Dzieci jako świadkowie przemocy w rodzinie: Amerykański pediatra Henry Kempe skupił zainteresowanie specjalistów z różnych dziedzin na problemie bitych i zaniedbywanych dzieci. Wprowadził tzw. Syndrom maltretowanego dziecka, czyli zespół objawów związanych z zagadnieniem przemocy na dzieciach. Wpływ przemocy w rodzinie na dziecko może być bezpośredni wtedy, kiedy jest ono świadkiem przemocy. Nawet jeżeli dziecko nie widzi aktów przemocy, może je słyszeć (np. krzyki, wyzwiska, płacz), poza tym zauważa pózniejsze jej skutki np. siniaki u matki, zdemolowane mieszkanie, krew itd. Wtedy dziecko poddane jest presji sytuacji, odczuwa niepokój, lęk oraz obawy matki przed powrotem oprawcy. Jest to dla dziecka niewątpliwie silny uraz psychiczny, który pogłębia się, kiedy dziecko staje się dodatkowo ofiarą przemocy. Zaburzenia emocjonalne występujące u dzieci, które są świadkami przemocy, przejawiają się w: Zaburzeniach zachowania: agresja, napady złości, nadruchliwość, zachowania przestępcze, wagarowanie. Emocjonalnych problemach: lęk, smutek, złość, niska samoocena Problemach w funkcjonowaniu społecznym: odrzucenie przez grupę rówieśniczą, niezdolność do empatii, małe umiejętności społeczne Problemach funkcjonowania poznawczego: słabe wyniki w nauce, opóznienie w rozwoju intelektualnym, opóznienie w rozwoju mowy W zakresie zdrowia fizycznego: bezsenność, zaburzenia jedzenia, moczenie nocne, symptomy chorób psychosomatycznych Oprócz tego: trudności w rozumieniu uczuć, przede wszystkim miłości i bliskości, co rzutuje na pózniejsze relacje z partnerem w dorosłym życiu oraz dziedziczenie wzorców zachowania (trzykrotnie większe). Wpływ przemocy różni się w zależności od wieku i płci dziecka oraz systemu wsparcia: Niemowlęta: różne problemy zdrowotne, problemy ze spokojnym snem, nadmierna płaczliwość. Dzieci w wieku przedszkolnym: paniczny lęk, drażliwość, bojazliwość, jąkanie się. Dzieci starsze: duży poziom lęku, są zamknięte w sobie, agresywne Chłopcy: bardziej agresywni, miewają napady złości, Dziewczynki: wycofane, pasywne, nieufne wobec mężczyzn Pomoc: kiedy? W przypadku ostrej sytuacji kryzysowej kiedy interweniuje policja, lub bita matka przenosi się do schroniska dla bitych kobiet. Wtedy postępowanie wobec dziecka przebiegać powinno zgodnie z zasadami interwencji kryzysowej, skupiając się na bezpieczeństwie i stanie fizycznym dziecka. Należy dojść do tego, czy dziecko było bite i czy zaspokojone są jego podstawowe potrzeby. Ze starszymi dziećmi powinien zostać ułożony plan bezpieczeństwa, czyli dokładne instrukcja na wypadek ponownego zagrożenia przemocą (rozpoznanie sygnałów ze strony rodziców, sposoby ucieczki, porozumiewania się między sobą, nauka zachowywania miejsca pobytu w tajemnicy). Sytuacja ujawnienia przemocy: kiedy rodzice poszukują pomocy psychologicznej dla siebie. Należy poznać okoliczności przemocy i jej wpływ na dziecko. Potrzebna jest rozmowa diagnostyczna z samym dzieckiem, gdyż matka najczęściej obwinia siebie za niedostateczną ochronę dziecka przed agresywnym ojcem, a zarazem nie dostrzega powiązania między przemocą partnera wobec niej, a zaburzeniami dziecka. Aby pomóc dziecku uporać się z trudną sytuacją, konieczna jest intensywna pomoc psychologiczna ofierze czyli matce. Ujawnienie przemocy przy okazji innych problemów: np. podczas rutynowego badania u lekarza pediatry. Ważne jest zadbanie o ochronę i bezpieczeństwo dziecka i innych członków rodziny, przemyślenie, czy dziecku nie grozi odwet za ujawnienie faktu przemocy i czy czuje się ono na tyle bezpieczne przy terapeucie, ażeby spotkać się razem z rodzicami w celu omówienia problemu. Leczenie: nim specjalista podejmie leczenie, musi nawiązać bezpieczny kontakt z dzieckiem, a nie naciskać na ujawnienie szczegółów przemocy. W kontakcie z dziećmi w wieku dojrzewania mogą się pojawić problemy w relacji z terapeutą w wyniku przeniesienia na niego negatywnych uczuć wobec rodziców. Wskazania do leczenia: Decyzja o sposobie i długości leczenia powinna być podejmowana na podstawie diagnozy problemów emocjonalnych dziecka, oceny poziomu rozwoju psychofizycznego i kontekstu rodzinnego. W przypadku młodszych dzieci można korzystać z rysunków i zabawy, a dzieci w wieku szkolnym i dojrzewania terapie grupowe. Grupy powinny być prowadzone w koterapii, (najlepiej przez kobietę i mężczyznę). Grupa taka ma nie tylko cel terapeutyczny ale także profilaktyczny, gdyż zapobiega przejmowaniu wzorów zachowań sprawcy lub ofiary. Spotkania pełnią więc rolę psychicznego wentylu bezpieczeństwa, tzn. dają możliwość odreagowania: np. lęku czy frustracji.