Żydzi w Polsce - kalendarium
IX-X w.
Pierwsze opisane wizyty kupców żydowskich na ziemiach
"polskich":
IX w - Ibn Kordadbeh
X w - Ibrahim Ibn Jakub
X w
Pierwsi osadnicy żydowscy Polsce - przybyli z terenów
Rusi i Bizancjum
XI w
Wyprawy krzyżowe w Europie, prześladowania Żydów,
masowy napływ do Polski, pierwsze statuty i przywileje
1264 Statut Kaliski - nadany przez Bolesława Pobożnego
1267 Synod we Wrocławiu - osiedlenia żydów w
oznaczonych dzielnicach
1290 wygnanie z Anglii, prześladowania w innych krajach -
nasilenie migracji na wschód
1344 Statut Kaliski, zatwierdzony przez Kazimierza
Wielkiego, ma moc ogólnopolską
1348-1349 epidemia dżumy staje się przyczynkiem do
prześladowań Żydów; masowe ucieczki z zachodu do
Polski
1364 rozszerzenie przywilejów żydowskich przez
Kazimierza Wielkiego
1388 książę Witold nadaje przywileje Żydom na Litwie
1399 Poznań - pierwszy proces o mord rytualny,
prześladowania
1453 potwierdzenie przywilejów dla Żydów przez
Kazimierza Jagiellończyka
1483 książe mazowiecki wydaje dekret o wysiedleniu
1
Żydów z Warszawy
1495 Kazimierz podkrakowski miejscem przymusowego
osiedlenia Żydów; wygnanie Żydów z Litwy
1503 ponowne osiedlenie na Litwie
1507 potwierdzenie przywilejów przez Zygmunta Starego
1525 ostatni książę mazowiecki potwierdza wygnanie
Żydów z Warszawy
1534 zwolnienie Żydów z obowiązku noszenia ubrań
specjalnych
1539 zrzeczenie się jurysdykcji królewskiej z władzy nad
Żydami w miastach i wsiach prywatnych, podział na Żydów
królewskich i szlacheckich
1551 uzyskanie praw administracyjnych i sądowniczych
przez władze gmin żydowskich
1576 dekret przeciw oskarżeniom o mordy rytualne -
Stefan Batory
1579 powołanie "Generalności Żydowskiej" - Sejmu Żydów
Korony i Litwy
1581-1764 "Sejm Czterech Ziem" - autonomia żydowska
1588 potwierdzenie przywilejów, ochrona przed
prześladowaniami (Zygmunt III Waza); walka gospodarcza
z Żydami
1633 Wilno - powstanie pierwszego getta żydowskiego na
Litwie
1648-1649 powstanie Chmielnickiego - wymordowanie
większości Żydów na Podolu, Wołyniu, Ukrainie
lata 80. XVIIw masowe wystąpienia antyżydowskie
ok. 1700 rodzi się Baal Szem Tow, twórca chasydyzmu
2
1755 wystąpienie Jakuba Franka, początki ruchu
frankistowskiego
1764 likwidacja autonomii żydowskiej, podniesienie
podatków, według spisów w Polsce żyje ok. 500 000
Żydów
k. XVIIIw rosnące wpływy haskali - ruchu oświeceniowego
1794 Insurekcja Kościuszkowska - udział Berka
Joselewicza na czele jednego z oddziałów
1807 Księstwo Warszawskie - równouprawnienie Żydów
1815 Kongres Wiedeński - gwarancja praw; dążenie do
asymilacji
1861 seria demonstracji patriotycznych; udział Żydów pod
wodzą rabina Meiselsa
lata 80. XIXw pogromy w Rosji, osiedlenie przymusowe na
ziemiach polskich, wzrost antysemityzmu, początki
masowych migracji do USA
1882 rozpoczęcie Aliji - zorganizowanej migracji do
Palestyny
1897 założenie Bundu
1912 założenie partii Agudat Izrael
1918 odzyskanie niepodległości przez Polskę; pogrom
lwowski
1919-1939 rozkwit życia społeczności żydowskiej w Polsce
- Żydzi to ponad 3 000 000 obywateli, ponad 10% ludności
1921 Konstytucja Marcowa - wolność religijna i równość
wobec prawa dla Żydów
1925 założenie YIVO w Wilnie (Instytut Nauk Żydowskich)
lata 30. XXw nasilenie antysemityzmu, getta ławkowe na
uczelniach; bojkot ekonomiczny
3
1939-1945 II Wojna Światowa, okupacja niemiecka, z
około 3 500 000 Żydów polskich wojnę przeżyło około 300
tysięcy; większość z nich wyjeżdża w latach 1949 i 1957
1946 pogrom kielecki
1948 Polska uznaje państwo Izrael
1949 zakaz działalności organizacji syjonistycznych
1967 zerwanie stosunków dyplomatycznych Izraelem (po
wojnie sześciodniowej)
1968 Marzec; masowe wystąpienie i represje
antysemickie, ostatnia fala migracji
1990 ponowne nawiązanie stosunków dyplomatycznych z
Izraelem
1997 ustawa o stosunku państwa do Gmin Wyznaniowych
Żydowskich III RP
opracowała Dagmara "Aurora" Mańka
4