Początki ratownictwa medycznego na ziemiach polskich
Zbigniew Kopański 1,2, Marcin Madziała1, Agnieszka Madziała 1 , Małgorzata Machota 1
1. Collegium Masoviense  Wyższa Szkoła Nauk o Zdrowiu Prorektor ds. dydaktyki i
polityki kadrowej: Prof. dr hab. n. med. Zbigniew Kopański
2. Wydziału Ochrony Zdrowia Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński Dziekan: Prof.
dr hab. med. Jolanta Jaworek
Streszczenie
Pracę podzielono na dwie części. W pierwszej części skupiono się na historii światowego
ratownictwa medycznego. Zwrócono m.in. uwagę na doniosłą rolę Dominique-Jean Larrey a
w budowie zorganizowanego systemu pomocy przedszpitalnej opierającego się na segregacji
medycznej i transporcie rannych. Duże znaczenie dla poprawy systemu ratownictwa w
armiach miały niestety również wydarzenia I i II Wojny Światowej. Niektóre zdarzenia
oceniane z perspektywy czasu z okresu II Wojny Światowej wskazują, że w tym okresie
osiągnięto już spore sukcesy w organizacji działań ratujących życie rannych żołnierzy.
Dalsze lata przyniosły dopracowywanie systemu ratownictwa na polu walki. W porównaniu
do doświadczeń wojskowym w zakresie przedszpitalnego leczenia urazów środowisko
cywilne długo pozostawało w tyle. Dopiero w drugiej połowie XIX w. w Stanach
Zjednoczonych i w Europie zaczęły powstawać podwaliny cywilnego systemu ratownictwa.
Pierwsze służby ratownictwa medycznego w Stanach Zjednoczonych powstały na przestrzeni
kilku miesięcy. W 1865 r. powstała przyszpitalna służba pogotowia w Cincinnati, a w 1866 r.
Edward Dalton, lekarz medycyny i inspektor sanitarny przy Miejskiej Radzie Zdrowia założył
wspólnie ze szpitalem Bellevue miejskie pogotowie ratunkowe w Nowym Jorku.
W drugiej części poświęconej początkom ratownictwa medycznego na ziemiach polskich
omówiono m.in. jedną z pierwszych organizacji zajmujących się ratowaniem ludzi, powstałą
w Kaliszu w 1898r. pod nazwą ,,Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących , a także
,,Krakowskie Ochotnicze Towarzystwo Ratunkowe , które swoją działalność rozpoczęło 6
czerwca 1891 roku i tę datę przyjmuje się jako powstanie pierwszego Pogotowia
Ratunkowego w Polsce.
Słowa kluczowe: historia, ratownictwo medyczne, świat, Polska
The beginnings of emergency medicine in Poland
Summary
The paper is divided into two parts. In the first part, the focus is on the history of emergency
medicine worldwide. Attention was paid to Dominique-Jean Larrey s significant role in the
construction of the organised pre-hospital aid system based on medical segregation and the
transport of the wounded. The events of World War I and II were also of great importance to
emergency medicine, unfortunately. Some events of the Second World War indicate, with
hindsight, that huge success was achieved at that time as far as actions to save the wounded
soldiers are concerned. The following years brought improvements in emergency system on
the battlefield. In comparison with pre-hospital injury treatment in military, the civilian
medicine was far behind it for a long time. It was as late as the 2nd half of 19th century that
some foundations of civilian emergency medicine were laid. The first emergency services in
the USA came into being over a few months. In 1865, the hospital emergency service was
created in Cincinnati and in 1866, Edward Dalton, a MD and a sanitary inspector to the City
Health Council, cooperated with the Bellevue hospital to create the New York City
emergency service.
In the second part of the paper dedicated to the beginnings of emergency medicine in Poland,
one of the first emergency organizations was described  the Imperial Society of Saving the
Drowning founded in Kalisz in 1898. It also deals with the issue of the Voluntary Rescue
Society in Cracow launched on the 6th of July 1891, which is considered the date of the first
Polish Emergency Service being established.
Key words: history, emergency medicine, the World, Poland