10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Czego można dowiedzieć się z bilansu?
Bilans to zestawienie posiadanych przez jednostkę środków gospodarczych
Fakt, że w jednostce jest taka przewaga majątku obrotowego, może wynikać ze specyfiki
oraz z
ródeł ich finansowania, sporządzone na dany moment  dzień bilan-
działalności jednostki  wskaz
nik struktury majÄ…tku, co do zasady, przyjmuje niskie warto-
sowy. Rzetelny bilans, odzwierciedlajÄ…cy rzeczywistÄ… sytuacjÄ™ majÄ…tkowÄ…
ści w firmach usługowych, a wyższe w firmach produkcyjnych. Jednocześnie pozytywnym
i finansowÄ…, dostarcza wielu informacji o jednostce.
przejawem jest wzrost wartości majątku trwałego w analizowanym okresie (o 53,28%),
Bilans to aktywa i pasywa jednostki. Aktywa to inaczej składniki majątku, którymi a więc firma inwestuje, zarówno w rzeczowe aktywa trwałe (wzrost o 21,75% w stosunku do
dysponuje jednostka i przy pomocy których prowadzi działalność gospodarczą. Aktywa 2006 r.), jak i inwestycje długoterminowe (wzrost aż o 212,55% w stosunku do 2006 r.).
w bilansie wykazuje się według rosnącego stopnia płynności, poczynając od tych, które Badając strukturę pasywów stwierdzić należy, że w latach 2006 i 2007 firma finan-
najtrudniej spieniężyć (aktywa trwałe  rzeczowe aktywa trwałe), kończąc na najbardziej sowała swoją działalność w przeważającej części kapitałami obcymi (w 88,26% w 2006 r.
płynnych (aktywa obrotowe  środki pieniężne). Natomiast pasywa, to kapitały, którymi i w 83,39% w 2007 r.). Wielkości te wyrażają jednocześnie wskaz
nik zadłużenia firmy.
sfinansowano ten majątek, tj. kapitały własne, w tym zysk (strata) netto i kapitały obce. Zadłużenie to jest znaczne, dodatkowo niepokojący jest fakt, że firma finansuje działal-
Kapitały w bilansie wykazywane są według rosnącego stopnia wymagalności, a więc od ność głównie kapitałem obcym krótkoterminowym (brak zobowiązań długoterminowych).
kapitałów własnych do zobowiązań krótkoterminowych. Wysoki stopień finansowania szybko wymagalnym kapitałem obcym zwiększa ryzyko
Bilans sporządzony za dany rok obrotowy przedstawia stan aktywów i pasywów jed- gospodarowania i nie zapewnia stabilnej sytuacji finansowej. Natomiast widać, że udział
nostki na dzień kończący ten rok i na dzień kończący poprzedni rok obrotowy. Wykazywanie kapitałów obcych w kapitałach ogółem spada, wartość tych kapitałów zmalała w 2007 r.
danych porównawczych służy ocenie różnic w stanie majątku i kapitałów, jakie nastąpiły o 16,32% w stosunku do roku 2006. Podobnie zmniejszyła się wartość zobowiązań krót-
od końca poprzedniego roku obrotowego. koterminowych  o 24,67% w stosunku do 2006 r.
Sam więc wypełniony wzór bilansu dostarcza już pewnych informacji o jednostce. Kapitały własne stanowią 11,74% kapitałów ogółem w 2006 r. i 16,61% w 2007 r. Składa
Natomiast szczegółowe informacje, służące do oceny sytuacji jednostki, uzyskać można się na nie głównie kapitał podstawowy w niezmiennej kwocie 300.000 zł oraz zysk, który
dokonując analizy bilansu. spółka wypracowała zarówno w 2006, jak i 2007 r.
Na czym polega analiza bilansu? Poziome czytanie bilansu
Analiza bilansu służy przede wszystkim poznaniu stanu majątkowego i finansowego Badając poziome powiązania między aktywami i pasywami otrzymujemy informacje
jednostki, a także kontroli i ocenie tego stanu. W ramach analizy bilansu dokonać można o płynności finansowej przedsiębiorstwa, czyli zdolności do terminowego pokrywania
rozliczenia stopnia wykonania planów czy skutków podjętych decyzji, porównania osiąg- bieżących zobowiązań. Wskaz
nik płynności bieżącej, a więc stopień pokrycia zobowiązań
niętych wielkości w stosunku do okresów ubiegłych lub na tle branży, zidentyfikowania bieżących majątkiem obrotowym (aktywa obrotowe : zobowiązania krótkoterminowe) wy-
obszarów firmy niewłaściwie zarządzanych. Wnioski formułowane na podstawie analizy nosi w 2006 r. 1,13, a w 2007 r. 1,24. W literaturze przedmiotu wskazuje się, że bezpieczna
bilansu są ważnym z
ródłem, z którego skorzystać mogą właściciele firmy, kadra zarządza- wartość tego wskaz
nika to, w zależności od typu firmy 1,30-2,00. W badanych latach
jąca na etapie podejmowania decyzji. w spółce wskaz
nik ten kształtuje się na niższym poziomie, lecz pozytywnym aspektem
Ocena jednostki na podstawie bilansu określana jest jako czytanie bilansu i odbywa jest jego poprawa w 2007 r.
siÄ™ jako: Wskaz
nik płynności szybkiej, a więc stopień pokrycia bieżących zobowiązań aktywami
 pionowe czytanie bilansu, które polega na badaniu struktury aktywów (sytuacji obrotowymi z wyłączeniem najmniej płynnych ich części [(aktywa obrotowe  zapasy) : zo-
majątkowej) i struktury pasywów (sytuacji finansowej), bowiązania krótkoterminowe] wynosi 1,07 w 2006 r. i 1,05 w 2007 r. Optymalna wielkość
 poziome czytanie bilansu, które obejmuje ustalanie relacji między składnikami tego wskaz
nika to ok.1,00. Wskaz
nik płynności natychmiastowej, a więc stopień pokrycia
majÄ…tku a z
ródłami ich finansowania. zobowiązań krótkoterminowych gotówką i jej ekwiwalentami (inwestycje krótkotermino-
Wnioski wynikające z pionowej i poziomej analizy bilansu mogą być wzbogacone o in- we : zobowiązania krótkoterminowe) wynosi 0,15 w 2006 r. i 0,13 w 2007 r. Przyjmuje się
terpretacjÄ™ obliczonych wskaz
ników, m.in. rotacji i rentowności. zaś, że wskaz
nik ten nie powinien być mniejszy niż 0,20.
Bilans można przekształcić do postaci analitycznej, ograniczając jego treść do pozycji W badanych latach w firmie mogły występować trudności z płynnością finansową. Na
określonych przez litery i cyfry rzymskie (jeśli wystąpiły w badanych latach) oraz wpro- uwagę zasługuje jednak fakt, że wskaz
niki płynności bieżącej i natychmiastowej niewiele
wadzajÄ…c obliczone wskaz
niki struktury i dynamiki. Wskaz
niki dynamiki oblicza się dla odbiegały od wartości uznawanych za optymalne. Do oceny sytuacji majątkowo-finansowej
ustalenia wzrostu i spadku wielkości ujętych w bilansie, według wzoru: [(rok bieżący : rok w zakresie aktywów obrotowych stosuje się także miernik nazywany kapitałem pracu-
poprzedni)  1] × 100%. jÄ…cym (aktywa obrotowe  zobowiÄ…zania krótkoterminowe). KapitaÅ‚ pracujÄ…cy w spółce
Poniżej przedstawiamy przykładowy bilans, który poddamy szczegółowej analizie. wynosił w 2006 r.: 548.700 zł, a w 2007 r.: 749.200 zł. Miernik ten przyjmuje w badanych
latach wartości większe od 0. W takim przypadku mówi o tym, jaka część wartości aktywów
Bilans spółki z o.o.  X prowadzącej działalność usługową
obrotowych pozostałaby w jednostce po uregulowaniu wszystkich bieżących zobowiązań.
Wartości w zł Nadmieńmy, że ujemna wartość kapitału pracującego oznacza, że miało miejsce nadmierne
zaangażowanie krótkoterminowego kapitału obcego, co stanowić może zagrożenie dla
Stan na dzień
Struktura w %
Dynamika
stabilności finansowej.
31 grudnia
AKTYWA
w %
Analizując powiązania między aktywami a pasywami, trzeba jeszcze wspomnieć o zło-
2006 2007 2006 2007
tej regule bilansowej (kapitał własny : aktywa trwałe). Zalecana wartość tego wskaz
nika
A. Aktywa trwałe 435.100 666.900 8,53 14,77 + 53,28
powinna być większa lub równa 1,00  wówczas długookresowy kapitał zapewnia pokrycie
Wartości niematerialne
długookresowych aktywów. W badanych latach wskaz
nik ten wynosił: 1,38 w 2006 r. i 1,13
I. 22.800 26.600 0,45 0,59 + 16,67
i prawne
w 2007 r. Złota reguła bilansowa była więc spełniona.
II. Rzeczowe aktywa trwałe 339.800 413.700 6,66 9,16 + 21,75
Analiza wskaz
nikowa
III. Inwestycje długoterminowe 72.500 226.600 1,42 5,02 + 212,55
B. Aktywa obrotowe 4.664.200 3.849.600 91,47 85,23 - 17,46 Na stopień płynności środków obrotowych znaczący wpływ wywiera szybkość zapłaty
należności i zobowiązań. Dlatego rozważenia wymaga efektywność gospodarowania tymi
I. Zapasy 240.100 594.000 4,71 13,15 + 147,40
zasobami, mierzona wskaz
nikami rotacji. Dla obliczenia wskaz
ników rotacji przyjmuje się
II. Należności krótkoterminowe 3.758.000 2.809.200 73,70 62,20 - 25,25
stany średnie należności krótkoterminowych i zobowiązań krótkoterminowych oraz war-
III. Inwestycje krótkoterminowe 616.800 403.700 12,09 8,94 - 34,55
tość sprzedaży netto. Dlatego trzeba dane spółki z o.o.  X z bilansu za 2007 r. uzupełnić
IV. Krótkoterminowe rozliczenia
49.300 42.700 0,97 0,94 - 13,39 o stan na dzień 31.12.2005 r.:
międzyokresowe
 należności krótkoterminowych: 3.822.300 zł,
Aktywa razem 5.099.300 4.516.500 100,00 100,00 - 11,43
 zobowiązań krótkoterminowych: 4.024.000 zł,
oraz o wartość przychodów ze sprzedaży netto:
Stan na dzień
Struktura w %
Dynamika
 w 2006 r.: 18.034.500 zł,
31 grudnia
PASYWA
w %
 w 2007 r.: 12.765.100 zł.
2006 2007 2006 2007
Wskaz
nik rotacji należności [(przeciętny stan należności bieżących : sprzedaż netto)
A. Kapitał własny 598.500 750.400 11,74 16,61 + 25,38
× 365 dni] mówi o iloÅ›ci dni potrzebnych do Å›ciÄ…gniÄ™cia należnoÅ›ci. Wynosi on 77 dni
I. Kapitał podstawowy 300.000 300.000 5,88 6,64 0
w 2006 r. i 94 dni w 2007 r. Firma zatem w 2006 r. przez 77 dni, a w 2007 r. aż przez
94 dni kredytowała swoich odbiorców. Długi cykl należności w dniach świadczyć może
II. Pozostałe kapitały rezerwowe 46.700 161.600 0,92 3,58 + 246,04
o nieskutecznej polityce ściągania należności. Środki zamrożone w należnościach mogą
być powodem trudności z płynnością finansową. Dla porównania trzeba obliczyć wskaz
nik
III. Zysk (strata) netto 251.800 288.800 4,94 6,39 + 14,69
rotacji zobowiÄ…zaÅ„ [(przeciÄ™tny stan zobowiÄ…zaÅ„ bieżących : sprzedaż netto) × 365 dni].
Spółka regulowała swoje zobowiązania średnio po 83 dniach w 2006 r. i 104 dniach w 2007 r.
ZobowiÄ…zania i rezerwy
B. 4.500.800 3.766.100 88,26 83,39 - 16,32
Wydłużenie okresu regulowania zobowiązań może być spowodowane trudnościami płat-
na zobowiÄ…zania
niczymi. Zauważyć jednak trzeba, że firma szybciej otrzymuje spłatę należności niż sama
dokonuje spłaty zobowiązań. Być może jest to spowodowane zatorami płatniczymi i firma
I. Rezerwy na zobowiÄ…zania 385.300 665.700 7,55 14,74 + 72,77
spłaca zobowiązania dopiero po uzyskaniu należności.
Na koniec zbadajmy rentowność firmy. O rentowności mówi już wartość wykazanego
Zobowiązania krótkotermi-
w pasywach bilansu zysku  działalność badanej firmy była rentowna w latach 2006-2007.
II. 4.115.500 3.100.400 80,71 68,65 - 24,67
nowe
Dodatkowo jednak warto zbadać ogólną zdolność aktywów przedsiębiorstwa do generowa-
nia zysku, czyli jak efektywnie firma zarządza swoimi aktywami. Służy temu wskaz
nik
Pasywa razem 5.099.300 4.516.500 100,00 100,00 - 11,43
rentowności majątku (zysk netto : aktywa ogółem). Wynosi on 0,05 w 2006 r. i 0,06
Pionowe czytanie bilansu
w 2007 r. (im wyższy, tym lepiej). Ważnym wskaz
nikiem jest także wskaz
nik rentowności
Z analizy struktury aktywów wynika, że w badanych latach znacznie większą część sprzedaży netto (zysk netto : sprzedaż netto). W 2006 r. wynosił on 0,01, a w 2007 r. 0,02.
majątku firmy stanowiły aktywa obrotowe, tj. 91,47% w 2006 r. i 85,23% w 2007 r. Wpływ Tak więc każda złotówka sprzedaży generowała 1 gr zysku w 2006 r. i 2 gr zysku w 2007 r.
na to miały głównie należności, stanowiące 73,70% majątku ogółem w 2006 r. i 62,20% Efektywność sprzedaży wzrosła w 2007 r. w stosunku do 2006 r.
w 2007 r. Natomiast majątek trwały to zaledwie 8,53% ogólnej wartości majątku w 2006 r. Natomiast właścicieli firmy (wspólników sp. z o.o.) interesować będzie wskaz
nik ren-
i 14,77% w 2007 r. Wskaz
nik elastyczności majątku (aktywa trwałe : aktywa obrotowe) towności kapitału własnego (zysk netto : kapitał własny), który informuje, jak zyskowne
wynosi w 2006 r. 0,09, a w 2007 r. 0,17. Wielkość tego wskaz
nika nieprzekraczająca 1,00 jest inwestowanie w przedsiębiorstwo (opłacalność ulokowanych w firmie kapitałów).
informuje o małym stopniu unieruchomienia aktywów, co znaczy, że firma może łatwo Z 1 zł zainwestowanego kapitału spółka wygenerowała 42 gr zysku w 2006 r. i 38 gr zysku
dostosować się do niekorzystnych zmian na rynku (np. przebranżowić się w przypadku w 2007 r. Spadek wartości wskaz
nika nie jest korzystny z punktu widzenia udziałowców
gwałtownego spadku zamówień). spółki (oznaczać może m.in. zmniejszone wypłaty dywidend).
Dorota Przybyszewska
Gazeta Podatkowa nr 27 " 3.04.2008 r.