Procesy integracyjne sieci producentów
żywności w wybranych krajach UE w świetle
zaspakajania aspiracji konsumentów
Waldemar Bojar
Katedra Inżynierii Zarządzania
Wydział Zarządzania UTP w Bydgoszczy
1
Waldemar Bojar
Plan prezentacji
" 1. Geneza procesów integracyjnych sieci MŚP w Unii
Europejskiej
 Uwarunkowania zewnętrzne
 Uwarunkowania wewnętrzne
2. Hipotezy badawcze
3. Zakres badań i metoda
" 4. Analiza przeobrażeń w badanych krajowych sieciach MŚP w
świetle lepiej zaspakajanych aspiracji konsumentów żywności
" 5. Analiza integracji sieci MŚP sektora rolno-spożywczego w
świetle badań wykonanych w nowych krajach członkowskich
UE
" 6. Diagnoza procesów przeobrażeń sieci rolno-żywnościowych
w Hiszpanii i Grecji
" 7. Wnioski
2
Waldemar Bojar
UWARUNKOWANIA ZEWN
TRZNE
Cele strategiczne rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich
w UE
" Trwałe towarowe rolnictwo zintegrowane
z agrobiznesem w modelu wzrostu
zrównoważonego musi spełniać cele:
 Spełnianie wymagań konsumentów żywności (taniość, ilość,
jakość).
 Opłacalność towarowej produkcji rolniczej gwarantującej
dobrobyt producentów rolnych i społeczności z otoczenia
rolnictwa.
 Ochronę środowiska naturalnego.
 Rewitalizację obszarów wiejskich.
3
Waldemar Bojar
UWARUNKOWANIA WEWN
TRZNE
Historyczne modele rozwoju rolnictwa
europejskiego
Praca najemna Gromadzenie Uwłaszczenie Wielka własność
chłopów, dworska
Własność oddzielona od oszczędności
zarządzania Industrializacja Pańszczyzna
Ograniczanie inwestycji
Produkcja na rynek Produkcja Utrwalanie
Utrzymywanie
zacofania
Szybki postęp, zorientowana na
nadmiernej liczby
rynek
industrializacja pracowników
Nowoczesne
Spowolnienie postępu 4
y
ródło: opracowanie własne na podstawie
technologie
Waldemar Bojar
materiałów projektu SOCRATES=ERASMUS 2001
MODEL
Rosja
MODEL
Niemcy
Holandia
MODEL
PRUSKI
Francja
MODEL
FRANCUSKI
FEUDALNY
Anglia, Dania,
KAPI TALISTYCZNY
UWARUNKOWANIA
Proces ewolucji rolnictwa
Procesy
dostosowawcze
HISTOPRYCZNY OBECNY MODEL
MODEL ROLNICTWA
ROLNICTWA
STRATEGIE
ROZWOJU
TRENDY
ÅšWIATOWE
MODEL
PRZYSZA
OÅšCIOWY
5
Waldemar Bojar
Hipotezy badawcze
" 1. Efektem historycznego rozwoju rolnictwa jest
rozdrobniona struktura agrarna oraz zróżnicowanie
przestrzenne (regionalne) determinujÄ…ce
zróżnicowaną konkurencyjność potencjału.
" 2. Procesy dostosowawcze gospodarstw
i przedsiębiorstw rolnych do nowej sytuacji pozwolą
spełnić oczekiwania rolników i społeczeństwa, jeśli
zostanie przyjęta i zrealizowana strategia
gwarantująca przyspieszony rozwój rolnictwa
i agrobiznesu w dobrze prosperujÄ…cym systemie
ekonomicznym Wspólnoty.
6
Waldemar Bojar
Hipotezy badawcze
" 3. Można dowieść, że argumenty o decydującym
wpływie czynników zewnętrznych na sukces sieci
(w procesach koopetycji) lub poglÄ…d deterministyczny
sugerujący, że oddziaływanie na ich rozwój
czynników materialnych jest decydujące, są
niewystarczające w wyjaśnieniu zdolności sieci
(organizacji) sektora rolno-żywnościowego
do przeobrażeń w kierunku osiągnięcia orientacji pro
rynkowej, pro eksportowej
i pro innowacyjnej
7
Waldemar Bojar
Model wyjaśniający zachowania sieci
w procesie przeobrażeń
EXEGENOUS FACTORS
ENDEGENOUS FACTORS
INFLUENCING NETWORK  MODEL A
INFLUENCING NETWORK 
Poziom kapitału
Economy
MODEL B
Hierarchy/Lead
intelektualnego
Gospodarka
ership
High intelectual
ZarzÄ…dzanie/komunikacja
Przedsiębiorczość
Hierarchia/Przy
capital
Governance/communication
Entrepreneurship
wództwo
Doświadczenie
Partnerstwo publiczno-
Produkty
Technika
Experience
prywatne
Products
Public-private
Heritage
partnership
Spuścizna
RozwiÄ…zania
Wiedza
Polityka
Fuctional
Ryzyko
Knowledge
informatyczne
integration
Poziom
Risk
ICT MIS
kapitału
Zamierzenia/cele
EDI ASP
społecznego
Best practices
Purpose/goals
Low social
Indywidualizm
Najlepsze
Kierownictwo/włada Ekologia
Benchmarking
capital
praktyki
nie -
Ecology
Kopiowaie
Control/ownership
Egzekwowanie prawa
wzorców
Trust 8
Law execution
Zaufanie
Waldemar Bojar
Problemy badawcze
" Różnice rynków i technologii w UE mogą hamować rozwój społeczno-
ekonomiczny
" MSP nie mają odpowiedniego dostępu do informacji rynkowej, a więc
konieczne jest wzmocnienie sprzężeń zwrotnych w sferze
konkurencyjności
" Cele i metody działalności łatwiej jest ujednolicić w w organizacjach
hierarchicznych niż w sieci luz
no powiązanych ze sobą partnerów 
takie struktury zasobów i ludzi trudniej poddają się sterowaniu
" Często wpływ zewnętrzny, np. doradztwo zewnętrzne są konieczne
dla wywołania wstrząsu stanowiącego impuls dla przemian organizacji
" Brak platformy komunikacyjnej umożliwiającej skuteczną wymianę
informacji i doświadczeń biznesowych w ramach sektora rolno-
żywnościowego MSP jest także hamulcem postępu
" Projekty wsparcia (m. in. TOWARDS) powinny pomóc
w przeobrażeniach europejskim dostawcom sektora rolno-spożywczego,
umożliwiając im realizację aspiracji konsumentów poprzez zapewnienie
im dostępności najwyższej jakości żywności polepszającej stan zdrowia
i dobrobyt
9
Waldemar Bojar
Zakres i metoda badań
" Analiza regionalnych struktur migrujÄ…cych sieci MÅšP sektora rolno-
spożywczego - selekcja przodujących w badanych krajach związków
i stowarzyszeń rolniczych zapewniających wzorce odpowiednich
do naśladowania zachowań dla sieci organizacji tradycyjnych.
" Definicja i opracowanie metody badania zmian (migracji) sieci MÅšP w
kierunku lepszego zaspakajania aspiracji klientów pozwoliła wyróżnić trzy
etapy badań.
 Diagnoza stanu. Techniki gromadzenia danych: kwestionariusze, wywiady
kierowane, spotkania z przedstawicielami rolników i osób zarządzających
organizacjami ich zrzeszającymi, spotkania biznesowe na temat bieżących i
strategicznych problemów sieci MŚP.
 Rozpoznanie i selekcja strategicznych kierunków zmian badanych sieci.
 Sprecyzowanie procesów przeobrażeń oraz narzędzi wskazujących, jak je
osiągnąć, wykorzystując zasoby własne oraz wsparcie z rządowych, publicznych
i niepublicznych organizacji.
 Analiza sprzężeń zwrotnych w celu wyodrębnienia najbardziej, dla badanych
organizacji, przydatnych metod integracji i dostosowania, jak analiza sieci, analiza
ilościowa, benchmarking, modelowanie strategiczne, itp.
10
Waldemar Bojar
Cechy rolnictwa w gospodarce
Cechy rolnictwa w gospodarce
kapitalistycznej
socjalistycznej
Rozwój mechanizmów
Słabo rozwinięte związki Dobrze rozwinięte związki
rynkowych
integracji poziomej integracyjne
i pionowej
Wzrastający stopień
Niski poziom koncentracji,
Wysoki poziom koncentracji,
absorpcji kapitału,
specjalizacji, wydajności wiedzy i technologii specjalizacji, wydajności
i jakości produkcji 
i jakości produkcji 
produkty niestandaryzowane
produkty standaryzowane
Wymuszanie na
rolnikach procesu
Wolne tempo rozwoju
Szybkie tempo rozwoju
doskonalenia
przemysłu rolno-
przemysłu rolno-
produktów
spożywczego
spożywczego
WzrastajÄ…ce znaczenie
Słaba presja na redukcję kooperatywnego działania
kosztów - niska motywacja (grupy producenckie, Minimalizacja kosztów-
11
dla maksymalizacji wspólne użytkowanie Maksymalizacja
dochodów maszyn) dochodów
Waldemar Bojar
PRZEJÅšCIE
Ocena badanych sieci MÅšP w kraju
" Od 2002 r. wzrost krajowego eksportu produktów rolno-
żywnościowych w tempie 25% rocznie, generujący 6 mld
EUR przychodów i 1 mld EUR nadwyżki
" Wyzwania dla polskiego sektora rolno-żywnościowego:
 dorównanie międzynarodowym łańcuchom wartości w
celu osiągnięcia konkurencyjności zdolnej przeciwstawić
się importowi żywności
 zwiększenie wartości dodanej w strukturze eksportu.
" Kluczowy czynnik przyszłości obszarów wiejskich
 zdolności sieci sektora żywnościowego MŚP
do przeprowadzania udanych zmian, także pro
eksportowych
12
Waldemar Bojar
Historyczne i kulturowe podłoże rozwoju
współpracy i integracji
" U schyłku II Rzeczpospolitej w 1938 r. 162.600 polskich
rolników i uczestników sektora rolno-żywnościowego było
zrzeszonych w 9.720 kółkach rolniczych
" Przymusowa kolektywizacja w latach 50ych zniszczyła ideę
współpracy, czego odzwierciedleniem jest obecny
stosunkowo niski poziom kooperatywnych form
współdziałania na tle innych państw UE
" W okresie przedakcesyjnym zarejestrowano
12 grup producenckich w Wielkopolsce, 9 w woj. kujawsko-
pomorskim i w Małopolsce oraz 8 w dolnośląskim
i podkarpackim oraz 7 w mazowieckim.
" Po wstÄ…pieniu do UE (2004) zarejestrowano
155 nowych grup producenckich (sieci poziomych)
13
Waldemar Bojar
Ocena badanych sieci MÅšP w kraju
WIELKOPOLSKA Gildia Rolno-Ogrodnicza SA w Poznaniu -
WGRO SA jest brokerem rynkowym wdrażającym nowe
metody pracy i zwiÄ…zane z tym technologie
" Związek Pracodawców-Dzierżawców i Właścicieli Rolnych -
ZPWDR jest siecią raczej o charakterze innowacyjnym niż
tradycyjnym, powstałą w okresie post-komunistycznym. Jest
zorientowana na konkurencyjne rynki międzynarodowe,
w których nowoczesne technologie, metody komunikacji
i standardy sÄ… koniecznymi warunkami odnoszenia sukcesu
na tych rynkach
" Polska Federacja Hodowców Bydła i Producentów Mleka -
PFHBiPM i Polski Związek Hodowców i Producentów
Trzody Chlewnej - PZHiPTCh należą do sieci tradycyjnych
poszukujących innowacji i form współpracy dla utrzymania
14
konkurencyjności w Polsce po roku 2004
Waldemar Bojar
Ocena badanych sieci MÅšP w kraju
ZarzÄ…dzanie i komunikacja (Management/communication)
" PFHBiPM i PZHiPTCh należą do organizacji względnie zamkniętych
w obszarze wewnętrznej komunikacji i zarządzania
" WGRO SA jest organizacjÄ… bardziej otwartÄ… w zakresie komunikacji
wewnętrznej i zarządzania (np. HACCP), ale w mniejszym stopniu niż
firmy przynależące do ZPWDR, np. produkujących warchlaki
w kooperacji z korporacjami zagranicznymi
Hierarchia i przywództwo (Hierarchy & leadership)
" Organizacje hodowców trzody i krów mlecznych są instytucjami
założonymi przez członków oddolnie i dobrowolnie, które jednak
z trudnością wychodzą naprzeciw wymaganiom konsumentów
żywności w skali międzynarodowej
" Zasady przywództwa w poznańskiej GILDII w Poznaniu
i w ZPWDR sÄ… oparte na bardziej jasnych
i wyrazistych kryteriach niż w pozostałych sieciach, ale tylko WGRO
SA jako organizacja dostarcza produktu, natomiast ZPWDR
pozostaje sieciÄ… wspierajÄ…cÄ…, zwiÄ…zkiem wielkich i dobrze
zarzÄ…dzanych firm
15
Waldemar Bojar
 Ocena badanych sieci MÅšP w kraju
Przepływ wiedzy i funkcjonalna integracja
WGRO SA, PFHBiPM i PZHiPTCh oferują usługi swoim
członkom, jak również dokonują transferu wiedzy
technologicznej z zakresu produkcji żywności
" Dalsze badania mają na celu wyjaśnienie mechanizmu dyfuzji
technologii oraz barier ich absorpcji przez przedsiębiorstwa
Produkty i innowacyjność
" Podzas gdy PFHBiPM and PZHiPTCh promują i zachęcają do
wdrażania innowacji, to WGRO SA i ZPWDR dodatkowo
wspomagają kreowanie innowacyjnych produktów
16
Waldemar Bojar
Ocena badanych sieci MÅšP w kraju
żð Z przeprowadzanych badaÅ„ wynika, że funkcjonuje obecnie
w Polsce wiele zróżnicowanych sieci MSP sektora agro-
żywnościowego.
żð Jedne z nich, jak nowoczesne i dynamicznie rozwijajÄ…ce siÄ™ rynki
hurtowe (Gildia Rolno-Ogrodnicza w Poznaniu) oraz przedstawiciele
dużych byłych państwowych przedsiębiorstw rolnych wydają się być
bardziej zorientowane na rynek i klienta niż dwie inne badane sieci
związane z działalnością związków hodowli i produkcji trzody
chlewnej oraz produkcji mleka i hodowli bydła, czy też
przedstawicielami sieci usług gastronomiczno-cateringowych wciąż
jeszcze bardziej ukierunkowane na rynki lokalne.
" Podstawowym wnioskiem wypływającym z badań jest stwierdzenie,
że proces migracji (przeobrażeń) sieci agro-żywnościowych zależy
w większym stopniu od czynników endogenicznych takich jak
historia, tradycja, mentalność ludzi i inne cechy zasobów ludzkich niż
od czynników zewnętrznych.
17
Waldemar Bojar
Analiza MŚP w Bułgarii
" Studium migrujących sieci MŚP w Bułgarii dotyczy
biznesu związanego z uprawą ziół i grzybów,
reprezentujÄ…cego wschodzÄ…ce rynki w Unii Europejskiej
i na świecie.
" Uzyskiwany wolumen ilościowy zbieranych dzikich
grzybów dla potrzeb komercyjnych waha się
w przedziale od 5 000 i 8 000 ton w zależności od
warunków pogodowych danego roku. Ilość zbieranych i
eksportowanych ziół wynosi około 300 ton rocznie.
" Są one eksportowane do 60 krajów.
18
Waldemar Bojar
Analiza MŚP w Bułgarii
" Proces przekształcania Bułgarskiego Stowarzyszenia
Przetwórców Ziół i Grzybów z organizacji tradycyjnej
w innowacyjną opiera się głównie na rozwoju i wzmacnianiu
sieci.
" Wśród wewnętrznych uwarunkowań należy wyróżnić
dominację współpracy małych i średniej skali producentów
i eksporterów uzależnionych w dystrybucji od małych firm
o niskim poziomie kompetencji i niestabilnej działalności.
" BudujÄ…c zaufanie i funkcjonalnÄ… integracjÄ™, konieczna jest
ekspansja wspólnych działań poszczególnych ogniw sieci,
co pomoże w rozwoju jej członkom i spowoduje silniejsze jej
oddziaływanie na zmiany w otoczeniu biznesu, a w efekcie
sprzężenia zwrotnego spowoduje wzrost sektora
19
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP w Republice Czeskiej
" Historyczne uwarunkowania kształtują obecną sytuację
i perspektywy rozwoju agrobiznesu w Republice Czeskiej.
" Należy uwypuklić znaczenie struktury przedsiębiorców
zajmujących się produkcją rolną, ponieważ determinuje ona
rolę i znaczenie sieci rolno-żywnościowych.
" Działania w układzie integracji poziomej tych sieci są
głównie skoncentrowane na wymianie wiedzy, dobrych
praktyk oraz marketingu, produkcji i handlu.
" Są one realizowane przez przedsiębiorców indywidualnie.
" Biorąc pod uwagę przyszłe trendy, można przewidywać, że
względnie duże przedsiębiorstwa rolne zaczną zrzeszać się
w sieciach w celu stworzenia przeciwwagi dla wielkich,
międzynarodowych organizacji działających na rynku
czeskim.
20
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP w Republice Czeskiej
" Spółdzielnia handlowa  Centroodbyt zajmuje się głównie handlem
wieprzowiną i wołowiną, sprzedając 100 000 ton mięsa (żywej
wagi) rocznie. Na rynku mleka działa około 30 firm dystrybucyjnych
i sprzedają one około 60% całkowitej produkcji mleka. Największa
organizacja w tym zakresie   MLECOOP sprzedaje 30% całości
podaży mleka. Zajmuje się ona także świadczeniem usług
prawnych i doradczych.
" Można przewidywać, że w przyszłości relatywnie największe
przedsiębiorstwa rolne zaczną integrować się w sieci dla uzyskania
równowagi z siłą rynkową wielkich, międzynarodowych korporacji
działających na rynku czeskim (Souflet, Agrofert, etc.).
" Poza handlem, sieci te wybudują wspólne wielkie magazyny,
których teraz brakuje w dużych firmach rolniczych.
" Względnie lepszą instytucjonalną sytuację Czech w porównaniu
z innymi nowymi państwami członkowskimi UE określa fakt, że po
akcesji Republiki Czeskiej do Unii Europejskiej uzyskała ona
największą liczbę zarejestrowanych unikalnych geograficznie
certyfikatów pochodzenia produktów.
21
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP na Litwie
" Litewskie Centrum Innowacji (LIC) opracowało strategiczne plany
przekształceń dla trzech rolno-żywnościowych sieci MŚP uznanych jako
tradycyjne: Stowarzyszenia Hodowców i Przetwórców Lnu, Krajowego
Stowarzyszenia Akwakultury i Producentów Produktów Rybnych oraz
Krajowego Stowarzyszenia Hodowców Ślimaków.
" Pierwsze dwie sieci są aktywne w tradycyjnych branżach gospodarki
litewskiej, hodowla ślimaków należy do nowych działalności.
" Wszystkie sieci działają w tradycyjnym modelu, ale są zainteresowane
podejściem opracowanym w projekcie TOWARDS dostarczającym im
odpowiednich metod i technik do przeobrażeń i pozwalając ocenić ich
faktyczną sytuację, rozeznać kompetencje, a także wytyczyć pro rozwojową
ścieżkę opartą na absorbowaniu nowej wiedzy i ukierunkowaniu sieci na
rynek oraz aspiracje konsumentów (zob. trzeci biuletyn projektu
TOWARDS)[1].
" Przedstawione wyniki analizy wskazują, niezależnie od specyficznych
uwarunkowań każdego badanego kraju partnerskiego i analogicznej
sieci MŚP, iż ich cechą wspólną są nie w pełni wykształcone struktury
instytucjonalne występujące zarówno wewnątrz zrzeszonych
organizacji producenckich, jak również w ich otoczeniu. Jest to
przyczyną opóz
nień procesów integracyjnych.
22
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP W Hiszpanii (Andaluzji)
" Administracja publiczna nadzoruje wiele różnych ścieżek
wsparcia (zarówno z obszaru konsultingu, jak i finansów), aby
wykreować pro innowacyjną gospodarkę w różnych sektorach,
włączając w to gospodarkę rolno-żywnościową, (jedna
z najmniej podatnych na innowację gałęzi gospodarki).
" Andaluzyjska Agencja Międzynarodowej Promocji EXTENDA
jest jednostką publiczną i agendą władz lokalnych powołana do
promowania i wsparcia internacjonalizacji biznesu w regionie.
" Wszystkie jej działania są specyfikowane w ramach Planu
Internacjonalizacji Andaluzyjskiego Biznesu.
" Należy zwrócić uwagę na dwie główne akcje wspierające:
 1) Działania na rzecz Bezpośredniej Promocji  Wsparcia
Internacjonalizacji
 2) Komisja Rolnictwa i Rybołówstwa Rządu Andaluzyjskiego działają na
rzecz przyspieszenia w obszarze podnoszenia jakości i umacniania
marek produktów regionalnych na poziomi regionu, kraju i w skali
międzynarodowej (Certified Quality).
 Izba Handlowa Andaluzji (indywidualnie lub wspólnie) prowadzi misje
23
handlowe i oferuje wsparcie dla procesu internacjonalizacji
Waldemar Bojar
andaluzyjskich MÅšP [12].
Analiza MÅšP w Hiszpanii (Andaluzji)
" Zmiany zaobserwowane w Andaluzji zmierzajÄ… do migracji od
asocjacjonizmu do nowego asocjacjonizmu, czyli przeobrażenia
sieci złożonych z lokalnie oddziaływujących małych firm
rodzinnych do lepiej ukierunkowanych na potrzeby klienta, o
poziomie aktywności podnoszącym rangę tych sieci w łańcuchu
dostaw żywności [10].
" Proces modernizacji sieci rolno-żywnościowych w Andaluzji
bazujÄ…cy w swojej koncepcji na nowym asocjacjonizmie jest
dobrze ilustrowany poprzez doświadczenia Finlandii w tym
obszarze [5].
" Opisane doświadczenia sieci regionu Andaluzji w Hiszpanii
potwierdzają tezę, iż szeroko rozumiane procesy integracyjne
pomiędzy różnymi organizacjami są obecnie niezbędnym
warunkiem ich przetrwania i rozwoju w środowisku społeczno-
ekonomicznym bazujÄ…cym na sieciach biznesu i koopetycji
rozumianej jako umiejętne łączenie współpracy i wzajemnej
24
konkurencyjnej działalności.
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP w Grecji
" Przedstawiciele Parku Technologicznego w Salonikach w Grecji (Tessaloniki
Technology Park  TTP) dokonali identyfikacji trzech tradycyjnych sieci
rolno-żywnościowych MŚP, w których zostały opracowane odpowiednie
plany ich przeobrażeń (migracji).
" Dwie z badanych sieci Agroturystyczna Spółdzielnia Kobiet Regionu
Gerakari/Agia (Agrotouristic Cooperative of women of Gerakari/Agia) oraz
Agroturystyczna Spółdzielnia Kobiet Regionu Gonnoi/Larissa  Antigonides
(Agrotouristic Cooperative of Women of Gonnoi/Larissa  Antigonides )
zostały założone w regionie Tesalii.
" Region ten należy do najbardziej rozwiniętych pod względem rolnictwa i
przemysłu spożywczego w Grecji. Pomimo, że Tesalia jest najmocniejszym
regionem rolniczym w Grecji, inicjatywy innowacyjne w tym obszarze zostały
ograniczone głównie do sektora prywatnego.
" Tylko platforma technologiczna  Żywność Tesalii dla sektora spożywczego
została utworzona i wdrożona na szczeblu regionalnym, mając na celu
wsparcie rozwoju innowacyjnego.
" Trzecia badana w ramach projektu sieć to Związek Spółdzielń Rolniczych
Poligiros w regionie Centralnej Macedonii.
25
Waldemar Bojar
Analiza MÅšP w Grecji
" Pierwsze dwie wymienione sieci sÄ… aktywne w obszarze tradycyjnych,
greckich produktów żywnościowych, podczas gdy trzecia organizacja
zajmuje siÄ™ produkcjÄ… oliwek konsumpcyjnych i oliwek dla potrzeb
przetwórstwa oleju. Chociaż działają one raczej w sposób tradycyjny,
wszystkie poddane analizie organizacje są otwarte na rozwój współpracy
według idei proponowanych w projekcie TOWARDS, zwłaszcza po
uświadomieniu sobie, iż postęp jest nieodłącznie związany z przyswojeniem
modeli pro innowacyjnego rozwoju.
" W tym kierunku poszukiwano zastosowań opracowanych metod i narzędzi
przekształceń i stopnia integracji sieci, dokonując oceny własnych
kompetencji i gotowości do przyswojenia nowej wiedzy i kultury działania.
Na tej podstawie zaplanowano szereg działań w kierunku otwarcia na rynki
zewnętrzne, harmonizacji z oczekiwaniami klientów poprzez zapewnienie
wysokiej jakości produktów rolno-spożywczych.
26
Waldemar Bojar
Wnioski
" Badania procesów dostosowawczych sieci MŚP sektora rolno-
żywnościowego w analizowanych krajach Unii Europejskiej dowodzą,
że uwarunkowania historyczne i czynniki endogeniczne są
kluczowe dla ich stanu i perspektyw rozwojowych, szczególnie
w obszarze zaawansowania procesów integracyjnych.
" Dobrymi modelowymi rozwiązaniami dla nowych państw
członkowskich mogą być wzorce działań badanych organizacji
w Hiszpanii i Grecji.
" Należy uwypuklić fakt dobrze rozwiniętej współpracy sieci w regionie
Andaluzji i częściowo także w Tesalii z przedstawicielami władz
lokalnych i innych organizacji publicznych odpowiedzialnych za
rozwój kraju i regionu.
" Instytucje te wspierajÄ… skutecznie sieci MÅšP w Hiszpanii i Grecji,
przeciwnie niż ma to miejsce na Litwie i w Polsce, a w mniejszym
stopniu także w Czechach, gdzie ich kompetencje oraz motywacje są
wciąż znacznie słabsze.
27
Waldemar Bojar
Wnioski
" Wymiana wiedzy i najlepszych praktyk poprzez nowoczesne systemy
informacyjno-komunikacyjne i benchmarking pozwoli organizacjom w
Polsce, Czechach, na Litwie i w Bułgarii na uzyskanie know-how i
wsparcie w zakresie wdrażania idei nowego asocjacjonizmu w celu
internacjonalizacji działań i lepszego dostosowania działalności do
aspiracji klientów.
" Zarówno dla hiszpańskich, greckich, a także polskich, bułgarskich,
czeskich i litewskich sieci sektora rolno-spożywczego wyzwaniem
wciąż pozostaje znalezienie punktu równowagi procesów
integracyjnych w odniesieniu do pojedynczych ogniw sieci, co
jest konieczne dla uzyskania odpowiedzi na następujące pytania:
 jak dalece i w jakim zakresie członkowie takich organizacji powinni konkurować,
a w jakim stopniu współpracować, aby odnieść sukces w obszarze
indywidualnych i grupowych interesów,
 czy i w jakim stopniu pochodzenie organizacji sieciowych
o proweniencji systemu nakazowo-rozdzielczego i rynkowego
oraz dziedzictwo z tym pochodzeniem związane determinuje możliwość ich
przeobrażenia się w sieci innowacyjne i migrację
w kierunku lepszego zaspakajania aspiracji klientów i wyjścia na rynek
międzynarodowy?
28
Waldemar Bojar
Wnioski
" Wizja przyszłości polskich sieci sektora agrożywnościowego widziana
w perspektywie korzyści materialnych (Porter 1990)
i stosunku do rynku globalnego (Krugman 1991), staje przed
wyzwaniem przekształceń ich strategii i procesów, poprzez które
zapewniÄ… one sobie wystarczajÄ…co skuteczne instrumenty
zarządzania, a których sukcesy, lub porażki zależeć będą od ich
własnych wewnętrznych wysiłków, a nie od determinizmów lub
zewnętrznych trendów
29
Waldemar Bojar
Dziękuję
30
Waldemar Bojar