Ubóstwo w Europie 
problem rzeczywisty
79 milionów mieszkańców
i wymagajÄ…cy szybkiego
Europy żyje w ubóstwie
rozwiÄ…zania Na czym polega rola Unii Europejskiej?
W przeciwieństwie do sytuacji panującej w innych częściach świata, Różne oblicza ubóstwa Dlaczego należy walczyć z ubóstwem? Polityką społeczną zajmują się państwa członkowskie. To właśnie one
Jak to jest, żyć w ubóstwie w Unii Europejskiej? Obecnie
w Unii Europejskiej już nikt nie umiera z głodu. Ale nie oznacza to, że nie decydują o krokach, jakie należy przedsięwziąć w celu zwalczania ubó-
w tak trudnym położeniu znajduje się 79 milionów osób.
ma już ubóstwa. Chociaż ubóstwo zagraża 16 % całej ludności Europy, w niektórych gru- Choć Europa jest jednym z najbogatszych regionów świata, znaczna stwa i wykluczenia społecznego. Jednakże rządy poszczególnych krajów
Niektórych z nich nie stać na ciepłą odzież i ogrzewanie zimą
pach społecznych wskaz
nik ten jest wyższy. Głównymi ofiarami ubóstwa część jej ludności nie posiada środków niezbędnych do życia na przyzwo- są coraz bardziej świadome faktu, że indywidualne strategie działania
ani na leczenie w przypadku choroby. Inne nie mogą zapła-
" 23,5 miliona Europejczyków żyje za mniej niż 10 euro dziennie. są dzieci i osoby starsze. itym poziomie. Taki stan rzeczy pozostaje w sprzeczności z podstawo- warto koordynować na szczeblu europejskim. Przekonanie to znalazło
cić za posiłki dla swoich dzieci w szkole. Część z nich nie ma
" Co piąty Europejczyk mieszka w złych warunkach. wymi wartościami Unii Europejskiej  solidarnością, sprawiedliwością swój wyraz w Traktacie z Amsterdamu (z 1997 r.), w którym uznano walkę
nawet dachu nad głową.
" Ponad 9 % Europejczyków żyje w gospodarstwach domowych, W Unii Europejskiej w ubóstwie żyje 19 milionów dzieci, co stanowi Praca nie zawsze chroni przed ubóstwem i spójnością społeczną. Europejczycy są szczególnie przywiązani do tych z wykluczeniem społecznym za szczególnie ważny cel polityki społecz-
w których nikt nie ma pracy. 19 % dzieci mieszkających w UE. Jest to na ogół spowodowane tym, trzech wartości. Przeprowadzone w 2007 r. badanie Eurobarometru nej UE. Walka ta została włączona w zakres działania Wspólnoty
Obecny kryzys finansowy i gospodarczy oznacza, że do 2010 r.
że ich rodzice nie mają pracy lub mają tylko prace dorywcze. W niektó- Ubóstwo dotyka przede wszystkim i najmocniej osoby bezrobotne. wykazało, że 37 % mieszkańców Europy uważa równość i solidarność Europejskiej, która  wspiera i dopełnia działania państw członkowskich .
pracę może stracić sześć milionów Europejczyków. Dla naj-
W sumie 79 milionów osób w UE żyje w ubóstwie. Stanowi to 16 % popu- rych krajach dodatkową przyczynę stanowią słabo rozwinięte struk- Ale praca nie zapewnia pełnej ochrony przed ubóstwem. Coraz więcej społeczną za dwie z trzech najważniejszych wartości, które należy
bardziej bezbronnych ludzi perspektywy jeszcze nigdy nie
lacji. Odsetek ten nie zmalał w ciągu ostatnich dziesięciu lat. tury pomocy społecznej. Szczególnie zagrożone ubóstwem są rodziny osób zatrudnionych i uzyskujących z tego tytułu wynagrodzenie dołą- zachować i wzmacniać w dzisiejszym społeczeństwie. Unia Europejska interweniuje na kilka sposobów:
były tak złe. z jednym rodzicem  narażonych na ubóstwo jest 32 % takich rodzin. cza do tzw.  biedoty pracującej . Osoby takie stanowią 8 % pracowników " koordynacja: UE kieruje opracowywaniem strategii krajowych
W poszczególnych państwach członkowskich sytuacja ta jednak znacznie w Unii Europejskiej. Najwyższy odsetek biedoty pracującej występuje Zwalczanie ubóstwa stanowi również priorytet ekonomiczny. przez państwa członkowskie, zachęca do ich tworzenia i ocenia je;
się różni. W Czechach i Holandii poniżej progu ubóstwa żyje 10 % ludno- Podobny odsetek (19 %) odnotowano w grupie osób starszych. w Grecji (13 %) i w Polsce (14 %). Na drugim krańcu skali znajdują się Dynamiczna gospodarka i gospodarka sprawiedliwa społecznie dosko- " uczenie się od siebie nawzajem: UE umożliwia lokalnym i krajowym
Unia Europejska chce zapewnić godziwe życie mieszkańcom
ści, podczas gdy w Grecji odsetek ten wynosi 21 %, a na A
otwie  23 %. Sytuacja jest szczególnie trudna w Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i krajach Holandia, Finlandia i Dania, gdzie odsetek ten nie przekracza 4 %. nale się uzupełniają. Przecież, aby móc finansować pomoc społeczną, organom administracji publicznej wymianę doświadczeń i uczenie
znajdującym się w najgorszej sytuacji oraz ochronić innych
W pięciu państwach członkowskich od 20 % do 40 % mieszkańców nie bałtyckich, gdzie wskaz
nik ten osiąga 25 %. kraj musi się rozwijać gospodarczo. Jednocześnie zapewnienie pracy się od siebie nawzajem;
przed popadaniem w ubóstwo. Uważa to za priorytet moralny,
może sobie pozwolić na zjedzenie wartościowego posiłku przynajmniej Głównymi przyczynami istnienia biedoty pracującej są niskie płace osobom, które do tej pory były wykluczone, oraz ich ponowna integra- " wsparcie finansowe: UE przyczynia się do integracji ludzi znajdujących
społeczny i gospodarczy.
co drugi dzień. Kobiety (17 %), zwłaszcza kobiety samotne (25 %), są bardziej narażone i kwalifikacje, brak pewności zatrudnienia oraz wymuszanie pracy cja ze społeczeństwem pomoże zintensyfikować rozwój gospodarczy się w trudnej sytuacji i promuje inicjatywy umożliwiające wymianę
na ubóstwo niż mężczyz
ni (15 %). w niepełnym wymiarze godzin. Kolejnym ważnym czynnikiem jest Unii Europejskiej. wiedzy i doświadczeń.
W marcu 2000 r. szefowie państw i rządów europejskich zobo-
Również standard życia ludzi ubogich na terenie Unii Europejskiej znacz- stan zatrudnienia partnera danej osoby. W gospodarstwach domo-
wiązali się  podjąć stanowcze kroki w celu eliminacji ubóstwa
nie się różni. W krajach bogatszych jest 3,5-krotnie wyższy niż w uboższych. Szczególnie narażone na nie są również osoby bezrobotne. Poniżej wych, w których są dzieci, jedyny żywiciel to często zbyt mało, aby Rok 2010  Europejski Rok Walki z Ubóstwem Ubóstwa nie da się jednak zwalczać tylko za pomocą polityki społecz-
do 2010 r. Europa musi sprostać temu wyzwaniu, a państwa
progu ubóstwa żyje 41 % takich osób. Zasiłki socjalne (takie jak dodatki uchronić rodzinę przed ubóstwem. i Wykluczeniem Społecznym nej. Dlatego właśnie Unia Europejska dba o to, aby cele społeczne były
członkowskie muszą zintensyfikować swoje działania w tym
Jak się mierzy poziom ubóstwa? rodzinne, zasiłki dla bezrobotnych i zasiłki mieszkaniowe) zmniejszają Aby walka z ubóstwem mogła wkroczyć w fazę decydującą, brane pod uwagę we wszystkich strategiach publicznych, które mogą
kierunku. Chociaż to państwa członkowskie decydują o środ-
Unia Europejska przyjęła względną definicję ubóstwa. Oznacza znacznie ryzyko ubóstwa, ale gospodarstwa domowe uzależnione Godziwa praca dla wszystkich muszą do niej dołączyć wszyscy, na wszystkich szczeblach, mieć wpływ na likwidację ubóstwa i wykluczenia społecznego  w tym
kach, jakie należy zastosować, Unia Europejska ma również
to, że definicja ta jest powiązana ze standardem życia w poszcze- całkowicie od zasiłków rzadko osiągają godziwy standard życia. Akcja prowadzona przez UE nie kończy się u jej granic. i w pełni zaangażować się w te działania. Dlatego właśnie w strategiach zatrudnienia i budownictwa mieszkaniowego.
kluczową rolę do odegrania poprzez kierowanie ich działaniami, gólnych krajach. W kategoriach finansowych próg ubóstwa Poprzez kontakty z innymi krajami i we współpracy z ONZ UE postanowiła ogłosić rok 2010 Europejskim Rokiem Walki
wynosi 60 % średnich zarobków w danym kraju. Tak więc Ubóstwo powoduje wykluczenie Unia Europejska stara się wzmocnić społeczny wymiar glo- z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. W całej Europie Europejski Fundusz Społeczny
zachęcanie do nich oraz ich wspieranie.
w Polsce miesięczny dochód osób zagrożonych ubóstwem wy- Bycie biednym oznacza nie tylko posiadanie zbyt małej ilości balizacji. Chodzi o to, aby  zapewnić wszystkim mężczyznom odbędzie się wiele imprez wzywających do uznania pod- Europejski Fundusz Społeczny to główny instrument finan-
nosi mniej niż 200 euro. Natomiast w Wielkiej Brytanii i Finlandii pieniędzy. Powoduje również, że nie można zaprosić przyja- i kobietom realne możliwości zdobycia godziwej, sensow- stawowego prawa każdego człowieka do życia w godzi- sowy europejskiej polityki społecznej. Z 76 mld euro dostęp-
jest to 900 euro. ciół na obiad, wyjść do kina ani, podarować swoim dzieciom nej pracy w warunkach wolności, równości, bezpieczeństwa wych warunkach i do aktywnego uczestnictwa w życiu nych w budżecie na lata 2007-2013, 20 % przeznaczono
Oprócz tego miernika ubóstwa stosuje się obecnie również ocenę książki lub pudełka farb. Bycie biednym oznacza, że człowiek i poszanowania godności ludzkiej . społeczeństwa. na działania związane z integracją społeczną. Mają one
 ubóstwa poziomu życia , która pomaga lepiej odzwierciedlić czuje się inny i wykluczony z otaczającego go społeczeństwa. głównie pomóc osobom znajdującym się w trudnej sytuacji
różnice w standardach życia w poszczególnych krajach UE. Ubóstwo ma skutki nie tylko ekonomiczne, ale również w zdobywaniu stałego zatrudnienia.
społeczne.
Czy są Państwo zainteresowani publikacjami
Tworzenie bardziej
Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw
Społecznych i Równości Szans?
sprawiedliwego
Europejska strategia walki
Jeśli tak, można je pobrać lub zamówić
z ubóstwem i wykluczeniem
bezpłatną subskrypcję online pod adresem
społeczeństwa
http://ec.europa.eu/social/publications
społecznym
Priorytet dla Unii Europejskiej
Lepsza integracja imigrantów
Nie ma uniwersalnego rozwiązania umożliwiającego wyelimi- ESmail to biuletyn elektroniczny Dyrekcji Generalnej
nowanie ubóstwa i wykluczenia społecznego w całej Europie. Imigranci są bardziej narażeni na niebezpieczeństwo marginalizacji ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans.
Ale naprawdę istnieje potrzeba wspólnego działania i wymiany Ubóstwo dzieci  i społecznego wykluczenia niż obywatele Unii Europejskiej. Brak rów-
doświadczeń. Ta właśnie idea leży u podstaw europejskiej strategii ności między imigrantami a obywatelami danego kraju widać w wielu Można zaabonować go online pod adresem
przerwanie błędnego koła
walki z ubóstwem. obszarach, m.in. w poziomie bezrobocia, dostępie do opieki zdrowotnej http://ec.europa.eu/employment_social/
i edukacji. Szczególnie oczywista jest tu kwestia zatrudnienia. Praca jest emplweb/news/esmail_en.cfm
Strategia ta powstała w marcu 2000 r., kiedy to szefowie państw 19 % dzieci w Unii Europejskiej żyje w ubóstwie. Mają one mniej- jednym z najlepszych sposobów unikania ubóstwa. Jednak w wielu
i rządów europejskich zobowiązali się  podjąć stanowcze kroki sze szanse na sukcesy w szkole, na zdrowie i na znalezienie pracy krajach, takich jak Niemcy, Francja, Wielka Brytania, Belgia, Szwecja i Dania,
w celu eliminacji ubóstwa oraz uzgodnili nowe ramy współpracy w przyszłości. Są narażone na ryzyko wpadnięcia w błędne koło, które Strategia aktywnej integracji wskaz
nik zatrudnienia imigrantów jest o 6-16 % niższy niż dla obywateli
politycznej pod nazwą  otwartej metody koordynacji (Open przenosi ten problem z jednego pokolenia na kolejne. Dlatego wła- danego kraju.
Method of Coordination  OMC). W rezultacie zdefiniowali cele, śnie UE i państwa członkowskie uznały walkę z ubóstwem dzieci za Osoby, które doświadczają ubóstwa i wykluczenia, stykają się z różnego
które zobowiązali się osiągnąć w znacznej mierze poprzez uczenie kluczowy priorytet. rodzaju trudnościami (takimi jak brak pracy i kwalifikacji czy problemy Ostatnie badania sytuacji społecznej imigrantów wykazały, że strate-
się od siebie nawzajem. Działania te są corocznie oceniane przez zdrowotne i mieszkaniowe). Z tego względu od 2006 r. Unia Europejska gie ukierunkowane na zwiększenie ich integracji ze społeczeństwem
Komisję Europejską. W ramach ostatnich badań przeprowadzonych na skalę europejską koncentruje się na wdrażaniu całościowej strategii tzw.  społecznej muszą wykraczać poza ramy samej polityki imigracyjnej. Definicja sze-
dokonano szczegółowej analizy tego problemu, co powinno pomóc integracji . Polega ona na wzmacnianiu powiązań między wspieraniem roko rozumianej integracji powinna umożliwiać eliminację nierówności
" Zalecając państwom członkowskim opracowanie programów w zapobieganiu temu zjawisku oraz w jego skuteczniejszym zwalczaniu. dochodów, wdrażaniem do pracy i zapewnianiem dostępu do usług na wszystkich płaszczyznach  w zakresie warunków mieszkaniowych,
walki z ubóstwem, Unia Europejska zachęca je do głębszego Coraz bardziej oczywiste staje się, że najskuteczniejsze strategie zwal- socjalnych użyteczności publicznej. ochrony socjalnej, edukacji, szkoleń i dyskryminacji.
zajęcia się tym problemem. czania ubóstwa dzieci stanowią połączenie środków zapewniających
" Poprzez ocenę wyników i postępów w realizacji przyjętych powrót rodziców do pracy z mechanizmami zapewniania minimalnych Choć większość państw członkowskich dysponuje wieloma mechani- Od 2006 r. państwa członkowskie uznają integrację imigrantów za
strategii Unia Europejska skłania państwa członkowskie do dochodów dla rodzin oraz z lepszym dostępem do najważniejszych zmami wsparcia, mechanizmy te nie zawsze są w stanie zapewnić jeden z priorytetów krajowych strategii walki z ubóstwem i wykluczeniem.
korygowania i wzmacniania zastosowanych środków. usług (takich jak opieka nad dziećmi, edukacja, budownictwo miesz- dotarcie do osób w potrzebie i wyciągnięcie ich z ubóstwa. Dokładają więcej starań, aby skoordynować swoją politykę integracji
" Umożliwiając państwom członkowskim uczenie się od siebie kaniowe i opieka zdrowotna). Ponadto okazuje się, że najlepsze wyniki ze środkami zwalczania dyskryminacji. Europejski Fundusz Społeczny
nawzajem, Unia Europejska zachęca je do poszukiwania w tym zakresie osiągają kraje, w których łączy się uniwersalne korzyści Aby nadać tej strategii nowy impet, w paz
dzierniku 2008 r. Komisja obejmuje również specjalny budżet w kwocie przekraczającej miliard
lepszych rozwiązań mających na celu osiągnięcie postępu dla wszystkich rodzin ze środkami ukierunkowanymi na zaspokojenie zaproponowała, aby państwa członkowskie przyjęły wspólne cele euro, przeznaczony na zwiększenie udziału imigrantów w rynku pracy. Zdjęcia: Michel Loriaux
spoÅ‚ecznego. potrzeb osób najbardziej zagrożonych ubóstwem. ukierunkowane na wzmocnienie koordynacji ich strategii udzielania © Wspólnoty Europejskie, 2009
pomocy osobom mającym największe trudności ze zdobyciem pracy. Powielanie materiałów jest dozwolone,
Krajowe strategie integracji społecznej Obecnie 22 kraje UE zdefiniowały precyzyjne cele w zakresie walki Oznacza to, że państwa te muszą zdefiniować politykę ułatwiania pod warunkiem że zostanie podane ich z
ródło.
Każdego roku państwa członkowskie składają raporty z ubóstwem dzieci, a większość rządów zintensyfikowała działania powrotu jak największej liczby osób do pracy, zapewniając jednocze-
na temat rezultatów zastosowanych strategii integracji mające na celu zwalczanie różnych aspektów tego ubóstwa. śnie, że osoby, którym się to nie uda, będą miały wystarczające środki
społecznej. Komisja i Rada wspólnie oceniają osiągnięte na godziwe życie. Jest to wszystko kwestia znalezienia właściwych Printed in Belgium
postępy, ustalają główne priorytety oraz określają dobre zachęt i zastosowania ich właściwej kombinacji. DRUK NA PAPIERZE BIAA
YM BEZCHLOROWYM
praktyki i innowacyjne podejścia, które mogłyby stanowić
przykład dla innych państw.
Komisja Europejska
KE-78-09-821-PL-D