Stany zjednoczone Ameryki
istota amerykańskiego federalizmu
USA są państwem federacyjnym składającym się z 50 stanów. Władza federalna dysponuje
uprawnieniami, które są wyraz
nie przyznane przez konstytucję oraz tymi, które są konieczne do
realizacji uprawnień delegowanych. Stany mają zagwarantowany ustawowo i konstytucyjnie równy
status. Władze federalne mają obowiązek respektować terytorialną integralność stanów, chronić
każdy z nich przed inwazją i wewnętrznymi zamieszkami, zagwarantować im republikańską formę
rządów i równą reprezentację w Senacie. Stanowy aparat państwowy ma całkowitą autonomię.
Stany mają własne konstytucje. Władzę wykonawczą sprawuje wybierany (na okres 2 4 lat)
gubernator. Organy ustawodawcze są we wszystkich stanach 2-izbowe. Obie izby wybierane są w
głosowaniu powszechnym  niższej na 2 lata, wyższej na 4. Podstawową jednostką regionalną jest
hrabstwo, w którym ważną rolę odgrywa szeryf, wybierany na 2 4 lata w wyborach powszechnych.
Jest on naczelnikiem policji.
Władza ustawodawcza
Izba Reprezentantów izba niższa parlamentu, 435 członków, ich liczba zależna jest od liczby
ludności. Wybory do Izby Reprezentantów odbywają się co 2 lata i dokonywane są w
jednomandatowych okręgach wyborczych w systemie większościowym. Bierne prawo wyborcze
przysługuje osobom, które ukończyły 25 lat, są obywatelami amerykańskimi, co najmniej 7 lat oraz
zamieszkują w stanie, z którego kandydują. Izba zbiera się przeważnie 2 razy w roku na
posiedzeniach plenarnych.
Przewodniczącym Izby jest Speaker(John Boehner), który jest wybierany przez partię posiadającą
większość w Izbie. Speaker jest drugą po wiceprezydencie osobą, która przejmuje obowiązki
prezydenta. Speaker podejmuje decyzje w sprawach porządku obrad, przekazuje projekty ustaw
właściwym komisjom, powołuje członków specjalnych, wspólnych i uzgadniających komisji.
Uprawnienia Kongresu:
-tworzy prawo
-inicjatywa ustawodawcza
-prawo przesłuchiwania członków rządu
-uchwalanie budżet
-decyzje o wojnie i pokoju
-wprowadzanie poprawek do konstytucji.
-impeachment
-zmiana wysokości podatków
Senat
Wyższa izba parlamentu, 100 członków, po 2 na stan. Wybierani na 6 lat, co 2 lata wymieniana jest
1/3 senatu. Veto senatu nie może być odrzucone, można jedynie uzgodnić zmiany w ustawie.
Kompetencje senatu
-zatwierdzanie (nominowanych przezprezydenta USA)sędziów Sądu Najwyższego, ambasadorów,
członków rządu i innych wysokich urzędników.
-Zatwierdza bądz
odrzuca, traktaty zawierane przez Prezydenta i sądzi go (pod przewodnictwem
prezesa SN) w wypadku postawienia go przez Izbę Reprezentantów w stan oskarżenia, zgodnie z
procedurą zwaną impeachment.
Legislatywa
Inicjatywę ustawodawczą maja członkowie kongresu, projekt trafia do izby reprezentantów, senatu,
tam 3 czytania per izba i idzie do podpisu u prezydenta.
Wybory do parlamentu
Izba Reprezentantów- 242 republikanie 191 demokraci 2 niezależni
Senat-(2 IX 2010)- 51 demokraci 47 republikanie 2 niezależni
Władza wykonawcza- Prezydent(Barack Obama)
Uprawnienia:
-Jest organem władzy wykonawczej, szefem rządu i szefem partii
-stoi na czele administracji federalnej
-jest naczelnym dowódcą amerykańskich sił zbrojnych i posiada prawo użycia ich jak chce w czasie
pokoju czy wojny  ma prawo także dowolnego użycia broni jądrowej czy innej broni
niekonwencjonalnej, ale o wprowadzenie stanu wojny i zakończenie jej musi prosić Kongres.
-jest głównym koordynatorem polityki zagranicznej
-prawo łaski.
-za zgodą Senatu powoływać i odwoływać członków gabinetu (sekretarzy stanu), mianować
urzędników różnych szczebli, powołuje również najwyższych funkcjonariuszy federalnych, szefów
CIA i FBI, sędziów Sądu Najwyższego oraz innych wyższych urzędników.
-mianuje przedstawicieli USA poza granicami kraju.
Prezydent dysponuje prawem weta:
regularnym używa go jeżeli nie zgadza się na podpisanie regulacji ustawy;
kieszonkowym w sytuacji jeżeli projekt ustawy trafia do podpisu w ciągu ostatnich 10 dni sesji
Kongresu niezajęcie przez prezydenta stanowiska nie pozwala na wejście w życie ustawy,
Dodatkowo prezydent dysponuje wetem nieformalnym, które polega na tzw.  zamrożeniu
kredytów na realizację nie aprobowanej przez niego ustawy bądz
nie wydaniu aktu prawnego
koniecznego do wykonania takiej ustawy.
Weto prezydenckie (regularne) może być jednak odrzucone, gdy projekt ponownie zostanie przyjęty
większością 2/3 głosów w Izbie Reprezentantów i w Senacie.
Prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed Kongresem. Działa samodzielnie i na
własną odpowiedzialność. Może być jednak postawiony w stan oskarżenia i usunięty ze stanowiska,
jeżeli w drodze procedury impeachmentu zostanie uznany winnym zdrady, korupcji lub innego
ciężkiego przestępstwa
Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:
1) nominacja kandydatów przez partie;
Nominacja odbywa się na podstawie przeprowadzonych prawyborów w poszczególnych stanach,
które na podstawie sondaży opinii publicznej oceniają szanse prezydenckie kandydatów. Następnie
ostateczna decyzja zostaje podjęta podczas konwencji krajowej partii. Podczas krajowych
konwencji partyjnych wybrany kandydat na prezydenta ma prawo dobrania sobie kandydatów na
wiceprezydentów. Przyjmowany jest też wówczas prezydencki program wyborczy.
2) wybory powszechne;
W wyborach tych nie wybiera się bezpośrednio prezydenta, tylko elektorów. Oznacza to, że
kandydat danej partii, który uzyskał w danym stanie większość, otrzymuje wszystkie mandaty
elektorskie.
3) wybór prezydenta przez kolegium elektorów;
Po obliczeniu wyników głosowania powszechnego (w listopadzie) następuje głosowanie na
prezydenta kolegium elektorskiego (w grudniu).
Władza sądownicza
System sądów federalnych jest trójstopniowy:
Sądy dystryktowe (rozstrzygają spory cywilne i karne przy udziale sędziego zawodowego i ławy
przysięgłych jako sądy pierwszej instancji);
Sądy apelacyjne (działają jako sądy odwoławcze od wyroku sądów dystryktowych);
Sąd Najwyższy (stanowi ostateczną instancję odwoławczą, posiada wobec niektórych spraw
uprawnienia pierwszej instancji i feruje w tych kwestiach ostateczny wyrok).
Precedens to zasada lub reguła prawna stworzona przez sąd obowiązująca we wszystkich sprawach
podobnych rozstrzyganych w przyszłości.