24. Przemiana wewnętrzna jako motyw określający osobowość polskiego bohatera
romantycznego.


Romantyzm w Polsce przechodził bardzo burzliwie, gdyż w naszym kraju w tym
czasie toczyły się walki o niepodległość. Najpierw wybuchło powstanie
listopadowe, potem styczniowe. Jednak nie tylko w Polsce walczono o wolność,
ale również w Serbii, Grecji, Norwegii, na Węgrzech. We Francji wybuchła Wielka
rewolucja Francuska i Komuna Paryska. W Stanach Zjednoczonych miała miejsce
wojna secesyjna, w której północ odniosła zwycięstwo nad południem i zostało
zniesione niewolnictwo. W Wielkiej Brytanii dochodzą do głosu Czartyści, którzy
walczyli o poprawę swojego bytu i o prawo wyborcze. W Rosji działał ruch
Dekabrystów, którzy walczyli o zniesienie samowładztwa, wprowadzenie
konstytucji i zniesienie pańszczyzny.
Walki o niepodległość miały również odzwierciedlenie w literaturze. W Europie o
wolności pisali tacy twórcy jak: Goethe, Byron, Schiller, Rousseau. W Polsce
największe dzieła literackie powstały na emigracji 1830r. tworzył Słowacki,
Krasiński, Mickiewicz. Twórcy ci stworzyli nowego bohatera romantycznego, który
chciał walczyć o wolność, a kierował się głównie sercem. Adam Mickiewicz miał w
tym szczególny wkład, gdyż napisał wiele utworów będących przykładem utworów
romantycznych
nowego bohatera romantycznego. Pierwszym bohaterem jest Karusia
z ballady "Romantyczność". Zapowiada bohatera ludowego w literaturze epoki.
Dziewczyna pochodzi z ludu i jest istotą głęboko wierzącą i niezwykle wrażliwą.
Karusia straciła swego ukochanego Jaśka, spacerując po mieście rozmawia z nim.
Jej miłość do chłopaka, nawet po śmierci jest głęboka. Myśli, że Jasiek ją
słyszy
ludzie tacy jak ona potrafią to zrozumieć i wierzą jej. Jednak jest
starzec, który krytykuje Karusie i ludzi uważając, iż tego czego nie można
dotknąć nie istnieje. Pisarz na końcu zgadza się z dziewczyną, iż należy
patrzyć sercem, a nie tylko rozumem. Umiejętność nawiązania kontaktu ze sferą
duchów jest częstym przymiotem bohaterów ludowych w utworach romantycznych jak
również wiara w tajemną więź obu światów.
Drugim bohaterem jest Gustaw z IV części" Dziadów". W domu księdza na noc
Dziadów zjawia się jako Pustelnik i opowiada o swej nieszczęśliwej miłości. Ma
świadomość, iż powodem jego nieszczęścia są książki polecane przez księdza, np.
"Cierpienia młodego Wertera" Goethe. Gustaw wie, że wyidealizował swą kochankę
dlatego i ją wini za swoje cierpienie. Wierzy, że miłość kochanków sobie
przeznaczonych jest darem niebios, a więc nierozerwalna. Tymczasem kobieta
wyszła za mąż za bogatego, zgodnie z wolą rodziców. Gustaw buntuje się
przeciwko takiej miłości dlatego przychodzi na Dziady by ustrzec innych przed
wyidealizowaną miłością. Bohater ten jest nieszczęśliwym kochankiem,
człowiekiem nie rozumianym przez otoczenie. Głębia uczuć i niezrozumienie łączą
go z Karusią. Z tą różnicą, że Karusia godzi się ze swym losem, a Gustaw
buntuje się wzbudza w sobie poczucie winy i odwraca się od życia.
Kolejny bohater to Konrad Wallenrod. Posiada cechy romantycznego
indywidualisty, który zrozumiał co jest jego najwyższą powinnością. Wrażliwość,
uczuciowość czynią go podobnym do innych romantyków. Kochał Aldonę, ale i Litwę
dlatego też jest rozdarty wewnętrznie. Dokonuje dramatycznego wyboru, wybiera
miłość do ojczyzny "Szczęścia w domu nie znalazł, bo go nie było w ojczyźnie".
Porzucił sprawy osobiste, zasady moralne i był w stanie poświęcić się
całkowicie dla narodu. Jakby nie postąpił zawsze czuł by się źle, a sumienie
nie dawałoby mu spokoju.
W "Prologu" Gustaw przybiera imię Konrad i pragnie złączyć swe życie z losem
ojczyzny. Kiedy przebywa w więzieniu wyraża swoje zdanie na temat zaborców i
żądza zemsty. Opisuje swoją wizję ("Mała Improwizacja"), w której czuje się
orłem, który potrafi dostrzec przyszłe losy narodu, lecz widok zasłania kruk
wprowadzający zamęt w jego umyśle. Po tym następuje Wielka Improwizacja, w
której zastanawia się nad własną poezją, która jest wieczna i nieśmiertelna.
Chce dać ludzkości szczęście, ale Bóg przeszkadza w realizacji tego zamiaru.
Czuje się równy Bogu i żąda od niego władzy nad duszami ludzkimi. Oskarża Boga
o zło panujące na świecie. Chce sam zmienić świat, mimo tych intencji jest
skazany na klęskę, ponieważ jednostka mnie zrobi nic. Duszę Konrada od złych
mocy ratuje go ksiądz Piotr, ponieważ Konrad ma do spełnienia ważne zadanie w
służbie narodu. W kreacji widzimy dwa etapy: najpierw romantyczny kochanek
Gustaw wyzwala się z szczęścia osobistego i poświęca się sprawie narodowe i
staje się Konradem, by w drugim etapie dojść do wniosku iż aby polepszyć
warunki życia trzeba działać wspólnie.
Ostatni bohater to Jacek Soplica z utworu "Pan Tadeusz". Przemiana tego
bohatera następuje w trakcie utworu. Jacek Soplica był polskim szlachcicem,
Sarmatą, który lubił przyjęcia. Jednak gdy zakochał się w Ewie Horeszkównie
zmienił się, ale jej ojciec Stolnik odmówił mu ręki córki podając"czarną
polewkę". Jacek oszalał z miłości, rozpił się, ożenił się z matką Tadeusza, ale
raczej z przymusu niż z własnej woli. Podczas najazdu Rosjan na zamek Horeszki
przypadkowo zabija Stolnika. Jest uważany za zdrajcę, dlatego też musiał
uciekać z kraju. Został zakonnikiem i zaczął służyć ojczyźnie. Walczył w wojsku
napoleońskim. Pełnił rolę emisariusza przygotował, przygotowywał powstanie na
Litwie. Przemiana Jacka Soplicy oznaczała, iż można odrodzić się na nowo, stać
się lepszym człowiekiem. Całkowicie poświecił się dla dobra ojczyzny mimo to
był szczęśliwy, działał razem z ludźmi. Bohater ten spośród bohaterów
Mickiewicza nie jest postacią tragiczną, ponieważ odnosi małe zwycięstwa,
czynnie walczy. Ma wyrzuty sumienia za popełnione zło i stara się to
odpokutować, sam wyznacza sobie wyrok. I do samej śmierci stara się to
naprawić. Biografia Soplicy jest przykładem życia patrioty polski
porozbiorowej. Pycha, która go zgubiła była cechą narodową rozbiorów. Ale nowy
bohater odnosi zwycięstwo, ponieważ jest to człowiek pokorny. Cichy, potrafi
działać wspólnie z innymi ludźmi, dlatego odnosi zwycięstwo.
Bohater Mickiewicza musiał w kolejnych etapach przemiany zmienić się, by móc
stać się bohaterem idealnym. Miłość do kochanej osoby przerodziła się w miłość
do ojczyzny. Na początku kolejni bohaterowie sami chcieli uwolnić naród od
kłopotów, ale w porę zrozumieli iż tylko wspólnie można zmienić losy ojczyzny.