Raport Pułapki inwestowania 7 błędów, które odbierają Twoje zyski

Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
Minęło 10 lat i teraz podobny trend opanował
branżę inwestycyjną. Znowu informatyczna rewo-
lucja, komputery, przepływ informacji i świat finan-
sów rzekomo nie będzie już taki sam. Trochę
mnie to bawi, skoro nawet GPW wprowadziła
Zamiast wprowadzenia
UTP, żeby umożliwić HFT na parkiecie w Warsza-
trochę o HFT, które
wie, to mogę wam zagwarantować, że tak się nie
jest DEAD!
stanie. Inwestowanie zawsze będzie takie samo,
tak jak i ekonomia, czy biznes, a nowoczesne
technologie mogą je jedynie ułatwić. W inwesto-
waniu chodzi bowiem o banalną rzecz, tanio ku-
pić i drogo sprzedać. Nic więcej! Rok 2013 poka-
zuje, że HFT i Algo Trading powoli traci na zna-
czeniu i za jakiś czas może pozostanie 2 - 3 tu-
HFT, Algo Trading, Arbitraż Statystyczny, automa-
zów na tym rynku. Pozostałe firmy inwestycyjne
ty to pojęcia, o których słyszymy coraz częściej.
albo się wycofają albo zginą śmiercią tragiczną!
Inwestorzy, zwłaszcza indywidualni, mogą my-
Najlepiej chyba opisał to Matthew Philips w arty-
śleć, że przez rozkwit automatycznego inwesto-
wania nie ma już dla nich na rynku miejsca. Wielu
twierdzi, że rynki się zmieniły i nigdy już nie będą
takie jak dawniej. Jak na to wszystko patrzę z dy-
stansu, to od razu przypomina mi się bańka inter-
netowa z 2000 roku. Wtedy też miała nastać
nowa ekonomia, a internet miał zmienić świat!
Dzisiaj wiemy, że internet jedyne, co zrobił to uła-
twił i przyspieszył wiele rzeczy, ale zasad nie
zmienił. Cały czas liczy się przede wszystkim
wartość - wartość dla klienta, dla rynku, dla inwe-
stora. Większość firm, które w okresie hossy in-
ternetowej brylowały na parkietach i ogłaszały
swoje imperialne plany, dawno już nie istnieje.
Okazało się bowiem, że ich produktów tak na-
prawdę nikt nie potrzebował, a swoje wyniki finan-
sowe napędzały sobie nawzajem.
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 2
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
kule How the Robots Lost: High-Frequency stratnych pozycjach i zbyt szybko realizujemy zy-
Trading's Rise and Fall. Ostatnio również amery- ski.
kański Bloomberg Businessweek uraczył nas
Niniejszy raport jest efektem badania, jakie zosta-
okładką, która najlepiej oddaje idę upadku HFT
ło przeprowadzone w połowie sierpnia. Zadaliśmy
i Algo Tradingu.
inwestorom pytania o to, co stoi na drodze ich zy-
sków, co im pomogło, a co przeszkodziło w osią-
Co z tego wynika dla inwestora
ganiu dodatnich stóp zwrotu. Na podstawie 1319
indywidualnego?
wypełnionych ankiet stworzona została mapa naj-
Tak jak internet ułatwił ludziom życie poprzez do- częstszych problemów, jakie wymienili uczestnicy
stęp do każdego miejsca na świecie za pomocą badania. Każdy z tych problemów opatrzyliśmy
kilku kliknięć, tak też rewolucja, nazwijmy ją HFT, najlepiej go ukazującym komentarzem jaki się po-
ułatwi życie inwestorom indywidualnym. Dzisiaj jawił w badaniu.
każdy z nas ma dostęp do takich samych narzę-
Niniejszy raport nie daje prostych rozwiązań, ale
dzi jakie mają traderzy w dealing roomach naj-
ma za zadanie pokazać najważniejsze problemy,
większych banków inwestycyjnych. Co więcej,
jakie stoją na drodze naszych zysków. Ma cha-
bez żadnego problemu możemy inwestować na
rakter lustra, które ukazuje nasze największe sła-
tych samych rynkach co oni. Kilka klików i mamy
bości i wskazuje jak można sobie z nimi radzić.
rachunek inwestycyjny, który umożliwia inwesto-
Oprócz moich sugestii pojawią się w nim także
wanie w USA. Mamy jednak nad nimi przewagę,
komentarze ekspertów, którzy będą się dzielić
w postaci dużo mniejszego kapitału. Jesteśmy
swoim doświadczeniem w tym zakresie. Poprosi-
przez to bardziej mobilni i elastyczni. Wbrew po-
łem dr Raimuda Shrieka, Pawła Szczepanika,
zorom rewolucja HFT, tak samo jak internetowa,
Grzegorza Zalewskiego i dr hab. Piotra Zielonkę
zjada swój ogon, a teraz my możemy z tego ko-
o skomentowanie poszczególnych zagadnień,
rzystać.
które na podstawie badania oceniłem jako naj-
ważniejsze. (bardzo dziękuję za cenny wkład
Dlaczego powinieneś przeczytać
każdego z Panów).
ten raport?
Zapraszam do lektury raportu, ponieważ jest on
Niniejszy raport koncentruje się na najbardziej za-
kwintesencją tego, co doskwiera inwestorom. Nie
wodnym czynniku w całym procesie inwestycyj-
mam co do tego wątpliwości, bo sami mi o tym
nym, czyli czynniku ludzkim. Tak niestety jest, że
powiedzieliście w ankiecie, za co serdecznie
najczęściej to my sami stoimy na drodze swoich
wszystkim uczestnikom dziękuję, zwłaszcza tym
zysków. Kombinujemy, jesteśmy niekonsekwent-
których komentarze pojawią się w tym raporcie.
ni, skaczemy z kwiatka na kwiatek, zimujemy na
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 3
Każda z odpowiedzi została przeze mnie sko-
mentowana. W subiektywny sposób staram się
pokazać jakie jest, moim zdaniem, sedno proble-
Kilka słów o badaniu
mu i w jaki sposób sobie z nim radzić. Oprócz
i raporcie
mnie każdy problem omawiają zaproszeni przeze
mnie do współtworzenia raportu eksperci, wśród
których znalezli się:
dr hab. Piotr Zielonka
Profesor nadzwyczajny SGGW, zajmuje się psy-
Niniejszy raport został stworzony w oparciu
chologią ryzyka oraz finansami behawioralnymi.
o wyniki badania, jakie zostało przeprowadzo-
Prowadził badania dotyczące fizjologii mózgu
ne przez serwis StrefaInwestor.pl w połowie
przy współpracy z Centrum Medycyny Doświad-
sierpnia 2013 roku. Badanie miało charakter
czalnej i Klinicznej PAN. W 2011 roku wydał
jakościowy i jego celem było odpowiedzieć na
książkę pod tytułem Giełda i psychologia . Od
pytanie co, dlaczego i w jaki sposób, stoi in-
wielu lat kieruje studiami podyplomowymi Psy-
westorom na drodze do zysków. W badaniu
chologia biznesu dla menedżerów na Akademii
wzięło udział 1319 osób, a pełnych odpowie-
Leona Kozmińskiego w Warszawie.
dzi na wszystkie pytania udzieliła około poło-
wa uczestników.
dr Raimund Schriek
W sumie zadane zostało inwestorom 17 pytań.
Wykładał oraz prowadził badania naukowe na
Bezpośrednio przedmiotu badania dotyczyło
różnych Uniwersytetach (biochemię, prace ba-
8 z nich, a 9 miało za zadanie doprecyzować sy-
dawcze nad stresem, neurobiologię, bromatolo-
tuację w jakiej inwestorzy się znajdują (doświad-
gię). Wiele lat zarządzania wiedzą oraz doświad-
czenie, wielkość posiadanego kapitału, czy odno-
czenia w pracy, w roli prezesa międzyuniwersy-
tował zyski ze swoich inwestycji). Wypełniając an-
teckiej sieci, doprowadziły go do świata finansów.
kietę uczestnicy wyrazili zgodę na anonimowe
Autor wydanej w języku niemieckim książki na te-
wykorzystanie ich odpowiedzi w raporcie.
mat finansów behawioralnych i inwestowania na
Raport składa się z siedmiu rozdziałów. Każdy
giełdzie (Besser mit behavioral Finance). Jest jed-
z nich dotyczy jednego z najczęściej pojawiają- nym z najbardziej wziętych prelegentów na finan-
cych się w badaniu problemów, który stoi inwesto- sowo-naukowych eventach w kraju oraz poza
rom na drodze do zysków. Aby lepiej zobrazować
jego granicami. Opracował on edukację online,
każdy z problemów, wybraliśmy jeden komentarz
która zrealizowana została przez giełdę Stuttgart
uczestnika badania najlepiej pasujący do oma- i znane banki, brokerów oraz emitentów. Raimund
wianej kwestii.
Schriek jest ponadto mówcą na wielu seminariach
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 4
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
dotyczących takich obszarów jak trading oraz roz- Magister inżynier zarządzania, ze specjalizacją w
wój osobowości inwestora. dziedzinie rynków kapitałowych. Były pracownik
dealing roomu jednego z wiodących banków. Za-
łożyciel i redaktor naczelny serwisu StrefaInwe-
Grzegorz Zalewski
storow.pl, który prowadzi nieprzerwanie od 2007
Jest obecny na rynkach finansowych od 1993
roku. Współtwórca narzędzia dla inwestorów gieł-
roku. Pracował jako analityk, a pózniej jako szef
dowych skanera rynku giełdowego Sindica-
działu analiz w Gazecie Giełdy Parkiet. Pracował
tor.net. Organizator i wykładowca na konferen-
jako analityk oraz zarządzający portfelem akcji
cjach Skuteczny Inwestor, odbywających się co
w TFI DWS. Prowadzi szkolenia, dotyczące ryn-
roku, począwszy od 2008 r.
ków finansowych (instrumenty pochodne, syste-
my transakcyjne, psychologia inwestowania
i inne) dla inwestorów indywidualnych oraz insty-
tucjonalnych. Założyciel Wydawnictwa Linia, które
specjalizuje się w wydawaniu książek dla inwe-
storów. Od 2006 roku ekspert Domu Maklerskie-
go BOŚ SA. W 2010 roku Zarząd Stowarzyszenia
Inwestorów Indywidualnych przyznał mu honoro-
we członkostwo w SII, za szczególny wkład
w edukację środowiska inwestorskiego.
Paweł Szczepanik
Paweł Szczepanik to doświadczony analityk tech-
niczny, makler papierów wartościowych od 1993
roku z uprawnieniami doradczymi, wykładowca
prowadzący szkolenia w firmie Szkolenia z Inwe-
stycji Giełdowych. Absolwent Szkoły Głównej
Handlowej w Warszawie.
Paweł Biedrzycki
Aktywny inwestor giełdowy, przede wszystkim na
rynku akcji polskich. Posiada 11-letnie doświad-
czenie, głównie z polskiego rynku kapitałowego.
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 5
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
częściej nie następowało. Ja mimo to cierpli-
wie czekałem, usprawiedliwiając się, że jest to
jedynie niezrealizowana strata. Kurs dalej opa-
Błąd 1: Utopione koszty
dał, powiększając w ten sposób moją stratę
z 10% do 20% a potem 30%.
Ze stratą jest jak z wpadaniem do studni, im głę-
biej wpadasz tym trudniej się z niej wydostać.
Czysta matematyka najlepiej odwzorowuje zasa-
dę działania śliskiego dołka :
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
" Jeżeli pozwolisz sobie na 10% stratę to,
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
aby wrócić do punktu wyjścia musisz od-
robić 11%.
Chyba sam sobie przeszkadzam, niejednokrotnie
robiąc na przekór panującym trendom. Nie po- " 20% strata wymaga odrobienia 25%, aby
powrócić do punktu wyjścia.
trafię wyjść z akcji które mają stratę w moim
portfelu 40, 50% licząc że kiedyś to odrobią.
" Jeżeli stracisz 40%, musisz zarobić 67%,
żeby wrócić do punktu wyjścia.
Krzysztof, na rynku od ponad
" 50% strata wymaga 100% zysku, aby po-
10 lat. Inwestowanie na gieł-
wrócić do punktu wyjścia.
dzie kojarzy mu się z: balan-
sowaniem na linie.
" Jeżeli stracisz 90% to już praktycznie mo-
11:41. 22 sierpnia 2013
żesz zapomnieć o pieniądzach, bo powrót
do punktu wyjścia wymagać będzie 900%
stopy zwrotu, co na giełdzie jest rzadko-
Pamiętam jak kilka lat temu, rozpoczynając
ścią.
swoją karierę giełdową, wręcz w książkowy
Gdzieś kiedyś przeczytałem, że inwestor sukcesu
sposób cierpiałem na typowy syndrom po-
musi pokochać straty i znienawidzić zyski. Musi-
czątkującego inwestora. Kiedy ponosiłem
my nauczyć się szybko realizować straty. Jak tyl-
stratę na jakiejś spółce, wydawało mi się, że
ko się pojawi minus 5%, czy minus 7%, to musi-
dopóki nie sprzedam akcji, ta strata jest wirtu-
my zamykać pozycję. Niestety to nie jest takie
alna. Liczyłem, że kurs odbije w górę, żeby od-
proste. Badania pokazują, że kiedy dowiadujemy
sprzedać posiadane akcje, co oczywiście naj-
się o stracie masz mózg reaguje na nią w taki
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 6
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
sam sposób, jak na wbicie szpilki w palec. Strata
KOMENTARZ EKSPERTA
jest dla nas tożsama z bólem fizycznym. Musimy
Grzegorz Zalewski
się nauczyć go znosić tak samo jak sportowiec
znosi ból związany z ciężkimi treningami. Tylko
To jedna z najtrudniej-
w taki sposób mamy szansę osiągnąć sukces.
szych tendencji do pokona-
nia w końcu jeśli na jakiś
projekt przeznaczyliśmy
KOMENTARZ EKSPERTA
pieniądze to przyznanie się,
dr Raimund Schriek
że trzeba będzie ów błędny projekt (np. inwe-
stycję) zaakceptować jest bezpośrednim przy-
Efekt utopionych kosztów
znaniem się do błędu. Inwestorzy, szczególnie
dotyka zwłaszcza inwesto-
ci na rynku akcji uwielbiają przekonywać siebie
rów. Inwestorzy mają ten-
samych, że dopóki nie zamkną inwestycji to
dencję do wydawania jesz-
strata jest wyłącznie na papierze. To oczywiście
cze większych pieniędzy na
bzdura. Gdyby straty były wyłącznie na papie-
stratną pozycję, np. poprzez uśrednianie strat
rze, to można by wyrzucić do kosza wszelkie
i tym samym zwiększanie zaangażowania i ry-
zasady księgowości, bo np. fundusze wyceniały-
zyka. Jak najszybsza akceptacja stratnej transak-
by swoje portfele według cen nabycia.
cji i umiejętność zamknięcia pozycji, to prawdo-
podobnie jedna z podstawowych zasad inwesto-
rów sukcesu. Jest to jednak trudne, zwłaszcza
przy małym kapitale, inwestorzy z mniejszymi
zasobami ryzykują bowiem w każdej transakcji
więcej. Efekt utopionych kosztów to wyzwanie,
ale regularnymi ćwiczeniami można zreduko-
wać jego negatywny wpływ.
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 7
i w końcu wszyscy bylibyśmy milionerami.
Ta pozorna prostota wymaga od inwestora dużej
Błąd 2: Brak planu
odpowiedzialności i wyrobienia w sobie świado-
mości, że nie wszyscy mogą zarabiać. Dlatego
i konsekwencji
też, moim zdaniem, plan jest najważniejszy
jeżeli chcesz, aby Twoje zyski były efektem tego,
co rzeczywiście robisz, a nie chwilowym przypad-
kiem. No chyba, że inwestowanie traktujesz jako
hobby. Pamiętaj jednak, że hobby kosztuje, a in-
westowanie to bardzo kosztowna rozrywka, dużo
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
droższa od nurkowania, golfa czy tenisa.
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
Dobry plan inwestycyjny powinien zawierać:
" Cel jaki chcesz osiągnąć, w krótkim i dłu-
Brak wytrwałości w stosowaniu przyjętej (po-
gim terminie (miesiąc, rok, itd).
stanowieniem własnym) strategii inwestowania.
Zmienność nastrojów - własnych, ale także zbio-
" Zaangażowanie kapitału w pojedynczej
rowych na giełdzie.
transakcji.
" Maksymalna strata kapitału na jednej po-
Bogusław, na rynku
zycji.
od ponad 10 lat.
18:33, 22 sierpnia 2013
" Maksymalne obsunięcie kapitału.
" Polityka działania w przypadku wcześniej-
szej realizacji planu rocznego.
Inwestowanie to bez wątpienia jedno z najbar-
dziej konkurencyjnych zajęć na świecie. Każ-
" Strategia inwestycyjna (jak inwestujesz,
dy chciałby być inwestorem! Zamiast chodzić
jaką techniką, jak analizujesz rynek).
do pracy wolałby tu coś kupić, tam sprzedać
" Plan organizacji pracy (co i kiedy robisz,
i żeby z tego tytułu spływały na konto pienią-
jako inwestor).
dze. Regularnie oczywiście! Z racji tego, że
jest to atrakcyjne i pozornie łatwe, nie może
" Dziennik inwestycyjny (miejsce, w którym
być jednak proste. Gdyby tak było, to nikt by
notować będziesz swoje transakcje i wnio-
nic nie robił oprócz inwestowania. Świat by
ski, które z nich płyną).
stanął, a każdy człowiek bębniłby tylko w kla-
wiaturę. Klik, klik, klik, tu deal, tam deal
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 8
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
KOMENTARZ EKSPERTA
często tym, że inwestorzy nie widzą relacji po-
Paweł Szczepanik
między wybraną strategią inwestycyjną, a wła-
sną motywacją, celami czy życiowymi obowiąz-
Nie wierzymy w naszą
kami.
strategię, bo nie zarobili-
śmy na niej wystarczająco
dużo, aby jej zaufać. Ska-
kanie z kwiatka na kwia-
tek , dziś gram na RSI, jutro na średnie, a poju-
trze na Ultimate, bo płaci 9 razy na 10 zabija
inwestorów. W strategię uwierzymy, kiedy zo-
baczymy, że zarabiamy. Wniosek: dajmy sobie
czas na testy i albo daną strategię odrzucamy na
zawsze albo ją akceptujemy.
KOMENTARZ EKSPERTA
dr Raimund Schriek
Zdecydowanie, są dowody
także wśród moich klien-
tów świadczące o tym, że
wielu inwestorów nie po-
siada strategii dopasowa-
nej do siebie. Zazwyczaj brakuje odniesienia do
zachowania rynku, zwłaszcza do jego zmienno-
ści. Strategie, które są opisywane w książkach
i artykułach są wielokrotnie wdrażane przez in-
westorów w życie, bez dostosowania jej do wła-
snej sytuacji życiowej. Jest to spowodowane
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 9
ne, ale tak działa nasz mózg. Każdy zysk, nawet
mały, sprawia, że w naszym organizmie wydziela
się endorfina (hormon szczęścia). Zatem im wię-
Błąd 3: Brak cierpliwości
cej razy to się nam przytrafi, tym nasz organizm
odczuwa większą przyjemność. Niestety nie jest
to korzystne dla wyceny naszego konta inwesty-
cyjnego. Zasady matematyki pokazują bowiem,
że w górę kurs spółki może rosnąć teoretycznie
w nieskończoność, a w dół zaledwie 100%.
W praktyce okazuje się, że ucinanie strat i pozwa-
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
lanie zyskom rosnąć jest sprzeczne z naturą czło-
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
wieka i dlatego jest to tak trudne.
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
Innym aspektem tego, że cierpliwość jest kluczo-
Fakt, że nie każdy dzień będzie zakończony
wym czynnikiem w inwestowaniu jest sam cha-
wzrostem wartości kapitału.
rakter trendów rynkowych. Kiedyś przeprowadzi-
łem analizę trendów na indeksie WIG w latach
2002 - 2011. Wyniki powaliły mnie na kolana. Na
Piotr, na rynku od ponad 5 lat.
ich podstawie sformułowałem giełdową zasadę
Inwestowanie na giełdzie koja-
Pareto 5/100. Mówi ona, że za 100% ruchu hossy
rzy mu się z: łowieniem ryb.
16:48, 22 sierpnia 2013
lub bessy odpowiada 5% najbardziej wzrosto-
wych lub spadkowych sesji. Rzeczywiste dane
pokazują, że cały trend rozgrywa się tylko
w tych 5 - 10% czasu - reszta to niekończący
Brak cierpliwości to odwieczny problem inwe-
się trend boczny, na którym nic nie można za-
stora. Wszyscy inwestorzy już się śmieją
robić. Dlatego właśnie tak istotną rzeczą jest
z tego jak się im powie, że trzeba ciąć straty
umiejętne rozpoznawanie trendu na rynku. Kiedy
i pozwolić zyskom rosnąć! Tyle, że w praktyce
go już rozpoznamy, to musimy się jego trzymać,
mało kto to robi. Wiemy już dlaczego inwesto-
bo wystarczy, że przegapimy te 5% kluczowych
rzy nie tną strat, bo sprawia im to ból. Teraz
sesji i niestety nic nie zarobimy. Pamiętaj, w inwe-
możemy poruszyć temat braku umiejętności
stowaniu, tak jak w polowaniu, cierpliwość to pod-
wytrzymywania zysków. Ten aspekt ludzkiej
stawa.
natury również został dokładnie przebadany
i okazuje się, że nasz mózg na zysk reaguje
zupełnie odwrotnie niż na stratę.
Przeprowadzone badania potwierdzają, że zaro-
bienie dwa razy po 10% sprawia człowiekowi
większą przyjemność niż raz 20%. To irracjonal-
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 10
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
KOMENTARZ EKSPERTA
nują transakcji. Niestety tego trzeba się na-
dr Raimund Schriek
uczyć. Czekanie na realizacje założonych wa-
runków to jedna z najtrudniejszych rzeczy
Wielu uczestnikom rynku
w tradingu.
brakuje cierpliwości i po-
wściągliwości. Roczne zyski
inwestora wynoszące 72R
(R=ryzyko) odpowiadają
wzrostowi jego środków o 72%. Jeżeli zatem na
rachunku znajduje się 40 000 PLN (przy stopie
ryzyka 400 PLN za transakcje) to zysk wyniesie
28 800 PLN. Ważne, aby inwestorzy skupili się
na wynikach miesięcznych i rocznych, a nie na
konkretnej transakcji. Wtedy wyzwaniem w ta-
kiej sytuacji jest osiąganie zysku w wysokości
6R miesięcznie, co jest całkowicie realne.
KOMENTARZ EKSPERTA
Grzegorz Zalewski
Wielu inwestorów zaczyna
działać już w chwili, gdy
na rachunku znajdą się
pieniądze. A to dobry mier-
nik tego czy są w stanie za-
stosować się do jakiegoś, choćby minimalnego
planu ustalonego wcześniej. Np. określili sobie
cenę zakupu i wybrali spółkę. Co z tego, jak
gotówka ich tak parzy , że natychmiast doko-
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 11
kować całe swoje życie, aby z niej skorzystać.
W inwestowaniu okazje pojawiają się cały czas
i wystarczy kilka kliknięć, aby z nich skorzystać.
Błąd 4: Chciwość i poczucie
Trzeba tylko niczego nie żałować i uzbroić się
uciekającej okazji
w cierpliwość, bo okazja znowu się pojawi, trzeba
być tylko na nią przygotowanym.
KOMENTARZ EKSPERTA
dr hab. Piotr Zielonka
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
Ludzie w krótkim terminie
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
bardziej żałują błędnego
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
działania niż straty okazji.
Najbardziej frustrują mnie niewykorzystane
W długim terminie sytuacja
okazje, kiedy byłem już na rynku, ale wyszedłem
ulega odwróceniu: bardziej
z niego za szybko i nie pozwoliłem mu się "roz-
żałujemy tego, czego nie zrobiliśmy w przeszło-
winąć" i dojść do spodziewanego przeze mnie
ści, a mogliśmy zrobić.
poziomu.
Patryk, na rynku od
KOMENTARZ EKSPERTA
ponad 1 roku. Inwestowanie
Paweł Szczepanik
na giełdzie kojarzy mu
się z: polowaniem.
12:59. 24 sierpnia 2013
Wypowiedz uczestnika ba-
dania oznacza, że inwestor
lubi szybkie transakcje
Właściwie wszystko w tym temacie powiedzie- i gra na krótkie odcinki. To
li eksperci, których poprosiłem o komentarz.
nic złego. Należy szukać ko-
lejnej okazji. Problemem jest oczywiście fakt li-
Dodam tylko jedną ważną rzecz. Inwestowanie na
czenia zysków, których nie zarobiliśmy. Trudno
giełdzie jest właściwie pozbawione jakichkolwiek
się tego oduczyć. Proszę pomyśleć, że na gieł-
ograniczeń i to jest chyba najlepsze w tym bizne-
dzie jest 400 spółek i zawsze któraś będzie lep-
sie. W normalnym życiu, kiedy wiemy, że jest ja-
sza. Także ktoś wczoraj wygrał w Lotka, a ktoś
kaś biznesowa okazja lub dobra praca w innym
krańcu Polski lub Europy, to musimy podporząd-
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 12
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
w kasynie w Gdańsku trafił numer w ruletę. Też z tymi silnymi emocjami, tak aby być w stanie,
im zazdrościmy? Nie. Ale dostajemy szału, że bez dodatkowych obaw, inwestować konse-
akcje, które sprzedaliśmy z zyskiem 30% poszły kwentnie i skutecznie.
jeszcze 20% w górę. Mimo że zarobiliśmy jeste-
śmy załamani i niezadowoleni. Kiedy to czyta-
my śmiejemy się, że można tak się zachować.
Tylko, że w realu każdy z nas zachowuje się tak
samo.
KOMENTARZ EKSPERTA
dr Raimund Schriek
W inwestowaniu nie ma de
facto straconych okazji,
ponieważ rynki stwarzają
nowe możliwości praktycz-
nie w każdym momencie.
Być może w retrospekcji inwestor może uznać
jakąś sytuację za straconą okazję, ale nawet
wtedy ta ocena jest prawidłowa w 50% przypad-
ków. Inwestor powinien uczyć się z przeprowa-
dzonych transakcji (zarówno tych udanych, jak
i nieudanych), ale nie powinien żadnej z nich
żałować i zamartwiać się z ich powodu. Inwe-
storzy mają często tendencję do wiązania danej
transakcji z wieloma uczuciami i przeczuciami,
jakie jej towarzyszyły. Najważniejszym zada-
niem inwestora jest zatem poradzenie sobie
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 13
doprowadzimy do stanu, że na inwestowaniu
na giełdzie nie możemy już stracić.
Błąd 5: Strach przed stratą
Najlepiej to wyjaśnię jeżeli posłużę się przykła-
dem. Załóżmy, że rozpoczynasz swoją przygodę
i ponoszeniem ryzyka
z inwestowaniem z kwotą 50 tyś zł. Zakładając,
że jesteś inteligentny i pracowity oraz masz tro-
chę szczęścia od razu zarabiasz. Po dwóch la-
tach Twój rachunek sięga już 100 tyś zł. Jeżeli nie
skosztujesz tego jak smakuje szampan i nie wy-
płacisz kwoty którą wpłaciłeś (50 tyś zł), to cały
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
czas będziesz się bał. Kluczem do tego, aby uzy-
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
skać pewność w inwestowaniu jest doprowadze-
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
nie do stanu, gdy gra się za pieniądze kasyna
i nie ryzykuje się swoich pieniędzy, które zarobili-
Najbardziej stresujący jest ciąg strat. Prowadzi
śmy ciężką pracą.
do stanu "apatii" i braku wiary w możliwość
dokonywania trafnych inwestycji.
KOMENTARZ EKSPERTA
Paweł Szczepanik
Arkadiusz, na rynku od
ponad 3 lat. Inwestowanie
W przypadku daytradingu
na giełdzie kojarzy mu
jest łatwiej o tyle, że może-
się z: halsowaniem.
19:11. 23 sierpnia 2013
my pograć na demo
i sprawdzić szybko, że na-
sza strategia jest dobra
O tym dlaczego strata nas tak dotyka pisałem albo zła. Trudno proponować symulację na ak-
w rozdziale o efekcie utopionych kosztów. Nie
cjach, gdzie transakcje mogą trwać po kilka ty-
jest to jednak bezpośrednia przyczyna tego,
godni. Jedyny sposób to wyjść z rynku na 2-3
dlaczego się jej boimy. Badania badaniami, ale
lata i uczyć się, ćwiczyć i zapisywać transakcje.
ja mam na ten temat nieco inną teorię, wynika-
Jeśli masz ciąg strat to nie graj, nie trać więcej.
jącą z doświadczenia. Każdy kto przychodzi
Jeśli masz straty na portfelu około 50%, bo ku-
na giełdę doskonale zdaje sobie sprawę
piłeś w szczycie hossy to: jeśli to są banki albo
z tego, że bez ryzyka nikt nie pije szampana.
spółki z WIG20 to czekaj, bo większość wróci.
Problem jest w tym, żeby tego szampana choć
Jeśli to są małe spółki, to nie ma dla ciebie ra-
trochę skosztować zanim się straci ciężko za-
robione pieniądze. Boimy się strat dopóki nie
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 14
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
KOMENTARZ EKSPERTA
tunku. Dobre fundamentalnie już odbiły, a te złe
Grzegorz Zalewski
będą spadały dalej. Wiara, że Polimex, Bioton,
Perolinvest kiedyś odbiją jest ułudą i stawia nas
Po początkowych sukce-
w sytuacji bez wyjścia. Rada na przyszłość:
sach wcześniej czy pózniej
10% w jedną spółkę maksymalnie. Trzeba mieć
następuje seria strat. Są
wyjątkowego pecha, by zbankrutowały wszyst-
one na tyle bolesne, że sama
kie akcje z Twojego portfela. Jak zbankrutują
pamięć o tym sprawia, że za-
dwie, to 20% na portfelu. Jak pozostałe 3 wzro-
czynamy się bać kolejnych transakcji. Zaczyna-
sną 100%, a 5 będzie na zero już masz zysk.
my działać asekuracyjnie, wąsko stawiamy sto-
Masz problem z wyborem właściwych spółek?
py, załamuje się nasz wcześniejszy plan. Nieste-
Graj indeks lub spółki wchodzące w skład in-
ty po raz kolejny poza zmianą tych nawyków
deksu, bo... indeks nigdy nie zbankrutuje. Złe
niewiele możemy zrobić. Jeśli poddamy się lę-
spółki wypadają z indeksu np. Polimex, PBG,
kowi, to już na starcie przegraliśmy, bo będzie-
a wchodzą nowe, lepsze. Zawsze masz jakość
my bali się podjąć uzasadnionego ryzyka.
w portfelu. Jak ktoś jest słaby w analizie funda-
mentalnej i nudzą go raporty, to jedyny wybór.
Lubisz analizę fundamentalną, szukaj spółek.
Jednak skupowanie Polskiego Jadła, bo zoba-
czyłeś, że mają pierogi na stacji benzynowej nie
jest dobrym pomysłem.(sytuacja autentyczna).
Kupujesz Midasa po 13, bo okryłeś w czasie po-
dróży samolotem nogi głównego udziałowca
kocem, bo mu zmarzły i zdradził Ci sekret, że
będzie po 30 nie jest dobre (sytuacja autentycz-
na).
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 15
mnie zle, ja też te błędy popełniałem. Zaczyna-
łem od lektury książek poświęconych forma-
cjom świecowym, potem były wskazniki, geo-
Błąd 6: Brak odpowiedniej
metria rynku i tak dalej, i tak dalej. Koncentro-
strategii inwestycyjnej
wałem się na narzędziach, a nie strategii inwe-
stowania.
Żeby wybrać odpowiednią strategię inwestowania
przy której jesteśmy w stanie wytrwać musimy
wyjść od tego co posiadamy i co chcemy osią-
gnąć. W przypadku budowy domu określamy ile
Co jak dotąd próbował(a) Pan(i) zrobić albo
mamy pieniędzy lub innych aktywów i wybieramy
robił(a), aby poprawić swoje wyniki inwestycyj-
miejsce, gdzie chcemy budować. Zanim kupimy
ne? Co działało, a co nie?
działkę robimy dokładne plany budynku, aby wy-
brać optymalne miejsce. Kupujemy materiały i do-
Szukam metodologi odpowiadającej mojemu ty-
piero na końcu koncentrujemy się na samym wy-
powi osobowości i skłonności do ryzyka. Nieste-
borze narzędzi. Cały początkowy proces determi-
ty każda zmiana metodologi pociąga za sobą
nuje to, czego potrzebujemy pózniej.
kolejne straty i nie mogę się skoncentrować tyl-
W inwestowaniu jest dokładnie tak samo. Na po-
ko na 1 z nich.
czątku musimy usiąść i spokojnie zastanowić się
ile posiadamy pieniędzy i co chcemy osiągnąć.
Jeżeli mamy 10 tyś. zł i chcemy osiągnąć 1 mln zł
Szymon, na rynku od ponad
w dwa lata, to wybór jest prosty: forex i mocny le-
1 roku. Inwestowanie na
giełdzie kojarzy mu się war. Na 99,9% poniesiemy porażkę, ale w inny
z: realizowaniem celów.
sposób tego nie osiągniemy. Zawsze mamy przy-
9:32. 23 sierpnia 2013
najmniej minimalną szansę. Narzędzia to czysta
AT, wskazniki, geometria bez zarządzania kapita-
łem.
Uważam, że w zakresie strategii inwestorzy
Jeżeli posiadamy 150 tyś. zł i chcemy mieć 1 mln,
popełniają najwięcej błędów. Oderwijmy się
ale za 10 lat, to oczywiście wybierzemy akcje,
jednak na chwilę od inwestowania i wyobraz
Trend Folowing podparty analizą fundamentalną
sobie, że planujesz budowę domu. Od czego
i śledzeniem rynku. Jeżeli będziemy zdyscyplino-
zaczynasz? Przeglądasz jakie są dostępne
wani i konsekwentni, to na pewno nam się to uda.
młotki? Analizujesz jaka wiertarka ma najwięk-
szą moc? A może zastanawiasz się nad tym
W pierwszym przypadku, gdy posiadamy kapitał
w jakim modelu spodni roboczych będziesz
10 tyś. zł i oczekujemy szybkich i dużych zysków,
na budowie wyglądał najlepiej? Nie zrozum
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 16
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
musimy zaangażować 100% swojego czasu,
nale przez prawie pół roku. Założył, że hossa IT
a w drugim zaledwie 5%.
będzie trwała, dopóki z drzewa przed biurem
O ograniczeniu dostępnego czasu też warto pa- nie spadną liście. Czyli grał na pory roku. To, że
miętać. Musimy dokładnie określić posiadany ka- drzewo było całoroczne było jego pechem, ale
pitał, dostępny czas, perspektywę inwestycyjną
dowodzi, że każda strategia jest dobra. Rada jest
i oczekiwany zysk. To kluczowe czynniki, jakie
taka, by zacząć od początku. Stworzyć strategię,
musimy ustalić, aby dobrać odpowiednią dla sie-
ułożyć plan zarządzania pozycją, zrobić kilka
bie strategię inwestycyjną. Bez odpowiedzi na te
transakcji na małych kwotach i powoli odbudo-
pytania jedynie przypadkiem możemy trafić na
wywać swój system wiary.
odpowiednią dla siebie strategię inwestycyjną
przy, której wytrwamy długo. W przeciwnym razie
będziemy skazani na skakanie z kwiatka na kwia-
tek i łut szczęścia.
KOMENTARZ EKSPERTA
dr hab. Piotr Zielonka
KOMENTARZ EKSPERTA
Paweł Szczepanik
Odpowiednia strategia in-
westycyjna oprócz strony
Odpowiedz uczestnika ba-
merytorycznej powinna
dania pokazuje, że często
uwzględniać akceptowalny
szukamy sposobu i święte-
przez inwestora poziom
go Graala, który uczyni
strat. Krótkowzroczne unikanie strat powoduje,
nas bogatym. W starych
że niektórzy inwestorzy, bez względu na przyję-
czasach ludzie poświęcali życie, by z piasku
ty horyzont inwestycyjny, śledzą non-stop wy-
zrobić złoto i umierali w biedzie. Każda strate-
cenę swych aktywów i przejmują się nawet
gia jest dobra, jeśli będziemy stosować ją syste-
chwilowymi wahaniami cen.
matycznie i wcześniej ją sprawdzimy. Znany mi
inwestor Johnny Jezus grał na kontraktach
polskich na ciśnienie atmosferyczne i zarobił
majątek. Potem przeszedł na obserwację pór
roku i analizę liści na drzewach. Szło mu dosko-
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 17
niejszych sentencji, jaką powinien sobie wypi-
sać każdy inwestor nad monitorem to: "Rynek
ma zawsze rację". Ciągłe inwestowanie na za-
Błąd 7: Uleganie
sadzie kontrarialnej, przeciwnie niż myśli
zachowaniom stadnym
większość, przypomina próbę ciągłego płynię-
cia w rzece pod prąd. Kluczem jest zmiana
myślenia i płynięcie zgodnie z panującym prą-
dem, a koncentrowanie się na wystających
z dna skałach i zakrętach, jakie na rzece za-
wsze się pojawiają.
Co aktualnie najbardziej frustruje Pana (Panią)
Zarówno zasady matematyki (w górę rynek może
w inwestowaniu? Co najbardziej Pana (Panią)
rosnąć w nieskończoność, a w dół spadać tylko
denerwuje lub przeszkadza w inwestowaniu?
100%), jak również statystyka rynkowa (rynek
przez 80% czasu stoi bokiem, przez 15% czasu
Najbardziej frustruje mnie, że rynek nie jest ra-
rośnie, a 5% spada) preferują raczej giełdowych
cjonalny. Jest jak stado gołębi, kilka się ruszy
optymistów. Znam wielu inwestorów, którzy już
niepotrzebnie i wszystkie leeecąąą! Tak więc
nie inwestują, bo w 2008 roku uwierzyli w to, że
nieco irytuje mnie, że często trzeba walczyć ze
rynek będzie tylko spadał. Potem w każdych
sobą, aby powstrzymać się przed dołączeniem
wzrostach widzieli tylko okazję do gry na spadki.
do często dziwnych zachowań rynku. A jako Trzeba zapamiętać, że rynek ma zawsze rację,
bo tylko dzięki dyktowanym przez niego cenom
mała płotka muszę rozważniej decydować, kiedy
jesteśmy w stanie coś zarobić. Słuchajmy go i po-
dołączać się do ruchu.
dążajmy za nim, to naprawdę ułatwia inwestorowi
życie. Nie boksujmy się z nim, bo nigdy nie wy-
gramy.
Bartosz, na rynku od ponad
1 roku. Inwestowanie na
giełdzie kojarzy mu
się z: bólem głowy.
12:48. 23 sierpnia 2013
Niestety, w większości przypadków rynek jest
racjonalny. Tylko w kluczowych momentach
zwrotnych się myli, aczkolwiek wtedy zawsze
wysyła sygnały ostrzegawcze. Musimy po pro-
stu zdobyć doświadczenie i uważnie słuchać,
jakie sygnały do nas wysyła. Jedna z najważ-
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 18
Raport "Pułapki inwestowania - 7 błędów, które odbierają Twoje zyski"
KOMENTARZ EKSPERTA
dr hab. Piotr Zielonka
Rynek papierów wartościo-
wych nie stanowi rzeczywi-
stości out-there . Uczest-
nicy rynku swoimi decyzja-
mi wpływają na jego obraz.
Dlatego powszechne są samosprawdzające się
i samozaprzeczające sobie prognozy. Co więcej,
od czasu do czasu na skutek szerzącej się euforii
lub paniki, inwestorzy skłonni są do wykazywa-
nia zachowań stadnych.
KOMENTARZ EKSPERTA
Grzegorz Zalewski
Z zachowaniami stadnymi
wiąże się pewien paradoks.
Z jednej strony w punktach
zwrotnych zdecydowanie
warto działać przeciwko
większości. Ale jeśli rynek jest w silnym tren-
dzie, to należy robić właśnie to co większość.
Jak się tego nauczyć być obserwatorem, a nie
tylko uczestnikiem. Nie poddawać się presji
opinii większości, ale dopóki na rynku jest
moda (czyli jest on w trendzie) to ją wykorzy-
stać ile tylko się da.
� StrefaInwestorow.pl - Praktycznie o Inwestowaniu 19
� Copyright by StrefaInwestorow.pl
Data: 23.06.2014
Tytuł: Raport z badania: Pułapki
inwestowania - 7 błędów, które odbierają
Twoje zyski
Pod redakcją: Pawła Biedrzyckiego
Skład: StrefaInwestorow.pl
Zezwala się na kopiowanie oraz dowolne rozprowadzanie niniej-
szej publikacji tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez wy-
dawcę. Zabrania się dokonywania jakichkolwiek zmian w zawarto-
ści publikacji bez pisemnej zgody jej wydawcy.
Serwis internetowy StrefaInwestorow.pl
WWW: StrefaInwestorow.pl
Adres e-mail: Pawel@StrefaInwestorow.pl
Wszelkie prawa zastrzeżone.
All rights reserved.

Wyszukiwarka