METODY KSZTAA
CENIA  PORÓWNANIE
OPIS OPOWIADANIE
ISTOTA I CELE
Opis dotyczy na ogół charakterystycznych cech, Opowiadanie polega na zaznajamianiu uczniów z
budowy, struktury itp. określonych rzeczy, to znaczy określonymi rzeczami i wydarzeniami w formie ich
co jest względnie stałe. Opis służy do przedstawiania słownego opisu. Opowiadanie stanowi wzór dla
układów statycznych, Jest najprostszą metodą uczniów ukazując im sposób poprawnego wyrażania
przedstawiania uczniom dotąd niezależnych faktów, myśli. Służy do uwydatnienia dynamiki akcji.
osób, zjawisk przyrody itp.
CZYNNOSCI NAUCZYCIELA
Nauczyciel przedstawia uczniom opis różnych Nauczyciel opowiada uczniom historię, operuje
rzeczy, wydarzeń. Posługuje się pojęciami znanymi słowami zrozumiałymi dla uczniów, prezentuje treści
uczniom lub wyjaśnia nowe słownictwo. zwięz
le, jasno, plastycznie, racjonalnie wiąże pokaz
z objaśnieniami słownymi oraz  w klasach
wyższych  z dyskusją.
CZYNNOŚCI UCZNIA
Uczeń słucha ze zrozumieniem, zapamiętując istotne Uczeń słucha ze zrozumieniem i zapamiętuje
cechy, szczegóły. najważniejsze fakty, rozszerza je zarazem i
wzbogaca o nowe elementy.
ZASTOSOWANIE
Rozległe zastosowanie na wyższych szczeblach Niższe klasy szkoły podstawowej.
szkoły. Szeroka praktyka oświatowa. Środki Klasy wyższe, lekcje języka ojczystego, historii czy
masowego przekazu. geografii.
WYKA
AD PRACA Z TEKSTEM
ISTOTA I CELE
Wykład służy przekazywaniu uczniom określonych Sposób poznawania i utrwalania nowych
informacji z zakresu nauk o przyrodzie, wiadomości jak i rozszerzania i pogłębiania nowych
społeczeństwie, technice, kulturze. Aktywizuje informacji.
myślenie hipotetyczno-dedukcyjne słuchaczy.
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
Zaznajamianie uczniów z celem, tematem i Nauczyciel uczy umiejętności płynnego czytania ze
podtematami wykładu. zrozumieniem oraz sporządzania notatek. Wyposaża
Systematyczna kontrola sporządzanych przez uczniów w technikę sprawnego czytania, a w jej
uczniów notatek z wykładów. obrębie zaznajamia z umiejętnością celowego
Kontrola i ocena treści oraz zakresu opanowanych wyboru książki oraz wyszukania w tekście rzeczy
przez uczniów informacji zarówno w obrębie szczególnie ważnych. Uczy posługiwania się
poszczególnych podtematów, jak i całego wykładu. katalogami bibliotecznymi oraz różnego rodzaju
A
ączenie wykładu z innymi metodami pracy materiałami pomocniczymi (słowniki, encyklopedie,
dydaktycznej oraz uzupełnianie do pokazem, testem roczniki statystyczne). Uczniów starszych wdraża do
wiadomości, pogadanką, dyskusją czy pracą z systematycznej lektury prasy codziennej i
tekstem. wybranych periodyków.
Stopniowe wydłużanie czasu przeznaczonego na
wykład w obrębie lekcji.
CZYNNOŚCI UCZNIA
Notowanie najważniejszych zagadnień. Skupienie Uczeń opanowuje metody samokształcenia.
uwagi i logiczne, rozwinięte myślenie. Aktywne Streszcza lub analizuje tekst. Sporządza notatki.
uczestnictwo w wykładzie. Korzysta z książek ponadprogramowych, czasopism,
encyklopedii, słowników, prasy codziennej w celu
uzupełnienia lub poszerzenia informacji, szuka
odpowiedzi na zadane pytania.
ZASTOSOWANIE
Wyższe klasy szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły Wszystkie szczeble edukacji szkolnej, szeroko
średnie ogólnokształcące i zawodowe, szkoły rozumiana praca oświatowa, dążenie do zdobywania
wyższe. wiedzy przez zwykłych ludzi, zwykła lektura.
POGADANKA DYSKUSJA
ISTOTA I CELE
Polega na rozmowie nauczyciela z uczniami. Wymiana poglądów między nauczycielem, a
Uczniowie odpowiadają na postawione przez uczniami, bądz
też między samymi uczniami, na
nauczyciela pytania. Rodzaje pogadanki: wstępna, określony temat. Metoda ta pozwala wzbogacać
przedstawiająca nowe wiadomości, utrwalająca, znany już uczniom materiał o nowe elementy,
kontrolna. Przygotowuje uczniów do pracy na lekcji, porządkować go, syntetyzować i utrwalać oraz
zapoznaje z nowym materiałem. rozwijać u nich umiejętność samodzielnego
formułowania dłuższych wypowiedzi i obrony
swoich poglądów.
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
Nauczyciel kieruje rozmową, zmierza do Nauczyciel uprzednio przygotowuje uczniów do
wyznaczonego przez siebie celu zadając uczniom wymiany myśli zarówno w sensie merytorycznym,
pytania. Nauczyciel powinien zadawać pytania tak jak i formalnym. Wyposaża uczniów w wiadomości
sformułowane, aby uczniowie byli w stanie na nie niezbędne do prowadzenia dyskusji. Wdraża
odpowiedzieć. Występuje w roli współrozmówcy, uczniów do sztuki dyskutowania, dlatego też
wyzwala ciekawość uczniów, po czym odpowiada na przedmiotem szczególnej troski nauczyciela
zadane przez nich pytania. powinno być wyrobienie u nich umiejętności
jednoznacznego formułowania dyskutowanych
problemów i pytań, prezentowania własnych
punktów widzenia w merytorycznie uzasadniony i
zarazem logicznie spójny sposób, a także
operowania dla obalenia kontrowersyjnych
poglądów argumentami konkretnymi, trafiającymi
do przekonania, słowem  naukowymi. Nauczyciel
powinien również zaznajamiać uczniów z cechami
racjonalnie prowadzonej dyskusji, takimi jak jasność
i wyrazistość jej głównego problemu, rzeczowość i
zwięzłość wypowiedzi, umiejętność syntetycznego
podsumowania jej przebiegu i sformułowania
wniosków końcowych.
CZYNNOŚCI UCZNIA
Uczeń myśli samodzielnie, dochodzi do własnych Uczeń powinien zastanawiać się nad
wniosków, ale również podąża w toku myślenia za wypowiedzianymi słowami, starać się zrozumieć
nauczycielem. Odpowiada na pytania nauczyciela. stronę przeciwną i darzyć ją szacunkiem,
bezwzględnie wypowiadać własne myśli i opinie.
Uczestnik dyskusji powinien być konkretny i
zabierać głos w sprawach, na których temat posiada
wiedzę.
ZASTOSOWANIE
Niższe klasy szkoły podstawowej (zapoznanie Najwyższe klasy szkoły podstawowej oraz szkoły
uczniów z nowym materiałem) średnie (pozwala wzbogacać znany już materiał o
Wyższe klasy szkoły podstawowej (syntetyzowanie, nowe elementy, porządkować go, syntetyzować i
utrwalanie materiału oraz bieżąca, wycinkowa utrwalać)
kontrola i ocena )
POKAZ/OBSERWACJA POMIAR
ISTOTA I CELE
Pokaz polega na demonstrowaniu uczniom Pomiar pomaga uczniom poznać ilościowe cechy
naturalnych przedmiotów lub ich modeli, a także analizowanych rzeczy i zjawisk, a także uczy ich
określonych zjawisk, wydarzeń lub procesów i dokładności i systematyczności w pracy. Pomiar
stosownym objaśnianiu ich istotnych cech uczniom. stwarza ponadto liczne okazje do wiązania
Pokaz ukierunkowuje uczniów na istotne, nie zaś wiadomości zdobywanych przez dzieli i młodzież na
przypadkowo zaobserwowane, zewnętrzne lekcjach różnych przedmiotów, ukazując uczniom
właściwości demonstrowanych im rzeczy i zjawisk. ogromne znaczenie matematyki jako jednego z
Słowo służy obserwacji do wyjaśnienia jej przebiegu podstawowych narzędzi nowoczesnego poznania i
i wyników. Pokaz powinien umożliwiać obserwację działania.
wszystkim, za pomocą różnych zmysłów oraz
aktywnie przyciągać uwagę obserwujących.
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
Nauczyciel przygotowuje uczniów do pokazu, Nauczyciel wyjaśnia uczniom cele pomiaru, temat i
zapoznaje ich z celem pokazu oraz kontroluje czy zagadnienia, których ma dotyczyć pomiar, po czym
jego wyniki zostaną wykorzystane zgodnie z go wykonuje lub pod baczną kontrolą pozwala na
tematem zajęć. wykonanie do uczniom.
CZYNNOŚCI UCZNIA
Uczniowie z zainteresowaniem i uwagą przyglądają Uczniowie z uwagą obserwują pomiar. Gdy
się pokazowi. Starają się dostrzec istotne elementy, nauczyciel wyrazi zgodę, uczniowie sami mogą go
fakty, szczegóły. Gromadzą poglądowy materiał, wykonać.
umożliwiający słowne sformułowanie odpowiednich
uogólnień.
ZASTOSOWANIE
Pokaz jako metodę nauczania stosuje się łącznie z Klasy szkoły podstawowej, gimnazja, licea
innymi metodami takimi jak np.: opowiadanie lub ogólnokształcące i szkoły zawodowe, szkoły wyższe,
wykład. pokazy naukowe.
METODA ZAJ
Ć PRAKTYCZNYCH METODA ZAJ
Ć LABORATORYJNYCH
ISTOTA I CELE
Uczniowie samodzielnie wykonują czynności Metoda ta polega na samodzielnym przeprowadzaniu
praktyczne, ważne jest stosowanie wiedzy eksperymentów przez uczniów, tzn. na tworzeniu
teoretycznej w rozwiązywaniu zadań praktycznych. sztucznych warunków dla wywołania jakiegoś
Rozwijanie umiejętności stosowania teorii w zjawiska po to, aby można było zbadać przyczyny,
praktyce wiąże się ze zdobywaniem wiedzy. przebieg i skutki jego występowania. Stosuje się ją
przede wszystkim w nauczaniu fizyki, chemii,
biologii oraz geologii. Celem tej metody jest
bezpośrednie poznanie rzeczywistości (metoda
tradycyjna) lub zmuszanie uczniów do myślenia
(metoda problemowa).
CZYNNOŚCI NAUCZYCIELA
Nauczyciel przedstawia i opisuje wykonywaną Nauczyciel przygotowuje niezbędne pomoce
czynność. Podaje reguły postępowania, sam naukowe i czuwa nad bezpieczeństwem uczniów,
pierwszy wykonuje czynności tak aby uczniowie wskazuje w jaki sposób należy wykonać
mogli się na nim wzorować. Kontroluje poczynania eksperyment.
uczniów. Wdraża uczniów do przestrzegania zasad
umożliwiających efektywną pracę.
CZYNNOŚCI UCZNIA
Uczniowie zdobywają i pogłębiają wiedzę poprzez Uczniowie aktywnie uczestniczą w przeprowadzaniu
samodzielne wykonanie zadań praktycznych i eksperymentu. Zdobywają wiadomości i
korzystanie z posiadanej wiedzy teoretycznej w celu umiejętności podczas kontaktu z rzeczywistością,
rozwiązania nietypowych problemów. którą ukazuje eksperyment.
ZASTOSOWANIE
Wszystkie szczeble edukacji Wyższe klasy szkoły podstawowej, gimnazja, szkoły
wyższe.