NA TEJ PODSTAWIE MOŻNA WYRÓŻNIĆ 3 KLASY SPOŁECZNE:
klasa wyższa
kilkanaście tysięcy osób
właściciele, dyrektorzy wielkich przedsiębiorstw, członkowie rządu, wysocy urzędnicy samorządowi, parlamentarzyści, artyści, doradcy finansowi i prawni, eksperci.
Klasa średnia
średni i drobni przedsiębiorcy, rzemieślnicy, kupcy i właściciele punktów usługowych, większość inteligencji z wyższym wykształceniem oraz wykwalifikowanych robotników zatrudnionych w dobrze prosperujących i przyszłościowych branżach (wywodzi się z dawnej inteligencji, drobnomieszczaństwa i klasy robotniczej)
Klasa niższa
rolnicy indywidualni, robotnicy wykwalifikowani źle prosperujący, robotnicy niewykwalifikowani, bezrobotni (dawna klasa chłopska i część robotniczej)

Część socjologów wyróżnia również UNDER CLASS
ludność miejska niedostosowana społecznie utrzymująca się z zasiłków i pomocy charytatywnej.

Inna koncepcja zakłada istnienie 5 klas:
klasa robotnicza
drobna burżuazja
nieposiadającą własności inteligencję i specjalistów
klasy uprzywilejowane dzięki własności i wykształceniu
klasę chłopska

STRUKTURA ZAWODOWA
Zauważalny spadek zatrudnienia!!!
Zatrudnieni w gospodarce (w tys.)
1985
1990
1993
1995
1998
1999
2002
17 915
16 145
14 761
15 485,7
15 921
15 692
14923,7

Spada również współczynnik aktywności zawodowej (osoby zatrudnione i zarejestrowani bezrobotni aktywnie poszukujący pracy)
1995
58,4%
2002
56,6%

Zmiana zatrudnienia w sektorze publicznym przy równoczesnym wzroście zatrudnienia w sektorze prywatnym.

Zatrudnieni w sektorze prywatnym.
1990
48% ogółu zatrudnionych
2002
73% (prywatyzacja i kapitał zagraniczny)
Znaczny spadek w zatrudnieniu w sektorze publicznym zanotowano w rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie.
1995 - 127,2 tys.
2002
44,9 tys. przy niewielkim wzroście w sektorze prywatnym.

Spadła również liczba właścicieli gospodarstw rolnych.
1982
23,5% - ogółu zatrudnionych
2002
13%

W przemyśle największe zmiany w przedsiębiorstwach państwowych zajmujących się przetwórstwem przemysłowym.
1995
1 239, 7 tys.
2002
248 tys.

Wzrost zatrudnienia w sektorze prywatnym, w firmach zajmujących pośrednictwem finansowym.
1995
97 tys.
1999
229,4 tys.

Wzrosło zatrudnienie w sferze usług
w 1999 przekroczyło 50% ogółu zatrudnionych

Prywatni przedsiębiorcy
największy wzrost z grup zawodowych.
1982
1,6%
1987
3,7%
1995
ponad 9%
2000
10%

STRUKTURA DEMOGRAFICZNA
Polska
38 232 tys.
Większość Polaków mieszka w miastach
w 2002
61,7% (wskaźnik ten nie zmienił się w ciągu ostatnich 10 lat)
Jesteśmy starzejącym się społeczeństwem.

Problemy polskiego społeczeństwa.
Bezrobocie
Rok
1995
1998
1999
2001
2003
stopa
13,1
10,6
15,3
17,3
19,6

Bezrobocie według poziomu wykształcenia w 2002.
ogółem
wyższe
policealne
średnie zawodowe
średnie ogólnokształcące
zasadnicze zawodowe
podstawowe
19,7
7,5
16,2
17,6
24
23,8
25,4

Zwalczanie ubóstwa
SYSTEM OPIEKI SPOŁECZNEJ
Organizacje społeczne np. MONAR

Zwalczanie bezrobocia
Programy aktywne
roboty publiczne


POLITYKA

Najstarsze i zarazem najbardziej rozpowszechnione rozumienie pojęcia polityki traktuje ją jako sztukę rządzenia państwem, która obejmuje organizację i kierowanie sprawami określonej zbiorowości.
Taka koncepcja polityki ukształtowała się w starożytnej Grecji. Arystoteles wiązał politykę z ówczesnym polis. Według niego było ono naturalną, najważniejszą i wszechstronne samowystarczalną wspólnotą państwową wolnych obywateli podporządkowanych jej celom i interesom, powstałą dla dobra ogółu. Wspólnota taka była zalążkiem życia politycznego. Polityka obejmowała te strefy funkcjonowania polis w których istniała konieczność wyboru zasad i sposobu rozwiązywania spraw, dokonywanego w trybie publicznych dyskusji. Poza obrębem polityki znajdowały się te dziedziny, w których zasady postępowania określały tradycja i zwyczaj. (obrzędy religijne i sportowe zawody)

Dzisiaj polityka utożsamiana jest ze sprawami państwowymi.

Słowniki i encyklopedie:
Działania podejmowane dla dobra wspólnego
Nauka i sztuka rządzenia państwem
Sztuka dokonywania koniecznego wyboru celów i ich skutecznej realizacji

Koncepcje i definicje polityki.
Rodzaj koncepcji polityki
Definicje polityki
Ogólne znaczenia
Samodzielna działalność kierownicza
Dyrektywno-organizatorska
Sztuka dokonywania wyboru celów i podejmowania decyzji w skali państwowej oraz skutecznej ich realizacji
Politologiczna
Zorganizowana działalność mająca na celu zdobycie i utrzymanie władzy
Socjologiczna
Strefa realizacji potrzeb i interesów społecznych
Konsensualna
Sztuka rozstrzygania konfliktów w drodze kompromisu
Konfliktowa
Sposób rozstrzygania konfliktów w drodze walki
Regulująco-represyjna
Strefa legalnego stosowania przymusu


W świetle definicji strefa polityki obejmuje kilka podstawowych rodzajów zjawisk społecznych:
interesy podstawowych grup społecznych
stosunki polityczne związane z walką o władzę oraz jej posiadaniem sprawowaniem
instytucje polityczne, przede wszystkim państwo i partie polityczne
świadomość społeczna, idee i wartości polityczne
opinię publiczną

PAŃSTWO
jest polityczną organizacją społeczeństwa, wyposażoną w suwerenną władzę, jest też organizacją terytorialną i przymusową.

PAŃSTWO JEST ORGANIZACJĄ POLITYCZNĄ
oznacza, że władza państwowa organizuje i koordynuje współpracę dużych grup społecznych, zarządza nimi oraz tworzy i utrzymuje ład społeczny.



SUWERENNOŚĆ:
wewnętrzna
oznacza, że władza państwowa jest władzą najwyższą (zwierzchnią) na danym obszarze i sama decyduje o swoim zakresie działania
zewnętrzna
oznacza, że państwo jest organizacją niezależną w podejmowaniu decyzji od innych państw

PAŃSTWO JEST ORGANIZACJĄ TERYTORIALNĄ
to znaczy obejmuje ludzi znajdujących się na terytorium zakreślonym granicami.

TERYTORIUM PAŃSTWA
to zarówno obszar lądowy i w głąb ziemi, jak i wody przybrzeżne, strefa powietrzna nad obszarem państwa, statki wodne i powietrzne należące do tego państwa.

PAŃSTWO JEST ORGANIZACJĄ PRZYMUSOWĄ
przynależność do niego ma charakter sformalizowany
określa ją OBYWATELSTWO (więź prawna łącząca osobę fizyczna {człowieka} z państwem)

Zasada nabycia obywatelstwa przez urodzenie:
zasada krwi (ius sanguinis)
dziecko nabywa obywatelstwo rodziców lub matki
zasada prawa ziemi (ius soli)
człowiek nabywa obywatelstwo państwa, w którym się rodzi

Inne sposoby nabycia obywatelstwa:
małżeństwo z cudzoziemcem
nadanie przez odpowiedni organ państwa

FUNKCJE PAŃSTWA
to całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa.



FUNKCJE
zewnętrzna
to całokształt działalności prowadzonej w zakresie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, zmierzającej do ochrony interesów, których rzecznikiem jest dane państwo
wewnętrzna
polega na zapewnieniu porządku i bezpieczeństwa w kraju
prawodawcza
polega tworzeniu przez państwo systemu prawnego (wyznaczanie norm społecznego zachowania)
porządkowa
polega na podejmowaniu przez właściwe organy państwa działań mających na celu zapewnienie ładu i porządku publicznego oraz wymuszenie przestrzegania przepisów prawa
administracyjna
określone organy państwa zarządzają dziedzinami życia publicznego (gospodarka finanse, oświata, ochrona zdrowia itp.)
organizacyjno-gospodarcza
inicjowanie procesów gospodarczych i kierowania nimi (planowanie gospodarcze, budżet państwa)
państwo liberalne i państwo-przedsiębiorca
socjalna
dążenie do zapewnienia minimum egzystencji, zwalczanie bezrobocia, polepszenie warunków pracy, dbałość o ochronę środowiska, doskonalenie świadczeń socjalnych
kulturalna
budowa i koordynacja systemu oświaty, wspieranie badań naukowych, promowanie kultury narodowej za granicą ochrona zabytków i miejsc pamięci narodowej
narodowotwórcza
wiążę się z rolą, jaką państwo odgrywa w procesie tworzenia się narodów




FORMY PAŃSTWA I MODELE USTROJOWE

HISTORYCZNE FORMY PAŃSTWA

MONARCHIA DESPOTYCZNA - pierwsze organizmy państwowe Sumerowie pod koniec IV tys. p.n.e., na przełomie IV i III tys. Egipcjanie (3100 r.), II tys. Hindusi i Chińczycy. Rządzący państwem król skupiał w swym ręku całą niepodzielną władzę nad poddanymi. Był właścicielem wszystkich ziem w państwie, dowodził armią, ustanawiał i dowolnie zmieniał prawa, którym sam nie podlegał, sprawował funkcję najwyższego kapłana (w Egipcie - bóg). Szczególna rola kapłanów.


MONARCHIA PATRYMONIALNA (wczesnofeudalna) - ukształtowane w Europie we wczesnym średniowieczu w państwie Franków. Panujący w takim państwie posiadał dość silną pozycję. Był on pomazańcem bożym, jego włada miała sankcję religijną (pochodziła od boga). Wystąpienie przeciwko niemu było świętokradztwem oraz zbrodnią stanu. Był właścicielem ziemi w całym państwie, swobodnie nią dysponując. Rozdając ją dostojnikom i rycerstwu doprowadzono do wykształcenia się systemu lennego (feudalnego).


MONARCHIA STANOWA - wykształciła się najwcześniej w Anglii w II poł. XIII wieku i we Francji na początku XIV w. Jej rozwój przypada na XIII-XVI w. Powstała w związku ze wzrostem znaczenia stanów. Władca w takiej monarchii był formalnie ograniczony w podejmowaniu decyzji politycznych przez ogólnopaństwową reprezentację stanów posiadającą opiniotwórczo-doradczy charakter (Parlament, Stany Generalne, Sejm Walny). Pozycja króla na tyle silna aby realizować własną politykę.


MONARCHIA ABSOLUTNA - kształtowała się od początku XVII wieku we Francji (Henryk IV, Ludwik XIII) i Anglii (Jakub I, Karol I). Jej rozkwit przypada na II poł. XVII i początek XVIII w. monarcha posiadał władzę całkowitą i nie podzielną, stanowił prawa, nie podlegając im jednocześnie. Dowodził armią, zarządzał finansami państwa. Powoływał i odwoływał zależnych i podległych jedynie jemu ministrów stanowiących administrację państwa. Organy przedstawicielskie nie zwoływane straciły swoje znaczenie. Absolutny władca podporządkowywał sobie także często Kościół (Austria, Rosja, Prusy). "Państwo to ja" - odzwierciedla wpływ monarchy na każdą z dziedzin życia państwa. Boskie pochodzenie króla. Monarchowie oświeceni (Fryderyk II, Piotr I, Maria Teresa) przeprowadzali reformy gospodarcze, dbali o rozwój kultury i oświaty, nie dopuszczając do żadnych zmian ustrojowych.