zapis S
cieżkowy helikalny, lecz struktu- stabilną stop-klatkę.
ra S
cieżki przy zapisie cyfrowym jest zu- Magnetowid jest wyposażony w funkcję
pełnie inna. R
cieżka składa się z trzech - n upraszczającą obsługę magnetowi-
sektorów: r r , M n i S b du i telewizora. Przy programowaniu progra-
. Sektor r r zawiera kody ko- my telewizyjne są automatycznie zapisy-
rekcji błędów, M n _ dane główne, wane w pamięci magnetowidu w takiej sa-
S b dane zapisywane przez magne- mej kolejnoS
ci. Funkcja r n umożliwia
towid w celu póx
niejszego wyszukiwania nagrywanie programu aktualnie oglądane-
potrzebnych danych, np. indeksów. go, bez koniecznoS
ci ustawienia odpowie-
dniego kanału w telewizorze. Funkcja - Multimedialne zastosowania magnetowidu D-VHS
Magnetowid HM-DR 10000
r n włącza telewizor i przełącza go
Firma JVC zamierza sprzedawać w Polsce w tryb d w momencie odtwarzania ka-
magnetowid HM-DR 10000 (rys. 4). Jest sety. Programowanie z wyprzedzeniem cza-
on wyposażony w koder i dekoder standar- sowym jest możliwe za pomocą funkcji
SET TOP BOX
du MPEG2 oraz interfejs .L n . Przy cyfro- S i r r lub elektronicz-
Tuner Cyfrowa Przetw.
dekomp. c/a
wym zapisie magnetowid może pracować nego przewodnika programowanego _ N -
w trybie STD lub LS3, co przy taS
mie DF- . Funkcja A S L r r rd n
Przetw. Cyfrowa
420 zapewnia odpowiednio 7 i 21 h zapisu. zmienia prędkoS
ć zapisu na LP w momen-
a/c kompres.
Interfejs cyfrowy
Na rysunku 5 przedstawiono uproszczony cie gwarantującym zarejestrowanie całego
schemat cyfrowego zapisu. zaprogramowanego nagrania.
ródłem sygnałów mogą być urządzenia Przy 21-godzinnym zapisie konieczny jest
Współpraca magnetowidu z przystawką Set
analogowe jak magnetowid, kamera wideo system wyszukiwania zapisanych progra-
Top Box
lub cyfrowe: tuner satelitarny, kamera wideo mów. Funkcja d n n za-
DV, aparat fotograficzny lub komputer. Wbu- pamiętuje ok. 2000 tytułów w pamięci ma-
SP(-6o) EP(+6o)
dowany tuner umożliwia dołączenie anteny gnetowidu umożliwiając szybki wybór na
Hi-Fi(-30o)
telewizji naziemnej. Analogowy sygnał tele- ekranie żądanego programu i jego auto-
wizyjny po przetworzeniu na cyfrowy jest ko- matyczne wyszukiwanie i odtwarzanie.
dowany w standardzie MPEG2. W takiej System D-VHS jest wspierany przez firmy
Hi-Fi(+30o)
Tryb EP TrybSP
EP(-6o) SP(+6o)
postaci jest zapisywany na taS
mie magne- JVC, Hitachi, Philipsa, Sony i Matsushita
Hi-Fi/DIGITAL(-30o)
tycznej. Przy odczycie sygnał cyfrowy jest i 10 innych największych producentów
Dane cyfrowe
doprowadzany do dekodera MPEG2 i po sprzętu wideo. Wprowadzenie pierwszych
przejS
ciu przez przetwornik c/a może być magnetowidów przewidziane jest w drugiej
odbierany przez telewizor analogowy. połowie roku.
DIGITAL(+30o)
Sygnały cyfrowe są dostarczane przez intej- Jerzy Justat
Rozmieszczenie głowic i szerokoS
ci S
cieżek na
taS
mie w systemie VHS i D-VHS
fejs .L n , który automatycznie rozpozna-
Tryby i parametry zapisu cyfrowego systemu D-VHS
je rodzaj sygnału. Sygnał kodowany w stan-
LS
dardzie DV zostaje zakodowany w stan- Tryb zapisu STD HS
LS7 LS5 LS3 LS2
dardzie MPEG2 i zapisany na taS
mie. Przy
PrzepływnoS
ć [Mbit/s] 2 2,8 4,7 7 14,1 28,2
odtwarzaniu zostaje rozkodowany i prze-
DF,240 (25 GB) " " 12 " 4 "
tworzony na sygnał analogowy. Sygnał wej-
Czas zapisu [h] DF-300 (31 GB) 35 25 15 10 5 2,5
S
ciowy MPEG2 jest bezpoS
rednio dostar-
DF-420 (44,4 GB) 49 35 21 14 7 3,5
czany do układu zapisującego i przy od- PrędkoS
ć przesuwu taS
my [mm/s] 2,38 3,33 5,56 8,34 16,68 33,3
twarzaniu z taS
my jest poddany dekodo-
Sygn. analogowe
waniu do postaci analogowej.
Tor analogowy VHS/S-VHS zawiera układy jak
w typowym magnetowidzie S-VHS firmy JVC.
Aby zapewnić jak najlepszą jakoS
ć obrazu Antena sat.
Antena
zastosowano cyfrowe układy przetwarzają- Tuner
D1
ce sygnał cyfrowy pod nazwą r
Tuner cyf. Inne sygn.
Wej.
n . Składają się na nie: korektor wy. analog. analog.
analog.
podstawy czasu d B ( S-Video
DV
B rr r), który cyfrowo usuwa fluk- Sygnały cyfrowe
Y/C
Video
tuacje sygnałów (J r) z sygnału wizyjne-
LLink
go, aby zapewnić stabilny obraz, r n
- r r separuje kolory i wyostrza
Automatyczne wykrywanie
DV komp.
rodzaju sygnału.
krawędzie obrazu, - N N
usuwa szumy z sygnału luminancji i chromi-
nancji, poprawiając stosunek sygnału do
MPEG2 komp.
szumu o około 3 dB, r S -
zwiększa wyrazistoS
ć szczegółów.
Schemat blokowy cyfrowego toru zapisu w magnetowidzie HM-DR 10000
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
a/c
a/c
Przetwornik
Przetwornik
Zapis MPEG2
Odczyt MPEG2
NTSC
Przetwarzanie cyfrowe
Dekoder
48
KOLUMNY GŁOR
NIKOWE
lumny głoS
ników satelitarnych oraz przegrodę
głoS
ników basowych wykonano z aluminium,
SERII PASCAL
odlewanego ciS
nieniowo.
Bardzo duże znaczenie w tej konstrukcji ma
kształt kolumn S
rednio- i wysokotonowych.
Brak równoległych powierzchni eliminuje fale
FIRMY SONY
poprzeczne, które mogłyby wpłynąć na ja-
koS
ć odtwarzanego dx
więku. Dzięki temu
 Pascal to najnowszy
otrzymano bardzo dobrą wyrazistoS
ć i kierun-
kowoS
ć dx
więku. Podstawą działania kolumn
zestaw głoS
nikowy do
satelitarnych IAHEE % i IAHEE #, a także kolumny
kina domowego firmy
S
rodkowej IAHEE ! jest system podwójnego
_
Sony _ zdobywca
wzbudzania. ZdolnoS
ć przetwarzania mocy
tegorocznej nagrody
została poprawiona przez zastosowanie dwóch
dopasowanych głoS
ników w pojedynczej,
EISA.
zwartej obudowie. W celu zapobieżenia moż-
liwym interferencjom fal, głoS
niki te są we-
eria Pascal to kolumny
wnątrz obudowy wzajemnie od siebie odsepa-
głoS
nikowe do zestawów
rowane.
kina domowego o bar-
Podwójny system wzbudzania poprawia cha-
dzo dobrych parame-
rakterystykę i wyrazistoS
ć sekwencji wokal-
trach akustycznych i inte-
nych. Kopułkowy głoS
nik wysokotonowy po-
resującym nowoczesnym
szerza pasmo przenoszenia kolumn do 40
wyglądzie. Mimo, że są
kHz. Kolumna subniskotonowa (rys. 2) zosta-
5niewielkie, to dzięki no-
ła wykonana w wersji aktywnej z wbudowanym
watorskim rozwiązaniom dają dx
więk wyso-
wzmacniaczem mocy. W głoS
nikach niskoto-
kiej jakoS
ci, przy dużej rezerwie mocy. Ko-
lumna subniskotonowa musi być oczywi- Rys. 1. Kolumna satelitarna serii Pascal 7 nowych oraz wysokotonowych zastosowano
magnesy neodymowe, które są siedmiokrotnie
S
cie większa od zestawów satelitarnych.
silniejsze niż ich odpowiedniki ferrytowe. Ze-
Jednak miejsce jej ustawienia nie ma istot-
staw kina domowego z kolumnami IAHEE %
nego znaczenia i można ją nawet usunąć
przedstawiono na rys. 3.
z pola widzenia, gdyż małe częstotliwoS
ci
nie wymagają fizycznego ukierunkowania.
Seria Pascal 5
Pozostałe pasmo częstotliwoS
ci będzie od-
Seria Pascal 5 (rys. 4) bardziej przypomina
twarzane przez głoS
niki satelitarne.
klasyczne kolumny głoS
nikowe niż IAHE= %.
W skład serii Pascal wchodzi IAHE= %
Jednak i tu zastosowano szereg innowacji
(SA-VE705), IAHE= # (SA-VE505) oraz IAHE=
technicznych poprawiających ich właS
ciwo-
! (SA-VE305).
S
ci odtwarzania muzyki. Dotyczy to zwłaszcza
Seria Pascal 7
budowy obwodu magnetycznego oraz spe-
cjalnego kształtu resora tzw. motylkowego,
Do budowy tego zestawu (rys. 1) wykorzy-
centrującego stożek membrany umożliwiając
stano lekki metal, co jest rozwiązaniem nie-
jej większe wychylenie niż w głoS
nikach z kla-
zwykle rzadko spotykanym. Obudowę ko-
Rys. 2. Kolumna subnisko-
tonowa serii Pascal 7
Rys. 4. Zestaw kina domowego
Rys. 3. Zestaw kina domowego
z kolumnami Pascal 5
z kolumnami Pascal 7
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
49
POZNAJEMY SPRZĘT
Podstawowe dane techniczne kolumn serii Pascal Konwencjonalny
obwód magnetyczny
Seria 7 Seria 5 Seria 3
SA-VE705 SA-VE505 SA-VE305
(2 x Przód, 1 x R
rodkowy, (2 x Przód, 1 x R
rodkowy, (2 x Przód, 1 x R
rodkowy,
2 x Tył, SubgłoS
nik) 2 x Tył, SubgłoS
nik) 2 x Tył, SubgłoS
nik)
System Pasywny głoS
nik satelitarny Pasywny głoS
nik satelitarny Pasywny głoS
nik satelitarny
+ aktywny subgłoS
nik + aktywny subgłoS
nik + aktywny subgłoS
nik
Kolumny przednie/tylne 50 mm x 2 + 19 mm kopułkowy 50 mm x 2 (pełny zakres) 50x90 mm x 1 (pełny zakres)
głoS
nik wysokotonowy
Kolumna S
rodkowa 50 mm x 2 + 19 mm kopułkowy
głoS
nik wysokotonowy 50 mm x 2 (pełny zakres) 50 x 90 mm x 2 (pełny zakres)
GłoS
nik niskotonowy 20 cm x 1 20 cm x 1 16 cm x 1
Nominalny zakres częstotliwoS
ci [Hz] 24� 40 000 26� 20 000 28� 20 000
GłoS
niki satelitarne
Magnes neodymowy
Przód/R
rodek/Tył + + _
Magnes odpychający
Przód/R
rodek/Tył + + _
Resor  motylkowy
Przód/R
rodek/Tył + + +
GłoS
nik wysokotonowy
Przód/R
rodek/Tył + _ _
Niezależny napęd podwójny
Przód/Tył + + _
R
rodek + + +
Kolumna
Przód/R
rodek/Tył CiS
nieniowy odlew aluminiowy Duży ciężar właS
ciwy Duży ciężar właS
ciwy
(Bas Refleks) (Bas Refleks) (Bas Refleks)
Osłona magnetyczna: + + +
Nowy, prostokątny
Moc (max)
obwód magnetyczny
Przód/Tył [W] 140 120 100
R
rodek [W] 140 120 120
Dynamika
Przód/Tył [dB/W/m] 87 87 86
R
rodek [dB/W/m] 87 87 88
Impedancja
Przód/R
rodek/Tył [&! ] 8 8 8
Wymiary
Przód/Tył szer.xwys.xgł. [mm] 86x169x130 77x131x105 68x151x135
R
rodek szer.xwys.xgł. [mm] 86x169x130 77x131x105 301x68x137
Masa (każda)
Przód/Tył [kg] 1,3 0,73 0,79
R
rodek [kg] 1,3 0,73 1,5
Aktywny subgłoS
nik
Zaawansowany typ SAW + + +
Kontrola poziomu + + +
Odcięcie częstotliwoS
ci _ _ + (50� 200 Hz)
Faza _ _ +
Auto wył./wł. zasilania + + _
Protekcja magnetyczna + + +
WejS
cia RCA PIN & S
ruba RCA PIN & S
ruba RCA PIN & zacisk
WyjS
cia RCA PIN & S
ruba RCA PIN & S
ruba RCA PIN & zacisk
Moc [W] (THD) [%] 120 (0,9) 100 (0,9) 50 (0,9)
Wymiary szer.xwys.xgł. [mm] 230x380x470 230x380x440 205x380x395
Masa [kg] 14,5 13,0 9,5
Rys. 6. CzęS
ci składowe
prostokątnego obwodu
magnetycznego głoS
ni-
a)
b)
ków w kolumnach serii
Pascal 3
Membrana
Seria Pascal 3
Resor
W najskromniejszej serii Pascal 3 również
zastosowano niekonwencjonalne rozwią-
Magnes
zania w celu zapewnienia możliwie wysokiej
jakoS
ci dx
więku. Aby optymalnie wykorzy-
stać miejsce w prostokątnych kolumnach,
zastosowano prostokątne napędy z innowa-
cyjnym obwodem magnetycznym.
Porównanie konwencjonalnego obwodu
Rys. 5. Obwód magnetyczny w głoS
nikach kolumn serii Pascal 5 i Pascal 7
magnetycznego z zastosowanym w serii
a _ konwencjonalny obwód magnetyczny
b _ obwód z dwoma magnesami
Pascal 3 przedstawiono na rys. 6.
sycznym resorem falistym. Obwód magne- stoS
ć strumienia magnetycznego (dotyczy
W tablicy przedstawiono podstawowe para-
tyczny składa się z dwóch magnesów także IAHEE %), a nie z jednego, jak w konwen-
metry zestawów serii Pascal.
przedzielonych płytą, która wzmacnia gę- cjonalnych rozwiązaniach (rys. 5).
Maciej Feszczuk
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 3/2000
50
VDO DAYTON
System nawigacyjny MS5000, złożony z monitora, komputera
i pilota
NOWA MARKA
o nik . W tkie ra ioo t ar ac e a
SAMOCHODOWYCH
lic aj i o ch kla . Tuner ra io
e maj nte c totli o ci i RDS.
W macniac e o mak maln ch mocach
4 5 W lub 4 5 W, po a one c
MULTIMEDIÓW
fro e proce or i ku. O t ar ac e ka
et re ukcj um temu Dolb B
a ra ie be i k pr to o ane tak e o ta m metalo ch.
Na rynku pojawiła
e o ro o u, O t ar ac e D maj mechani m pr e
się nowa marka
pr naj mni ej ci tr o e.
_ VDO Dayton. Skąd
Pol ce, kra W ro ch mo elach ra ioo t ar ac
c a na r nek no pona to takie u o o nienia jak o no
się wzięła i na jakim
a marka, DO u ale niona o pr ko ci ja , nali a
sprzęcie widnieje?
Da ton. Intere u cja pr ekroc enia nac onej pr ko ci ja
Warto przeczytać.
j ca je t hi toria, , nali acja niebe piec eń t a o o
kt ra opro a i a o jej po tania. le i. W naj ro ch mo elach automa
S tem , naj uj c i Wet lar Niem
W tko ac o i 9 4 roku, kie to t c n korektor rafic n opt mali uje nie
c ech i fabr ki m.in. Rambouillet e ran
Philip pro a i o pr e a pier e t lko arunki o uchu an m amocho
cji, Sarbo ar na W r ech, a tak e
o biorniki ra io e o amocho u. Pro uk ie, ale i jako te o o uchu nac o
ohanne bur u RPA.
cja na potr eb pr em u motor ac jne n m miej cu e n tr kabin pa a er .
Bar o i totn m elementem umo je t
o mia a firmie Philip oj ieloletni W tkie mo ele ra ioo t ar ac maj
r nie pra o u ania marki Philip pr e
tra cj i bko i ro ija a. Na pr k a uje nolicone ornict o i o ch lane ora
DO ci u 5 lat o ch ili a arcia tran
99 roku Philip ar S tem pr e a ejmo ane pr e nie panele.
akcji. e nak DO kr tkim c a ie u na
na iecie 4 milion ra ioo t ar ac a mieniac e p t kompakto ch, ale
o, e oferta firm la pr em u amocho
mocho o ch. Pona to, aprojekto ane no ci o t pu, ma a nkami na 4,
o e o, a a c a la r nku kon umenc
pr e Philip ar S tem ur enia na lub p t. W tkie mo ele o c tuj
kie o, po inna b po er ona o no
i ac jne arin, t c no kierunek D tek t i po a one c fro e j
mark , kt ra b ie o o a i o in
ro oju ur eń popra iaj c ch o cia. Warto pomnie , e 4 p to mie
n ch ni tra c jni nab c pr tu Phili
i be piec eń t o ja amocho em. niac D  H 4 , mie c c i for
p a, kate orii nab c . Po tano iono
e nak t c niu 998 roku Philip , ra macie DIN, u ka na ro AP po
,99
okona r ec unikato ej i iej ch
mach re truktur acji koncernu, po j e c a tar I A kate orii najlep
c a ach, kreo a upe nie no mark .
c j o pr e a ia u Philip ar S mieniac D.
No a marka DO Da ton poja i i na
tem . Nab c o ta anne mann DO, W macniac e o mocach mak maln ch
okiej jako ci amocho o ch ur e
firma pecjali uj ca i pro ukcji elek 4 5 W, 4 W i 2 2 W mo pra
niach au io i temach na i acji amocho
tronic n ch ur eń kontrolno pomiaro co a r n ch konfi uracjach, m.in. jako
o ej.
ch la pr em u motor ac jne o, na tereofonic ne i uk a ie mo tko m.
Obecnie mark DO Da ton ofero ane
le ca, jak nika to jej na , o koncer aj bu o ane re ulo ane filtr rno
c ter mo ele ur eń na i ac jn ch.
nu anne mann. W ubie m roku pr e i olnopr epu to e.
Najbar iej ro bu o an tem k a a
i bior t a anne mana atru nia ok. D a mo ele o nik ubni kotono ch
i monitora D o pr ek tnej /2 cala,
t . praco nik na ca m iecie, r ni i nie re nicami, cm i 25 cm
po c one o o biornikiem ra io m, kom
a arto pr e a naj a niej ch ora moc R S 5 W i 2 W. Po o ta
putera c tnikiem map na D RO i pilo
ia ach koncernu nio a ok. 9 ml u e o niki erokopa mo e, o alne
ta. Najpro t mo el to komputer c tni
ro. Na DO pr pa o atru nienie ok. 25 i okr e, maj potr jne tem , a moce
kiem map, monitor i pilot.
t . praco nik i obrot r u , ml R S o 25 o W.
Na ofert ie inie car audio k a a i
uro. o na oc eki a , e a ort ment rob
mo eli ra ioo t ar ac , t p mienia
W ramach umo a artej Philip em, marki DO Da ton b ie i bko po e
c D, mo ele macniac i t p
DO pr ej o n ie ib Philip ar r a . S.J.
Wzmacniacz PA4600 4/3/2/ kanały, moc
maks. 4 x 150 W, pasmo 5 Hz�100 kHz
(_3 dB), regulowane filtry
Zestaw: radioodtwarzacz z magnetofonem
CR3100 i zmieniacz CH1000 na 10 płyt
52
ODTWARZACZ DVD 950
FIRMY PHILIPS
Instalowanie
Pilot
Zainteresowanie
W momencie c enia a ilania na ekra
Pilot alne o tero ania ma t po k ta t
odtwarzaczami DVD
nie tele i ora poja ia i menu o t ar a
obr e ro mie c on mi i o nac on mi
roS
nie. Przedstawiamy
c a. ormat obra u obiera i o po ia a
rupami pr ci k . olorem t m o na
wrażenia
ne o tele i ora, ab ape ni o l anie fil
c ono pr ci ki bkie o o t pu o
mu be b n ch pa . Do boru
z użytkowania modelu branej funkcji menu. aj one ruko a
format ekranu 9, 4 , etter bo , Pan
ne mbole rafic ne, jak menu i oc
DVD 950, najlepiej
Scan. U tala i er j j ko fonii i na
n m na ekranie tele i ora. olorem ar m
wyposażonego
pi menu, t umac enia cie ki i ko
o nac ono pr ci ki o ob u i funkcji me
z rodziny odtwarzaczy ej. Brak j ka pol kie o napi menu
chanic n ch pr e ijania, o t ar ania, a
je t nie ielk pr e ko ob u e o
tr m ania ora o o t ar ania ielo
DVD firmy Philips.
t ar ac a, ponie a i k o funkcji ma
krotne o p t . olorem niebie kim o nac o
a ne ikon . Do t p o funkcji o nac o
no pr ci ki o bierania funkcji.
t ar ac ma tra
n ch ikonami je t bar o pro t , ponie a
c jn c arn
na pilocie pr e i iano pecjalne o te o
obu o i p t
celu pr ci ki. o na i c bko ej
c o o je t te
menu u ta ienia u tko nika, bra
er ja rebrna
ut r mu c n , ro ia lub po ro ia na
D D 955
filmie, mieni j k napi , u tali
r . .
obra kamer , apro ramo a ko
Na
lejno o t ar ania ut or , po
centralnie umie c on m na
i k fra ment obra u. Do
WyS
wietlacz
p em p t naj uje i
e ta u tkich funkcji mo
ietlac o u o ci 2
na ej pr e o ielne me
cm i eroko ci cm. Na
nu. Po o ta e funkcje i a
p pracuje cicho, j t
ne i kiem i uki a
kiem charakter t c ne
niem ut or maj tak e o
o tukni cia po c a
je ikon , ale ju t lko i oc ne
ot ierania i am kania u
na ekranie tele i ora.
fla na p t . Do r c nej
enu kontroli o t pu umo li
ob u i ur enia u
ia ob u funkcji d L
okr u pr ci k o o
bloko anie pr e ie mi pr e
Rys. 1. Płyta czołowa odtwarzacza DVD 955
t ar ania i bkie o pr e
w srebrnej obudowie
pro a enie ko u c fro e o i o ra
ijania r . 2 . Obok umie c ono
nic enie o t pu o niekt r ch cen.
pr ci ki pau , topu, ot arcia i a
e n m a tr e eniem, jakie mo na mie
mkni cia nap u p t ora boru ro a
o rafic ne o menu to abo i oc ne
ju i ku. le ej tron ietlac a je t
mbole nieu an ch funkcji, co utru ni ich
pr ci k iecio i nia o ucha ko e
nale ienie tar m o obom.
re ulacj o no ci.
Wyszukiwanie i odtwarzanie
W ietlac a iera rafic ne mbole
temu u an ch o nik , na funkcji
O t ar ac D D ma kilka mo li o ci
i parametr lic bo e ora nak p t , obra
uki ania fra ment filmu. Tra c jne
caj c i momencie o t ar ania. t u
mo li o ci uki ania to po l o
obu o rupo ane nia a A r ,
pr o u i o t u e i k on pr ko ci
d , S- d , fonii tereofonic nej, c fro
4 , 8 , 2 krotn lub mniej on pr ko
ej i analo o ej ielokana o ej. e no
c /2 , /4, /8 ora ruch poklatko . Po
nia r pr e nac ono o o c enia
uki anie brane o miej ca na p cie
ma neto i u. e ta nia umo li ia o
D D je t tak e mo li e pr e pi anie
oln konfi uracj tele i orem po a
c a u. W pr pa ku filmu mo na o t a
Rys. 2. Przyciski do ręcznej obsługi
on m nia a r lub n i amplitu odtwarzacza
r a o poc tku ro ia lub po ro
nerem po a on m ej cia c fro e
ia filmu, okre lon ch pr e pro ucen
i analo o e.
t p t .
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
53
OCENY UŻYTKOWNIKÓW
Wybrane parametry techniczne
O t ar ac D D o t ar a tak e p t D cie ek i ko ch p t D D, ponie a
Wideo
i D RW . Po o eniu p t otr mujem na na j ciach ielokana o ch ro ko o
S tem i eo PA , NTS
ietlac u informacj o c a ie tr ania Ro ielc o po ioma 5 linii ane analo o e na fonii. Po ia aj c
Pr et ornik c/a bito
tkich ut or na p cie i ut oru o macniac lub amplituner e ciokana
Audio
t ar ane o. o li e je t po tar anie o i e ta kolumn o niko ch, mo na
Wbu o ane eko er Dolb Di ital 5, ch,
P 2
brane o ut oru, je o fra mentu lub ca ej bu o a kino omo e. W u ch pomie
Pr et ornik c/a 24 bit
p t . o na o t ar a ut or e u a c eniach, kor tuj c menu ro mie
Pa mo la p t D D 4 H � 22 kH f 48 kH
ne o i lo o e o por ku lub ekun o c eniem o nik , obiera i c a
4 H � 44 kH f 9 kH
i eo D 4 H � 22 kH f 48 kH
e poc tki. op nienia fali i ko ej i moc j cio
D 4 H � 2 kH f 44, kH
la po c e ln ch kolumn o niko ch.
Płyta CD
Obraz
D namika B Prec jnie c a op nienia obiera i
THD kH 92 B
R a ko to o an funkcj je t mo li o kor tuj c kre in trukcji. e n
S/N kH B
po i k ania brane o fra mentu obra u. nie o o no ci je t to, e o le o ci po a
Pr e uch kH 5 B
Złącza
W t m celu na top klatce a nac a i ne topach ft , 48 m .
Scart 2
pecjaln m kur orem miej ce, o po i k W ma ch pomie c eniach arto kor
S i eo ini Din, 4 t ko e
enia. o li e je t po i k enie , , ta temu S nd pr et ar aj ce
Stereo Au io cinch , P
Wielokana o cinch , P pr , , , P t ,
2 lub 4 krotne. o na kana o e na a kana a
S ni kotono
W ale no ci o ro aju filmu mo na cho aniem efekt or inalnej cie ki
fro e
bra fabr c ne u ta ienia obra u. Do P / P 2/A /DTS opt c ne i ko ej.
p o io e
boru je t obra bo acon , naturaln , to Por nuj c ra enia i ko e, najlep e
no an i animo an . e eli o t ar am efekt u kano po c a o uchu pr
p t na ran temie NTS , o atko a to o aniu amplitunera ielokana o e
naturalne, pr ej cia mi kolorami o tre,
o na cenie kolor mo na re ulo a o i e ta u kolumn ub ooferem. W ma
charakter t c ne la o t ar ac D D.
funkcj Po iomu c erni B f . m pomie c eniu c u alna b a r ni
Opt maln jako obra u u kano ko
e t te mo li o oboru pr e u tko ca jako ci i ku pr o uchu
r tuj c mo li o opro a enia na
nika kontra tu, na cenia, ja kra o ci. a S nd i tereofonic n m. Scena i ko
R B o tele i ora nia em S r .
kre mian re ulacji po c e ln ch para a b a bar iej pr e tr enna, ra niej a
aob er o ano te nie nac nie lep e
metr je t nac nie mniej ni tele i b a lokali acja r e i ku.
o t ar anie c e .
or e, ale kor tanie tej mo li o ci nie W t c niu o t ar ac D D 95 ko to a
Dx
więk
ma a mian u ta ień o biorniku T 2499 .
obran ch la pro ram tele i jn ch.
Wbu o anie eko era i ku Dolb Di i
ako obra u je t bar o obra, kolor Jerzy Justat
tal/ P 2 umo li ia pe ni kor tanie
54
ODBIORNIK TELEWIZYJNY
100 HZ LG FLATRON
T , a n ch u ta ień u tko nika.
e t je c e u ta ienie rb pra iaj ce,
CE-29Q12IP
e obra je t bar o ja kra i ra i t .
uje i tele i or i o to o uje o nich O biornik je t po a on ro bu o an
Oceniamy bardzo m.in. ja kra o , na cenie bar i kontra t tem I obra obra ie, mo li o
obra u. ci bierania ielko ci obra ka, po o e
nowoczesny telewizor
a to o ano tak e no oc e ne, por nia na ekranie, mian lic b obra k ,
z  górnej półki ,
naniu e tan ar o mi temami o t a amra ania itp.
z zupełnie płaskim
r ania i ku, ro i ania technic ne. ormat obra u tele i jne o mo e b mie
W ka m kanale tereofonic n m tr nian tan ar o ma proporcje 4 , ero
ekranem o przekątnej
o niki ni ko , re nio i okotono . ki 9, po i k on oom i oom 2.
29 cali i wieloma
o niki ni kotono e pracuj temie Br mienie i ku biera i tak e a
specjalnymi
ba reflek . Pojemno komor no i ok. pomoc menu, ec uj c i na je n
funkcjami. Odbiornik
litr . o niki re nio i okotono e opcji p a ka charakter t ka, mu ka,
umie c one pr e niej c ci o biornika. film, mo a, br mienie obrane pr e u t
udostępniła redakcji
orektor rafic n u at ia o to o anie ko nika. Pr ci kiem pilota c a i
firma LG Electronics
br mienia i ku o in i ualn ch i k rb bar iej o tr i namic n .
Polska.
upo obań uchaj ce o. Automat c na re or tanie tele a et je t u at ione i
ulacja po iomu o no ci ni eluje r nice ki po ta o m temom apami t a
o no ci po c a o bioru r n ch tele nia bran ch tron, kt r ch c to i ko
NowoS
ci techniczne
i jn ch tacji na a c ch. r ta. Tr b LIS umo li ia a pomoc ko
W t m o biorniku a to o ano iele no o
D i k monofonic n , tereofonic n i u loro e o pr ci ku nat chmia to e pr o
c e n ch ro i ań technic n ch. No
kana o je t o bieran temach A2 anie apro ramo anej tron be pro
kine kop o upe nie p a kim ekranie ma
ora NI AM. a ania jej pe ne o numeru. W tr bie
ulep on r utni elektrono , bciej
biera i prefero ane tron be najo
Funkcje użytkowe
na r e aj c i , i ki c emu mniej c a
mo ci ich numer , tele a eta je t
u up a o c enia tele i ora o poja
Du a c re ulacji o biornika, c e l po ielona na bloki i rup temat c ne,
ienia i obra u na ekranie. uminofor
nie t ch poc tko ch, okon an ch r a a o t p o nich u kuje i a pomoc
t or ce ekran maj i cej bar nik , co
iej, o b a i a pomoc menu, kt re koloro ch pr ci k , o kt r ch c e
pr c ni o i o i k enia ja kra o ci
ma c ter tron menu tacji i pro ram , niej pomniano. W tr bie AS naci ni
iecenia, c to ci bar i i k e o kon
menu obra u, menu i ku i menu funk cie je ne o koloro ch pr ci k po o
tra tu obra u. D namic ne o ni ko anie
cji pecjaln ch. Na co ień u a i uje be po re nie pr ej cie o tron i
trumienia elektron ape nia pe n
nie pr ci k pilota ob u uj c ch poje anej e tron obecnie o l an .
o tro nie t lko ro ko ej c ci ekranu,
nc e funkcje ora pr ci k numer c Po o ta e funkcje to bloka a pr e ie mi,
lec tak e po bokach, a na et naro ach.
n ch. mo li o ciami o biornika naj at iej c nik c a o o akre ie o minut
P a ka po ier chnia ekranu pra ia, e
apo na i c aj c tr b prac M . o 4 o in, automat c n c nik po
i o l a nie niek ta con obra , nie a
Na ekranie c a pre ento ane infor
le nie o k ta patr enia. Nie pr e ka aj
macje o po ta o ch funkcjach ora re Ważniejsze dane techniczne
Stan ar PA B/ , D/ , I
pr t m o bicia o r e iat a lamp
ulacjach.
S A B/ , D/ ,
naj uj c ch i pomie c eniu.
Do boru tr ro aje trojenia u
NTS , 4,4 A
D ukrotnie i k a ni k ch tele i
ki ania tacji r c ne, automat c ne i auto
Pa ma o bieran ch
orach c totli o o ch lania H
mat c ne rb , o nac nie i k onej
c totli o ci H kana � 5, � 2
pra ia, e nie ma okuc li e o pr pa UH kana 2 � 9
bko ci pr e uki ania pa ma o biera
AT kana S � S2 ,
ku u ch ekran mi otania obra u.
n ch c totli o ci. W ukan m i apa
S2 � S42 h perban
fro uk a popra pr ej bar , c fro
mi tan m tacjom mo na na a a kr t
S tem trojenia nte c totli o ci,
filtr r ebienio i mo ulacja pr ko ci
na pro ram o 5 nak . i t
pami pro ram
o ch lania ra nie polep aj o iela
ka em apro ramo an ch tacji tron O bi r i ku mono, a i ki,
tereo A2, NI A
nie ranic bar , mniej aj ich pe anie, re
po tacji pr o uje i na ekran je
oc j cio a 2 W
ukuj efekt t c o e, i k aj o tro
n m pr ci kiem.
Napi cie a ilania � 25 , 5 / H
obra u, c e lnie linii piono ch.
W ale no ci o a n ch upo obań bie
Pob r moc 5 W
Uk a c fro e oko anali uje arunki
ra i pr e menu charakter obra u tan
o ietlenia pomie c enia, kt r m naj
ar o , tono an , namic n , o ier
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2
55
OCENY UŻYTKOWNIKÓW
akońc eniu pro ramu T i niebie kie t o Pro ram i 2 tele i ji pol kiej na aj Po umo uj c niki ocen mo na ra
uka uj ce i na ekranie, nie je t o bie i k tereofonic n temie NI AM. i opini , e o biornik tele i jn A
ran a en u tec n na . W i ku t m i k nale o biera TRON 29Q 2IP mo e pro ta oc eki
tan ar u B/ , ra ie potr eb u ta iaj c aniom na et bar o ma aj c ch u t
Współpraca z urządzeniami tak menu. ko nik .
zewnętrznymi o ienna ob u a je t bar o o na, W t c niu je o cena no i a
ponie a c to u ane re ulacje, takie 4599 .
Do pr c ania e n tr n ch ur eń
jak b r pro ramu, o no , niekt re ko S.J.
p pracuj c ch u nia a umie c o
rekcje obra u i i ku kon ane
ne na t lnej cianie tele i ora ora na cia
o po ie nimi pr ci kami be cho e
nie boc nej pr p cie c o o ej. t u
nia o menu. Pilot, mimo lic n ch pr ci
naj uj i nia a anteno e, 2 r
k ok. 5 , nie je t ani u ani ci ki.
r i nia o o komputera. boku
Potr ebn kla i mo na nale be tru
nia a A n , S- d ora nia o o
u, pr ci ki lo ic nie ro mie c o
ucha ek.
ne, a po a t m r ni i k ta tami i kolo
rami. Re ulacje charakteru obra u i i
Wrażenia użytkownika
ku, c e lnie rb , ia aj efekt nie
Om iono ju no e ro i ania technic
i ka u tko nik b ie m nale
ne ora funkcje u tko e oceniane o
u ta ienia, kt re mu najbar iej o po ia
o biornika tele i jne o ATRON. Pora
aj .
atem na ocen je o l u i funkcjono
D ia anie c fro e o oka je t au a alne
ania.
na et po nie ielkich mianach o ietlenia
o o a p ta robi bar o obre ra enie.
pokoju.
e t i totnie upe nie p a ka, pro tok tna,
Różne możliwoS
ci
W pe ni pro tok tn i p a ki ekran, pecjal
zastosowania funkcji obraz
be i oc n ch element re ulac jn ch
n tr b prac ora nia o o komputera
w obrazie
i nia pr c enio ch. e ie i oc
pra iaj , e oma ian o biornik tele i
n je t c nik ieci, a po o ta e elemen
jn b ie tak e pe ni po o eniem
t re ulac jne to en or . nia a pr
funkcje monitora.
c enio e, jak c e niej pomniano,
umie c one na t lnej i boc nej cianie.
Srebr te obramo anie kine kopu pra
ia, e o biornik obr e komponuje i
meblami pokoju. St ar a ra enie lek
ko ci, o r nieniu o c arn ch, ci kich
br tele i or o u ch ekranach.
In trukcja ob u i je t pr ejr ta i a iera
tarc aj c lic b informacji. ilkakrotne
obejr enie pro ramu M bar o pr
pie o apo nanie i ob u i lic n
mi funkcjami te o tele i ora.
enu je t efekto ne, ielobar ne, ikona
mi, oro ane na Win o .
Po c a in talo ania o biornika bar o
pomocn oka a i tr b rb , automa
t c ne o uki ania tacji. O nale ienie
Rozbudowana konstrukcja zestawu trzech głoS
ników
i apami tanie tacji ieci tele i ji ka
blo ej tr a o ok. 2 minut, amia t ok. mi
nut normaln m tr bie.
Telewizor LG Flatron CE-29Q12IP
Ra ioelektronik Au io Hi i i eo /2