14.12.2012 ZAGRANICZNE INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE PRZEPAYWY KAPITAAOWE WE WSPÓLCZESNYM ŚWIECIE Często poszczególne kraje są skazane na uzupełnieniu niskich kapitałów krajowych kapitałem zagranicznym. Osiągają to stosując różne zachęty dla inwestorów zagranicznych do lokowania kapitału w kraju. Kapitał zagraniczny: 1) ze względu na pochodzenie: a) kapitał ze środków publicznych kredyty rządowe, od instytucji międzynarodowych b) kapitał ze środków publicznych bezpośrednie inwestycje zagraniczne, inwestycje portfelowe, kredyty banków komercyjnych, kredyty handlowe Bezpośrednie inwestycje zagraniczne wg MFW i OECD to lokaty kapitału w przedsiębiorstwie zagranicznym użyte w celu uzyskania trwałego wpływu na jego działalność (zamiar wywierania bezpośredniego wpływu na przedsiębiorstwa zagraniczne). Zasadniczą różnicą pomiędzy inwestycjami pośrednimi i bezpośrednimi jest możliwość zarządzania i sprawowania kontroli nad inwestowanym kapitałem w przypadku inwestycji bezpośrednich i brak w przypadku inwestycji pośrednich. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne występują w dwóch zasadniczych formach: 1) samodzielne prowadzenie przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej na rynkach zagranicznych (solo venture), 2) prowadzenie działalności wspólnie z innymi partnerami (joint venture). Inwestycja może występować w formie podmiotu prawa kraju przyjmującego lub macierzystego. Filia posiada osobowość prawna utworzoną zgodnie z prawem kraju przyjmującego w odróżnieniu od oddziału. Prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej można rozpocząć poprzez: 1) działalność od podstaw (green field investment) inwestor od podstaw buduje nowe przedsiębiorstwo; inwestor ma prawo samodzielnego decydowania o wszystkim, 2) poprzez fuzje i akwizycje inwestor musi się liczyć z tym, iż istnieją w tym przedsiębiorstwie określone reguły postępowania, do których kadra pracownicza jest już przyzwyczajona i nie będzie skora do zmian, co może wymuszać z kolei zmiany podejścia do tej inwestycji przez inwestora. Inwestor mając do wyboru te dwie formy decyduje się raczej na przejęcie już istniejącego przedsiębiorstwa. Przykładem inwestycji typu green field są zakłady produkcyjne Opla w Gliwicach. Fuzja to nie akwizycja. Fuzja to połączenie dwóch lub więcej przedsiębiorstw w jeden nowy podmiot. Firmy działające do tej pory zostają zlikwidowane. Akwizycja polega na nabywaniu przez przedsiębiorstwo innych firm w całości bądz nabywaniu większościowych udziałów. Podmiot przejmowany przestaje istnieć. Ponadto w obu tych procesach obowiązują inne procedury. W Polsce przeważają akwizycje. Rodzaje fuzji i akwizycji: 1) poziome (horyzontalne) polega na połączeniu przedsiębiorstw będących konkurentami, celem jest osiągnięcie korzyści skali, 2) pionowe (wertykalne) nabywanie przedsiębiorstw o profilu podobnym technologicznie, 3) dywersyfikacji powiązanej, 4) konglomeratowe polegają na przejmowaniu przedsiębiorstw o niepokrewnych ze sobą rodzajach działalności, brak więzi technologicznej. Najważniejszym sposobem wejścia na rynek zagraniczny jest akwizycja horyzontalna, gdyż umożliwia szybkie wejście na rynek poprzez przejęcie przedsiębiorstwa w ruchu z jego produktami i rynkami. Przejęcie takie posiada również wady, ponieważ ma ograniczony wpływ na zmiany w przedsiębiorstwie. Najbardziej rozpowszechnioną formą inwestycji zagranicznych są joint ventures. Oznacza to współpracę partnerów z różnych państw. Mogą powstać konflikty między partnerami: 1) dotyczących zarządzania wspólnym przedsiębiorstwem, 2) udostępnianie informacji pozostałym partnerom, 3) podział dochodów pomiędzy partnerami. 21.12.2011 Międzynarodowe organizacje finansowe określa się jako zinstytucjonalizowaną formę współpracy suwerennych państw w dziedzinie finansów. Charakterystyczną cecha tej współpracy jest istnienie stałych organów podejmujących decyzje dotyczące wspólnych zadań i środków służących do ich realizacji. Działalność tych międzynarodowych instytucji finansowych w istotny sposób wpływa na współprace pomiędzy poszczególnymi państwami. Ze względu na zasięg oddziaływania można wyodrębnić: " organizacje o zasięgu światowym MFW, Bank Światowy, Bank Bazylejski, " organizacje o zasięgu regionalnym EBOiR, " organizacje o zasięgu subregionalnym Europejski Bank Inwestycyjny Funkcje instytucji: " kredytowa polega na udzielaniu przez organizację finansową kredytów dla swoich członków, kredyty te często są przyznawane na korzystniejszych warunkach niż na rynkach finansowych (niższe oprocentowanie), " regulacyjno-stabilizacyjna organizacja finansowa stanowi zródło norm i regulacji prawnych obowiązujących jej członków, " integracyjna stopniowe ograniczanie władzy monetarnej i samodzielności finansowej państw członkowskich na rzecz organów ponadnarodowych, " konsultacyjna odgrywanie roli stałego forum konsultacji i współpracy państw członkowskich. Klasyfikacje międzynarodowych organizacji finansowych: 1) zasięg geograficzny: a) regionalne, b) światowe, 2) charakter uczestników: a) międzyrządzowe, b) pozarządowe, 3) dostępność członkostwa: a) powszechne, b) grupowe, 4) funkcje i władza: a) koordynacyjne, b) ponadnarodowe, 5) stopień integracji: a) unia płatnicza, 6) zakres kompetencji: a) ogólne, b) wyspecjalizowane. Styczeń 1930 roku powstanie Banku Bazylejskiego. Powstał, aby ułatwić Niemcom płacenie powojennych kontrybucji. Z czasem Bank ewoluował w kierunku bycia bankiem centralnym. Działania: " kupno i sprzedaż na rachunek własny lub banków centralnych, " przyjmowanie depozytów w złocie od banków centralnych, " udzielanie i zaciąganie pożyczek od banków centralnych. Podstawowe zadania Banku Rozrachunków Międzynarodowych: " koordynacja współpracy między bankami centralnymi i organizacjami międzynarodowymi, " pomoc finansowa dla banków centralnych, " pełnienie funkcji agencyjnych i powierniczych, " prowadzenie prac badawczych i sporządzanie analiz statystycznych. Bank jest podzielony na trzy departamenty: " Pieniężny i Ekonomiczny, " Prawny, " Sekretariat. Obecnie jednym z głównych celów Komitetu Bazylejskiego jest zapewnienie stabilności międzynarodowego systemu finansowego, które może być zagrożona w dynamicznie rozwijających się warunkach światowej gospodarki. KB aktywnie uczestniczy we wspieraniu budowy nowej międzynarodowej architektury finansowej. KB formułuje standardy nadzoru bankowego i wytyczne oraz rekomendacje najlepsze praktyki oczekując, że władze poszczególnych państw podejmą kroki w celu ich wdrożenia, biorąc pod uwagę wewnętrzne uwarunkowanie. Nie zajmuje się, jak we wcześniejszym okresie działalności, wypełnianiem luk w systemie nadzoru bankowego, a raczej intensywnie wspiera zdrowe standardy nadzoru bankowego w skali międzynarodowej. Osiąga to poprzez: " wymianę informacji między krajowymi instytucjami nadzorczymi, " poprawę efektywności międzynarodowego nadzoru bankowego, " wprowadzenie jednolitych minimalnych standardów nadzorczych tam, gdzie jest to niezbędne. W ramach BK działa 25 grup roboczych, ale najważniejsza działalność jest podejmowana przez sześć podkomitetów: " Grupa ds. Wdrożenia Nowej Umowy Kapitałowej " Grupa Robocza ds. Kapitału, " Grupa Robocza ds. Rachunkowości, " Grupa Kontaktowa ds. Zasad Bazylejskich, " Grupa ds. Bankowości Transgranicznej, " Grupa Robocza ds. Badań. EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY Celami powołania EBI są: " rozwijanie regionów zacofanych strukturalnie i wyrównanie w ten sposób różnic pomiędzy regionami, gospodarcza aktywizacja tych regionów, " zwiększenie konkurencyjności przemysłu europejskiego, np. poprzez rozwój nowych technologii lub wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw, " ochrona środowiska, wspieranie rozwoju terenów zurbanizowanych, zabezpieczenie dziedzictwa architektonicznego i środowiska UE, " zaopatrzenie w energię. Organy kierownicze EBI: " Rada Gubernatorów wyznacza główne kierunki działalności, " Rada Dyrektorów jest organem zarządzającym, nadzoruje funkcjonowanie banku, decyduje o udzielaniu pożyczek, gwarancji, ustala stopy procentowe, " Komitet Zarządczy, Komitet Audytorów organ wykonawczy, administruje bieżącą działalność banku, weryfikuje operacje EBI. EBI udziela pożyczek: " indywidualnych udzielane na większe projekty, powyżej 25.000.000 Ź , " globalnych dla MŚP o mniejszej wartości. EBI jest instytucją non-profit, więc nie winduje marż, które pobiera w związku z udzielaniem tych pożyczek. Pożyczki na cele infrastrukturalne i energetyczne mogą być spłacane w ciągu 25 lat, natomiast pożyczki na inne cele do 12 lat. EBI zawarł umowy z ponad 250 bankami we wszystkich krajach UE, które pośredniczą w liniach kredytowych udzielonych dla MŚP. 04.01.2012 Cele MFW: " popieranie międzynarodowej współpracy walutowej, " ułatwienia ekspansji i harmonijnego wzrostu handlu międzynarodowego, wzrostu zatrudnienia i utrzymania realnych dochodów, a także rozwoju zasobów produkcyjnych krajów członkowskich, " popieranie stabilizacji kursów, " pomoc w ustanowieniu rozliczeń multilateralnych. Można wyróżnić trzy podstawowe funkcje MFW: " regulacyjna, " kredytowa, " konsultacyjna. Obecnie MFW zrzesza 186 krajów. yródła finansowania działalności MFW są zasoby zwykle oraz zasoby pożyczone. Formy kredytów MFW: " transze kredytowe podstawowa forma kredytów udzielanych przez MFW krajom członkowskim. Zakupy walut dokonywane są w ramach czterech transz kredytowych, z których każda odpowiada 25% kwoty. Górna granica zadłużenia z tytułu polityki transzowej zostaje osiągnięta wtedy, gdy zapas waluty narodowej kraju dłużniczego w MFW łącznie z wykorzystaniem transzy rezerwowej osiągnie 200% jego kwoty. Ciągnienia w ramach wyższych transz kredytowych dokonywane są w ratach, przy czym każda kolejna rata jest postawiona do dyspozycji kraju pod warunkiem realizowania uzgodnionego programu stabilizacyjnego. Występują one w połączeniu z promesami kredytowymi, " promesy kredytowe dają prawo dokonania ciągnień uzgodnionej sumy walut w danym okresie pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów wykonawczych zawartych w porozumieniu danego kraju z MFW. Kryteria wykonawcze dotyczą zazwyczaj polityki kredytowej państwa, deficytu budżetowego, poziomu rezerw, zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego oraz polityki w zakresie handlu i ograniczeń płatniczych. Promesy kredytowe obejmują od 12 do 18 miesięcy, ale mogą być wydłużone do 3 lat. Kredyty udzielane są ratami w czasie trwania porozumienia. Aktualnie kraj członkowski może uzyskać środki w ramach promesy kredytowej w wysokość 68% kwoty rocznie i 300% kwoty kumulatywnie, " kredyty rozszerzone zostały wprowadzone w 1974r. w celu udzielania wsparcia krajom członkowskim MFW w dłuższym okresie i w większym wymiarze w stosunku do kwot, niż przewidują to transze kredytowe, " wzmocnione finansowanie dostosowań strukturalnych utworzone w 1987r. i zwiększone w lutym 1994r.. MFW udziela wsparcia krajom słabo rozwiniętym o najniższych dochodach na mieszkańca. Są to kredyty długoterminowe do 10 lat. Rada Stabilności Finansowej 18.01.2012 ZADAUŻENIE PACSTW Na początku lat 30. niewypłacalność zgłosiły prawie wszystkie kraje Ameryki Aacińskiej. Zadłużenie stało się poważnym problemem na początku lat 70. Spowodowane było to ambicjami szybkiego uprzemysłowienia słabo rozwiniętych krajów. Finansowano ten rozwój zaciągając łatwo dostępne kredyty. Zadłużenie rosło bardzo intensywnie w latach 70.-80. W tym okresie wzrosły również koszt obsługi tego zadłużenia. W związku z tym musiały rosnąć wydatki państw z tego tytułu (spowodowane było to również podniesieniem stóp procentowych przez USA). 1982 rok rok przełomowy. 17 sierpnia 1982 roku minister finansów Meksyku wystąpił z oświadczeniem o niezdolności swojego kraju do bieżącej obsługi zadłużenia zagranicznego. Przyczyny zadłużenia w krajach trzeciego świata: " wewnętrzne prowadzenie niewłaściwej polityki pieniężnej przez kraje słabo rozwinięte, niska efektywność inwestycji finansowanych kredytem zagranicznym, znaczna część kredytów nie służyła inwestowaniu lecz na cele nieprodukcyjne, czysto konsumpcyjne, np. zakup broni, ewidentne błędy w zarządzaniu gospodarką, utrzymywanie nadwartościowych kursów walutowych, " zewnętrzne czterokrotny wzrost cen ropy naftowej w latach 1973-74, dwukrotny wzrost cen ropy w latach 1978-79, spowodowało to raptowny wzrost deficytu bilansowego krajów nie wydobywających ropy naftowej, banki oferowały kredytu bez rygorystycznych warunków, polityka taniego pieniądza prowadzona przez kraje rozwinięte, aby ułatwić krajom biedniejszym dostosowanie do szoku naftowego, względnie niska stopa procentowa przy wysokim poziomie inflacji wręcz zachęcała do zaciągania kredytów. Winą za powstanie kryzysu zadłużenia ponoszą także banki nadmiernie udzielające kredytów krajom o słabej zdolności kredytowej oraz ochłodzenie koniunktury w krajach rozwiniętych. Pogorszyły się warunki handlu zagranicznego dla krajów słabo rozwiniętych. Zaczęto szukać rozwiązań kryzysu zadłużenia. Nawet państwo nie powinno móc bezkarnie przestać spłacać swojego zadłużenia w związku z ogłoszeniem niewypłacalności. Wg Krugmana powinno się to wiązać z konsekwencją konfiskaty aktywów, niemożności zaciągania kredytów zagranicznych w przyszłości nawet na kilka lat (ponieważ zaciągając nowe kredyty, jego dotychczasowi wierzyciele mieliby możliwość dochodzenia swoich udziałów z tego kredytu, występowałoby zjawisko rolowania długu, czyli spłaty kredytu nowo zaciąganymi kredytami, co tylko pogarszałoby sytuację państwa) oraz zmniejszenie korzyści wynikających z wymiany międzynarodowej. Korzyścią z ogłoszenia stanu niewypłacalności póki co jest fakt, iż dłużnik nie musi spłacać rat kapitałowo-odsetkowych swojego długu. Środki te będzie mógł przeznaczyć na rozwój gospodarczy swojego kraju, co w przyszłości pozwoli mu na spłatę zaciągniętego długu. Państwa, które wpadły w pułapkę zadłużenia były zainteresowane w restrukturyzacji swojego zadłużenia: " wydłużenie okresu spłaty, " zmniejszenie rat, " zmniejszenie odsetek. Duży udział w negocjacjach z wierzycielami miał MFW oraz Bank Światowy. Gdy Meksyk ogłosił niewypłacalność, banki zakręciły kurek z kredytami. Plany ratowania krajów z kryzysu zadłużenia: " Plan Mitteranda: o umorzenie 1/3 długu i rozłożenie 2/3 na 14 lat z oprocentowaniem rynkowym, o rozłożenie całego długu na 14 lat z oprocentowaniem niższym o 3,5% od rynkowego, o rozłożenie całego długu na 25 lat z oprocentowaniem rynkowym, " Koncepcja senatora Bradleya, " Plan J. A. Bakera, " Propozycja N. F. Brady ego. W międzyczasie rozwinięto znaczną ilość instrumentów mających na celu wyjście z kryzysu, np. operacje swapowe (tzw. swapy trzeciej generacji) Uproszczona procedura typowej transakcji długu na kapitały kraju dłużniczego obejmuje dwie podstawowe fazy: 1. zainteresowana korporacja międzynarodowa lub instytucja finansowa zaleca bankowi komercyjnemu (inwestycyjnemu) dokonanie zakupu określonej kwoty długu zagranicznego wybranego kraju dłużniczego na wtórnym rynku kapitałowym, 2. nabywca długu zagranicznego denominowanego w walucie zagranicznej i działając za pośrednictwem upełnomocnionego banku komercyjnego, dokonuje w banku centralnym kraju dłużniczego jego zamiany na walutę kraju dłużniczego. Trzeba opodatkować międzynarodowe transakcje finansowe. Podatek, nawet w minimalnej wysokości, mógłby dostarczyć ogromne sumy dla rozwoju. Opodatkowanie biliona dolarów przemieszczającego się codziennie na rynkach w wysokości 1% dostarczałoby rocznie 720 mld $. Zaproponowano, aby kwotę tę podzielić na pół i połowę przeznaczyć na fundusz społeczny i ekologiczny w krajach, gdzie dokonywano transakcji, a połowę na fundusz wsparcia Południa. Problem zadłużenia jest nie tylko problemem rachunkowym, ale także moralnym. Jeżeli dług został zaciągnięty przez despotę, który pilnował przede wszystkim własnych interesów jest to tzw. dług ohydny. Dług jest ohydny jeśli był zakontraktowany przez rząd niedemokratyczny i nie skorzystało na nim społeczeństwo. Bank Światowy w swojej działalności tez nie zawsze kierował się dobrem społeczeństwa, w związku z czym został po pewnym czasie pociągnięty do odpowiedzialności. W 2007 roku kilka miesięcy po wyborze na prezydenta Ekwadoru, Rafaela Correa pod presją organizacji społecznych przystąpił do audytu chronicznego długu latynoamerykańskiego kraju. Okazało się, że wiele kredytów zostało przyznanych z pogwałceniem podstawowych norm prawa międzynarodowego. W listopadzie 2008 roku Ekwador zawiesił więc spłatę części długów, odkupując wkrótce za 900 mln $ dług warty 3,2 mld $. Zaoszczędzone pieniądze przeznaczono na wzrost nakładów na szkolnictwo, służbę zdrowia, pomoc socjalną oraz rozwój infrastruktury i komunikacji. Jednak da się przełożyć interesy obywateli nad zyski wierzycieli. Szybki rozwój Niemiec był możliwy dzięki anulowaniu w 1953 roku ich długów wojennych o 51%. Rezolucja Praw Człowieka: zapewnienie praw ludności zadłużonego kraju do żywności, mieszkania, zatrudnienia, edukacji, usług zdrowotnych i zdrowego środowiska nie może być podporządkowane wdrażaniu polityk dostosowania strukturalnego i reform gospodarczych związanych z długiem.