Inwentaryzacja to ogół czynności zmierzających do ustalenia rzeczywistego stanu aktywów i pasywów danej jednostki na określony dzień, porównanie tego stanu ze stanem księgowym, ustalenia i wyjaśnienia podczas tego ???? różnic, rozliczenia osób odpowiedzialnych z powierzonego im mienia oraz oceny przydatności inwentaryzowanych składników majątku.

W wyniku porównania stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym mogą wystąpić 2 sytuacje:
1. zachodzi zgodność między stanem ewidencyjnym i stanem rzeczywistym
nie ma żadnego problemu
2. może wystąpić niezgodność stanu rzeczywistego ze stanem ewidencyjnym. Istotny jest stan rzeczywisty (to co jest, a nie to co zapisane). Jeżeli występuje niezgodność różnice inwentaryzacyjne
stan rzeczywisty <> stan ewidencyjny:
• stan rzeczywisty > stan ewidencyjny
stan nadwyżki inwentaryzacyjnej
• stan rzeczywisty < stan ewidencyjny
niedobory inwentaryzacyjne

W sytuacji gdy występują różnice inwentaryzacyjne podejmowane działania mają na celu doprowadzenie stanu ewidencyjnego do zgodności ze stanem rzeczywistym.

Procedura rozliczania różnic inwentaryzacyjnych.
Rozliczanie niedoborów
stwierdzony niedobór inwentaryzacyjny podlega określonym procedurom:
1. w pierwszej kolejności należy ustalić czy niedoborowi pierwszego składnika majątkowego nie towarzyszy nadwyżka innego podobnego składnika. Sytuacja taka może być spowodowana pomyłką. W przypadku kiedy stwierdzi się niedobór składnika i nadwyżkę podobnego należy dokonać kompensaty do ilości mniejszej.
2. jeżeli po dokonaniu kompensaty występuje nadal niedobór należy ustalić, czy nie wynika on z cech fizycznych lub chemicznych tego składnika np. benzyna w zbiorniku
po miesiącu ilość nie będzie taka sama, w takim przypadku jest to niedobór w granicach norm i zalicza się do kosztów zużycia materiałów.
3. Jeżeli wciąż występuje niedobór to należy ustalić, czy nie wynika on z przyczyn niezależnych i nie spowodowanych przez człowieka
niedobór z tytułu zawalenia się półki w sklepie. Taki niedobór zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Niedobór niezawiniony ponadnormatywny.
4. W sytuacji kiedy dalej mamy niedobór, należy przyjąć, że jest to niedobór spowodowany przez człowieka
niedobór zawiniony. Warunek ???? osobę materialnie odpowiedzialną ????. W tym przypadku pracownik może uznać swoją winę, wówczas ta wartość niedoboru jest potrącana ? z wynagrodzenia. Może też nie zgodzić się i odmówić wyrównać szkodę. W takim przypadku kierownik jednostki może zgodzić się z pracownikiem i niedobór ten zaliczyć do pozostałych kosztów operacyjnych jako niedobór niezawiniony, może też skierować sprawę na drogę sądową i zasądzenie wyrównania niedoboru. W bilingu postępowania sądowego, sąd może:
• uwolnić pracownika od odpowiedzialnoÅ›ci i wówczas taki niedobór ksiÄ™gowany jest w pozycji koszty operacyjne
• zobowiÄ…zać pracownika do wyrównania niedoboru. Jego wartość traktowana jest jako należność pracownika ?Wn inne rozrachunki z pracownikami?

Rozliczanie nadwyżek inwestycyjnych
Stwierdzone nadwyżki inwestycyjne najczęściej zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych.
Nieco inaczej rozlicza się różnice inwentaryzacyjne spowodowane zdarzeniami losowymi:
• niedobór spowodowany zdarzeniami losowymi
pożar
do strat nadzwyczajnych
• nadwyżka spowodowana zdarzeniami losowymi - zalicza siÄ™ do zysków nadzwyczajnych

Sposoby inwentaryzacji:
1. drogą spisu ilości z ????? wyceny???????
?????????? porównania wartości z danymi w księgach rachunkowych oraz wyjaśnienia i rozliczenia ewidencyjnych różnic ? tym sposobem inwentaryzuje się wszystkie aktywa pieniężne z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych, akcji, obligacji, bonów i innych obligacji wartościowych, rzeczowych składników majątku obrotowego, środków trwałych z wyjątkiem gruntów i trudnodostępnych oglądowi budowli oraz maszyn i urządzeń objętych inwentaryzacją rozpoczętą.
2. drogą uzyskania od banków i kontrahentów potwierdzeń prawidłowości wykazanych w księgach rachunkowych jednostki stanów aktywów i pasywów oraz wyjaśnienia ewentualnych różnic. Tym sposobem inwentaryzuje się: środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych, należności, pożyczki, zobowiązania handlowe w tym zobowiązania z tytułu kredytów.
3. drogą porównania danych ksiąg rachunkowych z odpowiednimi dokumentami i weryfikacji realnej wartości aktywów i pasywów. Tym sposobem inwentaryzuje się grunty, trudnodostępne oglądowi środki trwałe, należności sporne i wątpliwe, rozrachunki z pracownikami, rozrachunki z tytułu publiczno-prawnych, a także nie wymienione wcześniej składniki aktywów i pasywów.

Terminy inwentaryzacji:
Ustawa o rachunkowości generalnie zobowiązuje jednostki do przeprowadzenia inwentaryzacji na ostatni dzień każdego roku obrotowego
Na ostatni dzień roku obrotowego inwentaryzuje się:
Aktywa pieniężne
krajowe środki płatnicze, waluty obce , dewizy z wyjątkiem prowadzonych na rachunkach bankowych, papiery wartościowe, rzeczowe składniki aktywów obrotowych zaliczane w koszty w momencie ich zakupu (w celu skorygowania kosztów)

Odstępstwa

Ostatni kwartał roku obrotowego do 15 dnia następnego roku inwentaryzuje się:
1. znajdujące się na terenie niestrzeżonym rzeczowe składniki aktywów obrotowych
2. znajdujące się na terenie niestrzeżonym środki trwałe z wyjątkiem środków trwałych, do których dostęp jest znacznie utrudniony i grunty
3. znajdujące się na terenie niestrzeżonym maszyny i urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie
4. składniki aktywów będące własnością innych jednostek
zapasy obce

Raz do roku w dowolnym terminie inwentaryzuje siÄ™:
1. zapasy towarów i materiałów objętych ewidencją wartości w punktach obrotu błyskawicznego jednostki o rozbudowanej sieci detalicznej
2. zapasy drewna w jednostkach prowadzących jednostkę leśną

Raz na dwa lata inwentaryzuje siÄ™:
1. znajdujące się w strzeżonych składowiskach zapasy materiałów, towarów, produktów gotowych i półproduktów

Raz na cztery lata inwentaryzuje siÄ™:
2. środki trwałe ora maszyny i urządzenia wchodzące w skład środków trwałych w budowie, znajdujące się na terenie strzeżonym.