2012-01-04
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
Wydział Inżynierii Produkcji
Metody kalkulacji
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa,
Zarządzanie i Inżynieria Produkcji
zleceniowa
Rachunek kosztów dla
Zakres tematyczny
inżynierów
1. Kalkulacja doliczeniowa - asortymentowa.
2. Kalkulacja doliczeniowa - zleceniowa.
Wykładowca:
dr inż. Grażyna Paulina Wójcik
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 2
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Przykład 4 Przykład 4
Założenia: Założenia:
Przedsiębiorstwo wytwarza dwa rodzaje wyrobów: X i Y. Koszty Przedsiębiorstwo poniosło również koszty pośrednie:
bezpośrednie bieżącego okresu przedstawia poniższa tabela.
1. koszty wydziałowe 1 200 zł
2. koszty zarządu 2 300 zł
Pozycja kosztów Wyrób X Wyrób Y Razem
Podstawą rozliczenia kosztów pośrednich jest:
a) dla rozliczenia kosztów wydziałowych - wartość płac
Materiały bezpośrednie 3 000 zł 2 000 zł 5 000 zł
bezpośrednich,
b) dla rozliczenia kosztów zarządu - koszt wytworzenia produktów
Płace bezpośrednie 2 000 zł 1 000 zł 3 000 zł gotowych.
W bieżącym okresie wytworzono 100 szt. wyrobów gotowych X
Razem koszty
i 85 szt. wyrobów gotowych Y.
5 000 zł 3 000 zł 8 000 zł
bezpośrednie
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 3 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 4
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Rozwiązanie przykładu 4
Przykład 4 1. Rozliczenie kosztów wydziałowych:
a) obliczenie wskaz
nika procentowego
Dyspozycje:
Dokonać niezbędnych obliczeń kalkulacyjnych w b) rozliczenie kosztów wydziałowych na:
celu ustalenia kosztu jednostkowego wyrobu X i Y.
- wyroby gotowe X:
- na wyroby gotowe Y
razem 1 200 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 5 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 6
1
2012-01-04
Rozwiązanie przykładu 4 Rozwiązanie przykładu 4
2. Rozliczenie kosztów zarządu: 2. Rozliczenie kosztów zarządu:
a) obliczenie wskaz
nika procentowego b) rozliczenie kosztów zarządu na:
- wyroby gotowe X:
- koszt wytworzenia:
wyroby gotowe X
3 000 zł + 2 000 zł + 800 zł = 5 800 zł
- wyroby gotowe Y:
wyroby gotowe Y
2 000 zł + 1 000 zł + 400 zł = 3 400 zł
razem 2 300 zł
razem 9 200 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 7 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 8
3. Kalkulacja:
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Tabela 5. Kalkulacja kosztów wyrobów gotowych:
Zadanie 7
Treść Wyrób X Wyrób Y Razem
Założenia:
1. Materiały bezpośrednie
3 000 zł 2 000 zł 5 000 zł
2 000 zł 1 000 zł 3 000 zł
2. Płace bezpośrednie Spółka z o.o.  ABC" wytwarza dwa typy wyrobów
800 zł 400 zł 1 200 zł A i B, które objęte są odrębnymi zleceniami
3. Koszty wydziałowe
produkcyjnymi. Zlecenie 1 obejmuje 120 szt.
4. Koszt wytworzenia 5 800 zł 3 400 zł 9 200 zł
wyrobów A, zlecenie 2 - 240 szt. wyrobu B.
5. Koszty zarządu 1 450zł 850 zł 2 300 zł
Produkcja odbywa się na dwóch wydziałach
produkcyjnych.
6. Koszt całkowity 7 250 zł 4 250 zł 11 500 zł
Koszty bieżącego okresu ilustruje tabela 6.
7. Liczba wyrobów gotowych 100 szt. 85 szt.
8. Koszt jednostkowy 72,50 zł 50,00 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 9 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 10
Założenia zadania 7
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Tabela 6. Koszty bieżącego okresu
Zadanie 7
Założenia:
Koszty Zlecenie 1 Zlecenie 2 Razem
Wszystkie zlecenia zostały zakończone.
Koszty wydziału I rozliczane są na zlecenia według liczby
Materiały bezpośrednie 3 000 zł 3 300 zł 6 300 zł
maszynogodzin, z których 75 mgodz. przypada na
zlecenie l, a 65 mgodz. na zlecenie 2. Koszty wydziału II
Płace bezpośrednie 1 500 zł 3 200 zł 4 700 zł
rozlicza się proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich,
a koszty zarzÄ…du do kosztu wytworzenia.
Koszty wydziałowe
- Wydział I 2 800 zł
Dyspozycje
- Wydział II 3 300 zł
a) dokonać niezbędnych obliczeń kalkulacyjnych,
Koszty zarządu 3 420 zł
b) sporządzić kartę kalkulacyjną zleceń.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 11 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 12
2
2012-01-04
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
RozwiÄ…zanie zadania 7 RozwiÄ…zanie zadania 7
1. Rozliczenie kosztów wydziału I 2. Rozliczenie kosztów wydziału II
a) koszty wydziału I przypadające
na 1 maszynogodzinÄ™
2 800 zł : 140 mgodz. = 20 zł/mgodz.
b) koszty wydziału I obciążające poszczególne zlecenie 1:
zlecenia:
zlecenie 1: 75 mgodz. x 20 zł/mgodz. = 1 500 zł zlecenie 2:
zlecenie 2: 65 mgodz. x 20 zł/mgodz. = 1 300 zł
razem 2 800 zł
razem 3 300 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 13 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 14
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
RozwiÄ…zanie zadania 7 RozwiÄ…zanie zadania 7
3. Rozliczenie kosztów zarządu: 3. Rozliczenie kosztów zarządu:
- koszt wytworzenia
- koszt wytworzenia
zlecenie 1 zlecenie 1
3 000 zł + 1 500 zł + 1 500 zł + 1 350 zł = 7 350 zł
zlecenie 2 zlecenie 2
3 300 zł + 3 200 zł + 1 300 zł + 1 950 zł = 9 750 zł
razem 17 100 zł razem 3 420 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 15 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 16
RozwiÄ…zanie zadania 7
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Tabela 7. Karta kalkulacyjna zleceń
Zadanie 8
Treść Zlecenie 1 Zlecenie 2 Razem
Założenia:
1. Materiały bezpośrednie 3 000 zł 3 300 zł 6 300 zł
Przedsiębiorstwo  MEBELEK" zajmuje się produkcją mebli na
2. Płace bezpośrednie 1 500 zł 3 200 zł 4 700 zł
zamówienie. W bieżącym miesiącu realizuje trzy zlecenia:
3. Koszty wydziałowe:
zlecenie 10 obejmuje produkcjÄ™ szaf typu  Styl" do zabudowy
- Wydział I 1 500 zł 1 300 zł 2 800 zł
wnęk w przedpokoju, zlecenie 11 produkcję szaf typu  Mróz"
- Wydział II 1 350 zł 1 950 zł 3 300 zł
do zabudowy sprzętu chłodniczego oraz zlecenie 12 na
4. Koszt wytworzenia 7 350 zł 9 750 zł 17 100 zł
produkcję stolików okrągłych typu  Tulipan". Zlecenia
5. Koszty zarządu 1 470 zł 1 950 zł 3 420 zł
realizowane są na dwóch wydziałach produkcyjnych.
6. Koszt własny (zakładowy) 8 820 zł 11 700 zł 20 520 zł
Wielkość zamówień jest następująca:
zlecenie 10 20 sztuk,
7. Ilość wyrobów gotowych 120 szt. 240 szt.
zlecenie 11 15 sztuk,
8. Koszt jednostkowy 73,50 zł/szt. 48,75 zł/szt. zlecenie 12 25 sztuk.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 17 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 18
3
2012-01-04
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Założenia zadania 8
Zadanie 8 Tabela 8. Koszty okresu ubiegłego
Treść Zlecenie 10
Założenia:
Materiały bezpośrednie 18 000 zł
Zlecenie 10 rozpoczęto w okresie ubiegłym i zakończono
Płace bezpośrednie 16 000 zł
w bieżącym.
Zlecenie 11 rozpoczęto i zakończono w bieżącym okresie,
a zlecenie 12 rozpoczęto, ale nie zakończono w bieżącym Koszty wydziałowe:
- Wydział I 14 000 zł
okresie.
- Wydział II 12 000 zł
Koszty produkcji w toku na poczÄ…tek okresu przedstawia
tabela 8.
Koszty zarządu 10 000 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 19 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 20
Założenia zadania 8
Założenia zadania 8
Koszty wydziałowe rozlicza się proporcjonalnie do
Koszty poniesione w bieżącym okresie kształtowały się tak, jak to
maszynogodzin. Spośród przepracowanych na wydziale I i II
ilustruje tabela 9
maszynogodzin przypada na:
Tabela 9. Koszty okresu bieżącego - Wydział I 600 mgodz., z tego na:
zlecenie 10 300 mgodz.
Treść Zlecenie 10 Zlecenie 11 Zlecenie 12 Razem
zlecenie 11 200 mgodz.
Materiały bezpośrednie 7 000 zł 8 000 zł 9 000 zł 24 000 zł
zlecenie 12 100 mgodz.
Płace bezpośrednie 4 500 zł 5 500 zł 6 000 zł 16 000 zł
razem 600 mgodz.
Koszty wydziałowe: - Wydział II 300 mgodz., z tego na:
- Wydział I 18 000 zł
zlecenie 10 100 mgodz.
- Wydział II 12 600 zł
zlecenie 11 150 mgodz.
Koszty zarządu 6 990 zł zlecenie 12 50 mgodz.
razem 300 mgodz.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 21 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 22
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Zadanie 8 RozwiÄ…zanie zadania 8
1. Rozliczenie kosztów wydziału I:
Założenia:
a) koszty wydziału I przypadające na 1 maszynogodzin
Koszty zarzÄ…du rozlicza siÄ™ na produkty gotowe i produkcjÄ™
18 000 zł : 600 mgodz. = 30 zł/mgodz.
nie zakończoną w stosunku do kosztów przerobu.
b) koszty wydziału I obciążające poszczególne zlecenia:
Dyspozycje zlecenie 10: 300 mgodz. x 30 zł/mgodz. = 9 000 zł
zlecenie 11: 200 mgodz. x 30 zł/mgodz. = 6 000 zł
Dokonać kalkulacji zleceń i wyrobów. zlecenie 12: 100 mgodz. x 30 zł/mgodz. = 3 000 zł
razem 18 000 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 23 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 24
4
2012-01-04
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
RozwiÄ…zanie zadania 8 RozwiÄ…zanie zadania 8
2. Rozliczenie kosztów wydziału II: 3. Rozliczenie kosztów zarządu:
a) koszty wydziału II przypadające na 1 maszynogodzinę - koszty przerobu:
12 600 zł : 300 mgodz. = 42 zł/mgodz.
zlecenie 10:
4 500 zł + 9 000 zł + 4 200 zł = 17 700 zł
b) koszty wydziału II obciążające poszczególne zlecenia:
zlecenie 11:
zlecenie 10: 100 mgodz. x 42 zł/mgodz. = 4 200 zł
5 500 zł + 6 000 zł + 6 300 zł = 17 800 zł
zlecenie 11: 150 mgodz. x 42 zł/mgodz. = 6 300 zł
zlecenie 12:
zlecenie 12: 50 mgodz. x 42 zł/mgodz. = 2 100 zł
6 000 zł + 3 000 zł + 2 100 zł = 11 100 zł
razem 12 600 zł razem 46 600 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 25 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 26
RozwiÄ…zanie zadania 8
Kalkulacja doliczeniowa  asortymentowa, zleceniowa
Tabela 10. Karta kalkulacyjna zleceń
RozwiÄ…zanie zadania 8
Zlecenie 10
Zlecenie 11 Zlecenie 12
Treść Razem
3. Rozliczenie kosztów zarządu: okres bieżący okres bieżący
okres ubiegły okres bieżący
1. Materiały
18 000 zł 7 000 zł 8 000 zł 9 000 zł 24 000 zł
bezpośrednie
- koszty przerobu:
2. PÅ‚ace
16 000 zł 4 500 zł 5 500 zł 6 000 zł 16 000 zł
bezpośrednie
zlecenie 10:
3. Koszty
14 000 zł 9 000 zł 6 000 zł 3 000 zł 18 000 zł
wydziału I
zlecenie 11:
4. Koszty
12 000 zł 4 200 zł 6 300 zł 2 100 zł 12 600 zł
wydziału II
5. Koszt
60 000 zł 24 700 zł 25 800 zł 20 100 zł 70 600 zł
zlecenie 12:
wytworzenia
6. Koszty zarządu 10 000 zł 2 655 zł 2 670 zł 1 665 zł 6 990 zł
6. Koszt własny
70 000 zł 27 355 zł 28 470 zł 21 765 zł 77 590 zł
(zakładowy)
razem 6 990 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 27 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 28
RozwiÄ…zanie zadania 8
Metody kalkulacji
5. Obliczono koszty jednostkowe produkowanych
Kalkulacja produkcji sprzężonej
mebli:
Zlecenie 10:
Zakres tematyczny
(70 000 zł + 27 355 zł) : 20 szt. = 4 867,75 zł/szt.
Zlecenie 11:
1. Charakterystyka produkcji sprzężonej.
28 470 z ł : 15 szt. = 1 898 zł/szt.
2. Wycena produktów głównych, ubocznych i odpadów.
Zlecenie 12:
3. Metody kalkulacji kosztów produkcji sprzężonej.
21 765 zł : 25 szt. = 870,60 zł/szt.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 29 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 30
5
2012-01-04
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Przykład 5 Przykład 5
Założenia: Dyspozycje:
W przedsiębiorstwie o produkcji sprzężonej jest wytwarzany Wykorzystując przedstawione założenia ustalić koszty
produkt główny X oraz produkty uboczne A i B. W bieżącym jednostkowe produktów oraz ich jednostkową rentowność
okresie koszty produkcji wynosiły 49 500 zł. w następujących wariantach:
Wytworzono 10 000 sztuk produktu X oraz 800 sztuk produktu 1. W kalkulacji kosztów pomija się wycenę produktów
ubocznego A i 1 300 sztuk produktu ubocznego B. ubocznych.
Ceny sprzedaży produktów wynoszą: 2. Produkty uboczne wycenia się w cenach sprzedaży,
a ustaloną wartość odejmuje się od całkowitych kosztów
" produkt X 5 zł/szt.
produkcji (kalkulacja odjemna).
" produkt A 3 zł/szt.
3. Koszty produkcji rozlicza się według współczynników, którymi
są ceny sprzedaży.
" produkt B 2 zł/szt.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 31 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 32
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Rozwiązanie przykładu 5 Rozwiązanie przykładu 5
Wariant 1. Wariant 2.
Koszt jednostkowy wyrobu X = 1. Wycena produktów ubocznych:
produkt A = 800 sztuk x 3 zł/szt. = 2 400 zł.
Ocenę rentowności produktów zawiera tabela 11.
produkt B = 1 300 sztuk x 2 zł/szt. = 2 600 zł
Tabela 11. Wyznaczenie jednostkowej rentowności wyrobów
razem 5 000 zł
Produkty 2. Ustalenie kosztów wytworzenia produktu głównego X:
Produkt
uboczne
Wyszczególnienie
49 500 zł  5 000 zł = 44 500 zł
główny X
A B
3. Ustalenie kosztu jednostkowego produktu głównego X:
1. Jednostkowa cena sprzedaży (zł/szt.) 5,00 3 2
2. Jednostkowy koszt wytworzenia (zł/szt.) 4,95 0 0
3. Jednostkowa rentowność (zł/szt.) 0,05 3 2
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 33 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 34
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Rozwiązanie przykładu 5 Rozwiązanie przykładu 5
Wariant 2. Wariant 3.
4. Ocenę rentowności produktów zawiera tabela 12 1. Wyznaczenie współczynników do rozliczenia kosztów na
produkt główny i produkty uboczne (ujk/szt.):
X  5 ujk/szt.
Tabela 12. Wyznaczenie jednostkowej rentowności wyrobów
A  3 ujk/szt.
B  2 ujk/szt.
Produkty
Produkt
uboczne
Wyszczególnienie 2. Ustalenie ilości umownych jednostek kalkulacyjnych (ujk):
główny X
A B
X  10 000 sztuk x 5 ujk/szt. = 50 000 ujk
1. Jednostkowa cena sprzedaży (zł/szt.) 5,00 3 2 A  800 sztuk x 3 ujk/szt. = 2 400 ujk
B  1 300 sztuk x 2 ujk/szt. = 2 600 ujk
2. Jednostkowy koszt wytworzenia (zł/szt.) 4,45 3 2
razem 55 000 ujk
3. Jednostkowa rentowność (zł/szt.) 0,55 0 0
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 35 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 36
6
2012-01-04
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Rozwiązanie przykładu 5 Rozwiązanie przykładu 5
Wariant 3. Wariant 3.
3. Koszt umownej jednostki kalkulacyjnej (zł/ujk): 5. Ocenę rentowności produktów zawiera tabela 13
Tabela 13. Wyznaczenie jednostkowej rentowności wyrobów
4. Jednostkowy koszt rzeczywisty wyrobów: Produkty
Produkt
uboczne
Wyszczególnienie
główny X
A B
X = 0,9 zł/ujk x 5 ujk/szt. = 4,5 zł/szt.
1. Jednostkowa cena sprzedaży (zł/szt.) 5,00 3,0 2,0
A = 0,9 zł/ujk x 3 ujk/szt. = 2,7 zł/szt.
B = 0,9 zł/ujk x 2 ujk/szt. = 1,8 zł/szt.
2. Jednostkowy koszt wytworzenia (zł/szt.) 4,50 2,7 1,8
3. Jednostkowa rentowność (zł/szt.) 0,50 0,3 0,2
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 37 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 38
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Zadanie 9 Zadanie 9
Założenia:
W cukrowni  Burak w bieżącym okresie wyprodukowano Cena sprzedaży cukru wynosi 1,5 zł/kg, natomiast
65 000 kg cukru oraz 75 000 kg wysłodków. wysłodków 0,2 zł/kg.
Koszty produkcji kształtowały się następująco:
Dyspozycje:
" zużycie materiałów bezpośrednich 34 000 zł
" wynagrodzenie pracowników produkcyjnych 12 000 zł
Wykorzystując przedstawione założenia ustalić koszty
" zmienne koszty wydziałowe 18 000 zł
wytworzenia 1 kg cukru stosujÄ…c:
" stałe koszty wydziałowe związane z wykorzystywanymi
zdolnościami produkcyjnymi 26 000 zł " kalkulację odjemną,
" kalkulację współczynnikową.
razem 90 000 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 39 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 40
Kalkulacja produkcji sprzężonej Rozwiązanie zadania 9
Rozwiązanie zadania 9 Kalkulacja współczynnikowa
1. Obliczenie ilości umownych jednostek kalkulacyjnych zawiera
Kalkulacja odjemna tabela 14
Tabela 14. Ilość umownych jednostek kalkulacyjnych
1. Wycena produktu ubocznego: 75 000 kg x 0,2 zł/kg = 15 000 zł
Ilość umownych jednostek
Produkt Współczynnik Produkcja (w kg)
kalkulacyjnych (2 x 3)
2. Ustalenie kosztu produkcji produktu głównego (cukru):
1 2 3 4
90 000 zł  15 000 zł = 75 000 zł
Cukier 1,5 65 000 97 500
3. Ustalenie kosztu 1 kg cukru:
Wysłodki 0,2 75 000 15 000
Razem x X 112 500
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 41 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 42
7
2012-01-04
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Zadanie 10
RozwiÄ…zanie zadania 9
Założenia:
W przedsiębiorstwie  Rolnik spółka z o.o. z mleka wytwarza
się masło (produkt główny) i maślankę (produkt uboczny).
Kalkulacja współczynnikowa
W okresie sprawozdawczym wyprodukowano 5 000 kg masła
oraz 8 000 litrów maślanki. Należy zaznaczyć, że jedynie 50%
2. Ustalenie kosztu jednostkowego umownej jednostki
produkcji maślanki jest przedmiotem obrotu.
kalkulacyjnej (ujk):
Na produkcję wyrobów poniesiono następujące koszty:
" koszty produkcji masła i maślanki (wspólnie) 40 600 zł
" koszty związane ze sprzedażą masła 4 000 zł
3. Ustalenie jednostkowych kosztów wyrobów:
" koszty związane ze sprzedażą maślanki 2 000 zł
" koszty związane z likwidacją maślanki, która nie jest
cukier 0,8 zł/ujk x 1,5 = 1,20 zł/kg
przeznaczona do obrotu 1 000 zł
wysłodki 0,8 zł/ujk x 0,2 = 0,16 zł/kg
razem 47 600 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 43 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 44
Kalkulacja produkcji sprzężonej Kalkulacja produkcji sprzężonej
Zadanie 10
RozwiÄ…zanie zadania 10
Kalkulacja odjemna
Cena sprzedaży masła wynosi 10 zł/kg, natomiast
maślanki 1 zł/litr.
1. Wycena produktu ubocznego:
4 000 litrów x 1 zł/kg = 4 000 zł
Dyspozycje:
2. Koszty produkcji masła:
Wykorzystując przedstawione założenia ustalić koszt
wytworzenia 1 kg masła oraz 1 litra maślanki stosując: koszty produkcji (40 600 zł  4 000 zł) 36 600 zł
koszty związane ze sprzedażą 4 000 zł
" kalkulacjÄ™ odjemnÄ…, wyceniajÄ…c jedynie produkt uboczny
przeznaczony do obrotu, razem 40 600 zł
" kalkulację współczynnikową, przyjmując do rozliczenia
3. Koszt jednostkowy 1 kg masła
wspólnych kosztów produkcji ceny sprzedaży.
40 600 zł : 5 000 kg = 8,12 zł/kg
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 45 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 46
RozwiÄ…zanie zadania 10 RozwiÄ…zanie zadania 10
Kalkulacja współczynnikowa Kalkulacja współczynnikowa
1. Ustalenie jednostkowych kosztów produkcji (tabela 15): 1. Ustalenie ostatecznych kosztów jednostkowych
produktów (tabela 16):
Tabela 15. Jednostkowe koszty produkcji masła i maślanki
Tabela 16. Ostateczne jednostkowe koszty produktów
Produkt Wielkość Współczyn Ilość umownych Koszt jednostki Koszt jednostkowy
produkcji (w nik jednostek umownej (kujk) * produktu głównego
Wyszczególnienie Masło Maślanka
kg) kalkulacyjnych (ujk) (3 x 5)
1. Jednostkowy koszt produkcji 7 zł/kg 0,7 zł/litr
1 2 3 4 5 6
2. Jednostkowy koszt
Masło 5 000 kg 10 50 000 0,7 7,0
4 000 zł : 5000 kg = 0,8 zł/kg 2 000 zł : 4 000 litrów = 0,5 zł/litr
sprzedaży
Maślanka 8 000 litrów 1 8 000 0,7 0,7
3. Jednostkowy koszt likwidacji
maślanki, która nie jest - 1 000 zł : 4 000 litrów = 0,25 zł/litr
Razem x x 58 000 X X
przedmiotem obrotu
4. Razem 7,8 zł/kg 1,45 zł/litr
* kujk =
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 47 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 48
8
2012-01-04
Kalkulacja fazowa
Metody kalkulacji
Przykład 6
Kalkulacja podziałowa procesowa (fazowa)
Założenia:
1. W spółce  TQ" produkcja podstawowa odbywa się w dwóch
Zakres tematyczny fazach produkcyjnych, a mianowicie:
a) w fazie I są wytwarzanie półprodukty A i B,
1. Przesłanki stosowania kalkulacji fazowej. b) w fazie II są produkowane wyroby gotowe X i Y,
c) półfabrykaty A i B są montowane w wyrobach gotowych lub
2. Odmiany kalkulacji fazowej.
mogą być sprzedawane odbiorcom zewnętrznym,
3. Kalkulacja półfabrykatowa.
d) dla wytworzenia 1 sztuki wyrobu X należy wykorzystać dwa
4. Kalkulacja bezpółfabrykatowa półfabrykaty A, natomiast w celu wyprodukowania 1 sztuki
wyrobu Y zużywa się 3 półfabrykaty B.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 49 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 50
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Przykład 6 Przykład 6
Założenia: Założenia:
2. Koszty wydziałowe, związane z produkcją podstawową, są 5. Na potrzeby polityki cenowej do kosztów wyrobów gotowych
gromadzone łącznie. Rozlicza się je na poszczególne fazy są pozaksięgowo doliczane koszty sprzedaży i zarządu.
proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich. Wymienione koszty pośrednie rozlicza się na wyroby gotowe
proporcjonalnie do kosztu wytworzenia fazy II.
3. W spółce wydzielono dwa wydziały produkcji pomocniczej,
a mianowicie: 6. Koszty bieżącego okresu zawiera tabela 17.
a) wydział remontowy, który świadczył usługi na rzecz remontu 7. W bieżącym okresie wyprodukowano:
maszyn produkcyjnych,
a) w fazie I 1 000 sztuk półfabrykatu A oraz 1 500 sztuk
b) wydział transportu, który świadczył usługi związane ze półfabrykatu B, które w całości przekazano do fazy II,
sprzedażą wyrobów gotowych.
b) w fazie II 500 sztuk wyrobu gotowego X oraz 500 sztuk
4. Półfabrykaty wycenia się według kosztu wytworzenia. wyrobu Y.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 51 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 52
Koszty działalności
pomocniczej
Koszty
Koszty
Przykład 6 - założenia Koszty Kalkulacja fazowa
Koszty Koszty
Wyszczególnienie wydziałow sprzedaż Razem
fazy I fazy n
e zarzÄ…du
Wydział Wydział y
remontowy transportu
Przykład 6
Założenia:
1. Amortyzacja - - 5 300 500 1000 - 700 7500
8. Koszty fazy I rozlicza się na półfabrykaty A i B według
2. Zużycie
przyjętych współczynników. Współczynniki przyjęte do
materiałów 12 000 15 000 1 000 1 200 300 600 500 30 600
rozliczenia kosztów materiałów bezpośrednich wynoszą 1: 2,
i energii
natomiast do rozliczenia kosztów przerobu 2:3.
3. Usługi obce - - 800 - 200 - 900 1 900
9. W fazie II dla ustalenia technicznego kosztu wytworzenia
4. Wynagrodzenia 6 000 11 000 2 200 600 200 800 4 000 24 800
stosuje się również kalkulację współczynnikową. Współczynniki
5. Ubezpieczenia
do rozliczenia kosztów materiałów bezpośrednich wynoszą
społeczne i inne 2 000 4 000 700 200 50 200 800 7 950
odpowiednio 1: 1,5, natomiast współczynniki do rozliczenia
świadczenia
kosztów przerobu kształtują się w stosunku 2:2,5.
6. Podatki i opłaty - - - - 100 - 200 300
7. Pozostałe koszty
- - - - 100 200 400 700
rodzajowe
8. Razem 20 000 30 000 10 000 2 500 1 950 1 800 7 500 73 750
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 53 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 54
9
Tabela 17. Koszty poniesione w spółce  TQ"
2012-01-04
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Przykład 6 Rozwiązanie przykładu 6
Dyspozycje:
1. Rozliczenie kosztów wydziału remontowego, który świadczył
Na podstawie przedstawionych założeń:
usługi na rzecz wydziału produkcyjnego - 2 500 zł.
2. Rozliczenie kosztów wydziału transportu, który świadczył
Øð rozliczyć koszty wydziałów produkcji pomocniczej,
usługi na rzecz kosztów sprzedaży - 1950 zł.
Øð po rozliczeniu Å›wiadczeÅ„ dziaÅ‚alnoÅ›ci pomocniczej ustalić
3. Ustalenie kosztów po rozliczeniu świadczeń działalności
koszty według typów działalności,
pomocniczej:
Øð rozliczyć koszty wydziaÅ‚owe na I i II fazÄ™ produkcji,
Øð ustalić koszty jednostkowe półfabrykatów A i B,
a) koszty wydziałowe = 10 000 zł + 2 500 zł = 12 500 zł
Øð ustalić koszty jednostkowe wyrobów gotowych X i Y.
b) koszty sprzedaży = 1 800 zł + 1 950 zł = 3 750 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 55 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 56
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Rozwiązanie przykładu 6 Rozwiązanie przykładu 6
4. Rozliczenie kosztów wydziałowych na poszczególne fazy 5. Zestawienie kosztów fazy I:
produkcyjne:
a) ustalenie procentowego narzutu kosztów
a) koszty materiałów bezpośrednich 12 000 zł,
wydziałowych (NKW):
b) koszty przerobu (6 000 zł + 2 000 zł + 5 000 zł) 13 000 zł.
6. Rozliczenie kosztów fazy I za pomocą kalkulacji
współczynnikowej:
b) kwoty kosztów wydziałowych obciążające poszczególne fazy
produkcyjne:
a) ustalenie ilości umownych jednostek kalkulacyjnych
faza I = 20 000 zł x 25% : 100% = 5 000 zł
(tabela 18)
faza II = 30 000 zł x 25% : 100% = 7 500 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 57 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 58
Ilość umownych jednostek
Współczynniki do
Przykład 6 - rozwiązanie Kalkulacja fazowa
kalkulacyjnych dla
rozliczenia kosztów
rozliczenia kosztów
Wielkość
produkcji Rozwiązanie przykładu 6
Półfabrykat
(sztuk)
zużycia
przerobu 6. Rozliczenie kosztów fazy I za pomocą kalkulacji
materiałów
materiałów przerobu
współczynnikowej:
(2x4)
(2x3)
b) ustalenie kosztu umownej jednostki kalkulacyjnej (ujk) dla:
1 2 3 4 5 6 - materiałów bezpośrednich
A
1 000 1 2 1 000 2 000
B 1 500 2 3 000 4 500
3
- kosztów przerobu
Razem
x x x 4 000 6 500
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 59 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 60
10
Tabela 18. Ilość umownych jednostek kalkulacyjnych
2012-01-04
Rozwiązanie przykładu 6 Kalkulacja fazowa
6. Rozliczenie kosztów fazy I za pomocą kalkulacji Rozwiązanie przykładu 6
współczynnikowej:
7. Zestawienie kosztów dotyczących fazy II:
c) ustalenie jednostkowych kosztów półfabrykatów (tabela 19)
a) koszty materiałów bezpośrednich 15 000 zł
Współczynnik dla: Koszt jednostki umownej dla: Jednostkowy koszt półfabrykatu:
b) koszty przerobu (11 000 zł + 4 000 zł + 7 500 zł) 22 500 zł
Półfabrykat c) koszty sprzedaży 3 750 zł
zużycie koszty
zużycia kosztów zużycia kosztów razem
materiałów przerobu
d) koszty zarządu 7 500 zł
materiałów przerobu materiałów przerobu (6+7)
(2x4) (3x5)
8. Rozliczenie kosztów wytworzenia fazy II metodą kalkulacji
1 2 3 4 5 6 7 8
współczynnikowej:
a) ustalenie ilości umownych jednostek kalkulacyjnych
1 2 3 2 3 4 7
A
(tabela 20),
B 2 3 3 2 6 6 12
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 61 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 62
Ilość umownych jednostek
Współczynniki do
kalkulacyjnych do rozliczenia
Rozwiązanie przykładu 6 Kalkulacja fazowa
rozliczenia kosztów:
kosztów:
Wielkość
Wyrób
produkcji
Rozwiązanie przykładu 6
gotowy
(sztuk)
zużycia
przerobu
materiałów
materiałów przerobu
8. Rozliczenie kosztów wytworzenia fazy II metodą kalkulacji
(2x4)
(2x3)
współczynnikowej:
b) ustalenie kosztu umownej jednostki kalkulacyjnej (ujk) dla:
1 2 3 4 5 6
- materiałów bezpośrednich
500 1 2 500 1 000
X
- kosztów przerobu
500 1,5 2,5 750 1 250
Y
Razem x x x 1 250 2 250
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 63 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 64
Rozwiązanie przykładu 6 Kalkulacja fazowa
8. Rozliczenie kosztów wytworzenia fazy II metodą kalkulacji Rozwiązanie przykładu 6
współczynnikowej:
9. Rozliczenie kosztów sprzedaży i zarządu:
c) ustalenie jednostkowych kosztów wyrobów gotowych
a) ustalenie kosztu wytworzenia wyrobów gotowych:
Koszt jednostkowy wytworzenia
Współczynnik dla: Koszt jednostki umownej dla:
wyrób X = 32 zł/szt. x 500 sztuk = 16 000 zł
wyrobów gotowych:
wyrób Y = 43 zł/szt. x 500 sztuk = 21 500 zł
Wyrób
gotowy
zużycie koszty
razem 37 500 zł
zużycia kosztów zużycia kosztów razem
materiałów przerobu
materiałów przerobu materiałów przerobu (6+7)
b) ustalenie narzutów procentowych kosztów pośrednich:
(2x4) (3x5)
sprzedaży = 3 750 zł : 37 500 zł x 100% = 10%
1 2 3 4 5 6 7 8
zarządu = 7 500 zł : 37 500 zł x 100% = 20%
X 1 2 10 12 32
12 20
Y 1,5 2,5 10 18 43
12 25
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 65 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 66
11
Tabela 19. Jednostkowe koszty półfabrykatów
Tabela 20. Ilość umownych jednostek kalkulacyjnych
Tabela 21. Jednostkowe koszty wyrobów gotowych
2012-01-04
Ostateczne koszty jednostkowe
Kalkulacja fazowa
wyrobów gotowych
Rozwiązanie przykładu 6
Wyrób gotowy X Y
9. Rozliczenie kosztów sprzedaży i zarządu:
c) ustalenie całkowitego kosztu jednostkowego wytworzenia
1. Koszt jednostkowy
wyrobów w fazie II: 41,6 zł/szt. 55,9 zł/szt.
z fazy II
wyrób X = 32 zł/szt.+0,1 x 32 zł/szt.+0,2 x 32 zł/szt. = 41,6 zł/szt.
wyrób Y = 43 zł/szt.+0,1 x 43 zł/szt.+0,2 x 43 zł/szt. = 55,9 zł/szt.
2 x 7 zł/szt. 3 x 12 zł/szt.
2. Koszt półfabrykatu
= 14 zł/szt. = 36 zł/szt.
10. Ustalenie ostatecznych kosztów jednostkowych wyrobów
gotowych po doliczeniu kosztów półfabrykatów
(tabela 22).
3. Razem
55,6 zł/szt. 91,9 zł/szt.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 67 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 68
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Zadanie 11
Zadanie 11
Założenia:
W przedsiębiorstwie produkcyjnym wydzielono trzy wydziały Dyspozycje:
produkcji, w których są realizowane następujące kolejno fazy
procesu technologicznego. Informacje dotyczące kosztów i
Dokonać kalkulacji półproduktów i wyrobów gotowych stosując
produkcji w poszczególnych fazach zawiera tabela 23.
metodÄ™:
Rozmiary produkcji
Rozmiary
Faza procesu Koszty produkcji przekazanej do
" półfabrykatową,
produkcji
technologicznego (zł) następnej fazy lub
wytworzonej (szt.) " bezpółfabrykatową.
magazynu (szt.)
I 40 000 200 180
II 18 000 180 170
III 25 500 170 170
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 69 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 70
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
RozwiÄ…zanie zadania 11 RozwiÄ…zanie zadania 11
Metoda półfabrykatowa Metoda półfabrykatowa
1. Ustalenie kosztu jednostkowego półproduktu 3. Ustalenie kosztu jednostkowego w fazie II:
w fazie I:
54 000 zł : 180 sztuk = 300 zł/szt.
40 000 zł : 200 sztuk = 200 zł/szt.
4. Ustalenie kosztów fazy III (koszty otrzymanych
2. Ustalenie kosztów fazy II
półproduktów z II fazy plus koszty poniesione
(koszty otrzymanych półproduktów z I fazy w III fazie):
plus koszty poniesione w II fazie): 170 sztuk x 300 zł/szt.+ 25 500 zł = 76 500 zł.
5. Ustalenie jednostkowego kosztu wyrobu gotowego:
180 sztuk x 200 zł/szt.+ 18 000 zł = 54 000 zł
76 500 zł : 170 sztuk = 450 zł/szt.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 71 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 72
12
Tabela 22. Ostateczne koszty jednostkowe wyrobów gotowych
Tabela 23. Dane charakteryzujÄ…ce koszty i produkcjÄ™
2012-01-04
RozwiÄ…zanie zadania 11
Kalkulacja fazowa
Metoda bezpółfabrykatowa
Zadanie 12
1. Jednostkowy koszt półproduktu w fazie I:
Założenia:
40 000 zł : 200 sztuk = 200 zł/szt.
Spółdzielnia wytwarza trzy rodzaje wyrobów: A, B i C.
2. Jednostkowy koszt półproduktu w fazie II:
W fazie I przygotowuje się surowiec, który jest
18 000 zł : 180 sztuk = 100 zł/szt.
przekazywany do fazy II (wydziału formowania
i kompletowania).
3. Jednostkowy koszt wyrobu w fazie III:
W fazie I materiały są wydawane w momencie
25 500 zł : 170 sztuk = 150 zł/szt.
rozpoczęcia produkcji, natomiast w fazie II -
sukcesywnie.
4. Jednostkowy koszt wyrobu gotowego (suma kosztów
W fazie I w listopadzie wyprodukowano 600 kg
jednostkowych z poszczególnych faz produkcji):
półfabrykatu i 200 kg półfabrykatu o stopniu
200 zł/szt.+ 100 zł/szt. + 150 zł/szt. = 450 zł/szt. zaawansowania produkcyjnego - 25%.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 73 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 74
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Zadanie 12
Zadanie 12
Założenia:
Założenia:
Z fazy I przekazano do fazy II następujące ilości półfabrykatu,
która pokrywa się ze zleceniami produkcyjnymi:
W fazie II wszystkie wyroby zostały zakończone
- zlecenie I (wyrób A) 60 kg
i wyprodukowane:
- zlecenie II (wyrób B) 160 kg
- zlecenie III (wyrób C) 140 kg
- 300 kompletów wyrobów A,
Należy zaznaczyć, że surowiec przekazany do fazy II jest
- 600 kompletów wyrobów B,
kosztem bezpośrednim tej fazy.
- 1 000 kompletów wyrobów C.
Koszty fazy I wynosiły:
a) materiały bezpośrednie 80 000 zł Koszty poniesione w fazie II przedstawia tabela 24.
b) płace bezpośrednie 32 500 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 75 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 76
Koszty II fazy produkcji Kalkulacja fazowa
Zadanie 12
Wyszczególnienie Zlecenie I Zlecenie II Zlecenie III
Założenia:
Koszty pośrednie dotyczą fazy II.
Materiały bezpośrednie (zł)
6 000 32 000 18 000
Koszty wydziałowe rozlicza się proporcjonalnie do
kosztów bezpośrednich, natomiast koszty zarządu
(pozaksięgowo) rozlicza się w stosunku do kosztu
wytworzenia.
Płace bezpośrednie (zł)
3 000 16 000 14 000
Koszty wydziałowe wynosiły 32 000 zł, a koszty
zarządu 48 000 zł.
Dyspozycje:
Inne koszty bezpośrednie (zł)
2 000 8 000 7 000
Na podstawie przedstawionych danych ustal
jednostkowe koszty zleceń, a w ich ramach koszt
11 000 39 000
Razem (zł)
56 000
jednostkowy poszczególnych kompletów wyrobów.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 77 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 78
13
Tabela 24. Koszty II fazy produkcji
2012-01-04
2. Rozliczenie kosztów fazy II oraz ustalenie jednostkowych
Kalkulacja fazowa kosztów wytworzenia produktów zawiera tablica 25.
RozwiÄ…zanie zadania 12
Wyszczególnienie Zlecenie I Zlecenie II Zlecenie III Razem
RozwiÄ…zanie zadania 12
1. Materiały bezpośrednie (zł) 6 000 32 000 18 000 56 000
1. Ustalenie kosztów jednostkowych 1 kg półfabrykatu:
2. Płace bezpośrednie (zł) 3 000 16 000 14 000 33 000
a) jednostkowy koszt zużycia materiałów
3. Inne koszty bezpośrednie (zł) 2 000 8 000 7000 17 000
bezpośrednich:
4. Koszt półfabrykatu otrzymanego z fazy I (zł) 9 000 24 000 21 000 54 000
S. Razem koszty bezpośrednie (zł) 20 000 80 000 60 000 160 000
6. Koszty wydziałowe (zł) (20% od poz. 5)* 4 000 16 000 12 000 32 000
7. Koszt wytworzenia (zł) (5 + 6) 24 000 96 000 72 000 192 000
b) jednostkowy koszt płac bezpośrednich:
8. Koszty zarządu (zł) (25% od poz. 7)** 6 000 24 000 18 000 48 000
9. Całkowity koszt wytworzenia (zł) 30 000 120 000 90 000 240 000
10. Wielkość produkcji objęta zleceniem
300 600 1000 x
(komplet)
c) jednostkowy koszt l kg półfabrykatu:
11. Koszt jednostkowy kompletu wyrobu
100 200 90 X
(zł/komplet) (poz. 9 : poz. 10)
100 zł/kg+50 zł/kg = 150 zł/kg
* Procentowy narzut kosztów wydziałowych = 32 000zł : 160 000zł x 100% = 20%.
** Procentowy narzut kosztów zarządu = 48 000 zł : 192 000 zł x 100% = 25%.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 79 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 80
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Zadanie 13 Zadanie 13
Założenia: Założenia:
Przedsiębiorstwo przemysłowe wytwarza wyroby Na koniec okresu produkcję w toku stanowiło 2 000
w dwóch fazach produkcyjnych. sztuk półfabrykatów A przetworzonych w 50% oraz
2 000 sztuk półfabrykatów B, których stopień
W fazie I są wytwarzane półfabrykaty A i B, które
zaawansowania produkcyjnego wynosił 40%.
następnie montuje się w wyrobach gotowych.
Na produkcję półfabrykatów wytworzonych w I fazie
W bieżącym okresie w I fazie wyprodukowano
poniesiono następujące koszty:
2 000 sztuk półfabrykatów A oraz 3 000 sztuk
półfabrykatów B. zużycia materiałów bezpośrednich 14 000 zł,
płac bezpośrednich 34 800 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 81 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 82
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Zadanie 13 Zadanie 13
Założenia: Założenia:
Materiały w fazie I są wydawane w momencie Do fazy II przekazano 1 500 sztuk półfabrykatu
rozpoczęcia produkcji. A i 3 000 sztuk półfabrykatu B.
Na wyprodukowanie półfabrykatu A potrzeba 1 kg W fazie II wyprodukowano 1 500 sztuk wyrobów X.
materiałów, natomiast półfabrykatu B 2 kg. Poniesionymi w tej fazie kosztami bezpośrednimi są
jedynie płace, które wynosiły 25 200 zł.
Współczynniki do rozliczenia płac bezpośrednich
wynoszą odpowiednio 2:3. Koszty pośrednie kształtowały się następująco:
W tej fazie koszty wydziałowe rozlicza się w tylko na koszty wydziałowe 15 000 zł
półfabrykaty zakończone proporcjonalnie do ilości
koszty zarządu 10 170 zł
wytworzonych półfabrykatów.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 83 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 84
14
Tabela 25. A
Ä…czne i jednostkowe koszty fazy II
2012-01-04
Kalkulacja fazowa
Kalkulacja fazowa
RozwiÄ…zanie zadania 13
Zadanie 13
1. Rozliczenie kosztów wydziałowych na poszczególne
Założenia:
fazy produkcji:
Koszty wydziałowe, dotyczące obu faz produkcji,
a) ustalenie narzutu procentowego kosztów
są rozliczane proporcjonalnie do płac bezpośrednich
wydziałowych (NKW):
fazy I i II. Koszty zarzÄ…du dotyczÄ… tylko fazy II.
Dyspozycje:
Na podstawie przedstawionych danych dokonać
b) koszty wydziałowe przypadające na poszczególne
kalkulacji:
fazy produkcji:
- jednostkowych kosztów półfabrykatów,
faza I 34 800 zł x 25% : 100% = 8 700 zł
- jednostkowych kosztów wyrobów gotowych
w przekroju pozycji kalkulacyjnych. faza II 25 200 zł x 25% : 100% = 6 300 zł
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 85 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 86
2. Kalkulacja kosztów półfabrykatów w I fazie:
a) ustalenie ilości umownych jednostek kalkulacyjnych (ujk) Rozwiązanie zadania 13
dla rozliczenia kosztów bezpośrednich (tabela 26)
b) ustalenie kosztu umownej jednostki kalkulacyjnej
Współczynnik dla Ilość umownych
rozliczenia kosztów jednostek kalkulacyjnych (zł/ujk) dla kosztów:
Wielkość
Współczynnik
bezpośrednich dla
produkcj
Produkt zaawansowania
i
produkcji (%)
materiałów płac
(sztuk)
materiałów płac
zużycia materiałów bezpośrednich:
(2x4) (2x3x5)
14 000 zł : 14 000 ujk = 1 zł/ujk
1 2 3 4 5 6 7
płac bezpośrednich:
1. Półfabrykaty
zakończone:
34 800 zł : 17 400 ujk = 2 zł/ujk
a) półfabrykaty A 2 000 100% 1 2 2 000 4 000
b) półfabrykaty B 3 000 100% 2 3 6 000 9 000
c) bezpośrednie koszty jednostkowe półfabrykatów
2. Półfabrykaty w toku:
(tablica 27)
a) półfabrykaty A 2 000 50% 1 2 2 000 2 000
b) półfabrykaty B 2 000 40% 2 3 4 000 2 400
3. Razem x x x x 14 000 17 400
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 87 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 88
Koszt jednostki
Współczynnik Koszt jednostkowy
umownej dla RozwiÄ…zanie zadania 13
dla półfabrykatu
d) ustalenie kwotowego narzutu kosztów wydziałowych
Półfabrykaty
zużycie koszty
zużycia kosztów zużycia kosztów razem obciążającego półfabrykaty zakończone:
materiałów płac
materiałów płac materiałów płac (6+7)
(2x4) (3x5)
8 700 zł : 5 000 sztuk = 1,74 zł/szt.
1 2 3 4 5 6 7 8
e) jednostkowy koszt wytworzenia półfabrykatów
zakończonych:
Zakończone
półfabrykat A 5 zł/szt. + 1,74 zł/szt. = 6,74 zł/szt.
A 1 2 1 2 1 4 5
półfabrykat B 8 zł/szt. + 1,74 zł/szt. = 9,74 zł/szt.
B 2 3 1 2 2 6 8
W toku
A 1 2 1 2 x 0,5 = 1 1 2 3
B 2 3 1 2 x 0,4 = 0,8 2 2,4 4,4
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 89 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 90
15
Tabela 26. Ilość umownych jednostek kalkulacyjnych
Tabela 27. Bezpośrednie koszty jednostkowe półfabrykatów
2012-01-04
RozwiÄ…zanie zadania 13
Kalkulacja fazowa
3. Kalkulacja kosztów wyrobów zakończonych:
Zadanie 14
a) zestawienie kosztów dotyczących fazy II:
Założenia:
koszty półfabrykatów z fazy I:
Stocznia jachtowa produkuje w dwóch fazach
(1 500 sztuk x 6,74 zł/szt. + 3 000 sztuk x 9,74 zł/szt.)
trzy typy jachtów:  Omega",  Wiatr we włosach"
39 330 zł
i  Gwiazdy poranne".
koszty płac bezpośrednich 25 200 zł
Faza I obejmuje przygotowanie materiału
koszty wydziałowe 6 300 zł
i wylewanie kadłubów.
koszt zarządu 10 170 zł
Faza II polega natomiast na składaniu i wyposażaniu
Razem 81 000 zł jachtów.
b) ustalenie kosztu jednostkowego wyrobu
gotowego: 81 000 zł : 1 500 sztuk = 54 zł/szt.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 91 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 92
Kalkulacja fazowa Kalkulacja fazowa
Zadanie 14 Zadanie 14
Założenia: Założenia:
Różnica między typami jachtów polega na W fazie I wyprodukowano 300 kadłubów gotowych
różnorodności wyposażenia, na przykład: standard, do montażu i 100 kadłubów zaawansowanych
super itp. w 25%. Z fazy I przekazano do fazy II, która pokrywa
się ze zleceniami produkcyjnymi, następujące ilości
W fazie I materiały są wydawane w momencie
kadłubów:
rozpoczęcia produkcji, natomiast w fazie II zużycie
materiałów następuje sukcesywnie. - zlecenie I (Omega) 30 sztuk
- zlecenie II (Wiatr we włosach) 80 sztuk
- zlecenie III (Gwiazdy poranne) 50 sztuk
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 93 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 94
Kalkulacja fazowa
Wyszczególnienie Zlecenie I Zlecenie II Zlecenie III Razem
Zadanie 14
Materiały
Założenia:
3 000 16 000 12 000 31 000
bezpośrednie
Koszty fazy I wynosiły:
PÅ‚ace
1 500 8 000 7 000 16 500
a) materiały bezpośrednie 40 000 zł,
bezpośrednie
b) płace bezpośrednie 16 250 zł.
Inne koszty
1 000 4 000 3 500 8 500
bezpośrednie
W fazie II wszystkie wyroby zostały zakończone.
Koszty tej fazy zawiera tabela 30.
Ogółem 5 500 28 000 22 500 56 000
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 95 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 96
16
Tabela 28. Koszty bezpośrednie poniesione w fazie II
2012-01-04
Zadanie 14 - założenia Kalkulacja fazowa
Koszty pośrednie dotyczą wyłącznie fazy II. Koszty Rozwiązanie zadania 14
wydziałowe rozlicza się proporcjonalnie do kosztów
1. Ustalenie kosztów jednostkowych kadłubów:
bezpośrednich, natomiast koszty zarządu
a) jednostkowy koszt zużycia materiałów:
(pozaksięgowo) rozlicza się w stosunku do kosztu
40 000 zł : (300 sztuk+100 sztuk) = 100 zł/szt.
wytworzenia. Koszty wydziałowe wynosiły 16 000 zł,
b) jednostkowy koszt płac:
a koszty zarządu 24 000 zł.
16 250 zł : (300 sztuk+ 100 sztuk x0,25) = 50 zł/szt.
Dyspozycje:
c) łączny koszt bezpośredni l kadłuba:
Na podstawie danych, stosujÄ…c metodÄ™
100 zł/szt. + 50 zł/szt. = 150 zł/szt.
półfabrykatową, ustalić koszty jednostkowe
kadłubów oraz koszty zleceń i jednej sztuki każdego
2. Kalkulacja kosztów fazy II (tabela 28)
jachtu.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 97 2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 98
Zlecenie Zlecenie Zlecenie
Wyszczególnienie Razem
I II III
1. Materiały bezpośrednie poniesione w fazie II (zł) 5 500 28 000 22 500 56 000
2. Koszty półfabrykatów otrzymanych z fazy I (zł) 4 500 12 000 7 500 24 000
3. Razem koszty bezpośrednie (zł) 10 000 40 000 30 000 80 000
4. Koszty wydziałowe (zł) (20% od poz. 3)* 2 000 8 000 6 000 16 000
5. Koszt wytworzenia (zł) (3+4) 12000 48000 36000 96 000
6. Koszty zarządu (zł) (25% od poz. 5)** 3000 12000 9 000 24 000
7. Całkowity koszt wytworzenia (zł) (5+6) 15 000 60 000 45 000 120 000
8. Wielkość produkcji objęta zleceniem (sztuk) 30 80 50 x
9. Koszt jednostkowy (zł/szt.) (poz. 7: poz. 8) 500 750 900 x
" Procentowy narzut kosztów wydziałowych: 16 000 zł : 80 000 zł x 100% = 20%.
** Procentowy narzut kosztów zarządu: 24 000 zł : 96 000 zł x 100% = 25%.
2012-01-04 Rachunek kosztów dla inżynierów 99
17
Tabela 29. Kalkulacja kosztów fazy II