Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg
ZESZYTY NAUKOWE WYÅ»SZEJ SZKOAY ZARZDZANIA OCHRON PRACY W KATOWICACH Nr 1(8)/2012, s. 52-64 ISSN-1895-3794 Wojciech Mniszek Adam Sadzik1 Wyższa SzkoÅ‚a ZarzÄ…dzania OchronÄ… Pracy w Katowicach Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg Reclaimed Asphalt Reuse to New Roads Construction Streszczenie W czasie remontów dróg powstaje destrukt asfaltowy, który jest klasyfiko- wany jako odpad niebezpieczny dla Å›rodowiska. Destrukt asfaltowy może być ponownie wykorzystywany do budowy nowych dróg, zastÄ™pujÄ…c okreÅ›lonÄ… masÄ™ nowej mieszanki mineralno-asfaltowej. Mieszanka mineralno-asfaltowa w okoÅ‚o 90% skÅ‚ada siÄ™ z kruszywa naturalnego. Celem pracy jest wykazanie oszczÄ™dnoÅ›ci kruszywa naturalnego do budowy dróg i zastÄ…pienie go destruk- tem asfaltowym. Takie rozwiÄ…zanie jest korzystne dla Å›rodowiska naturalnego. SÅ‚owa kluczowe: destrukt asfaltowy, mieszanka mineralno-asfaltowa, budowa dróg Abstract During the repair of roads reclaimed asphalt is created, which is classified as a hazardous waste for the environment. Reclaimed asphalt can be reused for building new roads, replacing a certain weight of the new asphalt. Mixture mineral-asphalt consists of natural aggregate in about 90%. Aim of this study is to demonstrate the savings of natural aggregates for road construction and replace it with reclaimed asphalt. This solution is beneficial for the environment. Key words: reclaimed asphalt, mineral-asphalt mixture, roads building * Absolwent WSZOP, na podstawie pracy magisterskiej napisanej pod kierunkiem prof. nadzw. dra hab. inż. Wojciecha Mniszka 52 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg 1. Wprowadzenie Nawierzchnie dróg wykonywane sÄ… z mieszanek mineralno-asfaltowych, których produkcja niekorzystnie wpÅ‚ywa na Å›rodowisko naturalne. Kluczowy wpÅ‚yw na degradacjÄ™ Å›rodowiska ma pozyskiwanie kruszyw, które stanowiÄ… okoÅ‚o 90% mieszanki mineralno-asfaltowej, stosowanej do budowy nowych dróg. NastÄ™pstwem jest budowa i eksploatacja kopalÅ„ surowców drogowych, dziaÅ‚alność ta powoduje nieodwracalnÄ… degradacjÄ™ Å›rodowiska naturalnego. Dodatkowym zródÅ‚em degradacji Å›rodowiska jest emisja spalin z silników samochodów, przewożących kruszywo drogowe do miejsc produkcji miesza- nek mineralno-asfaltowych. Remonty dróg o nawierzchni mineralno-asfalto- wej wymagajÄ… frezowania starej i zniszczonej warstwy wskutek czego powstaje odpad w postaci destruktu asfaltowego. Destrukt poddany recyklingowi może być ponownie wykorzystany do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych, co umożliwia pozbycie siÄ™ odpadu oraz ogranicza zapotrzebowanie na kruszy- wa naturalne. Destrukt asfaltowy obejmuje mieszanki mineralno-asfaltowe które sÄ… uzyskiwane w wyniku frezowania warstw asfaltowych oraz w wyniku rozkruszenia pÅ‚yt wyciÄ™tych z nawierzchni asfaltowej. SkÅ‚ad destruktu jest prawie taki sam jak skÅ‚ad mieszanki mineralno-asfal- towej w warstwach nawierzchni i skÅ‚ada siÄ™ z nastÄ™pujÄ…cych skÅ‚adników [1]: · kruszyw mineralnych w iloÅ›ci okoÅ‚o 88%, · mÄ…czki wapiennej w iloÅ›ci okoÅ‚o 7%, · asfaltu w iloÅ›ci okoÅ‚o 5%. Art. 1. ustawy o odpadach [2] okreÅ›la zasady postÄ™powania z odpadami w sposób zapewniajÄ…cy ochronÄ™ życia i zdrowia ludzi oraz ochronÄ™ Å›rodowiska zgodnie z zasadÄ… zrównoważonego rozwoju, a w szczególnoÅ›ci zasady zapo- biegania powstawaniu odpadów lub ograniczania iloÅ›ci odpadów i ich negatyw- nego oddziaÅ‚ywania na Å›rodowisko, a także odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Art. 3. pkt. 14. recykling rozumie siÄ™ przez to taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub mate- riaÅ‚u o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjÄ…tkiem odzysku energii. W zależnoÅ›ci od skÅ‚adu, destrukt asfaltowy zostaje sklasyfikowany jako odpad w podgrupie 03, pod kodem 17 03 01 - asfalt zawierajÄ…cy smoÅ‚Ä™ lub pod kodem 17 03 02 - asfalt inny niż wymieniony w 17 03 01 tj. niezawierajÄ…cy 53 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik smoÅ‚y [3]. OczywiÅ›cie sklasyfikowanie asfaltowego destruktu jako odpadu nie stoi w sprzecznoÅ›ci z jego dalszym wykorzystaniem, destrukt asfaltowy jest peÅ‚nowartoÅ›ciowym materiaÅ‚em, który jest i powinien być używany jako doda- tek do nowych mieszanek mineralno-asfaltowych. RosnÄ…ce zastosowanie metod recyklingu w produkcji mieszanek mineralno- asfaltowych spowodowaÅ‚o konieczność ustalenia wymagaÅ„ wobec destruktu asfaltowego, który bÄ™dzie sprzedawany jako skÅ‚adnik do produkcji tych miesza- nek, podobnie jak kruszywa i lepiszcze. WedÅ‚ug norm europejskich [4] zastoso- wanie destruktu asfaltowego jest dopuszczone w okreÅ›lonej iloÅ›ci i przy dotrzy- maniu okreÅ›lonych wymagaÅ„. Destrukt asfaltowy może być zastosowany jako materiaÅ‚ budowlany do wytwarzania mieszanek mineralno-asfaltowych na gorÄ…co w otaczarkach zgodnie ze specyfikacjami na te mieszanki. Norma Euro- pejska zawiera wymagania wobec destruktu asfaltowego dotyczÄ…ce wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci lepiszcza, kruszywa i zawartoÅ›ci materiałów obcych, bÄ™dÄ…cych skÅ‚adnikami destruktu asfaltowego, które obowiÄ…zujÄ… we wszystkich przypadkach jego zastosowania. Dodatkowo niniejsza Norma Europejska wymienia wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci destruktu asfaltowego i jego skÅ‚adników, które muszÄ… być okreÅ›lone i udoku- mentowane, jeÅ›li wymagany jest opis granulatu asfaltowego. Uziarnienie kru- szywa, wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci lepiszcza i zawartość materiałów obcych w destrukcie asfaltowym majÄ… wpÅ‚yw na jakość wyrobu tj. mieszanki mineralno-asfaltowej z użyciem tego destruktu. WielkoÅ›ci kawaÅ‚ków destruktu asfaltowego, które mogÄ… wystÄ™pować jako duże bryÅ‚y lub drobno zmielony materiaÅ‚, majÄ… znacze- nie tylko w trakcie dodawania destruktu do mieszanki mineralno-asfaltowej w procesie mieszania. Ponieważ wymagania dotyczÄ…ce mieszanek mineralno- asfaltowych z dodatkiem lub bez dodatku destruktu asfaltowego sÄ… takie same, to w praktyce jednorodność materiaÅ‚u decyduje o maksymalnej możliwej iloÅ›ci dodawanego destruktu [1]. Jeżeli używa siÄ™ destrukt asfaltowy z mieszanek, w których użyto asfalt modyfikowany lub dodatek modyfikujÄ…cy, lub mieszanka sama w sobie zawiera asfalt modyfikowany lub modyfikator, to ilość destruktu nie powinna przekro- czyć, jeżeli nie ustalono inaczej pomiÄ™dzy zamawiajÄ…cym a producentem, 10% masy caÅ‚kowitej mieszanki do warstwy Å›cieralnej, natomiast dla warstwy wy- równawczej, wiążącej i podbudowy nie powinna być wiÄ™ksza niż 20% masy caÅ‚kowitej. Jakiekolwiek uzgodnienia pomiÄ™dzy zamawiajÄ…cym a producentem nie mogÄ… być niezgodne z wymaganiami przepisów krajowych [5]. Wymagania techniczne Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad okreÅ›lajÄ… wymagania jakie musi speÅ‚niać destrukt asfaltowy, który może być 54 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg wykorzystany do produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej. Warunki technicz- ne okreÅ›lajÄ… metody dodawania destruktu do mieszalnika otaczarki oraz dopuszczajÄ… iloÅ›ci procentowe. Warunkiem wykorzystania destruktu asfalto- wego jest jego jednorodność odpowiadajÄ…ca wymaganiom, którÄ… należy ocenić rozstÄ™pem wyników badaÅ„ poszczególnych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ci. Wyselekcjonowany destrukt dodawany do mieszanki mineralno-asfaltowej nosi nazwÄ™ granulatu asfaltowego [6]. Celem pracy jest wykazanie korzyÅ›ci ekologicznych i ekonomicznych ze stosowania destruktu asfaltowego, pochodzÄ…cego z remontów nawierzchni drogowych przy budowie nowych dróg. 2. Konstrukcja nawierzchni drogowej Nawierzchnia drogowa jest to zespół warstw sÅ‚użących do przejmowania i rozkÅ‚adania obciążeÅ„ od ruchu na podÅ‚oże i zapewniajÄ…cych dogodne warun- ki ruchu. Konstrukcja nawierzchni jest to ukÅ‚ad warstw nawierzchni wraz ze sposobem ich poÅ‚Ä…czenia. Nawierzchniom drogowym stawia siÄ™ coraz wyższe wymagania, w ostatnim dziesiÄ™cioleciu wzrosÅ‚y obciążenia ruchem nawierz- chni naszych dróg, zarówno pod wzglÄ™dem natężenia ruchu jak i wielkoÅ›ci obciążenia. Również wymagania użytkowników dróg ulegÅ‚y istotnym zmia- nom. Żąda siÄ™ miedzy innymi by nawierzchnia byÅ‚a równa, bezpylna, niehaÅ‚aÅ›li- wa, tÅ‚umiÄ…ca drgania wÅ‚asne pojazdów, jednolita i posiadajÄ…ca odpowiednie cechy przeciwpoÅ›lizgowe. Konstrukcja drogi skÅ‚ada siÄ™ z nawierzchni i podbudowy, schemat kon- strukcji drogi przedstawiono na rys.1. A WARSTWA ÅšCIERALNA B WARSTWA WIÅ»CA NAWIERZCHNIA C PODBUDOWA ZASADNICZA PODBUDOWA D PODBUDOWA POMOCNICZA PODAOÅ»E ULEPSZONE E (WARSTWA MROZOOCHRONNA, ODSCZAJCA, ODCINAJCA, WZMACNIAJCA) PODAOÅ»E F PODAOÅ»E GRUNTOWE Rys. 1 Schemat konstrukcji nawierzchni drogowej [7] Fig. 1 Road surfaceconstructionscheme 55 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik A Warstwa Å›cieralna: jest to wierzchnia warstwa nawierzchni poddana bezpo- Å›redniemu oddziaÅ‚ywaniu ruchu i czynników atmosferycznych. B Warstwa wiążąca: jest to warstwa znajdujÄ…ca siÄ™ miÄ™dzy warstwÄ… Å›cieralnÄ… a podbudowÄ… zasadniczÄ…, zapewniajÄ…ca lepsze rozÅ‚ożenie naprężeÅ„ w na- wierzchni i przekazywanie ich na podÅ‚oże. Podbudowa dolna część nawierzchni, sÅ‚użąca do przenoszenia obciążeÅ„ od ruchu na podÅ‚oże. Może siÄ™ skÅ‚adać z podbudowy zasadniczej i podbudowy pomocniczej. C Podbudowa zasadnicza: jest to górna część podbudowy, speÅ‚niajÄ…ca funkcjÄ™ noÅ›nÄ… konstrukcji nawierzchni, zapewniajÄ…ca przenoszenie obciążeÅ„ z warstw wyżej leżących na warstwÄ™ podbudowy pomocniczej. D Podbudowa pomocnicza: jest to warstwa zapewniajÄ…ca przenoszenie obciÄ…- żeÅ„ z warstwy podbudowy zasadniczej na warstwÄ™ podÅ‚oża ulepszonego. Może skÅ‚adać siÄ™ z kilku warstw o różnych wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciach. E PodÅ‚oże ulepszone: warstwa lub zespół warstw uÅ‚ożony pod konstrukcjÄ… nawierzchni drogowej wykonanej z mieszanki mineralno - asfaltowej. PodÅ‚oże ulepszone może zawierać nastÄ™pujÄ…ce warstwy: · mrozoochronnÄ…, · odsÄ…czajÄ…cÄ…, · odcinajÄ…cÄ…, · wzmacniajÄ…cÄ…. Warstwa mrozoochronna to warstwa, której głównym zadaniem jest ochro- na nawierzchni przed skutkami mrozu.Warstwa odsÄ…czajÄ…ca to warstwa sÅ‚użąca do odprowadzania wody przedostajÄ…cej siÄ™ do nawierzchni.Warstwa odcinajÄ…ca to warstwa stosowana w celu uniemożliwienia przenikania czÄ…stek do warstwy leżącej powyżej.Warstwa wzmacniajÄ…ca to warstwa zapewniajÄ…ca przeniesienie wystÄ™pujÄ…cego w okresie budowy ciężkiego ruchu technologicznego (warstwa technologiczna). F PodÅ‚oże: stanowi grunt rodzimy lub nasypowy, leżący pod nawierzchniÄ… do gÅ‚Ä™bokoÅ›ci przemarzania, jednak nie mniej niż do gÅ‚Ä™bokoÅ›ci, na której naprężenia pionowe od najwiÄ™kszych obciążeÅ„ użytkowych wynoszÄ… 0,02 MPa. 56 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg SkÅ‚adniki mieszanki mineralno-asfaltowej w sposób oczywisty wpÅ‚ywajÄ… na jej ostatecznÄ… jakość. Ponieważ kruszywo stanowi okoÅ‚o 90% mieszanki, jej jakość w dużym stopniu zależy od jakoÅ›ci kruszywa, co z kolei jest funkcjÄ… procesu kruszenia. 3. Wydobywanie kruszyw drogowych w Polsce Tereny z których możemy wydobywać kruszywa naturalne w szybkim tem- pie ulegajÄ… wyczerpaniu i jest to kolejne zjawisko potwierdzajÄ…ce jak ważnÄ… sprawÄ… jest recykling destruktu asfaltowego, w dużej części zastÄ™pujÄ…cego natu- ralne kruszywo. Na rys. 2 przedstawiono udokumentowane zasoby naturalne kruszyw w Polsce. Rys. 2 Udokumentowane zasoby kruszyw naturalnych w Polsce tyÅ›. ton Fig. 2 The proved reserves of natural aggregates in Poland Kopalnie kruszyw naturalnych zlokalizowane sÄ… głównie na poÅ‚udniu Pol- ski. Skupisko kopalni na poÅ‚udniu kraju, wymaga nakÅ‚adu dużej iloÅ›ci Å›rodków transportu, które pokonujÄ…c ogromne iloÅ›ci kilometrów w znacznym stopniu powodujÄ… niszczenia istniejÄ…cych już nawierzchni drogowych. Lokalizacja kopalÅ„ na poÅ‚udniu Polski stwarza dodatkowy problem jakim sÄ… możliwoÅ›ci logistyczne, które przy obecnie istniejÄ…cej sieci drogowej oraz sieci kolejowej nie bÄ™dÄ… w stanie podoÅ‚ać ogromnym potrzebom transportowym. Oprócz możliwoÅ›ci logistycznych nie bez znaczenia jest czas pochÅ‚aniany 57 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik przez Å›rodki transportu, który ogranicza kontynuacjÄ™ istniejÄ…cych inwestycji, ich planowane zakoÅ„czenia, równoczeÅ›nie oddalajÄ…c terminy rozpoczÄ™cia no- wych, zamierzonych inwestycji. Rys. 3. Lokalizacja złóż skaÅ‚ litych w Polsce [8] Fig. 3 Location of solid rock deposits in Poland Rys. 4 Zniszczenia w Å›rodowisku naturalnym spowodowane wydobyciem kruszyw [zródÅ‚o wÅ‚asne] Fig. 4 The damage to the environment caused by the extraction of aggregates [own source] 58 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg 4. Destrukt asfaltowy Podstawowymi zródÅ‚ami powstawania destruktu asfaltowego sÄ… remonty istniejÄ…cych nawierzchni asfaltowych dróg. Odpady te powstajÄ… w trakcie pro- dukcji mieszanki mineralno-asfaltowej jak również powstajÄ… jako nadmiar podczas ukÅ‚adania nowych nawierzchni dróg. Na rys. 5 przedstawiono przykÅ‚ad powstawania destruktu, natomiast na rys. 6 przedstawiono jeden ze sposobów tymczasowego skÅ‚adowania destruktu asfaltowego. Rys. 5. Odcinek autostrady A4 po frezowaniu [zródÅ‚o wÅ‚asne] Fig. 5. A4 motorway after milling [own source] Rys. 6. PrzykÅ‚ad tymczasowego skÅ‚adowania destruktu asfaltowego [zródÅ‚o wÅ‚asne] Fig. 6. An example of the temporary storage of reclaimed asphalt [own source] 59 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik Stosowanie destruktu asfaltowego zamiast kruszywa w Polsce spotyka siÄ™ z brakiem przychylnoÅ›ci ze strony inwestorów, projektantów i zarzÄ…dców dróg. Problemem jest praktycznie brak możliwoÅ›ci wprowadzenia zmian do specyfi- kacji kontraktowych, które nie dopuszczajÄ… rozwiÄ…zaÅ„ alternatywnych. W Polsce wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy nowych dróg w porównaniu z innymi krajami europejskimi jest niewielkie, sytuacjÄ™ w tym zakresie przedstawiono w Tab. 1 Tab. 1.Wykorzystanie destruktu asfaltowego w Polsce do budowy nowych dróg w porównaniu z innymi krajami, dane na 2009rok [8] Tab.1. The use of reclaimed asphalt in Poland to build new roads in comparison with other countries, data for 2009 DOSTPNY DESTRUKT % NOWYCH PRODUKCJI MMA KRAJ ASFALTOWY w Mg KTÓRE ZAWIERAJ DESTRUKT BELGIA 1 300 000 44 CZECHY 1 300 000 10 DANIA 307 000 52 FRANCJA 7 053 000 6,8 NIEMCY 14 000 000 60 IRLANDIA 100 000 1,0 HOLANDIA 4 500 000 72 NORWEGIA 763 000 7,3 POLSKA 1 100 000 0,2 RUMUNIA 13 000 12,0 HISZPANIA 1 850 000 9,0 SZWECJA 1 000 000 5,0 TURCJA 1 069 600 1,0 5. Obliczenia oszczÄ™dnoÅ›ci naturalnego kruszywa przy bu- dowie nowych dróg w Polsce Do obliczeÅ„ przyjÄ™to nastÄ™pujÄ…ce zaÅ‚ożenia: · konstrukcja nawierzchni drogi skÅ‚ada siÄ™ z trzech warstw (rys. 1), wiÄ™c należy każdÄ… warstwÄ™ przeliczyć oddzielnie. Uzyskana suma oszczÄ™dnoÅ›ci 60 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg materiaÅ‚u pozwoli na obliczenie oszczÄ™dnoÅ›ci materiaÅ‚u przy wykonaniu mieszanki mineralno-asfaltowej do budowy 1000 m drogi o szerokoÅ›ci 11m. · uzyskane wyniki z obliczeÅ„ 1000 m odcinka drogi o szerokoÅ›ci 11m, zostaÅ‚y pomnożone przez planowanÄ… w Polsce liczbÄ™ kilometrów nowych dróg, planowanÄ… do budowy w latach 2008 - 2012. Program budowy dróg GDDKiA obejmuje Å‚Ä…cznie 5095,9 km dróg w tym: autostrad ok. 1328,2 km, dróg ekspresowych ok. 3128,0 km i obwodnic ok. 639,7 km. W tabelach od 2 do 5 przedstawiono wyniki obliczeÅ„. Tab. 2 Obliczenia masy destruktu asfaltowego do zastosowania przy budowie warstwy podbudowy drogi o gruboÅ›ci 20 cm, dÅ‚ugoÅ›ci 1000 m i szerokoÅ›ci 11 m. Dopuszczalna masa destruktu może stanowić 20% caÅ‚kowitej masy mieszanki mineralno-asfaltowej[1] Tab. 2 The results of calculate the mass of reclaimed asphalt for use in the construction of the substructure layer with a thickness of 20 cm path length of 1000 m and a width of 11 m. Gross vehicle weight may be reclaimed 20% of the total weight of asphalt Masa materiaÅ‚u w MMA Możliwy udziaÅ‚ masy destruktu Rodzaj materiaÅ‚u wedÅ‚ug receptury w (Mg) asfaltowego w MMA (Mg) MÄ…czka wapienna 159,5 31,9 Mieszanka drobna granulowana 0/2 mm 583,0 116,6 Mieszanka drobna granulowana 0,75/4mm 1677,5 335,5 Grys frakcji 4/8mm dolomit 522,5 104,5 Grys frakcji 8/16mm dolomit 1677,5 335,5 Grys frakcji 16/25mm dolomit 627,0 125,4 Asfalt MODBIT 30B 253,0 50,6 Razem 5500 1100 61 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik Tab. 3. Obliczenia masy destruktu asfaltowego do zastosowania przy budowie warstwy wiążącejdrogi o gruboÅ›ci 9 cm, dÅ‚ugoÅ›ci 1000 m i szerokoÅ›ci 11 m. Dopuszczalna masa destruktu może stanowić 20% caÅ‚kowitej masy mieszanki mineralno-asfaltowej[1] Tab. 3. The results of calculate the mass of reclaimed asphalt for use in the construction of the binding layerwith a thickness of 9 cm,length of 1000 m and a width of 11 m. Gross vehicle weight may be reclaimed 20% of the total weight of asphalt Masa materiaÅ‚u Możliwy udziaÅ‚ masy destruktu Rodzaj materiaÅ‚u wedÅ‚ug receptury w MMA w (Mg) asfaltowego w MMA (Mg) MÄ…czka wapienna 94,05 18,8 Mieszanka drobna granulowana ,075/2mm 237,6 47,5 Mieszanka drobna granulowana ,075/4mm dolomit 730,1 146,0 Grys frakcji 4/8mm dolomit 470,3 94,0 Grys frakcji 8/16mm dolomit 824,2 164,8 Asfalt MODBIT 30B 118,8 23,8 Razem 2475 495 Tab. 4. Obliczenia masy destruktu asfaltowego do zastosowania przy budowie warstwy Å›cieralnej drogi o gruboÅ›ci 4 cm, dÅ‚ugoÅ›ci 1000 m i szerokoÅ›ci 11 m. Dopuszczalna masa destruktu może stanowić 10% caÅ‚kowitej masy mieszanki mineralno-asfaltowej[1] Tab. 4. The results of calculate the mass of reclaimed asphalt for use in the construction of the wearing layerwith a thickness of 4 cmlength of 1000 m and a width of 11 m. Gross vehicle weight may be reclaimed 10% of the total weight of asphalt Masa materiaÅ‚u Możliwy udziaÅ‚ masy destruktu Rodzaj materiaÅ‚u wedÅ‚ug receptury w Mg w MMA w (Mg) asfaltowego w MMA (Mg) MÄ…czka wapienna 102,3 10,2 Piasek Å‚amany 123,2 12,3 Grys frakcja 2/5mm gabro 133,1 13,3 Grys frakcji 5/8mm bazalt 174,9 17,4 Grys frakcji 8/11mm gabro 123,2 12,3 Grys frakcji 8/12,8mm bazalt 369,6 36,9 Asfalt MODBIT 30B 68,2 6,9 Viatop Premium 4,4 0,4 Razem 1098,9 109,8 62 Wtórne wykorzystanie destruktu asfaltowego do budowy dróg Tab. 5. Wyniki obliczeÅ„ możliwego zastosowania destruktu asfaltowego do budowy dróg w latach 2008 2012 zgodnie z planem budowy dróg w Polsce o Å‚Ä…cznej dÅ‚ugoÅ›ci 5095,9 km Tab. 5. The results of calculations of the possible application of reclaimed asphalt for road construction in the years 2008 - 2012 as planned road construction in Poland with a total length of 5095.9 km Możliwa do zastosowania masa destruktu asfaltowego Warstwa drogi w miejsce kruszyw naturalnych (Mg) podbudowa 5 605 490 wiążąca 2 522 470 Å›cieralna 559 988 Razem 8 687 948 6. Wnioski Przy produkcji mieszanki mineralno-asfaltowej głównym materiaÅ‚em jest kruszywo naturalne, które stanowi okoÅ‚o 90% caÅ‚oÅ›ci mieszanki. Zgodnie z obowiÄ…zujÄ…cymi recepturami przy budowie nowych dróg w miejsce części naturalnego kruszywa można zastosować destrukt asfaltowy w iloÅ›ciach zesta- wionych w tabelach od 2 do 5. · Z obliczeÅ„ wynika, że w okresie 5 lat przy realizowaniu planu budowy dróg można by wtórnie wykorzystać 8 687 948 Mg destruktu asfaltowego, co rocznie stanowi 1 737 589,6 Mg. Ta ostatnia wartość jest porównywalna z rocznym pozyskiwaniem kruszywa naturalnego w Å›redniej wielkoÅ›ci kopalni kruszywa. · Ograniczenie wydobycia kruszywa naturalnego o iloÅ›ci wskazane w tej pra- cy to znaczne zmniejszenie degradacji Å›rodowiska naturalnego, powstajÄ…ce przy eksploatacji kopalÅ„ w wyniku pozyskiwania kruszyw naturalnych. Recykling destruktu asfaltowego we wskazanych iloÅ›ciach zmniejszy obciÄ…- żenie skÅ‚adowisk odpadów, wykazane wiÄ™c efekty ekologiczne sÄ… ewidentne. Dane zawarte w tabeli nr 1 wskazujÄ… jakie Polska posiada rezerwy destruktu oraz że praktycznie dotychczas nie jest on stosowany do produkcji mieszanek mineralno-asfaltowych. · Należy wiÄ™c niezwÅ‚ocznie stworzyć narzÄ™dzia, które zmieniÄ… dotychczaso- wy sposób postrzegania destruktu asfaltowego jako odpadu na postrzeganie go jako peÅ‚nowartoÅ›ciowego materiaÅ‚u do produkcji mieszanek mineralno- asfaltowych. 63 Wojciech Mniszek, Adam Sadzik Literatura [1] Polska Norma PN-EN 13108-8 mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania część 8: Destrukt asfaltowy, marzec 2007. [2] Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach z pózniejszymi zmianami, Dz. U. z 2010 r. nr 185. poz. 1243, nr 203, poz. 1351. [3] Dz. U. 01.2001 nr 112. Poz. 1206 z pózniejszymi zmianami. [4] EN 13108-1 do EN 13108-7. [5] Polska Norma PN-EN 13108-5 mieszanki mineralno-asfaltowe Wymagania część 5: Mieszanka SMA, maj 2006. [6] Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Nawierzchnie asfaltowe na dro- gach krajowych WT-2 2010, Warszawa 2010. [7] PiÅ‚at J., Radziszewski P.: Nawierzchnie Asfaltowe. Wydawnictwo Komunikacji i AÄ…cznoÅ›ci Warszawa 2010, str. 12-13. [8] SÅ‚otwiÅ„ski D.: Recykling jako uzupeÅ‚nienie zapotrzebowania materiaÅ‚owego do produkcji mieszanek mineralno- asfaltowych. Konferencja Zastosowanie destruktu asfaltowego, Ożarów Mazowiecki, wrzesieÅ„ 2010 r. 64