KPMG TAX M. Michna sp. k. KPMG TAX M. Michna sp. k. Opodatkowanie instrumentów pochodnych ze szczególnym uwzglÄ™dnieniem struktur opcyjnych Sopot , 26 marca 2009r. Sopot , 26 marca 2009r. 1 Agenda Agenda 1. Instrumenty pochodne w CIT uwagi ogólne 1. Instrumenty pochodne w CIT uwagi ogólne 2. Opcje 2. Opcje 3. Forward 3. Forward 4. Swap walutowy 4. Swap walutowy 5. IRS 5. IRS 6. CIRS 6. CIRS 7. Instrumenty pochodne w VAT 7. Instrumenty pochodne w VAT 2 Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1) Instrumenty pochodne w ustawie CIT (1) Art. 16 ust. 1b Pochodny instrument finansowy to prawo majÄ…tkowe, którego cena zale\y bezpoÅ›rednio lub poÅ›rednio od ceny towarów, walut obcych, waluty polskiej, zÅ‚ota dewizowego, platyny dewizowej lub papierów wartoÅ›ciowych, albo od wysokoÅ›ci stóp procentowych lub indeksów, a w szczególnoÅ›ci opcje i kontrakty terminowe. 3 Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2) Instrumenty pochodne w ustawie CIT (2) Moment uznania wydatku za koszt uzyskania Moment uznania wydatku za koszt uzyskania przychodów przychodów Art. 16 ust. 1 pkt 8b Wydatki zwiÄ…zane z nabyciem pochodnych instrumentów Wydatki zwiÄ…zane z nabyciem pochodnych instrumentów finansowych stanowiÄ… koszt uzyskania przychodów w finansowych stanowiÄ… koszt uzyskania przychodów w momencie: momencie: realizacji praw wynikajÄ…cych z tych instrumentów realizacji praw wynikajÄ…cych z tych instrumentów rezygnacji z realizacji praw wynikajÄ…cych z tych rezygnacji z realizacji praw wynikajÄ…cych z tych dokumentów dokumentów ich odpÅ‚atnego zbycia ich odpÅ‚atnego zbycia o ile wydatki te nie powiÄ™kszajÄ… wartoÅ›ci poczÄ…tkowej o ile wydatki te nie powiÄ™kszajÄ… wartoÅ›ci poczÄ…tkowej Å›rodka trwaÅ‚ego oraz wartoÅ›ci niematerialnych i prawnych. Å›rodka trwaÅ‚ego oraz wartoÅ›ci niematerialnych i prawnych. 4 Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3) Instrumenty pochodne w ustawie CIT (3) Brak odrÄ™bnej regulacji odnoÅ›nie okreÅ›lenia momentu rozpoznania przychodu do opodatkowania Art. 12 ust. 3 Za przychody zwiÄ…zane z dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… gospodarczÄ… (& ) osiÄ…gniÄ™te w roku podatkowym, uwa\a siÄ™ (& ) nale\ne przychody, choćby nie zostaÅ‚y jeszcze faktycznie otrzymane. 5 Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4) Instrumenty pochodne w ustawie CIT (4) Art. 12 ust. 3a. Za datÄ™ powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uwa\a siÄ™ (& ) dzieÅ„ wydania rzeczy, zbycia prawa majÄ…tkowego lub wykonania usÅ‚ugi albo częściowego wykonania usÅ‚ugi, nie pózniej ni\ dzieÅ„ wystawienia faktury albo uregulowania nale\noÅ›ci. Art. 12 ust. 3e W przypadku otrzymania przychodu, o którym mowa w ust. 3, do którego nie stosuje siÄ™ ust. 3a (& ) za datÄ™ powstania przychodu uznaje siÄ™ dzieÅ„ otrzymania zapÅ‚aty. Decyzja Izby Skarbowej w Warszawie z 22.10.2007r. (1401/BP-I/4210-66/ICh/PP-I) 6 Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5) Instrumenty pochodne w ustawie CIT (5) Sposób rozliczenia transakcji: - instrumenty rzeczywiste, - instrumenty nierzeczywiste. Cel zawarcia kontraktu: - instrumenty zabezpieczajÄ…ce, - instrumenty spekulacyjne Brak podziaÅ‚u w ustawie CIT 7 Opcja - opodatkowanie CIT (1) Opcja - opodatkowanie CIT (1) Opcje sÄ… to kontrakty w ramach, których nabywca w zamian za zapÅ‚atÄ™ premii opcyjnej nabywa prawo do zakupu (call) lub sprzeda\y (put) okreÅ›lonego instrumentu finansowego po cenie ustalonej w dniu zawarcia kontraktu. Momenty transakcji: - zawarcie transakcji, - okres pomiÄ™dzy zawarciem i realizacjÄ… transakcji, - moment realizacji transakcji. 8 Opcja - opodatkowanie CIT (2) Opcja - opodatkowanie CIT (2) Moment zawarcia transakcji jest neutralny podatkowo dla nabywcy zapÅ‚ata premii nie stanowi kosztu podatkowego dla nabywcy opcji do dnia rozliczenia; W momencie zawarcia transakcji powstaje przychód podatkowy u wystawcy opcji w wysokoÅ›ci otrzymanej premii opcyjnej; Okres pomiÄ™dzy zawarciem transakcji a dniem jej realizacji jest, co do zasady, neutralny podatkowo (pod warunkiem, \e nie dochodzi do zbycia opcji) 9 Opcja - opodatkowanie CIT (3) Opcja - opodatkowanie CIT (3) Na dzieÅ„ realizacji lub rezygnacji z realizacji transakcji: kwota premii opcyjnej stanowi koszt podatkowy u nabywcy opcji, w przypadku opcji nierzeczywistych kwota nale\na z tytuÅ‚u realizacji transakcji stanowi przychód podatkowy, w przypadku opcji rzeczywistych moment realizacji jest neutralny podatkowo. 10 Opcja - opodatkowanie CIT (4) Opcja - opodatkowanie CIT (4) PrzykÅ‚ad (I) Stan faktyczny: 31 marca 2006 roku Spółka zakupiÅ‚a na gieÅ‚dzie 1.000 akcji spółki ABC po cenie 5. Spółka obawia siÄ™, \e cena rynkowa akcji ABC obni\y siÄ™ w zwiÄ…zku z czym kupuje opcjÄ™ sprzeda\y akcji ABC po cenie 5 z terminem rozliczenia 31.03. 2009 (cena opcji wynosi 20) Konsekwencje podatkowe: Zakup opcji: cena opcji (20) nie stanowi kosztu uzyskania przychodu w momencie pÅ‚atnoÅ›ci. º% 31.03.2009 -sprzeda\ akcji ABC Cena sprzeda\y - przychód do opodatkowania Wydatki na nabycie akcji - koszt uzyskania przychodu Cena opcji (20) - koszt uzyskania przychodu 11 Opcja - opodatkowanie CIT (5) Opcja - opodatkowanie CIT (5) PrzykÅ‚ad (II) W dniu 1 stycznia Spółka X nabyÅ‚a opcje zakupu 100 EUR po cenie 4 PLN/EUR z dniem rozliczenia 1 maja. Rozliczenie ma nastÄ…pić przez rozliczenie kwoty ró\nicy. Wysokość premii opcyjnej 10, kurs na 1 kwietnia 4,2 PLN/EUR - 1 stycznia u wystawcy opcji powstaÅ‚ przychód podatkowy 10; - 1 stycznia nie powstaÅ‚ koszt podatkowy po stronie nabywcy; - 1 maja doszÅ‚o do rozliczenia, wystawca opcji zapÅ‚aciÅ‚ na rzecz nabywcy kwotÄ™ ró\nicy; - ró\nica: (4,2 4) x 100 = 20; 12 Opcja - opodatkowanie CIT (6) Opcja - opodatkowanie CIT (6) PrzykÅ‚ad (II) c.d. Kwota ró\nicy (20) stanowi przychód podatkowy nabywcy opcji, jednoczeÅ›nie nabywca zalicza kwotÄ™ premii (10) do kosztów podatkowych. Kwota ró\nicy stanowi koszt podatkowy wystawcy opcji. W przypadku gdyby kurs walutowy 1 maja wynosiÅ‚ 3,8 PLN/EUR nabywca rezygnuje z rozliczenia transakcji i rozpoznaje kwotÄ™ zapÅ‚aconej premii w kosztach podatkowych. Dla wystawcy jest to moment neutralny podatkowo. 13 Opcja - opodatkowanie CIT (7) Opcja - opodatkowanie CIT (7) Tzw. toksyczne opcje walutowe Opcje zerokosztowe Interpretacja MF z 21.10.2008 r. (ILPB3/423-461/08-3/AM) Realizacja opcji przez nabywcÄ™ brak wykonania zobowiÄ…zania przez wystawcÄ™ - przychód podatkowy - koszt podatkowy Interpretacja MF z 23 stycznia 2009 r. (ILPB3/423W-101/08- 2/BN) 14 Forward - opodatkowanie CIT (1) Forward - opodatkowanie CIT (1) Transakcja forward polega na zakupie lub sprzeda\y Transakcja forward polega na zakupie lub sprzeda\y okreÅ›lonego instrumentu finansowego w przyszÅ‚oÅ›ci po okreÅ›lonego instrumentu finansowego w przyszÅ‚oÅ›ci po cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji. cenie ustalonej w momencie zawarcia transakcji. TransakcjÄ™ dzielimy na: TransakcjÄ™ dzielimy na: - rzeczywistÄ… rozliczonÄ… poprzez dokonanie - rzeczywistÄ… rozliczonÄ… poprzez dokonanie zakupu/sprzeda\y instrumentu zakupu/sprzeda\y instrumentu - nierzeczywistÄ… rozliczonÄ… poprzez kwotÄ™ ró\nicy - nierzeczywistÄ… rozliczonÄ… poprzez kwotÄ™ ró\nicy pomiÄ™dzy wartoÅ›ciÄ… rynkowÄ… instrumentu a wynikajÄ…ca z pomiÄ™dzy wartoÅ›ciÄ… rynkowÄ… instrumentu a wynikajÄ…ca z ceny ustalonej w kontrakcie ceny ustalonej w kontrakcie 15 Forward - opodatkowanie CIT (2) Forward - opodatkowanie CIT (2) Konsekwencje podatkowe na dzieÅ„ rozliczenia transkacji: Konsekwencje podatkowe na dzieÅ„ rozliczenia transkacji: forward rzeczywisty: forward rzeczywisty: - kupno instrumentu w dacie rozliczenia wydatki na nabycie - kupno instrumentu w dacie rozliczenia wydatki na nabycie nie stanowiÄ… kosztów podatkowych w momencie kupna nie stanowiÄ… kosztów podatkowych w momencie kupna instrumentu, jego sprzeda\ kreuje obowiÄ…zek podatkowy, instrumentu, jego sprzeda\ kreuje obowiÄ…zek podatkowy, - sprzeda\ instrumentu w dacie rozliczenia - opodatkowanie - sprzeda\ instrumentu w dacie rozliczenia - opodatkowanie ró\nicy pomiÄ™dzy cenÄ… sprzeda\y (cena wykonania ró\nicy pomiÄ™dzy cenÄ… sprzeda\y (cena wykonania kontraktu), a cenÄ… nabycia instrumentu bazowego, kontraktu), a cenÄ… nabycia instrumentu bazowego, forward nierzeczywisty: kwota ró\nicy pomiÄ™dzy rynkowÄ… forward nierzeczywisty: kwota ró\nicy pomiÄ™dzy rynkowÄ… cenÄ… aktywa bazowego z dnia realizacji a cenÄ… wykonania cenÄ… aktywa bazowego z dnia realizacji a cenÄ… wykonania kontraktu stanowiÄ… odpowiednio przychód i koszt podatkowy. kontraktu stanowiÄ… odpowiednio przychód i koszt podatkowy. 16 Swap walutowy - opodatkowanie CIT (1) Moment dla celów podatkowych Spot SWAP Forward Noga spot Noga forward (wymiana (wymiana poczÄ…tkowa) koÅ„cowa) 17 Swap walutowy - opodatkowanie CIT (2) Efekt podatkowy w postaci ró\nic kursowych bÄ™dzie realizowany w dwóch momentach tj. w momencie spot i drugi w momencie forward, np. spółka kupuje na datÄ™ waluty spot i w tym samym czasie sprzedaje USD na datÄ™ waluty w przyszÅ‚oÅ›ci Walutowe transakcje swap wyró\niajÄ… nastÄ™pujÄ…ce cechy: - sÄ… to transakcje dwuwalutowe; - wymiana kapitałów nastÄ™puje dwukrotnie, na pierwszÄ… datÄ™ waluty i na drugÄ… datÄ™ waluty; - w trakcie trwania kontraktu nie ma pÅ‚atnoÅ›ci odsetek. 18 IRS - opodatkowanie CIT (1) Transakcja IRS stanowi umowÄ™ miÄ™dzy stronami, które zobowiÄ…zujÄ… siÄ™ dokonywać wymiany serii pÅ‚atnoÅ›ci stóp oprocentowania od uzgodnionej kwoty nominalnej, obliczanych za staÅ‚y okres, gdzie jedna strona wypÅ‚aca odsetki w oparciu o staÅ‚a stopÄ™ oprocentowania, a druga strona odsetki wedÅ‚ug zmiennej stopy. Cechy transakcji: - dwie nogi transakcji, denominowane w tej samej walucie - co najmniej jedna zmienna stopa procentowa - okresowa wypÅ‚ata odsetek. 19 IRS - opodatkowanie CIT (2) PrzykÅ‚ad (I) Bank B 1 mln PLN 1r WIBOR- IRS zmienne oprocentowanie 1r WIBOR -zmienne oprocentowanie Spółka A Bank C 1r staÅ‚e oprocentowanie 7% 20 IRS - opodatkowanie CIT (3) Moment zawarcia kontraktu jest neutralny podatkowo W momencie wymiany pÅ‚atnoÅ›ci: - w przypadku rozliczenia kwotÄ… ró\nicy stanowi ona przychód bÄ…dz koszt podatkowy, - w przypadku wymiany pÅ‚atnoÅ›ci peÅ‚ne kwoty pÅ‚atnoÅ›ci stanowiÄ… odpowiednio przychód bÄ…dz koszt podatkowy stron transakcji. PÅ‚atnoÅ›ci z tytuÅ‚u IRS a pojÄ™cie przychodu/kosztu z tytuÅ‚u odsetek w rozumieniu ustawy CIT 21 IRS - opodatkowanie CIT (5) IRS niesymetryczny okresowe pÅ‚atnoÅ›ci dokonywane przez jednÄ… stronÄ™ realizowane sÄ… w innych datach rozliczeÅ„ ni\ pÅ‚atnoÅ›ci dokonywane przez drugÄ… stronÄ™ 22 IRS - opodatkowanie CIT (6) PrzykÅ‚ad: Strony transakcji: Spółka A - zobowiÄ…zuje siÄ™ dokonywać pÅ‚atnoÅ›ci co kwartaÅ‚ Spółka B - zobowiÄ…zuje siÄ™ dokonywać pÅ‚atnoÅ›ci co rok PÅ‚atnoÅ›ci Spółki A Koniec PoczÄ…tek PÅ‚atność kontraktu Spółki B Kontraktu XII I 23 IRS - opodatkowanie CIT (7) Rozpoznanie kosztu podatkowego: - w momencie dokonania pÅ‚atnoÅ›ci przez drugÄ… stronÄ™ transakcji, a wiÄ™c w chwili, kiedy osiÄ…gniÄ™ty zostanie przychód, - w dacie ka\dej pÅ‚atnoÅ›ci wynikajÄ…cej z kontraktu interpretacja MF z 16.12.2008 r. (IPPB5/423-64/08- 2/MB) 24 CIRS - opodatkowanie CIT PÅ‚atnoÅ›ci dokonywane pomiÄ™dzy podmiotami a odsetki w rozumieniu ustawy CIT Moment zaliczenia wydatków zwiÄ…zanych z transakcjÄ… CIRS do kosztów uzyskania przychodów Moment powstania przychodu do opodatkowania 25 Instrumenty pochodne a VAT Transakcje dotyczÄ…ce instrumentów pochodnych a odpÅ‚atne Å›wiadczenie usÅ‚ug - usÅ‚ugi poÅ›rednictwa finansowego Å›wiadczone w ramach prowadzonego przedsiÄ™biorstwa - sporadyczne transakcje instrumentami pochodnymi Podstawa opodatkowania Wyrok WSA w Warszawie z 21 listopada 2008 r., sygn. III SA/Wa 1471/08 26 Kontakt Kontakt Grzegorz Jaszczuk Grzegorz Jaszczuk Tax Partner Tax Partner gjaszczuk@kpmg.pl gjaszczuk@kpmg.pl Aleksander DÄ…browski Senior Manager adabrowski@kpmg.pl www.kpmg.pl 27