Copyright by Wydawnictwo Złote Myśli & Wallace D. Wattles, rok 2010
Nr zamówienia: 778444
Nr Klienta: 755852
Data realizacji zamówienia: 2010-08-26
Zapłacono: 21,70 zł
Autor: Wallace D. Wattles
Tytuł: Sztuka bycia zdrowym
Data: 2010
Zdjęcie do projektu okładki zostało użyte za zgodą istockphoto.com
Wydawnictwo Złote Myśli sp. z o.o.
44-100 Gliwice
ul. Daszyńskiego 5
www.ZloteMysli.pl
e-mail: [e-mail]
Autor oraz Wydawnictwo "Złote Myśli" dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z
tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo "Złote Myśli" nie
ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Niniejsza publikacja, ani żadna jej część, nie może być kopiowana, ani w jakikolwiek inny sposób
reprodukowana, powielana, ani odczytywana w środkach publicznego przekazu bez pisemnej zgody
wydawcy. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku
filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Jeśli przez myśl przeszło Ci, aby udostępnić tę książkę za darmo w internecie łamiąc tym samym prawa
autorskie, POMYŚL, czy nie lepiej przyłączyć się do Programu Partnerskiego i ZARABIAĆ poprzez
promowanie tej i kilkuset innych książek z naszego wydawnictwa. Zobacz szczegóły.
Wszelkie prawa zastrzeżone.
All rights reserved.
Spis treści
Słowo wstępne .............................................................................. 5
Rozdział 1 y
ródło Zdrowia ........................................................ 9
Rozdział 2 Podstawy wiary ......................................................15
Rozdział 3 Życie i jego organizmy ........................................... 23
Rozdział 4 Co myśleć .................................................................29
Rozdział 5 Wiara ..........................................................................37
Rozdział 6 Użycie woli...............................................................45
Rozdział 7 Zdrowie od Boga ...................................................51
Rozdział 8 Streszczenie działań intelektualnych .............57
Rozdział 9 Kiedy jeść .................................................................61
Rozdział 10 Co jeść.....................................................................67
Rozdział 11 Jak jeść....................................................................75
Rozdział 12 A
aknienie i zachcianki .......................................81
Rozdział 13 Podsumowanie....................................................87
Rozdział 14 Oddychanie ..........................................................93
Rozdział 15 Sen ...........................................................................99
Rozdział 16 Dodatkowe zalecenia ..................................... 103
Rozdział 17 Streszczenie Sztuki Bycia Zdrowym .......... 111
Słowo wstępne
Ten tom jest drugą z serii książką po Sztuce wzbo-
gacania się1. Tak jak pierwsza przeznaczona była
wyłącznie dla osób, które chcą zdobyć pieniądze,
tak ta jest dla tych, które pragną zdrowia i oczeku-
ją praktycznego przewodnika  podręcznika, a nie
traktatu filozoficznego. Jest to instrukcja zastosowa-
nia w praktyce uniwersalnej Zasady Życia. Dołożyłem
wszelkich starań, aby w prosty i przystępny sposób
wyjaśnić tę zasadę tak, aby nawet czytelnik, który nie
miał wcześniej do czynienia z prądem Nowej Myśli
lub metafizyką, mógł ją zastosować i cieszyć się do-
skonałym zdrowiem. Zachowując wszystkie niezbęd-
ne informacje, ostrożnie wyeliminowałem wszelkie
niepotrzebne zagadnienia; nie używałem techniczne-
go, zawiłego ani trudnego języka i zawsze skupiałem
swoją uwagę na jednym wątku.
Założeniem tej książki jest przedstawienie podejścia
naukowego, a nie spekulacji. Monistyczna teoria
wszechświata  według której materia, umysł, świa-
domość i życie są przejawami jednej substancji  jest
filozofią ogólnie przyjętą przez współczesnych my-
1
W.D. Wattles, Sztuka wzbogacania się, Gliwice 2007.
Wallace D. Wattles
ślicieli; jeżeli przyjmiesz tę teorię, nie będziesz mógł
zaprzeczyć zawartym tutaj wnioskom, które z niej
płyną. Najlepszym dowodem na skuteczność przed-
stawionych tu metod i myśli może być przykład sa-
mego autora oraz setek innych osób, które stosowały
te praktyki przez dwanaście lat z ciągłym i niezawod-
nym sukcesem. O Sztuce Bycia Zdrowym oraz rzą-
dzących nią prawach mogę powiedzieć, że jeśli tylko
są konsekwentnie stosowane, działają niezawodnie,
tak jak niezawodne są prawa geometrii. Jeżeli tkan-
ki twojego ciała nie są tak zniszczone, że dalsze życie
jest niemożliwe, możesz odzyskać dobre samopoczu-
cie; a jeżeli będziesz myślał i postępował według za-
sad Pewnej Drogi, poczujesz się lepiej.
Jeżeli czytelnik chciałby w pełni zrozumieć założenia
monistycznej teorii kosmosu, polecam przeczytanie
dzieł Hegla i Emersona oraz pamfletu J.J. Browna
Wieczna wiadomość. Więcej informacji znalez
ć też
można w serii artykułów tego samego autora, opu-
blikowanych w magazynie  Nautilus w roku 1909,
ukazującym się w Holyoke, zatytułowanych Jaka jest
Prawda?.
Dla dociekliwych, pragnących bardziej szczegóło-
wych informacji o działaniu dobrowolnych funk-
cji  jedzenia, picia, oddychania i spania, polecam
również Nową naukę życia i uzdrawiania, Listy do
męża kobiety i Konstruktywne podejście do jedzenia
mojego autorstwa, dostępne u wydawcy tej książki.
Godne uwagi są również pisma Horace a Fletchera
oraz Edwarda Hookera Deweya. Można zapoznać się
6
Słowo wstępne
ze wszystkimi wyżej wymienionymi dziełami i po-
traktować je jako rodzaj fundamentu dla swojej wia-
ry; ale ostrzegam przed popełnieniem błędu, jakim
byłoby zgłębianie sprzecznych teorii i praktykowa-
nie elementów wielu różnych systemów równocze-
śnie; ponieważ jeżeli masz poczuć się lepiej, musisz
całkowicie podporządkować swój sposób myślenia
i życia właściwej drodze. Pamiętaj, że Sztuka bycia
zdrowym to kompletny i wystarczający przewodnik
w każdym aspekcie. Skoncentruj się na sposobie my-
ślenia i postępowania, jaki nakazuje, i kieruj się nim
w każdym szczególe, a poczujesz się lepiej; a jeżeli już
cieszysz się dobrym zdrowiem, tak będzie nadal.
Ufam, że nie ustąpisz, aż bezcenne błogosławieństwo
doskonałego zdrowia stanie się twoim udziałem.
Z wyrazami szacunku
WALLACE D. WATTLES
7
RO Z D Z I A ł 1
y
ródło Zdrowia
W praktycznym zastosowaniu Sztuki bycia zdrowym,
podobnie jak Sztuki wzbogacania się, należy poznać
i przyjąć jako prawdziwe pewne podstawowe zasady.
Oto niektóre z nich:
Doskonale naturalne działanie funkcji życiowych wy-
nika z naturalnego działania y
ródła Życia. y
ródło Ży-
cia występuje we wszechświecie; jest to Jedyna Sub-
stancja Życia, z której składają się wszystkie rzeczy.
Substancja Życia przenika, przesiąka i napełnia
wszystkie przestrzenie wszechświata; przechodzi na
wylot wszelkie rzeczy jak najbardziej przenikliwy, ra-
finowany gaz. Pochodzi od niej wszelkie życie  jej
życie jest wszelkim życiem, jakie istnieje.
Człowiek jest również formą Substancji Życia i ma
w sobie y
ródło Zdrowia. y
ródło Zdrowia w człowie-
ku, kiedy działa w pełni konstruktywnie, powoduje,
że wszystkie dobrowolne czynności życiowe są do-
skonale wykonywane.
To właśnie y
ródło Zdrowia w człowieku odpowiada
za wszelkie uzdrowienia, bez względu na to, jaki  sys-
tem albo  środek zostanie zastosowany; a y
ródło
Wallace D. Wattles
Zdrowia działa w pełni konstruktywnie, jeśli człowiek
myśli w Pewien Sposób.
Przejdę teraz do udowodnienia ostatniego stwierdze-
nia. Wszyscy wiemy, że przypadki wyleczenia mają
miejsce dzięki zastosowaniu w kuracji różnorodnych
i często przeciwnych metod. Alopata2, który podaje sil-
ną dawkę przeciwtrucizny, wyleczy swojego pacjenta,
i homeopata3, który podaje minimalną dawkę truci-
zny, najbardziej zbliżoną do substancji, która chorobę
wywołała, również odniesie w leczeniu sukces. Jeżeli
alopatia kiedykolwiek wyleczyła jakąś chorobę, to jest
niemal pewne, że homeopatia nigdy tego nie zrobiła.
I na odwrót, jeśli homeopatia okazała się skuteczna
w leczeniu jakiejś dolegliwości, alopatia prawdopo-
dobnie nie mogłaby jej wyleczyć. Są to dwa radykalnie
przeciwstawne systemy, które różnią się w teorii i spo-
sobie postępowania; a jednak oba są w stanie  wyle-
czyć większość chorób. Często leki używane przez le-
karzy o tych samych przekonaniach są zróżnicowane.
Jeśli udamy się do pół tuzina lekarzy z przypadkiem
niestrawności i porównamy wystawione przez nich re-
cepty, to jest więcej niż prawdopodobne, że żaden ze
składników jednego lekarstwa nie powtórzy się w in-
nych. Czy nie wolno nam zatem wnioskować, że ich
2
Alopata  lekarz wykorzystujący jako metodę leczenia stoso-
wanie środków wywołujących w organizmie objawy przeciwne
objawom danej choroby [przyp. red.].
3
Homeopata  lekarz stosujący jako metodę leczenia stosowa-
nie w minimalnych dawkach takich środków, które w większych
dawkach wywołują w organizmie zdrowego człowieka objawy po-
dobne do obserwowanych w danej chorobie [przyp. red.].
10
Rozdział 1 y
ródło Zdrowia
pacjenci są uzdrowieni przez y
ródło Zdrowia w nich
samych, a nie przez różnorakie  lekarstwa ?
To nie jedyny przykład. Znamy przecież przypadki,
gdzie te same dolegliwości wyleczył osteopata przez
manipulację kręgosłupa, uzdrowiciel przez modlitwę,
dietetyk przez odpowiednią dietę, chrześcijański uczo-
ny przez sformułowanie wyznania wiary, przewodnik
duchowy przez afirmacje, a higienista przez zalecenie
zmiany trybu życia. W obliczu wszystkich tych faktów,
jakie możemy wyciągnąć wnioski, jeśli nie takie, że
istnieje y
ródło Zdrowia, które jest takie samo w każ-
dym człowieku i które tak naprawdę odpowiada za
wszystkie uleczenia? I że w każdym systemie istnieje
czynnik, który w sprzyjających warunkach pobudza
y
ródło Zdrowia do działania? Co za tym idzie, medy-
cyna, manipulacja, modlitwa, dieta, afirmacje i higie-
niczne praktyki leczą tylko wtedy, kiedy uaktywnią do
działania y
ródło Zdrowia, a zawodzą wtedy, kiedy go
nie uaktywnią. Czy nie wskazuje to na stwierdzenie, że
o skuteczności kuracji decyduje nastawienie pacjenta
do leczenia, a nie skład leku na recepcie?
Jest jedna stara historia, która stanowi doskonałą ilustra-
cję powyższego założenia, dlatego pozwolę sobie ją tutaj
przytoczyć. Jak głosi legenda, w średniowieczu kości pew-
nego świętego przechowywane w jednym z klasztorów
miały cudowną moc uzdrawiania; w określone dni zbierał
się wielki tłum cierpiących, aby dotknąć relikwii i zostać
uzdrowionym. Podczas wigilii jednego z takich dni jakiś
świętokradzki łajdak zyskał dostęp do szkatułki, w której
trzymano cudowne relikwie, i ukradł kości; rano, kiedy ze-
11
Wallace D. Wattles
brał się już jak zwykle tłum chorych u bram klasztoru, oj-
cowie odkryli, że zostali pozbawieni cudownej mocy nio-
sącej uzdrowienia. Postanowili zatuszować sprawę, mając
nadzieję, że uda im się złapać złodzieja i odzyskać utra-
cony skarb; pospieszyli zatem do piwnicy klasztoru i wy-
kopali kości mordercy, który został tam zakopany wiele
lat wcześniej. Umieścili je w szkatułce i zamierzali wymy-
ślić jakieś wiarygodne usprawiedliwienie, dlaczego święty
nie mógł tego dnia wykonać swoich codziennych cudów;
następnie wpuścili zgromadzony tłum chorych i słabych.
Ku zdziwieniu działających w tajemnicy przed wiernymi
ojców kości złoczyńcy okazały się tak skuteczne jak kości
świętego; i uzdrawiania dokonały się tak samo jak wcze-
śniej. Podobno jeden z ojców pozostawił świadectwo tego
zdarzenia, w którym wyznał, że według niego uzdrawiają-
ca moc cały czas tkwiła w ludziach, a nie w kościach.
Bez względu na to, czy ta historia jest prawdziwa, wnio-
sek odnosi się do wszystkich sposobów leczenia. Mocą,
która uzdrawia, jest sam pacjent; o tym, czy moc ta uak-
tywni się czy nie, nie decydują użyte środki fizyczne czy
umysłowe, ale sposób, w jaki pacjent o tych środkach
myśli. Istnieje Uniwersalne y
ródło Życia, jak nauczał
Jezus  wielka duchowa Uzdrawiająca Moc; i istnieje
w człowieku y
ródło Zdrowia, z którego płynie ta jego
Uzdrawiająca Moc. Jest ono uśpione lub aktywne, w za-
leżności od tego, w jaki sposób dany człowiek myśli.
Można je zawsze uaktywnić poprzez myślenie w Pewien
Sposób. To, czy wyzdrowiejesz, nie zależy od przyjęcia ja-
kiegoś systemu albo odkrycia nowego leku; ludzi z dolegli-
wościami identycznymi jak twoje leczono wszystkimi sys-
12
Rozdział 1 y
ródło Zdrowia
temami i lekarstwami. Stan zdrowia nie zależy od klimatu.
Są ludzie zdrowi i chorzy we wszystkich szerokościach
geograficznych. Nie zależy też od wykonywanego zawodu,
może z wyjątkiem osób, które pracują w szkodliwych wa-
runkach; ludzie są zdrowi we wszystkich zawodach i pro-
fesjach. Twoje dobre samopoczucie zależy od tego, czy za-
czniesz myśleć  i działać  w Pewien Sposób.
Sposób, w jaki człowiek myśli o rzeczach, zależy od
tego, co o nich sądzi. Myśli są określone przez wiarę,
a skutki zależą od praktycznego zastosowania tej wiary.
Jeżeli człowiek wierzy w skuteczność medycyny i jest
zdolny tę wiarę urzeczywistnić, medycyna z pewnością
go uleczy; ale bez względu na to, jak wielka będzie jego
wiara, nie zostanie wyleczony, jeśli nie będzie w stanie
jej urzeczywistnić w odniesieniu do siebie.
Wielu chorych ludzi wierzy w wyleczenie innych, ale
nie swoje. Tak więc jeżeli wierzy w skuteczność diety
i może urzeczywistnić tę wiarę w odniesieniu do sie-
bie, zostanie wyleczony; jeżeli wierzy w moc modli-
twy i afirmacji i zastosuje tę wiarę do swojej osoby, to
modlitwa i afirmacja pozwolą mu wyzdrowieć. Wiara,
zastosowana w odniesieniu do siebie, leczy; obojętnie,
jak bardzo wierzymy lub jak usilnie koncentrujemy się
na danej myśli  nie wyleczą nas, jeśli nie urzeczywist-
nimy ich w odniesieniu do własnej osoby. Sztuka By-
cia Zdrowym opiera się na dwóch obszarach: myśleniu
i działaniu. Aby być zdrowym, nie wystarczy myśleć
w Pewien Sposób; należy zastosować te myśli w odnie-
sieniu do siebie; należy wyrażać i uzewnętrzniać swój
sposób myślenia w życiu i zgodnie z nim postępować.
13
RO Z D Z I A ł 2
Podstawy wiary
Zanim człowiek będzie mógł myśleć w Pewien Spo-
sób, który doprowadzi go do uzdrowienia, musi uwie-
rzyć w pewne prawdy, które zostały sformułowane
poniżej:
Wszystkie rzeczy składają się z jednej Żywej Substan-
cji, która w swojej podstawowej postaci przenika,
przesiąka i napełnia wszystkie przestrzenie wszech-
świata. Wszystkie widoczne rzeczy są z Niej stwo-
rzone, a Substancja w swej pierwotnej, bezkształtnej
formie istnieje we wszystkich widocznych rzeczach,
które się z niej składają. Jej życie jest we Wszystkim
i we Wszystkim jest Inteligencja. Substancja stwarza
poprzez myśl, więc przybiera formę rzeczy, o której
się myśli. Myśl o danej formie sprawia, że Substancja
przybiera tę formę, myśl o ruchu wprawia ją w ruch.
Konkretne kształty powstają przez przybranie przez
substancję określonych cech lub form. Pragnąc stwo-
rzyć określony kształt, Podstawowa Substancja myśli
o ruchu, który ten kształt stworzy. Chcąc stworzyć
świat, myśli o ruchach, prawdopodobnie odbywają-
cych się na przestrzeni wieków, dzięki którym prze-
kształci się w formę świata i w ten ruch zostaje wpra-
Wallace D. Wattles
wiona. Pragnąc stać się dębem, myśli o ruchach,
prawdopodobnie odbywających się na przestrze-
ni wieków, dzięki którym przekształci się w formę
dębu i w ten ruch zostaje wprawiona. Poszczególne
sekwencje ruchu, które stworzą określone formy,
zostały określone na samym początku i nie ulegają
zmianom. Pewne ruchy wykonane przez bezkształtną
substancję zawsze stworzą pewne kształty.
Ciało człowieka jest stworzone z Podstawowej Sub-
stancji, jest skutkiem określonych ruchów, które naj-
pierw zaistniały jako myśli Podstawowej Substancji.
Ruchy, które stwarzają, odnawiają i naprawiają cia-
ło człowieka, nazywane są czynnościami życiowymi
i dzielą się na dwie grupy: dobrowolne i mimowolne.
Funkcje mimowolne kontrolowane są przez y
ródło
Zdrowia w człowieku i działają w pełni prawidłowo,
dopóki człowiek myśli w Pewien Sposób. Czynności
dobrowolne to jedzenie, picie, oddychanie i spanie.
Są one całkowicie lub częściowo kontrolowane przez
świadomą wolę człowieka i może on je wykonywać
w całkowicie prawidłowy sposób, jeśli tylko tego
chce. Jeżeli nie chce wykonywać ich prawidłowo, nie
będzie mógł długo cieszyć się dobrym zdrowiem. Jak
widać, jeśli człowiek myśli w Pewien Sposób i zgod-
nie z jego zasadami je, pije, oddycha i śpi, pozostanie
zdrowym.
Mimowolne funkcje życiowe człowieka kontrolowane
są przez y
ródło Zdrowia i dopóki myśli on w zdrowy
sposób, funkcje te działają prawidłowo, ponieważ
na działanie y
ródła Zdrowia w człowieku ogromny
16
Rozdział 2 Podstawy wiary
wpływ mają jego świadome myśli, które z kolei od-
działywają na jego podświadomość.
Człowiek jest ośrodkiem myślącym, zdolnym two-
rzyć myśli; ponieważ nie wie wszystkiego, popełnia
błędy i myśląc, może się mylić. Nie wiedząc wszyst-
kiego, za prawdziwe przyjmuje rzeczy, które takie nie
są. Człowiek w swoim umyśle tworzy myśl o chorym
i nieprawidłowym działaniu; wypacza w ten sposób
działanie y
ródła Zdrowia, powodując jego nieprawi-
dłowe funkcjonowanie; sam stwarza dolegliwości we
własnym ciele. W Podstawowej Substancji istnieją
tylko myśli o doskonałym działaniu, prawidłowym
i zdrowym funkcjonowaniu, pełni życia. Bóg ni-
gdy nie myśli o chorobie czy ułomności. Od zarania
dziejów jednak człowiek rodzi myśli o chorobie, ka-
lectwie, starości i śmierci; myśli te wypaczyły prawi-
dłowe funkcjonowanie, obarczając tym dziedzictwem
rodzaj ludzki. Nasi przodkowie od pokoleń stwarzali
niedoskonały obraz ludzkiego ciała i jego działania,
dlatego wkraczamy w życie z wrodzonym i podświa-
domym przekonaniem o niedoskonałości i możliwo-
ści zachorowania.
Nie jest to zgodne z naturą i nie jest to częścią na-
turalnego porządku. Celem naturalnego porządku
nie może być nic innego jak tylko doskonałość życia.
Widzimy to w jego samej naturze. Naturalnym po-
rządkiem życia jest ciągły postęp ku doskonałości.
Jest on nieuniknionym skutkiem samego procesu ży-
cia. Wzrost jest zawsze rezultatem aktywnego życia;
wszystko, co żyje, będzie żyć i rozmnażać się. Nasio-
17
Wallace D. Wattles
no, leżąc w spichlerzu, ma życie, ale nie żyje. Włożone
do ziemi staje się aktywne i natychmiast zaczyna gro-
madzić w sobie otaczającą substancję i rosnąć, przy-
bierając formę rośliny. Wzrost ten spowoduje wytwo-
rzenie się gniazda nasiennego, w którym powstanie
trzydzieści, sześćdziesiąt albo i sto nasion i w każdym
z nich będzie życie.
Życie rozwija się w procesie życia.
Życie nie może istnieć bez wzrostu, a fundamental-
nym impulsem życia jest istnienie. Podstawowa Sub-
stancja działa i tworzy w odpowiedzi na fundamen-
talny impuls życia. Bóg musi istnieć, a istnieje przez
to, co tworzy i powiększa. Rozmnażając formy życia,
żyje pełniej.
Wszechświat jest Wspaniałym Rozwijającym się Ży-
ciem, a celem przyrody jest ciągły jego rozwój oraz
postęp w stronę doskonałości i doskonałego funkcjo-
nowania. Celem natury jest doskonałe zdrowie.
Jeśli chodzi o człowieka, to celem natury jest jego cią-
gły postęp w kierunku pełni życia i osiągnięcia życia
doskonałego. Człowiek powinien żyć możliwie naj-
pełniej w jego obecnym zakresie działań.
Musi tak być, ponieważ to, co żyje w organizmie czło-
wieka, dąży do pełni życia.
Daj małemu dziecku ołówek i papier, a zacznie ryso-
wać prymitywne postaci; to Substancja, która w nim
żyje, próbuje odnalez
ć wyraz w sztuce. Daj mu zestaw
klocków, a spróbuje wznieść budowlę  to Substan-
18
Rozdział 2 Podstawy wiary
cja, która w nim żyje, szuka wyrazu w architekturze.
Posadz
je przy pianinie, a będzie chciało osiągnąć
harmonię, uderzając w klawisze  to Substancja,
która w nim żyje, próbuje się wyrazić poprzez muzy-
kę. Substancja, która żyje w człowieku, zawsze dąży
do najpełniejszego życia. Życie człowieka jest najpeł-
niejsze wtedy, gdy jest zdrowy, dlatego y
ródło Natu-
ry w człowieku dąży do zdrowia. Naturalnym stanem
ludzkiego organizmu jest stan doskonałego zdrowia;
wszystkie komórki w człowieku i cała przyroda do
niego dążą.
W umyśle Podstawowej Substancji nie ma miejsca na
chorobę, z natury jest ona bowiem ukierunkowana
na jak najpełniejsze i najbliższe doskonałości życie,
czyli na zdrowie. Człowiek jako wytwór myśli Bez-
kształtnej Substancji ma doskonałe zdrowie. Choro-
ba, która jest nienormalną albo wypaczoną funkcją
 niewłaściwie wykonanym ruchem lub wykonanym
w kierunku niedoskonałego życia  nie ma miejsca
w umyśle Myślącej Substancji.
Najwyższy Umysł nigdy nie myśli o chorobie. Choroba
nie została stworzona ani wyświęcona przez Boga, nie
pochodzi od niego. Jest całkowicie produktem odręb-
nej świadomości  umysłu człowieka. Bóg, Bezkształt-
na Substancja, nie widzi choroby, nie myśli o choro-
bie, nie zna jej i nie uznaje. Choroba istnieje jedynie
w umyśle człowieka, Bóg myśli tylko o zdrowiu.
Na podstawie powyższych przykładów widzimy, że
to zdrowie jest faktem lub PRAWD
w Podstawo-
wej Substancji, z której wszyscy jesteśmy stworzeni;
19
Wallace D. Wattles
a choroba jest niedoskonałym działaniem, wynikają-
cym z niedoskonałego myślenia ludzi, w przeszłości
i obecnie. Gdyby człowiek zawsze myślał o sobie, że
jest całkowicie zdrowy, nie mogłoby być inaczej, jak
tylko tak, że byłby w pełni zdrowy.
W pełni zdrowy człowiek istnieje w umyśle Podstawo-
wej Substancji, a człowiek podupadający na zdrowiu
jest skutkiem własnego niepowodzenia w myśleniu
wyłącznie o doskonałym zdrowiu i nieprawidłowego
wykonywania dobrowolnych czynności życiowych.
Poniżej w formie planu znajdują się podstawowe
prawdy Sztuki Bycia Zdrowym:
Istnieje Myśląca Substancja, z której zrobione są
wszystkie rzeczy, która w swojej podstawowej postaci
przenika, przesiąka i napełnia wszystkie przestrzenie
wszechświata. Jest życiem wszystkich rzeczy.
Myśl tej Substancji o jakimś kształcie stwarza ten
kształt, myśl o ruchu powoduje ten ruch. W odniesieniu
do człowieka w umyśle Substancji istnieje tylko myśl
o doskonałym funkcjonowaniu i idealnym zdrowiu.
Człowiek jest ośrodkiem myślącym, jest więc zdolny
tworzyć myśli, które mają władzę nad jego własnym
działaniem. Tworząc niedoskonałe myśli, powoduje
niedoskonałe i wypaczone działanie; wykonując nie-
prawidłowo dobrowolne czynności życiowe, przyczy-
nia się do powstania choroby.
Jeżeli człowiek będzie myślał tylko o idealnym zdro-
wiu, spowoduje, że jego ciało będzie funkcjonować
w doskonałym zdrowiu; wyzwolona zostanie Moc
20
Rozdział 2 Podstawy wiary
Życia, która będzie mu sprzyjać. Organizm ludzki bę-
dzie działał bez zarzutu tylko wtedy, kiedy człowiek
będzie prawidłowo wykonywał dobrowolne czynno-
ści życiowe.
Najpierw człowiek musi nauczyć się myśleć o ideal-
nym zdrowiu; następnie powinien nauczyć się, jak
zdrowo jeść, pić, oddychać i spać. Jeżeli podejmie
powyższe kroki, wyzdrowieje i pozostanie zdrowym.
21
RO Z D Z I A ł 3
Życie i jego organizmy
W ludzkim ciele znajduje się na stałe energia, która
odnawia się w miarę zużycia, pozbywa się odpadów
oraz trujących substancji i naprawia ludzki organizm,
kiedy ulegnie uszkodzeniu. Energię tę nazywamy ży-
ciem. Życie nie powstaje w ludzkim ciele, ale to ludz-
kie ciało jest przez nie stworzone.
Nasienie, przechowywane przez lata w magazynie,
wzrośnie, kiedy trafi do ziemi  stworzy roślinę. Ży-
cie w roślinie nie powstaje przez jej wzrost; to życie
sprawia, że roślina wzrasta.
Wykonywanie czynności życiowych nie powoduje po-
wstania życia, to dzięki życiu czynności życiowe mogą
być wykonywane. Najpierw istnieje życie, potem na-
stępują czynności życiowe.
Życie jest czynnikiem odróżniającym materię orga-
niczną od nieorganicznej, ale nie zostało stworzone
na wzór organizacji materii.
Życie jest z
ródłem lub siłą powodującą ten podział; to
ono stwarza organizmy.
Życie jest z
ródłem lub siłą tkwiącą w Podstawowej
Substancji; wszelkie życie jest Jednością.
Wallace D. Wattles
y
ródło Życia jednakowe dla Wszystkiego jest y
ró-
dłem Zdrowia w człowieku i staje się konstruktywnie
aktywne, kiedykolwiek człowiek myśli w Pewien Spo-
sób. Każdy, kto myśli w Pewien Sposób, z pewnością
będzie się cieszył dobrym zdrowiem, pod warunkiem
że działania jego dobrowolnych funkcji pozostaną
w zgodzie z jego umysłem. Działania zewnętrzne mu-
szą zostać podporządkowane umysłowi. Nie można
oczekiwać idealnego zdrowia, jeśli ktoś je, pije, oddy-
cha i śpi tak, jak robi to osoba chora.
Uniwersalne y
ródło Życia jest y
ródłem Zdrowia
w człowieku. Stanowi jedność z Podstawową Substan-
cją. Istnieje jedna Podstawowa Substancja, z której
wszystko jest stworzone. Substancja ta jest żywa, a jej
życie jest y
ródłem Życia we wszechświecie. Substan-
cja stworzyła z siebie wszelkie organiczne formy ży-
cia, poprzez stworzenie w swoim umyśle myśli o nich
lub o ruchach, które spowodowałyby ich powstanie.
Podstawowa Substancja myśli tylko o zdrowiu, po-
nieważ jest nieomylna; nie ma takiej prawdy, której
by nie znała, jest we wszystkim i jest wszystkim. Nie
tylko zna wszelką prawdę, ale posiada nieograniczo-
ną moc; jej życiowa moc jest z
ródłem wszelkiej ist-
niejącej energii. Świadome życie, znające całą prawdę
i posiadające nieograniczoną moc, nie może się my-
lić, niewłaściwie wykonując czynności życiowe; wie-
dząc wszystko, wie za dużo, aby się mylić, zatem Bez-
kształtna Substancja nie może chorować ani myśleć
o chorobach.
24
Rozdział 3 Życie i jego organizmy
Człowiek jest formą Podstawowej Substancji, ale
posiada odrębną świadomość; jego świadomość jest
jednak ograniczona, a więc niedoskonała. Ze względu
na swoją ograniczoną wiedzę, człowiek myśląc, może
popełniać i popełnia błędy, powodując tym samym
wadliwe i niedoskonałe funkcjonowanie swojego or-
ganizmu.
Człowiek nie ma wiedzy za dużej, żeby popełniać błę-
dy. Wadliwe czy niedoskonałe funkcjonowanie nie
musi wynikać bezpośrednio z niedoskonałego myśle-
nia, ale jest związane z tym określonym, które staje
się nawykiem. Każda myśl powtarzająca się w umyśle
człowieka staje się zaczątkiem odpowiadającego jej
stanu ludzkiego ciała.
Człowiek również nie zdołał nauczyć się, jak prawi-
dłowo wykonywać dobrowolne czynności życiowe.
Nie wie, kiedy, co i jak jeść, mało wie o oddychaniu
i jeszcze mniej o spaniu. Wszystkie te czynności wy-
konuje niewłaściwie i w nieodpowiednich warun-
kach. Dzieje się tak, ponieważ nie stosuje się do je-
dynego właściwego przewodnika, jakim jest wiedza
życia. Człowiek stara się żyć zgodnie z logiką, a nie
instynktem. Uczynił z życia przedmiot sztuki, a nie
natury. I popełnił błąd.
Ratunkiem dla niego jest zacząć postępować właści-
wie  to coś, co na pewno jest w stanie zrobić. Za-
daniem tej książki jest nauczyć całej prawdy, tak aby
czytelnik, który ją przeczyta, wiedział za dużo, by po-
pełnić błąd.
25
Wallace D. Wattles
Myśli o chorobie wywołują dolegliwości. Człowiek
musi nauczyć się myśleć o zdrowiu; będąc Podstawo-
wą Substancją, która przybiera formę jego myśli, sta-
nie się uosobieniem zdrowia, a to idealnie przejawiać
się będzie w jego wszystkich czynnościach życiowych.
Ludzie, którzy zostali uzdrowieni przez dotknięcie
kości świętego, byli w rzeczywistości uleczeni przez
odpowiedni sposób myślenia, a nie przez moc reli-
kwii. Ludzkie kości nie mają mocy uzdrawiającej bez
względu na to, czy są szczątkami świętego czy grzesz-
nika.
Podobnie ludzie, których uleczyły odpowiednie daw-
ki leków ustalone przez alopatów albo homeopatów,
tak naprawdę wyzdrowieli dzięki odpowiedniemu
sposobowi myślenia. Nie ma leku, który sam w sobie
posiadałby moc wyleczenia choroby.
Ludzie, którzy zostali uzdrowieni przez modlitwy
i afirmacje, również wyzdrowieli dzięki odpowiednie-
mu sposobowi myślenia. Żadna kombinacja słów nie
ma uzdrawiającej mocy.
Wszyscy chorzy, których wyleczył jakikolwiek sys-
tem, myśleli w odpowiedni Sposób, a krótka analiza
pokaże nam, na czym on polega.
Dwoma niezbędnymi elementami tego Sposobu są
Wiara oraz Zastosowanie Wiary w Odniesieniu do
Siebie.
Ludzie, którzy dotykali kości świętego, wierzyli,
a wiara ich była tak wielka, że w momencie kiedy do-
tknęli relikwii, ZERWALI WSZELKIE MENTALNE
26
Rozdział 3 Życie i jego organizmy
ZWI
ZKI Z CHOROB
I UMYSA
OWO ZJEDNO-
CZYLI SI
ZE ZDROWIEM.
Takiej mentalnej zmianie towarzyszyło intensywne
nabożne DOZNANIE, które przeniknęło najgłębsze
zakątki ich dusz i pobudziło jednocześnie y
ródło
Zdrowia do działania.
Twierdzili oni, że uzdrowiła ich wiara  przywróci-
ła im zdrowie. Pełni wiary przestali w myślach łączyć
siebie z chorobą. Myśleli o sobie już tylko w związku
ze zdrowiem.
Oto dwa niezbędne założenia odpowiedniego sposo-
bu myślenia, dzięki którym poczujesz się lepiej: po
pierwsze, zdobywaj zdrowie poprzez wiarę, zerwij
wszelki związek z chorobą, nawiąż w myślach relację
ze zdrowiem. Fizycznie stajemy się tacy, jakimi stwo-
rzyliśmy się w umyśle; fizycznie łączymy się z tym,
z czym udało nam się połączyć w myślach. Jeżeli twój
umysł zawsze wiąże cię z chorobą, staje się on siłą,
która działa w twoim ciele chorobotwórczo; a jeżeli
twój umysł zawsze przedstawia cię w idealnym zdro-
wiu, wtedy twoje myśli stają się siłą, która daje ci
zdrowie.
W przypadku ludzi, którzy wyleczeni zostają przez
leki, rezultat zostaje osiągnięty dokładnie w ten sam
sposób. Świadomie bądz
nieświadomie, posiadają oni
wystarczającą wiarę, która spowodowała, że mogą
odciąć się mentalnie od choroby i wejść w umysłowy
związek ze zdrowiem. Wiara może być nieświadoma.
Możliwe jest, aby mieć podświadomą lub wrodzoną
27
Wallace D. Wattles
wiarę w takie rzeczy jak medycyna, w którą nie wie-
rzymy dostatecznie w sposób świadomy; a ta podświa-
doma wiara może okazać się wystarczająca, aby po-
naglić y
ródło Zdrowia do twórczej aktywności. Wiele
osób, które posiada małą świadomą wiarę, zostaje
w ten sposób wyleczonych; inni z kolei, którzy mocno
wierzą, nie mogą wyzdrowieć, ponieważ nie odnoszą
tej wiary do siebie samych; ich wiara ma charakter
ogólny, ale nie odnosi się konkretnie do nich.
Zgłębiając Sztukę Bycia Zdrowym, musimy mieć na
uwadze dwie główne sprawy: po pierwsze, jak myśleć
w wierze; po drugie, jak odnieść te myśli do własnej
osoby, aby spowodować y
ródło Zdrowia do twórcze-
go działania.
Zaczniemy od nauczenia się, co myśleć.
28
RO Z D Z I A ł 4
Co myśleć
Musisz wejść w mentalny związek ze zdrowiem, żeby
móc zerwać wszystkie umysłowe relacje z chorobą.
Proces ten musi być pozytywny, a nie negatywny;
dotyczyć przyjęcia, a nie odrzucenia. Otrzymasz lub
przyjmiesz zdrowie, a nie zaprzeczysz lub odrzucisz
chorobę. Przez odrzucenie choroby nic nie osiągniesz;
odrzucenie diabła i pozostawienie pustki nie przynie-
sie wiele dobrego, ponieważ powróci w towarzystwie
gorszych od siebie. Nawiązując pełny i trwały związek
ze zdrowiem, musisz automatycznie zakończyć rela-
cję ze złem. Pierwszym krokiem w Sztuce Bycia Zdro-
wym jest nawiązanie w myślach pełnego związku ze
zdrowiem.
Najlepszym sposobem, aby to osiągnąć, jest stwo-
rzenie mentalnego obrazu samego siebie w idealnym
zdrowiu; wyobrażenie sobie doskonale silnego i zdro-
wego ciała; następnie należy spędzić wystarczająco
dużo czasu, kontemplując ten obraz  tak aby przy-
wyknąć do tej myśli.
Nie jest to takie łatwe, jak może się wydawać, wyma-
ga bowiem poświęcenia odpowiedniej ilości czasu na
medytacje. Nie wszyscy ludzie mają tak rozwiniętą
Wallace D. Wattles
wyobraz
nię, by móc stworzyć wyraz
ny obraz men-
talny samego siebie w doskonałym bądz
wyideali-
zowanym ciele. Dużo łatwiej jest, tak jak w Sztuce
wzbogacania się, stworzyć mentalny obraz rzeczy,
które chciałoby się posiadać, ponieważ widzieliśmy
je już kiedyś, wiemy, jak wyglądają, możemy łatwo
odtworzyć je z pamięci. Nigdy nie widzieliśmy siebie
w doskonałym ciele, trudno zatem stworzyć czytelny
mentalny obraz.
Posiadanie mentalnego obrazu samego siebie takim,
jakim chcielibyśmy być, nie jest niezbędne. Kluczowe
jest stworzenie myśli o idealnym zdrowiu i odniesie-
nie jej do siebie. Myśl o zdrowiu nie jest mentalnym
obrazem żadnej konkretnej rzeczy. Jest zrozumie-
niem zdrowia i zawiera w sobie koncepcję doskonałe-
go funkcjonowania każdego organu ludzkiego ciała.
Możesz SPRÓBOWAĆ zobrazować siebie w doskona-
le zbudowanym ciele  to pomaga; ale MUSISZ my-
śleć, że wszystko, co robisz, robisz tak, jak silna i ide-
alnie zdrowa osoba. Możesz wyobrażać sobie siebie
z wyprostowaną sylwetką, idącego ulicą sprężystym
krokiem; możesz wyobrazić sobie siebie z łatwością
i zapałem wykonującego swoje codzienne obowiąz-
ki, nigdy zmęczonego czy słabego; jesteś w stanie
w swojej wyobraz
ni zobaczyć, jak wykonane byłyby
poszczególne czynności przez zdrową, pełną wigoru
osobę; możesz stać się centralną postacią tego obrazu
mentalnego, właśnie tak wykonującą swoją pracę.
Nigdy nie myśl o tym, jak pracują ludzie słabi i scho-
rowani; zawsze myśl o tym, jak ludzie silni wykonu-
30
Rozdział 4 Co myśleć
ją czynności. Poświęć swój wolny czas na myślenie
o sile, dopóki ta myśl nie będzie ugruntowana w two-
im umyśle; zawsze w myślach kojarz siebie z ener-
gicznym wykonywaniem czynności. To właśnie mam
na myśli, mówiąc o koncepcji zdrowia.
Aby przyjąć doskonałe działanie każdego organu, nie
trzeba studiować anatomii ani fizjologii, nie musimy
tworzyć mentalnych obrazów każdej części swojego
ciała i odnosić się do nich. Nie musimy  leczyć swojej
wątroby, nerek, brzucha ani serca. Istnieje jedno y
ró-
dło Zdrowia w człowieku, które kontroluje wszystkie
mimowolne czynności życiowe, a myśl o doskonałym
zdrowiu, oparta na y
ródle Zdrowia, dotrze do każdej
części ciała i do każdego organu. Ludzka wątroba nie
jest kontrolowana przez z
ródło wątroby, ani brzuch
przez z
ródło trawienia itd.
y
ródło Zdrowia jest jedno.
Im mniej zagłębiamy się w szczegóły fizjologii, tym
lepiej. Nasza znajomość tej dziedziny jest bardzo
niedoskonała, prowadzi zatem do tworzenia niedo-
skonałych myśli. Niedoskonała myśl powoduje nie-
prawidłowe funkcjonowanie, czyli chorobę. Dla zo-
brazowania:
Do niedawna na podstawie badań nad fizjologią są-
dzono, że człowiek bez jedzenia może przeżyć mak-
symalnie dziesięć dni, nie więcej; myślano, że jedy-
nie w odosobnionych przypadkach okres ten może
być dłuższy. Rozpowszechniono pogląd, że człowiek
pozbawiony jedzenia skazany jest na śmierć w prze-
31
Wallace D. Wattles
ciągu od pięciu do dziesięciu dni; wiele osób pozba-
wionych jedzenia, np. przez katastrofę na morzu, wy-
padek lub klęskę głodu rzeczywiście zmarło w ciągu
takiego okresu. Natomiast przypadek Dr. Tannera,
który pościł przez czterdzieści dni, dzieła Dr. Deweya
i innych o uzdrawiającym działaniu głodówki, razem
z próbami niezliczonej liczby ludzi, którzy pościli od
czterdziestu do sześćdziesięciu dni, dowiodły, że moż-
liwości przeżycia człowieka bez jedzenia są znacznie
większe, niż do tej pory sądzono. Każdy z odpowied-
nim przygotowaniem może nie jeść od dwudziestu
do czterdziestu dni, przy tylko niewielkiej stracie na
wadze i często bez utraty sił. Ludzie, którzy umarli
z głodu w przeciągu dziesięciu dni, zginęli tylko dlate-
go, że wierzyli, iż śmierć jest nieunikniona  błędne
założenia fizjologii wzbudziły w nich takie same zało-
żenia o nich samych. Człowiek pozbawiony jedzenia
umrze w przeciągu dziesięciu do pięćdziesięciu dni,
w zależności od tego, czego go nauczono  innymi
słowy, w zależności od tego, w jaki sposób o tym my-
śli. Widać zatem jasno, że błędne założenia fizjologii
mogą przynieść bardzo zdradzieckie skutki.
Sztuka Bycia Zdrowym nie może opierać się na współ-
czesnej znajomości fizjologii; nie jest to wiedza do-
statecznie precyzyjna. Pomimo wielkich ambicji tak
naprawdę stosunkowo niewiele wiemy o działaniu
organów wewnętrznych i procesach zachodzących
w naszym organizmie. Nie wiadomo dokładnie, jak
trawione jest jedzenie i jaką rolę, jeśli w ogóle, od-
grywa pożywienie w procesie wytwarzania energii.
Nie do końca wiadomo, jaką rolę pełnią wątroba, śle-
32
Rozdział 4 Co myśleć
dziona i trzustka albo jaką funkcję pełnią wydzielane
przez nie substancje w procesie asymilacji. W tych
kwestiach, jak i w wielu innych, teoretyzujemy, ale
nie wiemy na pewno. Zaczynając studiować fizjolo-
gię, wkraczamy na obszar teorii i polemiki, napo-
tykamy się na sprzeczne opinie i skazani jesteśmy
formułować błędne myśli o nas samych. Błędne kon-
cepcje prowadzą do błędnego myślenia, które z kolei
wywołuje nieprawidłowe funkcjonowanie i chorobę.
Doskonała znajomość fizjologii umożliwiłaby nam
formułowanie myśli o właśnie takim zdrowiu; po-
zwoliłaby nam idealnie jeść, pić, oddychać i spać, ale
to wszystko jest nadal możliwe nawet bez znajomości
fizjologii.
Jest to przede wszystkim ważne dla zachowania hi-
gieny. Istnieją podstawowe propozycje, które powin-
niśmy znać, które wyjaśnię w kolejnych rozdziałach,
ale poza nimi nie będziemy skupiać się ani na fizjolo-
gii, ani na higienie. Zapełniają one twój umysł myśla-
mi o przypadłościach, a myśli te takie przypadłości
wywołują w twoim organizmie. Nie możesz zgłębiać
żadnej dziedziny nauki, która uznaje istnienie choro-
by, jeśli masz myśleć tylko i wyłącznie o zdrowiu.
Zaniechaj dociekania na temat swojego obecnego
stanu zdrowia, jego przyczynach czy ewentualnych
skutkach, natomiast zaangażuj się w sformułowanie
koncepcji zdrowia.
Pomyśl o zdrowiu i jego możliwościach; o pracy
i przyjemności, którą przyniesie ci jej wykonanie,
jeśli będziesz w pełni zdrowy. Następnie uczyń tę
33
Wallace D. Wattles
myśl swoim przewodnikiem w myśleniu o samym so-
bie; porzuć wszystkie myśli, które z tą koncepcją nie
harmonizują. Jeżeli przyjdzie ci do głowy jakaś myśl
o chorobie lub niedoskonałej pracy twojego organi-
zmu, odrzuć ją, przywołując taką, która jest w zgodzie
z koncepcją zdrowia.
Zawsze myśl o sobie jak o uosobieniu tej koncepcji,
jak o zdrowej osobie w pełni sił. Nie dopuszczaj do
siebie myśli, które się temu przeciwstawiają.
Musisz WIEDZIEĆ, że kiedy jednoczysz się w my-
ślach z tą koncepcją, Podstawowa Substancja, która
przenika i wypełnia tkanki twojego ciała, przybiera
formę odpowiednią do twoich myśli. Wiedz, że ta
Inteligentna Substancja lub umysł spowoduje, że po-
szczególne funkcje życiowe będą wykonywane w taki
sposób, iż twoje ciało odbuduje się z zupełnie zdro-
wych komórek.
Inteligentna Substancja, która przenika i wypełnia
wszystkie rzeczy, istnieje w twoim organizmie. Poru-
sza się zgodnie z umysłem. Zatem jeśli będziesz my-
ślał wyłącznie o doskonałym działaniu, spowodujesz
ruch doskonałego funkcjonowania w swoim ciele.
Trzymaj się uparcie myśli o idealnym zdrowiu w od-
niesieniu do samego siebie, nie pozwól sobie na
inne myślenie. Trzymaj się tej myśli, wierząc, że jest
to prawda. Jest to prawda dla ciała, które istnieje
w twoim umyśle. Posiadasz ciało mentalne i fizyczne;
ciało mentalne przybiera taką formę, w jakiej o so-
bie myślisz, a każda myśl, która dłużej ci towarzyszy,
34
Rozdział 4 Co myśleć
uwidocznia się przez przemianę twojego fizycznego
ciała w dany wizerunek. Zaszczepiając myśl o dosko-
nale funkcjonującym organizmie w swoim mental-
nym ciele, z czasem spowodujesz doskonałe działanie
swojego fizycznego ciała.
Transformacja fizycznego ciała w idealny wizerunek,
jaki stworzyłeś w swoim mentalnym ciele, nie doko-
nuje się natychmiast; nie możemy przeobrazić nasze-
go fizycznego ciała siłą woli  tak jak Jezus. W proce-
sie tworzenia i odtwarzania form na nowo Substancja
porusza się według wyznaczonych linii wzrostu, dla-
tego w procesie realizacji wizerunku zdrowia zdrowe
ciało musi zostać odbudowane komórka po komórce.
Tworząc w umyśle tylko myśli o idealnym zdrowiu,
w końcu doprowadzimy do doskonałego funkcjono-
wania, które z czasem zbuduje w pełni zdrowe ciało.
Podsumowując:
Twoje fizyczne ciało jest wypełnione Inteligentną
Substancją, która tworzy ciało w twoim umyśle. Cia-
ło mentalne kontroluje działanie twojego fizycznego
ciała. Myśl o chorobie lub nieprawidłowym funkcjo-
nowaniu, odbita na ciele w umyśle, powoduje choro-
bę lub zaburzenia funkcji w fizycznym ciele; mogą to
być twoje własne myśli lub myśli twoich rodziców,
życie zaczynamy bowiem z wieloma podświadomy-
mi koncepcjami, które mogą być zarówno dobre, jak
i złe. Naturalną tendencją myśli jest jednak dążenie
ku zdrowiu i jeśli w świadomym umyśle nie ma tych
burzących koncepcje zdrowia, wszystkie wewnętrzne
funkcje będą wykonywane prawidłowo.
35
Wallace D. Wattles
Siła Natury w twoim ciele jest wystarczająca, aby
przezwyciężyć wszelkie wrodzone koncepcje, a jeśli
nauczysz się kontrolować swoje myśli w taki sposób,
żeby myśleć tylko o zdrowiu i będziesz prawidłowo
wykonywał wszystkie dobrowolne czynności życiowe,
z pewnością będziesz zdrowy.
36
RO Z D Z I A ł 5
Wiara
y
ródło Zdrowia jest poruszane przez Wiarę; nic in-
nego nie może go uaktywnić i tylko Wiara umożliwi
ci mentalne połączenie się ze zdrowiem i zerwanie
z chorobą.
Jeżeli nie będziesz wierzyć w zdrowie, nadal będziesz
myśleć o chorobie. Jeżeli nie będziesz wierzyć, za-
czniesz wątpić; jeśli będziesz wątpić, będziesz się bać,
a strach spowoduje, że mentalnie zwiążesz się z tym,
czego się obawiasz.
Jeżeli będziesz bać się choroby, będziesz myśleć o so-
bie w związku z chorobą; a to wywoła u ciebie jej formę
i ruch. Tak samo jak Podstawowa Substancja prze-
kształca się w to, o czym myśli, tak samo twoje mental-
ne ciało, które jest Podstawową Substancją, przybiera
kształt i porusza się zgodnie z tym, co myślisz. Jeżeli
boisz się choroby, obawiasz się, masz wątpliwości, jak
choroba może ci zagrozić, lub jeśli tylko zastanawiasz
się nad chorobą, połączysz się z nią mentalnie i wywo-
łasz w swoim ciele jej formę i ruch.
Pozwolę sobie rozwinąć to zagadnienie. Potencjał,
moc twórcza myśli bierze się z wiary, którą jest ob-
darzona.
Wallace D. Wattles
Myśli, które pozbawione są wiary, nie mogą przybie-
rać żadnych kształtów.
Bezkształtna Substancja, która zna wszelką praw-
dę; której myśli są prawdziwe, wierzy w każdą swoją
myśl, ponieważ myśli tylko o rzeczach prawdziwych;
a zatem wszystkie jej myśli mają twórczą moc.
Wyobrażając sobie myśl Bezkształtnej Substancji,
której zabrakło wiary, przekonasz się, że taka myśl
nie mogłaby poruszyć substancji ani spowodować,
aby przybrała jej formę.
Miej na uwadze to, że tylko myśli, którym towarzy-
szy wiara, mają twórczą siłę. Tylko myśli nią poparte
mogą zmieniać się w działanie lub pobudzić do niego
y
ródło Zdrowia.
Nie wierząc w zdrowie, na pewno wierzysz w choro-
bę. Jeśli nie wierzysz w zdrowie, żadnego pożytku nie
przyniesie ci myślenie o nim, ponieważ twoje myśli
nie będą miały potencjału i nie polepszą twojego stanu
zdrowia. Nie wierząc w zdrowie, powiem jeszcze raz,
wierzysz w chorobę, i jeśli nawet będziesz myślał dzie-
sięć godzin dziennie o zdrowiu, a zaledwie kilka mi-
nut o chorobie, myśl o chorobie będzie określać twój
stan zdrowia, bo to ona ma potencjał, który daje wiara,
a którego zabraknie myśli o zdrowiu. Twoje mental-
ne ciało przejmie kształt i działania choroby i będzie
je magazynować, ponieważ twoje myśli o zdrowiu nie
będą miały wystarczającej siły, żeby to zmienić.
Musisz całkowicie zawierzyć zdrowiu, aby móc prak-
tykować Sztukę Bycia Zdrowym. Wiara ma swój po-
38
Rozdział 5 Wiara
czątek w przekonaniu. Teraz pojawia się pytanie:
jakie muszą być twoje przekonania, abyś mógł zawie-
rzyć zdrowiu?
Musisz uwierzyć, że zdrowie ma większą siłę niż cho-
roba  siłę zarówno w tobie, jak i w środowisku, a nie
możesz w to nie wierzyć, biorąc pod uwagę następu-
jące fakty:
Istnieje Myśląca Substancja, z której wszystko jest
stworzone, która w swojej podstawowej formie prze-
nika, przesiąka i napełnia wszystkie przestrzenie
wszechświata. Kształt w umyśle Substancji stwarza
kształt, ruch powoduje ruch. Podstawowa Substancja,
myśląc o człowieku, zawsze tworzy obraz idealnego
zdrowia i doskonałego funkcjonowania. Substancja,
tak w człowieku, jak i poza nim, zawsze ukierunko-
wana jest na zdrowie.
Człowiek jest ośrodkiem myślącym, zdolnym do two-
rzenia myśli. Posiada mentalne ciało z Podstawowej
Substancji, które przenika jego fizyczne ciało; działa-
nie fizycznego ciała determinuje WIARA mentalnego
ciała. Jeśli człowiek z przekonaniem myśli o zdrowym
działaniu ciała, jego mimowolne funkcje życiowe będą
w taki właśnie sposób wykonywane, pod warunkiem
że sam zdrowo wykonuje swoje dobrowolne czynności
życiowe. Jeśli człowiek z przekonaniem myśli o cho-
robie albo o sile choroby, spowoduje, że jego funkcje
wewnętrzne opanowane zostaną przez chorobę.
Podstawowa Inteligentna Substancja istnieje w czło-
wieku, zmierza w kierunku zdrowia i ze wszystkich
39
Wallace D. Wattles
stron na nie napiera. Człowiek żyje, porusza się, ist-
nieje w bezbrzeżnym oceanie siły zdrowia i korzysta
z niej w zależności od swojej wiary. Jeśli ją zawłasz-
czy i zastosuje do siebie, będzie całkowicie jego, i jeśli
zjednoczy się z nią poprzez bezwarunkową wiarę, nie
może mu się nie udać osiągnąć zdrowia, ponieważ
siła Substancji jest wszechmocna.
Wiara w powyższe stwierdzenia jest podstawą wiary
w zdrowie. Jeżeli w nie wierzysz, wierzysz, że zdrowie
jest naturalnym stanem człowieka, a człowiek żyje
w Uniwersalnym Zdrowiu; że cała siła natury zmie-
rza do zdrowia, a zdrowie jest dostępne dla każdego
i z pewnością każdy może je osiągnąć. Uwierz, że siła
zdrowia we wszechświecie jest dziesięć tysięcy razy
silniejsza niż moc choroby. Choroba właściwie nie
posiada siły, jako że jest jedynie wytworem wypaczo-
nych myśli i wiary. Wierząc, że zdrowie jest dla ciebie
dostępne, że możesz je osiągnąć i wiesz dokładnie, co
robić, aby je zdobyć, wierzysz w zdrowie. Zdobędziesz
tę wiedzę i wiarę, jeśli uważnie przeczytasz tę książ-
kę  z determinacją, aby uwierzyć w opisane w niej
praktyki.
Nie samo posiadanie wiary, ale jej osobiste zastoso-
wanie może uzdrawiać. Musisz na początek rościć so-
bie prawo do zdrowia i sformułować koncepcję, o ile
to możliwe, siebie jako idealnie zdrowej osoby. Na-
stępnie poprzez wiarę masz ją REALIZOWAĆ.
Nie zapewniaj się, że poprzez wiarę staniesz się zdro-
wy; zapewniaj się, że JESTEŚ zdrowy.
40
Rozdział 5 Wiara
Wierząc w zdrowie i stosując tę wiarę do siebie, wie-
rzysz, że jesteś zdrowy, a pierwszym krokiem, aby tak
się stało, jest założenie, że to prawda.
Nastaw się psychicznie, że jesteś zdrowy i nie mów
ani nie rób nic, co mogłoby zaprzeczyć takiemu na-
stawieniu. Nigdy nie mów nic i nie zakładaj w swoim
umyśle czegokolwiek, co nie harmonizuje ze stwier-
dzeniem:  Jestem zupełnie zdrowy . Kiedy chodzisz,
idz
sprężystym krokiem, z wypiętą piersią i z wysoko
podniesioną głową; zwróć uwagę na to, że wszystkie
twoje działania i podejście są takie, jakie są u zdro-
wej osoby. Jeśli zorientujesz się, że przybrałeś znów
postawę słabości lub choroby, zmień to natychmiast
 wyprostuj się, pomyśl o zdrowiu i sile. Nie myśl
o sobie inaczej, niż jak o idealnie zdrowej osobie.
Bardzo dużą pomoc  być może największą  w za-
stosowywaniu swojej wiary daje ćwiczenie wdzięcz-
ności.
Kiedykolwiek myślisz o sobie albo swojej kondycji,
podziękuj Wspaniałej Inteligentnej Substancji za do-
skonałe zdrowie, którym się cieszysz.
Zapamiętaj, że  zgodnie z nauką Swedenborga4 
istnieje bezustanny przepływ życia od Najwyższego,
który ma miejsce we wszystkich stworzonych rze-
czach według ich formy, również w człowieku, zgod-
nie z jego wiarą.
4
Emanuel Swedenborg, właściwie Swedberg (ur. 29 stycznia 1688
r. w Sztokholmie; zm. 29 marca 1772 r. w Londynie)  szwedzki
naukowiec, filozof, mistyk i interpretator Pisma Świętego.
41
Wallace D. Wattles
Bóg nieustannie daje ci zdrowie, więc kiedy o tym my-
ślisz, oddaj Mu cześć i podziękuj za to, że przywiódł
cię do prawdy i idealnego zdrowia  zarówno ciała,
jak i duszy. Cały czas bądz
wdzięczny i pozwól, żeby
wdzięczność przez ciebie przemawiała.
Wdzięczność pomoże ci posiąść i kontrolować twoje
myśli.
Kiedykolwiek pojawi się w twoim umyśle myśl o cho-
robie, natychmiast domagaj się zdrowia i podziękuj
Bogu za to, że jesteś zupełnie zdrowy. Postępuj w ten
sposób, a nie będzie w twoim umyśle miejsca na my-
śli o chorobie.
Każda myśl, która w jakikolwiek sposób łączy się
z chorobą, nie jest mile widziana. Możesz zamknąć jej
drzwi swojego umysłu przed nosem, zapewniając, że
dobrze się czujesz i oddając dziękczynienie Bogu za
to, że tak jest. Wkrótce stare myśli znikną na zawsze.
Wdzięczność ma dwojaki skutek: wzmacnia two-
ją wiarę i zbliża cię harmonijnie do Najwyższego.
Wierzysz, że istnieje jedna Inteligentna Substancja,
z której wszystko jest stworzone i od której pocho-
dzi wszelka siła; wierzysz, że swoje życie również
otrzymałeś od tej Substancji i jednoczysz się z nią,
odczuwając wdzięczność. Oczywistym staje się, że im
bliżej łączysz się ze y
ródłem Życia, tym łatwiej jest
ci życie od niego otrzymywać; oczywistym jest rów-
nież, że twój związek ze y
ródłem zależy od twojego
mentalnego nastawienia. Nie możemy mieć fizyczne-
go związku z Bogiem, ponieważ Bóg należy do sfery
42
Rozdział 5 Wiara
umysłowej, tak jak i my; nasz związek z nim również
musi mieć charakter mentalny. To jasne, że człowiek,
który jest głęboko i szczerze wdzięczny, będzie żył
w bliższym związku z Bogiem niż taki, który nigdy nie
zwraca się do Niego z dziękczynieniem. Niewdzięczny
umysł w rzeczywistości przeczy, że cokolwiek otrzy-
muje, zrywając tym samym związek z Najwyższym.
Wdzięczny umysł zawsze spogląda w stronę Najwyż-
szego, zawsze jest gotów być przez niego obdarzonym
i nieustannie będzie obdarzany.
y
ródło Zdrowia w człowieku otrzymuje swoją życio-
wą siłę od y
ródła Życia w kosmosie, człowiek łączy
się ze y
ródłem Życia poprzez wiarę w zdrowie oraz
wdzięczność za zdrowie, które otrzymuje.
Człowiek może kultywować zarówno wiarę, jak
i wdzięczność poprzez właściwe użycie własnej woli.
43
RO Z D Z I A ł 6
Użycie woli
W praktykowaniu Sztuki Bycia Zdrowym wola nie
jest stosowana, aby zmusić cię, by iść, kiedy tak na-
prawdę nie jesteś w stanie chodzić, ani robić rzeczy,
na które fizycznie nie masz wystarczająco dużo siły.
Nie masz kierować swojej woli na swoje fizyczne ciało
ani wymuszać prawidłowego funkcjonowania proce-
sów wewnętrznych siłą woli.
Kierujesz wolę na umysł i używasz jej w określaniu,
w co będziesz wierzyć, co będziesz sądzić, na co skie-
rujesz swoją uwagę.
Wola nigdy nie powinna zostać użyta wobec innej
osoby albo rzeczy poza tobą. Nigdy również nie po-
winna być skierowana na twoje ciało. Jedyne prawo-
wite zastosowanie woli polega na określeniu, na czym
będziesz skupiać swoją uwagę i co będziesz sądzić
o rzeczach, na których się skoncentrujesz.
Wiara zaczyna się od chęci wiary.
Nie możesz zawsze i natychmiast wierzyć w to, co
chcesz; ale zawsze możesz pragnąć wierzyć w to, co
chcesz. Chcesz wierzyć w prawdę o zdrowiu i możesz
tego pragnąć. To, o czym czytasz w tej książce, jest praw-
Wallace D. Wattles
dą o zdrowiu i możesz pragnąć w to wierzyć  to musi
być twój pierwszy krok w kierunku wyzdrowienia.
Oto stwierdzenia, w które musisz pragnąć uwierzyć:
Istnieje Myśląca Substancja, z której powstały wszyst-
kie rzeczy, a człowiek otrzymuje od tej Substancji
y
ródło Zdrowia, które jest jego życiem.
Ten sam człowiek jest Myślącą Substancją, mental-
nym ciałem, przenikającym ciało fizyczne, a funk-
cjonowanie fizycznego ciała jest takie, jakie są myśli
człowieka.
Jeżeli człowiek będzie myślał wyłącznie o doskonałym
zdrowiu, jego czynności mimowolne muszą i będą
wykonywane prawidłowo, pod warunkiem że jego ze-
wnętrzne i dobrowolne czynności życiowe i nastawie-
nie również będą w zgodzie z tym, co myśli.
Kiedy będziesz pragnął wierzyć w te stwierdzenia,
musisz też zacząć według nich postępować. Nie mo-
żesz długo zachować wiary, jeśli w zgodzie z nią nie
postępujesz; twój sąd nie może zmienić się w wiarę,
jeżeli nie będziesz w zgodzie z nim działał. Nie mo-
żesz też oczekiwać żadnych korzyści z tego przekona-
nia, jeśli twoje zachowania będą z nim sprzeczne. Nie
wytrwasz długo w wierze w zdrowie, jeśli będziesz po-
stępował jak osoba chora. Postępując nadal jak cho-
ry, nie oprzesz się myśleniu jak chory; a jeśli będziesz
myślał jak chory, nadal pozostaniesz chory.
Pierwszym krokiem do zachowywania się jak oso-
ba zdrowa jest rozpoczęcie działania wewnątrz jak
46
Rozdział 6 Użycie woli
zdrowy. Stwórz własne pojęcie doskonałego zdrowia
i podążaj w kierunku myślenia o nim, dopóki nie na-
bierze dla ciebie określonego znaczenia. Wyobrażaj
sobie siebie wykonującego czynności tak, jak silna,
zdrowa osoba wykonywałaby je, i uwierz, że możesz
i będziesz je w taki właśnie sposób robił; postępuj tak,
dopóki nie będziesz miał wyraz
nego WYOBRAŻENIA
o zdrowiu i jego znaczeniu dla ciebie. Mówiąc w tej
książce o wyobrażeniu zdrowia, mam na myśli takie,
które pociąga za sobą obraz zdrowej osoby i sposo-
bu, w jaki wykonuje pewne czynności. Myśl o sobie
w związku ze zdrowiem, dopóki nie wyobrazisz sobie
samego siebie wykonującego codzienne czynności
w taki sposób, jak robi to zdrowa osoba; dopóki ta
myśl nie będzie oznaczać tego, co dla ciebie znaczy
zdrowie. Tak jak już pisałem we wcześniejszym roz-
dziale, możesz nie być w stanie wyobrazić sobie siebie
w doskonałym zdrowiu, ale możesz stworzyć obraz
samego siebie zachowującego się jak zupełnie zdro-
wa osoba.
Stwórz takie wyobrażenie i myśl tylko o doskona-
łym zdrowiu w związku z sobą i w miarę możliwości,
w związku z innymi. Kiedy pojawi się myśl o chorobie
lub dolegliwości, odrzuć ją; nie pozwól, żeby dostała
się do twojego umysłu, w ogóle nie trać czasu na takie
rozważania. Sprostaj jej przez myślenie o zdrowiu,
myślenie, że nic ci nie dolega oraz poprzez szczerą
wdzięczność za zdrowie, które otrzymujesz.
Kiedykolwiek nachodzić cię będą myśli o chorobie,
kiedy poczujesz się osaczony, szukaj ratunku w ćwi-
47
Wallace D. Wattles
czeniu wdzięczności. Nawiąż kontakt z Najwyższym,
podziękuj Bogu za doskonałe zdrowie, którym cię ob-
darza, i wkrótce poczujesz, że możesz w pełni kon-
trolować swoje myśli i myśleć to, co chcesz myśleć.
W momentach zwątpienia, próby czy pokusy ćwicze-
nie wdzięczności zawsze będzie dla ciebie bezpiecz-
ną przystanią, która ochroni cię przed sztormem.
Zapamiętaj, że najważniejszą rzeczą jest ODCI
CIE
SI
OD WSZELKICH MENTALNYCH ZWI
ZKÓW
Z CHOROB
I WEJŚCIE W STAA
Y KONTAKT ZE
ZDROWIEM. Jest to KLUCZ do całkowitego wyzdro-
wienia mentalnego, cała tajemnica. Widzimy tutaj
sekret wielkiego sukcesu Nauki Chrześcijańskiej,
bardziej niż jakiegokolwiek innego sformułowanego
systemu. Przekonuje ona swoich wyznawców do ze-
rwania kontaktów z chorobą i całkowitego zawierze-
nia siebie zdrowiu. Uzdrawiająca moc Nauki Chrze-
ścijańskiej nie wynika z jej formuł teologicznych czy
zaprzeczenia pewnym treściom, ale z faktu, że na-
kłania chorych do zignorowania choroby jako rzeczy
nierzeczywistej i przyjęcia zdrowia poprzez wiarę
jako faktycznego stanu rzeczy. Jej niepowodzenia są
spowodowane przez praktykujących, którzy chociaż
w Odpowiedni Sposób wierzą, to nie jedzą, nie piją,
nie oddychają i nie śpią w ten sam sposób.
I chociaż nie ma żadnej uzdrawiającej siły w powta-
rzaniu ciągów słów, jest to bardzo pomocne, by tak
sformułować przewodnią myśl, aby móc ją sobie po-
wtarzać i używać jako afirmacji, kiedykolwiek znaj-
dziesz się w sytuacji, która podsuwa ci zupełnie prze-
ciwne myśli.
48
Rozdział 6 Użycie woli
Kiedykolwiek znajdziesz się w miejscu, gdzie rozma-
wia się o chorobie i śmierci, zamknij uszy na te roz-
mowy. W myślach powtarzaj podobne stwierdzenia:
Istnieje Jedna Substancja i ja nią jestem.
Substancja jest wieczna, jest Życiem; jestem tą Sub-
stancją, jestem wiecznym życiem.
Substancja nie zna żadnej choroby; jestem tą Sub-
stancją i jestem Zdrowiem.
Ćwicz siłę woli przez wybieranie tylko tych myśli, któ-
re wiążą się ze zdrowiem. Kształtuj swoje środowisko
tak, aby podsuwało ci tylko myśli o zdrowiu. Usuń ze
swojego otoczenia książki, zdjęcia, jakiekolwiek inne
rzeczy, które sugerują śmierć, chorobę, deforma-
cję, słabość albo starość; miej w zasięgu tylko takie
przedmioty, które przekazują idee zdrowia, siły, ra-
dości, witalności i młodości. Skonfrontowany z książ-
ką lub inną rzeczą, która kojarzy się ze śmiercią, nie
zwracaj na nią uwagi. Myśl o własnej koncepcji zdro-
wia i wdzięczności, utwierdzaj się w powyższym, użyj
swojej siły woli, aby zwrócić uwagę na myśli o zdro-
wiu. (W kolejnym rozdziale powrócę jeszcze do tej
kwestii). Uznawaj jedynie zdrowie oraz to, że musisz
kontrolować swoje myśli, spostrzeżenia oraz uwagę
poprzez użycie siły woli.
Nie próbuj używać woli, by wymusić prawidłowe
funkcjonowanie wewnątrz organizmu. Zajmie się
tym y
ródło Zdrowia, jeżeli skupisz swoje myśli wy-
łącznie na zdrowiu.
49
Wallace D. Wattles
Nie próbuj narzucać swojej woli Bezkształtnej Sub-
stancji, zmuszając ją, aby dała ci więcej witalności
albo siły; ona i tak całą swoją moc lokuje w służbie
tobie.
Nie musisz używać swojej woli, by przezwyciężyć nie-
sprzyjające warunki albo pokonać nieprzyjazne siły;
nie ma ich  jest tylko Jedna Siła, która jest ci przy-
jazna  to jest siła, która zbliża cię do zdrowia.
Wszystko we wszechświecie chce, byś był zdrowy. Nie
musisz niczego zwalczać, oprócz własnego nawyku
myślenia o chorobie w Określony Sposób, a możesz
to zrobić tylko poprzez wykształcenie nawyku myśle-
nia o zdrowiu w inny Właściwy Sposób.
Człowiek może sprawić, że wszystkie wewnętrzne
funkcje życiowe jego ciała będą wykonywane w całko-
wicie zdrowy sposób, poprzez ciągłe myślenie w Pe-
wien Sposób oraz wykonywanie swoich zewnętrznych
czynności życiowych w zgodzie z nim.
Człowiek może myśleć w Odpowiedni Sposób poprzez
kontrolowanie swojej uwagi, a żeby ją kontrolować,
musi użyć woli.
Może zdecydować, o czym będzie myślał.
50
RO Z D Z I A ł 7
Zdrowie od Boga
Niniejszy rozdział poświęciłem wyjaśnieniu, w jaki
sposób przyjąć zdrowie od Najwyższego. Przez Najwyż-
sze rozumiem Myślącą Substancję, z której wszystkie
rzeczy są stworzone i która znajduje się we wszystkich
rzeczach i wszystko przenika, poszukując sposobów
wyrazu i pełniejszego życia. Inteligentna Substancja,
w idealnie płynnym stanie, wypełnia i przenika wszyst-
kie rzeczy i jest w kontakcie ze wszystkimi umysłami.
Jest z
ródłem wszelkiej energii i siły, stanowi jednocze-
śnie przepływ życia, odkryty przez Swedenborga, któ-
ry ożywia wszystkie rzeczy. Jego jedynym celem, do
którego realizacji dąży, jest rozwój życia w kierunku
pełnego wyrażenia umysłu. Jeśli człowiek zharmoni-
zuje się z Inteligencją, może mu to dać i da mu zdro-
wie i mądrość. Jeśli człowiek trzyma się celu, jakim
jest bardziej obfite życie, osiąga harmonię z Najwyższą
Inteligencją.
Celem Najwyższej Inteligencji jest umożliwienie każ-
demu jak najbardziej obfitego życia; celem Najwyższej
Inteligencji w stosunku do ciebie jest bardziej obfite
życie. Zatem jeśli jest ono twoim celem, jednoczysz się
z Najwyższym, współpracujesz z Nim, a Ono współpra-
Wallace D. Wattles
cuje z tobą. Ponieważ Najwyższa Inteligencja jest we
wszystkim, jesteś w harmonii ze wszystkim  musisz
zatem pragnąć bardziej obfitego życia dla wszystkiego,
tak samo jak dla siebie. Harmonia z Najwyższą Inteli-
gencją przynosi ci dwie ogromne korzyści.
Po pierwsze, otrzymujesz mądrość. Przez mądrość nie
mam na myśli znajomości faktów, ale możliwość od-
czuwania i rozumienia ich oraz umiejętność trzez
wej
oceny i właściwego postępowania we wszystkich dzie-
dzinach życia. Mądrość to zdolność odczuwania praw-
dy oraz umiejętność jak najlepszego jej zastosowania.
To również zdolność natychmiastowego znalezienia
najlepszej drogi do osiągnięcia celu oraz najlepszego
sposobu, aby nią pójść. Z mądrością wiąże się równo-
waga oraz siła właściwego rozumowania, kontrolowa-
nia i ukierunkowywania swoich myśli oraz unikania
trudności pochodzących z niewłaściwego rozumowa-
nia. Mądrość pozwoli ci obrać najlepszą drogę dla two-
ich indywidualnych potrzeb oraz kierować sobą w taki
sposób, aby osiągać jak najlepsze rezultaty. Będziesz
wiedzieć, jak zrobić to, co chcesz. Zatem oczywistym
jest, że mądrość jest najważniejszym atrybutem Naj-
wyższej Inteligencji, ponieważ to, co zna prawdę, musi
być mądre; oczywistym jest też, że twoja mądrość jest
wprost proporcjonalna do stopnia, w jakim harmonij-
nie zjednoczysz się z Inteligencją.
Powtórzę: skoro Inteligencja jest Wszystkim i we
Wszystkim, możesz stać się jej częścią poprzez har-
monijny związek ze wszystkimi rzeczami. Nie będziesz
mógł posiąść mądrości Najwyższego, jeżeli jest w two-
52
Rozdział 7 Zdrowie od Boga
ich pragnieniach lub celach coś, co spowoduje niespra-
wiedliwość lub pozbawienie życia jakiejkolwiek istoty.
Człowiek może żyć na trzy sposoby: dla wynagrodzenia
swojego ciała, umysłu albo duszy. Pierwszy realizuje się
poprzez zaspokajanie łaknienia, pragnienia oraz innych
potrzeb, które przynoszą uciechy cielesne. Drugi reali-
zowany jest poprzez działania, które przynoszą zadowo-
lenie mentalne, takie jak zaspokajanie potrzeby wiedzy,
eleganckich strojów, sławy, władzy itd. Trzeci realizo-
wany jest przez dawanie upustu instynktom bezwarun-
kowej miłości i altruizmu. Życie człowieka jest najmą-
drzejsze i najpełniejsze, kiedy funkcjonuje doskonale na
tych wszystkich płaszczyznach, bez przesady w żadnej
z nich.
Człowiek, który żyje wyłącznie dla ciała, jest niemądry
i w konflikcie z Bogiem; człowiek, który żyje wyłącz-
nie dla zimnego zaspokajania potrzeb intelektual-
nych, chociaż w zgodzie z moralnością, jest niemądry
i w konflikcie z Bogiem; również ten, który całe swoje
życie poświęca na altruistyczne działania i dla innych,
jest niemądry i daleki od harmonii z Bogiem, tak samo
jak ci, którzy przesadzają w innym kierunku.
Musisz mieć zamiar ŻYĆ; żyć najlepiej jak tylko po-
zwolą ci na to możliwości twojego ciała, umysłu i du-
szy, aby móc osiągnąć pełną harmonię z Najwyższym.
Oznacza to wyczerpujące działania na wszystkich
trzech płaszczyznach, bez przesady na żadnej z nich,
ponieważ nadmiar oznaczać będzie niedobory w po-
zostałych. Za twoim pragnieniem zdrowia kryje się
potrzeba pełniejszego życia, za którą stoi Bezkształt-
53
Wallace D. Wattles
na Inteligencja, która pragnie żyć pełniej w tobie.
Jeżeli zmierzając do osiągnięcia idealnego zdrowia,
trzymając się celu, jakim jest osiągnięcie pełni ży-
cia w sensie fizycznym, intelektualnym i duchowym,
pragniesz rozwoju we wszystkich tych kierunkach
i konsekwentnie w tę stronę zmierzasz, zyskasz mą-
drość.  Ten, który będzie wypełniał wolę ojca, będzie
WIEDZIAA
  powiedział Jezus. Mądrość jest naj-
cenniejszym darem, jaki może otrzymać człowiek. To
ona sprawia, że może w pełni sobą kierować.
Mądrość to jednak nie wszystko, co możesz otrzymać
od Najwyższej Inteligencji. Możesz dostać fizyczną
energię, witalność, życiową siłę. Energia Bezkształt-
nej Substancji jest nieograniczona i przenika wszyst-
kie rzeczy, dlatego już Ty sam ją otrzymujesz lub
instynktownie przywłaszczasz. Możesz jednak otrzy-
mać jej znacznie więcej, jeśli zrobisz to mądrze. Miarą
siły człowieka nie jest to, ile Bóg chce mu ofiarować,
ale ile on sam chce od niego przyjąć, używając swojej
woli i umysłu. Bóg daje ci wszystko. Pytanie tylko, ile
przyjmiesz z nieograniczonych zasobów.
Profesor James wykazał, że nie ma żadnego oczywi-
stego ograniczenia ludzkiej siły; jest tak, ponieważ
władza człowieka pochodzi z nieskończonych zasobów
Najwyższego. Biegacz, który jest wyczerpany i kiedy
wydaje się, że fizycznie nie ma już siły, jeśli biegnie
w Odpowiedni Sposób, może poczuć przypływ  nowej
siły ; jego energia zostaje odnowiona w, wydawać by
się mogło, cudowny sposób. Może biec dalej w nie-
skończoność. Biegnąc nieustannie w Odpowiedni Spo-
54
Rozdział 7 Zdrowie od Boga
sób, może poczuć trzeci, czwarty i piąty przypływ siły.
Nie wiemy, gdzie znajduje się granica lub jak daleko
można ją przesuwać. Jedynym warunkiem jest wiara
biegacza, że siła przyjdzie. Musi więc on nieustannie
myśleć o sile i być pewnym, że ją ma  musi nieustan-
nie biec. Pozwalając swojemu umysłowi na zwątpienie,
padnie wyczerpany, a jeśli przestanie biec, czekając na
przypływ energii, nigdy go nie doświadczy. Jego wiara
w siłę, w to, że może nadal biec, jego niezachwiany cel,
aby kontynuować bieg i jego wytrwałe postępowanie
zdają się łączyć go ze z
ródłem energii w taki sposób, że
wciąż otrzymuje jej nowe pokłady.
W bardzo podobny sposób chora osoba, która bezwa-
runkowo wierzy w zdrowie, której cel jednoczy ją ze
z
ródłem i która w odpowiedni sposób wykonuje swo-
je dobrowolne czynności życiowe, otrzyma siłę wi-
talną, wystarczającą dla zaspokojenia wszystkich jej
potrzeb i uzdrowienia wszystkich dolegliwości. Bóg,
który pragnie żyć i wyrażać siebie w pełni w człowie-
ku, z przyjemnością daje mu wszystko, czego potrze-
buje, aby wieść jak najobfitsze życie. Akcja i reakcja
są sobie równe, więc kiedy pragniesz żyć pełniej,
jeśli jesteś mentalnie w zgodzie z Najwyższym, siły,
które tworzą życie, gromadzą się wokół ciebie i w to-
bie. Jedno życie zaczyna zmierzać w twoim kierun-
ku, sprzymierza się z nim również środowisko, które
cię otacza. Jeśli oswoisz je dzięki swojej wierze, jest
twoje.  Zapytaj siebie, czego pragniesz, a twoje proś-
by zostaną wysłuchane . Ojciec nie napełnia cię Du-
chem według miary. On z przyjemnością obdarowuje
cię dobrymi rzeczami.
55
RO Z D Z I A ł 8
Streszczenie działań
intelektualnych
Pozwólcie mi teraz podsumować działania intelektu-
alne i nastawienie konieczne do tego, aby praktyko-
wać Sztukę Bycia Zdrowym. Po pierwsze, wierzysz,
że istnieje Myśląca Substancja, z której zrobione są
wszystkie rzeczy; która w swojej podstawowej formie
przenika, przesiąka i napełnia wszystkie przestrzenie
wszechświata. Substancja ta jest Wszelkim Życiem
i szuka możliwości wyrażenia siebie w pełniejszym
życiu wszystkich istot. Istnieje y
ródło Życia w ko-
smosie i y
ródło Zdrowia w człowieku.
Człowiek jest formą tej Substancji, czerpie z niej swoją
witalność; jest mentalnym ciałem Podstawowej Sub-
stancji, które przenika fizyczne ciało, a myśli men-
talnego ciała kontrolują działanie ciała fizycznego.
Fizyczne ciało człowieka będzie działało w idealnie
zdrowy sposób, jeżeli nie będzie on myślał o niczym
innym jak tylko o idealnym zdrowiu. Świadomie wią-
żąc się ze Wszechzdrowiem, twoim celem musi być
pełnia życia na każdej jego płaszczyz
nie. Musisz pra-
gnąć wszystkiego, co tylko możliwe dla ciała, umysłu
i duszy, a to z kolei połączy cię w harmonijnym związ-
ku z wszelkim życiem, jakie istnieje. Człowiek, któ-
Wallace D. Wattles
ry jest w świadomym i przemyślanym harmonijnym
związku ze Wszystkim, otrzyma nieustanny dopływ
sił witalnych od Najwyższego Życia; a dopływ ten
może być zakłócony przez negatywne, samolubne lub
sprzeczne nastawienie mentalne. Jeżeli sprzeciwiasz
się jakiejkolwiek części, zerwane zostaną twoje więzi
z całością; otrzymasz życie, ale tylko instynktownie
i automatycznie, a nie przemyślanie i celowo. Musisz
zrozumieć, że mentalne przeciwstawienie się jakiej-
kolwiek części uniemożliwi ci całkowitą harmonię ze
wszystkim; dlatego, tak jak nauczał Jezus, pojednaj
się ze wszystkimi i ze wszystkim, zanim zaofiarujesz
swoją wiarę.
Pragnij dla każdego tego samego, czego pragniesz dla
siebie.
Polecam również zapoznanie się z tym, co napisałem
w poprzedniej pracy o Współzawodniczącym Umyśle
i Twórczym Umyśle. Wątpliwym jest, żeby ktoś, kto
stracił zdrowie, mógł je w pełni odzyskać, jeżeli jego
umysł ma charakter współzawodniczący.
Jeśli rozwijasz swój umysł Twórczy lub Dobrowolny,
kolejnym krokiem jest stworzenie obrazu siebie bę-
dącego w idealnym zdrowiu i niezajmowanie się żad-
nymi myślami, które z tym obrazem nie harmonizują.
Uwierz, że jeśli myślisz o zdrowiu tylko pozytywnie,
ugruntujesz w swoim fizycznym ciele prawidłowe,
zdrowe funkcjonowanie. Użyj więc swojej woli, aby
tylko takie myśli zajmowały twój umysł. Nigdy nie
myśl o sobie jako o osobie chorej lub skłonnej zacho-
rować, nigdy nie łącz w myślach siebie z chorobą. Na
58
Rozdział 8 Streszczenie działań intelektualnych
ile to możliwe, zamknij swój umysł na myśli o choro-
bie w związku z innymi ludz
mi. Otaczaj się w miarę
możliwości przedmiotami, które przywodzą na myśl
siłę i zdrowie.
Zawierz zdrowiu i przyjmij je jako faktyczny stan rze-
czy w twoim życiu. Nazywaj zdrowie błogosławień-
stwem, które otrzymałeś od Najwyższego Życia, bądz

za nie głęboko wdzięczny w każdym momencie. Za
pomocą wiary rość sobie prawo do zdrowia; uwierz,
że do ciebie należy i nigdy nie dopuszczaj do swojego
umysłu myśli przeciwnych.
Użyj swojej siły woli, by odwrócić własną uwagę od
każdego przejawu choroby w sobie lub w innych; nie
zgłębiaj dolegliwości, nie myśl o nich i nie rozma-
wiaj. Kiedykolwiek pojawia się w twoim umyśle myśl
o chorobie, skieruj swój umysł na postawę modlitew-
nej wdzięczności za swoje doskonałe zdrowie.
Działania mentalne, konieczne do pełnego zdrowia,
można podsumować jednym zdaniem:
Stwórz obraz zupełnie zdrowego siebie i zadbaj o to,
by wszystkie twoje myśli z nim współgrały.
Takie myślenie, w połączeniu z wiarą i wdzięczno-
ścią oraz postawieniem sobie za cel tego, by żyć na-
prawdę, w zupełności wystarczą. Nie są już konieczne
żadne dodatkowe ćwiczenia umysłowe, z wyjątkiem
tego opisanego w rozdziale szóstym, ani powtarzanie
monotonnych afirmacji. Nie ma potrzeby koncen-
trowania się na dotkniętych chorobą częściach cia-
ła. Lepiej nie myśleć o żadnych częściach ciała jako
59
Wallace D. Wattles
zainfekowanych. Nie trzeba  leczyć się autosugestią
ani żadnymi innymi metodami. Siłą, która uzdra-
wia, jest y
ródło Zdrowia w tobie, a jedyne co należy
zrobić, żeby je uaktywnić, jest wejście w harmonijny
związek z Wszechumysłem  by poprzez wiarę rościć
sobie prawo do Wszechzdrowia i trzymać się go, do-
póki rezultaty nie staną się widoczne w postaci zmian
w funkcjonowaniu twojego ciała.
Warunkiem utrzymania mentalnego nastawienia wia-
ry, wdzięczności i zdrowia jest zdrowe wykonywanie
swoich dobrowolnych czynności życiowych. Nie uda
ci się długo utrzymać mentalnego nastawienia zdro-
wej osoby, jeżeli będziesz zachowywał się jak chory.
Konieczne jest, aby nie tylko każda twoja myśl była
myślą o zdrowiu, ale żeby każde działanie było jego
przejawem, tak samo jak każdy twój świadomy akt,
a nieuniknionym następstwem będzie zdrowe dzia-
łanie twoich wewnętrznych funkcji, ponieważ każda
życiowa siła nieustannie dąży do zdrowia. Następnie
musimy zastanowić się, w jaki sposób możesz każdą
swoją czynność uczynić przejawem zdrowia.
60
RO Z D Z I A ł 9
Kiedy jeść
Nie możesz rozwijać się i utrzymać doskonale zdro-
wego ciała jedynie dzięki czynnościom umysłu ani
przez wykonywanie jedynie nieświadomych, mimo-
wolnych funkcji życiowych. Istnieją pewne czynno-
ści mniej lub bardziej dobrowolne, które mają bez-
pośredni i natychmiastowy wpływ na zachowanie
ciągłości życia. Należą do nich jedzenie, picie, od-
dychanie i spanie. Bez względu na to, jakie są myśli
lub nastawienie człowieka, nie może on żyć, jeśli nie
będzie jadł, pił, oddychał i spał. Co więcej, nie może
być zdrowy, jeżeli je, pije, oddycha lub śpi w niena-
turalny lub niewłaściwy sposób. Niezmiernie ważne
jest, aby nauczyć się, jak w prawidłowy sposób wyko-
nywać dobrowolne czynności życiowe. Opiszę teraz,
jak to robić, rozpoczynając od najważniejszej kwestii:
jedzenia.
Pytania: kiedy, co, jak i ile jeść budzą ogromne kon-
trowersje; zupełnie niepotrzebnie, ponieważ bardzo
łatwo jest znalez
ć Odpowiedni Sposób. Jedyne, co
należy zrobić, to przestrzegać Prawa, które jest takie
samo w odniesieniu do osiągnięć, zdrowia, bogactwa,
władzy czy szczęścia, i mówi o tym, że musisz zrobić
Wallace D. Wattles
to, co możliwe, w określonym miejscu i czasie. Wyko-
naj każdą czynność najlepiej jak potrafisz, a każde ze
swoich działań obdarzaj siłą swojej wiary.
Procesy trawienia i asymilacji są kontrolowane przez
wewnętrzną część umysłu człowieka, nazywaną pod-
świadomością, i tego terminu będę używał, żeby unik-
nąć nieporozumień. Podświadomość kontroluje wszyst-
kie funkcje i procesy życiowe, a kiedy ciało potrzebuje
większej ilości pokarmu, sygnalizuje to poprzez użycie
odczucia nazywanego głodem. Kiedykolwiek pożywie-
nie jest potrzebne i może zostać przetworzone, pojawia
się łaknienie, a kiedykolwiek pojawia się łaknienie, to
czas, żeby zjeść. Jedzenie, kiedy nie występuje odczucie
łaknienia, jest nieprawidłowe i nienaturalne, bez wzglę-
du na to, jak wielka może WYDAWAĆ się potrzeba
jedzenia. Nawet jeśli jesteś w stanie rzekomego zagło-
dzenia, kiedy jesteś wychudzony, to jeśli nie odczuwasz
swoistego łaknienia, możesz być pewien, że jedzenie
NIE MOŻE ZOSTAĆ SPOŻYTKOWANE i nienatural-
nie i niewłaściwie byłoby jeść. Chociaż nie jadłeś przez
kilka dni, tygodni albo miesięcy, jeżeli nie odczuwasz
łaknienia, możesz być pewny, że jedzenie, jeśli zostanie
dostarczone organizmowi, nie może i prawdopodobnie
nie zostanie użyte. Zawsze, kiedy występuje zapotrzebo-
wanie na jedzenie i kiedy istnieje możliwość, aby zosta-
ło ono strawione i zasymilowane tak, aby mogło zostać
normalnie spożytkowane, podświadomość sygnalizuje
to przez odczucie zdecydowanego łaknienia. Jedzenie
dostarczone organizmowi, kiedy nie wystąpiło to uczu-
cie, czasami zostanie przetrawione i zasymilowane,
ponieważ Natura dokłada wszelkich starań, aby wyko-
62
Rozdział 9 Kiedy jeść
nywać zadania, które są jej narzucane wbrew jej woli.
Jednak jeśli dostarczanie jedzenia pomimo braku uczu-
cia łaknienia stanie się nawykiem, możliwość trawienia
zostanie wyczerpana, powodując liczne szkody.
Jeżeli powyższe założenia są prawdziwe  a nieza-
przeczalnie tak jest  to oczywistą sugestią jest, że naj-
lepszy i najzdrowszy czas, żeby jeść, jest wtedy, kiedy
odczuwamy łaknienie, a nienaturalnie i niewłaściwie
jest dostarczać organizmowi pożywienia, kiedy nie je-
steśmy głodni. Widzimy zatem, że można łatwo, w na-
ukowy sposób odpowiedzieć na pytanie: kiedy jeść?
Jedz ZAWSZE, kiedy jesteś głodny i NIGDY nie jedz,
kiedy nie odczuwasz łaknienia. W ten sposób prze-
strzegamy praw natury, które są prawami boskimi.
Nie wolno nam zawieść w tej kwestii  trzeba jasno
rozróżniać pomiędzy odczuciem łaknienia i apety-
tem. A
aknienie jest sygnałem wysyłanym przez pod-
świadomość w celu dostarczenia większej ilości su-
rowców niezbędnych do naprawy i odnowy naszego
organizmu i utrzymania wewnętrznej temperatury
ciała. Nigdy nie odczuwamy łaknienia, kiedy nie ma
takiego zapotrzebowania lub gdy organizm nie jest
w stanie strawić dostarczonego do naszego syste-
mu jedzenia. Zachcianka jest potrzebą zaspokojenia
apetytu. Pijak ma chęć na alkohol, ale nie odczuwa
łaknienia. Normalnie odżywiająca się osoba nie może
odczuwać łaknienia na słodycze  takie pragnienie
jest zachcianką. Nie możesz odczuwać pragnienia
na herbatę, kawę, pikantne jedzenie czy inne kuszą-
ce smakiem specjały przygotowane przez wybitnego
63
Wallace D. Wattles
kucharza. Jeśli masz na nie ochotę, to dzieje się tak
za sprawą apetytu, a nie łaknienia. A
aknienie to zew
natury o dostarczenie materiału do budowy nowych
komórek, a natura nigdy nie upomina się o coś, co nie
może być w pełni w tym celu użyte.
Apetyt jest w dużej mierze związany z nawykami.
Jeżeli ktoś je albo pije zawsze o pewnej godzinie,
a zwłaszcza jeżeli spożywa słodkie albo pikantne i po-
budzające potrawy, ochota na nie przychodzi regular-
nie o tej samej godzinie. Takie nawykowe pragnienie
nigdy nie powinno być mylone z łaknieniem. A
aknie-
nie nie występuje o stałych porach. Pojawia się tylko
wtedy, kiedy praca albo ćwiczenia zniszczyły dosta-
teczną liczbę tkanek  wtedy dostarczenie nowego
surowca stanie się koniecznością.
Na przykład jeżeli ktoś zjadł dostatecznie dużo po-
przedniego dnia, niemożliwe jest, aby odczuł prawdzi-
we łaknienie po przebudzeniu się z regenerującego snu.
Ciało we śnie jest odnawiane przez siły witalne. Wtedy
również odbywa się asymilacja pożywienia dostarczo-
nego organizmowi w ciągu dnia; organizm zaraz po
przebudzeniu nie potrzebuje nowych porcji jedzenia,
chyba że ktoś udał się na spoczynek, będąc głodnym.
Postępując zgodnie z naturalnym rytmem odżywiania,
niemożliwe jest, aby wcześnie rano odczuwać łaknie-
nie. Nie ma takiej możliwości, żeby odczuwać prawdzi-
we łaknienie zaraz po przebudzeniu z porządnego snu.
Jeżeli zjadamy śniadanie wcześnie rano, to tylko po to,
żeby zaspokoić apetyt, nigdy łaknienie. Bez względu
na to, kim jesteś, jaki jest twój stan zdrowia i jak cięż-
64
Rozdział 9 Kiedy jeść
ko pracujesz  jeżeli nie pójdziesz spać głodny, nie ma
możliwości, żebyś wstał taki z łóżka.
Głód nie jest spowodowany snem, ale pracą. I nie ma
znaczenia, kim jesteś, jaki jest twój stan zdrowia, jak
ciężką lub lekką pracę wykonujesz, tzw. plan posił-
ków bez śniadania jest dla ciebie właściwy. Jest on
wskazany dla każdego, ponieważ jest oparty na uni-
wersalnym prawie, że łaknienie zostaje wywołany
przez PRAC
.
Zdaję sobie sprawę z tego, że wiele osób, które lubią
jeść śniadanie, dla których jest ono najważniejszym
posiłkiem  które uważają, że wykonują tak ciężką
pracę, że nie wytrwaliby do południa na czczo, prze-
ciwko takiej tezie zaprotestuje. Jednak fakty obalają
ich wszystkie argumenty. Lubią zjeść rano śniadanie,
tak jak pijak lubi wypić sobie rano kieliszeczek, po-
nieważ zaspokaja to jego nawyk, a nie jego natural-
ną potrzebę. Jest to dla nich najważniejszy posiłek,
tak samo jak poranny kieliszek jest najważniejszy dla
pijaka. I MOG
się bez niego obejść, ponieważ milio-
ny ludzi, pracujący w różnych zawodach, obywają się
bez niego i dużo lepiej się z tego powodu czują. Jeże-
li chcesz żyć zgodnie ze Sztuką Bycia Zdrowym, NIE
MOŻESZ JEŚĆ, DOPÓKI NIE POCZUJESZ GA
ODU
SPOWODOWANEGO PRAC
.
Jeśli nie będę jadł zaraz po wstaniu z łóżka, kiedy za-
tem powinienem zjeść mój pierwszy posiłek?
W dziewięćdziesięciu dziewięciu przypadkach na sto
dwunasta w południe jest wystarczająco wczesną
65
Wallace D. Wattles
porą, jak również najbardziej dogodną. Jeżeli wyko-
nujesz ciężką pracę, do dwunastej na pewno poczu-
jesz głód wystarczająco silny, aby zjedzenie solidnego
posiłku było w pełni uzasadnione. Natomiast jeżeli
masz pracę lekką, z pewnością będziesz wystarczają-
co głodny, aby zjeść średnio obfity posiłek. Najlepszą
ogólną zasadą lub regułą jest zjedzenie pierwszego
posiłku w południe, jeśli jesteś głodny; a jeżeli nie je-
steś, poczekaj, aż zgłodniejesz.
A kiedy powinienem zjadać drugi posiłek?
Wcale, jeżeli nie jesteś głodny, jeżeli nie odczuwasz
prawdziwego głodu spowodowanego pracą. Jeżeli po-
czujesz potrzebę, aby zjeść drugi posiłek, poczekaj na
najbardziej dogodny ku temu czas, ale nie jedz, dopó-
ki nie będziesz naprawdę głodny w rezultacie wyko-
nanej pracy. Czytelnik, który chciałby poznać więcej
szczegółów na temat powodów takiego ułożenia pla-
nu posiłków, najlepsze lektury znajdzie we wstępie
tej książki. W związku z powyższym widać, że Sztuka
Bycia Zdrowym jasno odpowiada na pytanie:  kiedy
i jak często powinienem jadać? . Odpowiedz
brzmi:
jedz, kiedy czujesz głód spowodowany pracą, i nigdy
nie jedz w innym czasie.
66
RO Z D Z I A ł 10
Co jeść
Współczesna medycyna i higiena nadal nie znają od-
powiedzi na pytanie: co powinienem jeść5? Rywali-
zacja pomiędzy wegetarianami i mięsożercami, zwo-
lennikami surowego jedzenia i tymi, którzy zalecają
gotowanie oraz wielu innych teoretycznych  szkół ,
zdaje się nie mieć końca. Biorąc pod uwagę całą la-
winę dowodów zarówno za, jak i przeciw poszczegól-
nym teoriom, jasno wynika, że opierając się na osią-
gnięciach naukowców, nigdy nie będziemy wiedzieli,
co jest naturalnym pożywieniem dla człowieka. Abs-
trahując od tej kontrowersji, możemy postawić pyta-
nie o samą naturę i odkryjemy, że nie pozostawiła nas
ona bez odpowiedzi.
Większość błędów dietetyków bierze się z fałszywych
założeń o naturalnym stanie człowieka. Zakłada się,
że cywilizacja i rozwój umysłowy nie są zjawiskami
naturalnymi; że człowiek, który żyje w nowoczesnym
domu, w mieście, który zarabia na życie, pracując
w odpowiadającym tym warunkom zawodzie albo
przemyśle, wiedzie nienaturalne życie i jest w takim
5
Należy pamiętać, że książka powstała w 1910 r., a stan wiedzy
medycznej tamtego czasu nie zawsze ma pokrycie z współczesny-
mi teoriami i doświadczeniem [przyp. red.].
Wallace D. Wattles
środowisku; że jedyny naturalny stan dla człowieka
to bycie nagim  dzikusem , i że im dalej jesteśmy od
 dzikusa , tym dalej jesteśmy od natury. Takie podej-
ście jest błędne. Człowiek, który czerpie korzyści, jakie
przynosi mu sztuka i nauka, wiedzie jak najbardziej
naturalne życie, ponieważ spełnia się we wszystkich
jego dziedzinach. Człowiek, który mieszka w mieście
w dobrze usytuowanym, nowocześnie wyposażonym
mieszkaniu, wiedzie o niebo bardziej naturalne życie
niż Aborygen, mieszkający w pustym drzewie lub ja-
mie w ziemi.
Wielka Inteligencja, która jest we wszystkim i wszyst-
ko przenika, w praktyczny sposób odpowiada na py-
tanie, co powinniśmy jeść. Ustanawiając porządek
natury, zdecydowała, że pokarm człowieka powinien
być zgodny ze strefą, w której mieszka. W zimnych
regionach dalekiej Północy zalecane są pokarmy do-
starczające energii. Rozwój mózgu jest stosunkowo
niewielki, a życie w dużej mierze opiera się na pracy
mięśni, zatem Eskimosi odżywiają się głównie tranem
i tłuszczem zwierząt morskich. Żadna inna dieta nie
jest w ich przypadku możliwa, nie mają dostępu do
owoców, orzechów czy warzyw, a nawet gdyby mieli,
i tak nie mogliby się nimi żywić w klimacie, w którym
żyją. Zatem, pomimo argumentów wegetarian, Eski-
mosi nadal odżywiać się będą tłuszczem pochodzenia
zwierzęcego.
Z drugiej strony, zbliżając się do obszarów zwrotniko-
wych, odkrywamy, że pokarmy wysokokaloryczne są
mniej pożądane; ludzie w naturalny sposób skłaniają
68
Rozdział 10 Co jeść
się ku diecie wegetariańskiej. Miliony żywią się ry-
żem i owocami, bowiem przestrzeganie na obszarach
równikowych eskimoskiej diety doprowadziłoby do
rychłej śmierci.  Naturalna dieta na równiku daleka
jest od naturalnej diety na biegunie północnym. Lu-
dzie zamieszkujący każdy z tych regionów, gdyby nie
ingerowali w ich życie naukowcy z dziedziny medycy-
ny czy dietetyki, kierowani byliby Wszechinteligen-
cją, która wszędzie dąży do pełni życia, i odżywialiby
się w taki sposób, aby wspomagać doskonałe zdro-
wie. Widzimy więc, że Bóg, współpracując z naturą
i ewolucją społeczeństwa ludzkiego i jego nawyków,
odpowiedział na pytanie, co powinniśmy jeść. Radzę
zatem wziąć Jego radę do siebie bardziej niż jakiekol-
wiek ludzkie opinie.
W strefie umiarkowanej istnieje duże zapotrzebowa-
nie na rozwój ludzkiego ducha, umysłu i ciała, dlatego
to właśnie tutaj znajdujemy największą różnorodność
pokarmów dostarczanych przez naturę. Naprawdę
dosyć bezcelowe i zbyteczne są rozważania o tym, co
ludzie powinni jeść, ponieważ nie mają wyboru  mu-
szą jeść podstawowe produkty dostępne w szerokości
geograficznej, w której mieszkają. Niemożliwe jest,
aby wszystkim ludziom zapewnić dietę składającą się
z nasion i owoców albo z wyłącznie surowych pokar-
mów. Faktem, który to potwierdza, jest to, że nie było
to zamierzeniem natury, bo skoro zmierza ona w kie-
runku rozwoju życia, to nie uczyniłaby produktów nie-
zbędnych do niego niemożliwymi do uzyskania. Mogę
zatem powiedzieć, że odpowiedziałem na pytanie:  co
powinienem jeść? . Jedz produkty zbożowe, warzywa,
69
Wallace D. Wattles
mięso, owoce; jedz rzeczy, które ludzie spożywają na
całym świecie, ponieważ w tej kwestii ich wybór jest
wolą Boga. Zostali oni ogólnie ukierunkowani na wy-
bór określonych pokarmów i przyrządzanie ich w mniej
więcej podobny sposób. Możesz zatem założyć, że
spożywają w miarę prawidłowe pożywienie i przygo-
towują je odpowiednio. Pod tym względem kierowali
się wolą Boga. Długa jest lista pokarmów, które są po-
wszechnie spożywane, musisz zatem wybrać z niej to,
co najbardziej odpowiada twoim upodobaniom. Jeśli
to zrobisz, okaże się, że jesteś w posiadaniu nieomyl-
nego przewodnika  tak jak zilustruję to w dwóch ko-
lejnych rozdziałach.
Jeżeli nie jesz, dopóki nie jesteś głodny w efekcie
wykonywanej pracy, nie będziesz miał ochoty na
nienaturalne czy niezdrowe jedzenie. Drwal, który
nieustannie macha siekierą od siódmej rano do po-
łudnia, już od progu nie domaga się kremowych ba-
beczek ani słodyczy; chce zjeść wieprzowinę z fasolą
albo stek wołowy z ziemniakami czy chleb kukury-
dziany z kapustą; zamawia konkretne posiłki. Próba
zaoferowania mu kilku łupanych orzechów włoskich
i sałaty spotka się z pogardą  nie jest to pożywienie
typowe dla pracującego człowieka. Co za tym idzie,
jeśli nie jest to naturalne pożywienie dla pracującego
człowieka, nie jest też wskazane dla żadnego innego
człowieka, ponieważ łaknieine spowodowane pracą
jest jedynym prawdziwym łaknieniem i wymaga ta-
kich samych substancji odżywczych, by został zaspo-
kojony, bez względu na to, czy pojawi się u drwala czy
finansisty, u mężczyzny, kobiety czy dziecka.
70
Rozdział 10 Co jeść
Błędem jest sądzić, że jedzenie musi zostać staran-
nie dobrane do rodzaju pracy, jaką dana osoba wy-
konuje. Nieprawda, że drwal potrzebuje konkretnego
jedzenia, a księgowy  lekkich potraw. Jeżeli jesteś
księgowym lub innym pracownikiem naukowym i nie
jesz, dopóki nie zgłodniejesz w efekcie wykonywanej
pracy, będziesz potrzebował dokładnie takiego same-
go pożywienia, jakiego potrzebuje drwal. Twoje ciało
składa się z dokładnie z takich samych organów jak
ciało drwala i potrzebuje takich samych surowców
do budowania komórek. Dlaczego zatem mielibyśmy
karmić drwala szynką, jajkami i kukurydzianym chle-
bem, a ciebie sucharami czy tostami?
To prawda, że większość strat energetycznych drwa-
la związana jest z pracą mięśni, podczas gdy twoich
z pracą mózgu i komórek nerwowych. Prawdą jest
też, że dieta drwala zawiera wszystkie budulce nie-
zbędne dla mózgu i komórek nerwowych w o wiele
lepszych proporcjach, niż można je znalez
ć w  lek-
kich potrawach. Największe osiągnięcia umysłowe
mieli właśnie ludzie będący na diecie dla pracujących
fizycznie. Najznakomitsi światowi myśliciele odży-
wiali się niezmiennie zwykłym, konkretnym jedze-
niem popularnym wśród mas.
Pozwólmy księgowemu czekać, aż poczuje głód spo-
wodowany pracą, zanim coś zje, a wtedy, jeżeli tylko
będzie miał ochotę, niech zje szynkę, jajka i chleb ku-
kurydziany. Niech jednak pamięta, że nie potrzebuje
nawet jednej dwudziestej tego, co zje drwal. Niestraw-
ność pracownika umysłowego nie jest spowodowana
71
Wallace D. Wattles
jedzeniem konkretnych posiłków, ale jedzeniem ta-
kiej ilości, która potrzebna jest do budowania masy
mięśniowej. Niestrawności nie powoduje jedzenie
dla zaspokojenia głodu, ale jedzenie dla zaspokojenia
apetytu. Jeżeli będziesz jadł w sposób opisany w na-
stępnym rozdziale, twój smak wkrótce stanie się tak
naturalny, że nie będziesz MIAA
OCHOTY na coś,
czego nie możesz zjeść bez wyrzutów sumienia, i raz
na zawsze będziesz mógł wyrzucić ze swojego umysłu
pytanie, co jeść  po prostu jedz to, na co masz ocho-
tę. W rzeczywistości to jest jedyna droga postępowa-
nia, jeżeli masz nie myśleć o niczym innym, jak tylko
o zdrowiu; nie możesz przecież myśleć o zdrowiu,
jeżeli masz ciągłe wątpliwości co do tego, czy masz
odpowiedni jadłospis.
 Nie zastanawiajcie się nad tym, co powinniście zjeść
 powiedział Jezus  i mówił mądrze. Jedzenie, któ-
re znalez
ć można na stole zwykłej rodziny z klasy
średniozamożnej lub pracującej, dostarczy doskona-
łych substancji odżywczych dla twojego ciała, jeżeli
będziesz jadł o odpowiednich porach i w odpowiedni
sposób. Jeśli masz ochotę na mięso, zjedz je; jeśli nie,
nie jedz. I niech ci się nie wydaje, że musisz je w jakiś
specjalny sposób czymś zastąpić. Możesz cieszyć się
doskonałym zdrowiem, jedząc to, co zostanie na sto-
le, kiedy zostanie zabrane z niego mięso.
Nie musisz przejmować się  zróżnicowaną dietą, aby
dostarczyć organizmowi wszystkich niezbędnych ele-
mentów. Chińczycy i Hindusi mają doskonale rozwi-
nięte, zdrowe organizmy oraz wspaniałe możliwości
72
Rozdział 10 Co jeść
umysłowe, będąc na mało zróżnicowanej diecie, któ-
rej znakomitą podstawę stanowi ryż. Szkoci są silni
zarówno fizycznie, jak i psychicznie, jedząc ciastka
owsiane, a Irlandczycy mają krzepkie ciała i doskona-
łe umysły, odżywiając się ziemniakami i wieprzowi-
ną. Ziarna pszenicy zawierają praktycznie wszystko,
co jest konieczne dla rozwoju mózgu i ciała. Człowiek
może bardzo dobrze funkcjonować na monodiecie,
składającej się z białej fasoli.
Stwórz pojęcie doskonałego zdrowia dla siebie i nie
dopuszczaj żadnej myśli, która nie jest zgodna z kon-
cepcją zdrowia.
NIGDY nie jedz, dopóki nie ZGA
ODNIEJESZ W EFEK-
CIE PRACY. Zapamiętaj, że nic ci się nie stanie, jeśli
przez jakiś czas będziesz głodny, ale na pewno może ci
zaszkodzić jedzenie, kiedy nie jesteś głodny.
Nie zastanawiaj się, co powinieneś albo czego nie po-
winieneś jeść; po prostu zjedz to, co zostało ci podane,
wybierając to, co najbardziej ci smakuje. Inaczej mó-
wiąc: zjedz to, co chcesz. Możesz tak robić i osiągnąć
wspaniałe rezultaty, jeśli będziesz jeść w odpowiedni
sposób. A jak to zrobić, opiszę w kolejnym rozdziale.
73
RO Z D Z I A ł 11
Jak jeść
Faktem jest, że człowiek w naturalny sposób przeżu-
wa swoje posiłki. Nieliczni zwolennicy pojawiających
się od czasu do czasu fanaberii, utrzymujący, że po-
winniśmy wrzucać w siebie jedzenie, tak jak robią to
psy lub inne zwierzęta, raczej nie znajdą posłuchu.
Wiemy bowiem, że należy przeżuwać pokarm. Skoro
naturalnym jest przeżuwanie jedzenia, to im bardziej
dokładnie będziemy je żuć, tym bardziej naturalny
będzie proces odżywiania. Jeżeli będziesz żuł jedze-
nie, aż stanie się płynne, nie musisz się martwić o to,
co jesz, ponieważ otrzymasz odpowiednie substancje
odżywcze z każdego zwykłego posiłku.
Czy przeżuwanie będzie nieprzyjemnym i pracowi-
tym obowiązkiem, czy czystą przyjemnością, zależy
tylko od mentalnego nastawienia, z którym zasią-
dziesz do posiłku.
Jeżeli twój umysł i uwaga skoncentrowane są na in-
nych rzeczach, jeżeli jesteś zaniepokojony albo zmar-
twiony sytuacją w pracy lub sprawami domowymi,
nie będziesz mógł spokojnie zjeść swojego posiłku,
nie  wrzucając go w siebie. Musisz nauczyć się jeść
w taki sposób, że nie będziesz martwić się ani spra-
Wallace D. Wattles
wami zawodowymi, ani osobistymi. Jesteś w stanie
się tego nauczyć, jak również tego, jak podczas posił-
ku całą swoją uwagę skupić na czynności jedzenia.
Kiedy jesz, miej na uwadze tylko i wyłącznie czerpa-
nie radości ze swojego posiłku. Oczyść swój umysł ze
wszystkich innych myśli i nie pozwól, by cokolwiek
odwróciło twoją uwagę od jedzenia i jego smaku, aż
do momentu, kiedy skończysz posiłek. Przekonaj sie-
bie, że postępując według tych wskazówek, możesz
mieć PEWNOŚĆ, że jedzenie, które spożywasz, jest
właściwe i w pełni zgodne z tobą.
Siadaj do stołu z radością i nałóż sobie umiarkowa-
ną porcję jedzenia. Wybierz to, co wygląda dla cie-
bie najbardziej przekonująco. Nie wybieraj jedzenia
tylko dlatego, że myślisz, że będzie dla ciebie dobre.
Zdecyduj się na to, co będzie ci smakowało. Jeżeli
masz poczuć się dobrze i utrzymać taki stan, musisz
przestać robić rzeczy, które uważasz, że będą dobre
dla twojego zdrowia i robić to, na co masz ochotę.
Wybierz jedzenie, na które masz największą ochotę;
podziękuj Bogu, że nauczyłeś się jeść w taki sposób,
żeby idealnie trawić i nabierz na widelec średni kęs.
Nie koncentruj swojej uwagi na czynności przeżuwa-
nia; skup się na SMAKU jedzenia. Smakuj i delektuj
się nim, aż osiągnie płynną konsystencję i przesunie
się w dół gardła w efekcie mimowolnego przełyka-
nia. Bez względu na to, jak długo to zajmuje, nie myśl
o czasie. Myśl o smaku. Nie pozwól swoim oczom wę-
drować po stole, rozmyślając o tym, co zjesz za chwi-
lę; nie martw się, że nie wystarczy i że nie spróbujesz
76
Rozdział 11 Jak jeść
wszystkiego. Nie zastanawiaj się nad smakiem kolej-
nej potrawy; skoncentruj się na smaku tego, co masz
w danej chwili w ustach. Oto cały sekret.
Naukowe i zdrowe jedzenie jest zachwycającym proce-
sem, jeśli tylko nauczysz się, jak to robić  jeśli pokonasz
zły nawyk pożerania nieprzeżutego pokarmu. Najlepiej
nie prowadzić wielu rozmów przy jedzeniu. Bądz
rado-
sny, ale nie rozgadany. Porozmawiasz, jak skończysz
jeść.
W większości przypadków niezbędne jest użycie woli,
by nabyć zwyczaju poprawnego jedzenia. Zwyczaj
pożerania jest nienaturalny i bez wątpienia wynika
z lęku. Obawa, że zostaniemy pozbawieni jedzenia;
obawa, że nie dostaniemy porcji smacznej potrawy;
obawa, że tracimy cenny czas  są przyczynami po-
śpiechu. Następnie pojawia się oczekiwanie na przy-
smaki, które zostaną podane na deser i pragnienie
otrzymania ich jak najszybciej. Jest jeszcze rozkoja-
rzenie, spowodowane zajmowaniem umysłu innymi
myślami w trakcie jedzenia. Wszystkie te rzeczy mu-
szą zostać przezwyciężone.
Kiedy zorientujesz się, że twój umysł wędruje w inną
stronę, zatrzymaj go. Pomyśl na chwilę o jedzeniu
i o tym, jak wspaniale smakuje. O doskonałym tra-
wieniu i asymilacji, które nastąpią po posiłku, i wróć
do jedzenia. Zaczynaj od początku, choćbyś musiał
zrobić tak dwadzieścia razy w trakcie jednego posił-
ku; zaczynaj od początku, choćbyś musiał tak robić za
każdym razem przez tygodnie i miesiące. Pewne jest,
że MOŻESZ wyrobić w sobie  nawyk Fletchera , jeśli
77
Wallace D. Wattles
tylko będziesz wytrwały, a kiedy to już się stanie, do-
świadczysz zdrowej przyjemności, której do tej pory
nie znałeś.
Jest to najważniejszy element i nie wolno zostawiać go,
aż gruntownie zaszczepię go w twoim umyśle. Mając od-
powiednie materiały i doskonałe przygotowanie, y
ródło
Zdrowia będzie pozytywnie budować twoje doskonale
zdrowe ciało; a nie możesz lepiej przygotować budulca
niż w sposób, który tu przedstawiłem. Jeżeli masz osią-
gnąć doskonałe zdrowie, MUSISZ jeść w taki sposób;
możesz to zrobić  jest to tylko kwestia odrobiny wy-
trwałości. Jaki jest sens mówić o mentalnej samokon-
troli, jeśli nie jesteś w stanie opanować się w kwestii tak
prostej, jaką jest  wrzucanie w siebie posiłku? Jaki jest
sens mówić o koncentracji, jeśli nie możesz utrzymać
swoich myśli skupionych na czynności jedzenia przez
tak krótki czas jak piętnaście lub dwadzieścia minut,
tym bardziej jeśli sprzyja ci przyjemność, którą czer-
piesz ze smaku?
Idz
i zdobywaj. W ciągu kilku tygodni albo, w niektó-
rych przypadkach, miesięcy zobaczysz, że nawyk na-
ukowego jedzenia został ugruntowany. Wkrótce bę-
dziesz w tak doskonałej formie umysłowej i fizycznej,
że nic już nie będzie w stanie sprawić, abyś powrócił
do niewłaściwego, starego sposobu jedzenia.
Widzimy, że jeżeli człowiek będzie myślał wyłącznie
o doskonałym zdrowiu, jego wewnętrzne funkcje
będą wykonywane w zdrowy sposób; widzimy rów-
nież, że aby myśleć o zdrowiu, należy zdrowo wyko-
nywać dobrowolne czynności życiowe. Najważniejszą
78
Rozdział 11 Jak jeść
z nich jest czynność jedzenia. Widzimy również, że
jak dotychczas, zdrowe jedzenie nie jest specjalnie
trudne. Podsumuję teraz wskazówki dotyczące tego,
kiedy, co i jak jeść.
NIGDY nie jedz, dopóki nie poczujesz łaknienia SPO-
WODOWANEGO PRAC
, bez względu na to, jak
długo jesteś bez jedzenia. Zalecenie to oparte jest na
tym, że kiedy tylko jedzenie potrzebne jest twojemu
organizmowi i ma on możliwość je strawić, podświa-
domość poinformuje cię o tym poprzez odczucie łak-
nienia. Naucz się odróżniać prawdziwe łaknienie od
ochoty czy zachcianki spowodowanej nienaturalnym
apetytem. A
aknienie nigdy nie jest nieprzyjemnym
uczuciem, nie towarzyszy mu słabość, omdlenia ani
ssanie w żołądku; jest ono miłym uczuciem oczekiwa-
nia na jedzenie  odczuwalne jest głównie w ustach
i w gardle. Nie pojawia się o stałych godzinach ani
w określonych odstępach czasu; przychodzi, kiedy
podświadomość gotowa jest przyjąć, strawić i zasy-
milować jedzenie.
Zjedz to, na co masz ochotę, dokonując wyboru spo-
śród podstawowych produktów dostępnych w sze-
rokości geograficznej, w której mieszkasz. Najwyż-
sza Inteligencja kieruje człowieka tak, aby wybierał
te właśnie pokarmy, są one bowiem dla wszystkich
najodpowiedniejsze. Mówię tu oczywiście o tych pro-
duktach, które przyjmujemy, aby zaspokoić głód,
a nie o tych, które zjadamy wyłącznie dla zaspokoje-
nia zachcianek lub wypaczonych smaków. Instynkt,
kierujący ludzkość do wykorzystania podstawowego
79
Wallace D. Wattles
jedzenia dla zaspokojenia głodu, jest świętością. Bóg
nie popełnia błędów, więc jeśli będziesz jadł te pokar-
my, nie popełnisz błędu.
Spożywaj swój posiłek z radosną ufnością, czerpiąc
maksymalną przyjemność ze smaku każdego kęsa.
Przeżuwaj każdy kawałek, aż osiągnie płynną kon-
systencję, skupiając się na przyjemności, którą do-
starcza ci ta czynność. To jest jedyny sposób jedze-
nia, dzięki któremu osiągniesz pełny sukces. A jeśli
dana czynność wykonywana jest w taki sposób, efekt
końcowy nie może okazać się niepowodzeniem. Za-
sada osiągnięcia zdrowia jest taka sama jak zasada
osiągnięcia bogactwa: jeśli każda twoja czynność jest
owocna sama w sobie, suma wszystkich twoich dzia-
łań również musi być sukcesem. Jedząc z nastawie-
niem takim, jakie tu przedstawiłem, nic więcej nie
można dodać do tej czynności. Wykonywana jest ona
znakomicie i przyniesie sukces. Jeżeli czynność jedze-
nia jest owocna, prawidłowe będą procesy trawienia,
asymilacji i budowania zdrowego ciała. Przejdziemy
teraz do ilości jedzenia, która jest nam potrzebna.
80
RO Z D Z I A ł 12
A
aknienie i zachcianki
Bardzo łatwo jest odpowiedzieć na pytanie: ile powinie-
nem jeść? Nigdy nie jedz, dopóki nie poczujesz łaknie-
nia spowodowanego pracą, a przestań jeść w momen-
cie kiedy poczujesz, że twoje łaknienie maleje. Nigdy
się nie objadaj, nie jedz, aż zaznasz uczucia przepełnie-
nia. Kiedy poczujesz, że twoje łaknienie zostało zaspo-
kojone, uświadom sobie, że masz już dosyć, ponieważ
dopóki nie będziesz miał dosyć, będziesz odczuwać
łaknienie. Jeżeli jesz w sposób opisany w poprzednim
rozdziale, prawdopodobne jest, że zaczniesz czuć się
syty, zanim jeszcze zjesz połowę swojej normalnej por-
cji. I na tym poprzestań. Bez względu na to, jak pyszny
jest deser lub jak kuszące jest ciasto czy pudding, na-
wet ich nie próbuj, jeśli twoje łaknienie zostało choćby
częściowo zaspokojone przez to, co już zjadłeś.
Cokolwiek jesz, gdy poczujesz, że twoje łaknienie ma-
leje, jesz, aby zaspokoić apetyt i zachcianki, a nie łak-
nienie, i nie wynika to z potrzeb natury  jest to nad-
miar, zwykła rozpusta i na pewno spowoduje szkody.
Jest to rzecz, na którą musisz zwrócić szczególną uwa-
gę, ponieważ nawyk jedzenia wyłącznie dla przyjemno-
ści zmysłowej jest głęboko zakorzeniony u większości
Wallace D. Wattles
z nas. Zwykły  deser , czyli słodkie i kuszące jedzenie,
jest przygotowywane wyłącznie po to, aby zachęcić
ludzi do jedzenia, kiedy ich łaknienie zostało już za-
spokojone. Wszystkie tego skutki są negatywne. To nie
jest tak, że ciasto czy ciastka są szkodliwe. Zwykle są
zupełnie zdrowe, jeżeli spożywamy je, żeby zaspokoić
głód, a NIE zachcianki. Jeżeli chcesz zjeść ciasto, ciast-
ko czy inne wypieki lub pudding, zacznij od nich swój
posiłek, kończąc zwykłym, mniej smakowitym jedze-
niem. Okaże się jednak, jeśli będziesz jadł w sposób
opisany w poprzednich rozdziałach, że najzwyklejsze
posiłki będą dla ciebie królewską niemal ucztą zarów-
no dla zmysłu smaku, jak i pozostałych. Odczujesz też
wyraz
ną poprawę swojego samopoczucia i zaczniesz
odnajdywać nowe przyjemności w najzwyklejszych
rzeczach. Żaden żarłok nigdy nie cieszył się posiłkiem
tak jak człowiek, który je tylko wtedy, kiedy jest głod-
ny wskutek pracy, jaką wykonał; który czerpie mak-
symalną przyjemność z każdego kęsa; który przestaje
jeść, kiedy poczuje, że jego łaknienie maleje. Pierwszą
oznaką tego, że łaknienie maleje, jest sygnał wysyłany
przez podświadomość, że pora przestać jeść.
Przeciętna osoba, która zaadaptuje taki sposób na ży-
cie, będzie ogromnie zaskoczona, kiedy odkryje, jak
mało potrzebujemy jeść, aby utrzymać ciało w dosko-
nałej formie. Ilość zależy od pracy; od tego, jak duży
wysiłek fizyczny wykonuje dana osoba oraz w jakim
stopniu narażona jest na niskie temperatury. Drwal,
który idzie do lasu w zimie i macha siekierą cały dzień,
może zjeść dwa pełne posiłki, ale pracownik umysło-
wy, który cały dzień siedzi na krześle, w ciepłym gabi-
82
Rozdział 12 A
aknienie i zachcianki
necie, nie potrzebuje jednej trzeciej tej ilości, a często
nawet nie jednej dziesiątej. Większość drwali zjada
dwa lub trzy razy więcej, a większość pracowników
umysłowych od trzech do dziesięciu razy więcej niż
domaga się tego natura. Wyeliminowanie z systemu
tak ogromnej nadwyżki śmieci, jaką dostarczamy
swojemu organizmowi, jest obciążeniem dla sił wi-
talnych, co z czasem uszczupla nasze zasoby energii
i sprawia, że stajemy się łatwym celem dla tzw. cho-
rób. Czerp maksymalną przyjemność ze smaku spo-
żywanego jedzenia, ale nigdy nie jedz tylko dlatego,
że coś dobrze smakuje, a w momencie, kiedy tylko
poczujesz, że twoje łaknienie zmalało, przestań jeść.
Jeżeli chwilę się nad tym zastanowisz, zdasz sobie spra-
wę, że przedstawiony tutaj plan posiłków jest jedynym
dobrym sposobem rozwiązania wątpliwości związanych
z jedzeniem. Jeśli chodzi o odpowiednie pory posiłków,
nie można odpowiedzieć lepiej, niż mówiąc, że powinie-
neś jeść, kiedy poczujesz łaknienie spowodowane wy-
konaną pracą. Jest to oczywiste rozwiązanie problemu
związanego z porą posiłku, a jedzenie w każdym innym
czasie jest niewłaściwe. Jeśli chodzi o to, co jeść, Wiecz-
na Mądrość zadecydowała, że gatunek ludzki powinien
żywić się podstawowymi produktami odpowiednimi
dla strefy klimatycznej, w której mieszka. Podstawowe
produkty twojego obszaru geograficznego są dla ciebie
odpowiednie, a Wieczna Mądrość obecna w umysłach
ludzi nauczyła ich, w jaki sposób najlepiej je przyrzą-
dzać w procesie gotowania. Jeśli chodzi o sposób jedze-
nia, zdajesz sobie sprawę, że należy przeżuwać jedzenie,
a skoro pokarm musi być rozdrobniony, rozsądek pod-
83
Wallace D. Wattles
powiada nam, że im dokładniejszy i bardziej gruntowny
będzie ten proces, tym lepiej.
Powiem raz jeszcze, że sukces w czymkolwiek można
osiągnąć tylko poprzez uczynienie każdej jednej czyn-
ności sukcesem samym w sobie. Jeżeli każda twoja
czynność, bez względu na to, jak drobna i mało zna-
cząca, jest udana, twoja całodzienna praca nie może
okazać się porażką. Jeśli wszystkie twoje codzienne
czynności będą udane, suma działań w twoim życiu na
pewno nie okaże się fiaskiem. Wielki sukces jest sumą
owocnego wykonania wielu małych czynności. Jeżeli
każda twoja myśl jest myślą o zdrowiu, a każda czyn-
ność wykonywana jest zdrowo, siłą rzeczy osiągniesz
wkrótce doskonałe zdrowie. Nie sposób doradzić bar-
dziej odpowiedniego sposobu jedzenia, metody, która
byłaby w większej zgodzie z prawami natury niż cie-
szyć się radosną pewnością siebie, przeżuwając każdy
kęs, aż osiągnie płynną konsystencję, i delektować się
smakiem. Nic więcej nie można dodać, aby uczynić ten
proces bardziej udanym i jeśli zabraknie któregokol-
wiek z elementów, nie będzie on w pełni zdrowy.
W kwestii tego, ile jeść, również nie ma bardziej natu-
ralnej, bezpiecznej i godnej zaufania wskazówki niż ta,
którą opisałem  przestać jeść, kiedy tylko poczujesz,
że twoje łaknienie słabnie. Możemy całkowicie zaufać
naszej podświadomości, że z właściwą sobie nieza-
wodnością poinformuje nas, kiedy potrzebujemy je-
dzenia oraz kiedy potrzeba ta została zaspokojona.
Jeżeli WSZYSTKIE pokarmy zjadamy, aby zaspokoić
łaknienie i NIE jemy nic, aby dać upust zachciankom,
84
Rozdział 12 A
aknienie i zachcianki
nie ma możliwości, żebyśmy zjedli za dużo. Jeżeli jesz
tylko dla zaspokojenia łaknienia SPOWODOWANE-
GO PRAC
, zawsze będziesz zjadał wystarczająco
dużo. Przeczytawszy uważnie podsumowanie w ko-
lejnym rozdziale, zobaczysz, że wymagania dotyczące
zdrowego jedzenia są nieliczne i bardzo proste.
Sprawę picia w naturalny sposób można omówić
tutaj w kilku słowach. Jeśli chcesz rygorystycznie
i bezkompromisowo podejść do tematu, pij wyłącz-
nie wodę, pij tylko wtedy, kiedy jesteś spragniony,
pij zawsze, kiedy jesteś spragniony i przestań pić,
jak tylko poczujesz, że twoje pragnienie zaczyna się
zmniejszać. Jeżeli będziesz się odżywiał według okre-
ślonych reguł, nie musisz odmawiać sobie wszystkie-
go i stosować ascezy w tej kwestii. Możesz bez szkody
od czasu do czasu pozwolić sobie na filiżankę słabej
kawy i w granicach rozsądku naśladować zwyczaje
osób, z którymi przebywasz. Nie przyzwyczajaj się do
fontanny napojów gazowanych, tylko dla ich smaku
nie pij wyłącznie słodzonych napojów; zawsze, kiedy
poczujesz pragnienie, napij się wody. Nie bądz
zbyt
leniwy, zbyt obojętny czy zbyt zajęty, żeby napić się
wody, jak tylko poczujesz nawet najmniejsze pra-
gnienie. Jeśli będziesz przestrzegać tej zasady, mało
prawdopodobne jest, że będziesz miał ochotę na dziw-
ne lub niezgodne z naturą napoje. Pij tylko po to, żeby
zaspokoić pragnienie; pij zawsze, kiedy je poczujesz,
i przestań pić, jak tylko zacznie się zmniejszać. Jest to
idealnie zdrowy sposób, aby dostarczyć organizmowi
płynów niezbędnych dla procesów wewnętrznych.
85
RO Z D Z I A ł 13
Podsumowanie
Istnieje Kosmiczny Byt, który przenika, przesiąka
i napełnia wszystkie przestrzenie wszechświata, znaj-
dując się we wszystkich rzeczach. Byt ten to więcej
niż tylko wibracja czy forma energii, jest to Żyjąca
Substancja. Składają się z niej wszystkie rzeczy, jest
Wszystkim i we Wszystkim.
Substancja ta myśli i przyjmuje formę tego, o czym
myśli. Myśl o jakiejś formie w umyśle Substancji two-
rzy tę formę; myśl o ruchu powoduje ruch. Widoczny
kosmos, ze wszystkimi jego formami i ruchami, ist-
nieje, ponieważ pojawił się w umyśle Podstawowej
Substancji.
Człowiek jest formą Podstawowej Substancji i może
mieć własne myśli, które same w sobie mają siłę
kontrolowania i stwarzania. Myśl o pewnych oko-
licznościach wywołuje te okoliczności, myśl o ruchu
powoduje ten ruch. Dopóki człowiek myśli o okolicz-
nościach i ruchu choroby, będzie ona w nim istniała.
Jeżeli człowiek myśli wyłącznie o doskonałym zdro-
wiu, y
ródło Zdrowia w nim utrzyma naturalny stan.
Człowiek, aby być zdrowym, musi stworzyć pojęcie
doskonałego zdrowia, a jego myśli muszą być w har-
Wallace D. Wattles
monii z tą koncepcją, zarówno w odniesieniu do same-
go siebie, jak i wszystkich innych rzeczy. Musi myśleć
wyłącznie o zdrowych okolicznościach i prawidłowym
funkcjonowaniu. Nie może pozwolić, aby myśl o nie-
zdrowych okolicznościach lub takim funkcjonowaniu
kiedykolwiek zadomowiła się w jego umyśle.
Człowiek musi prawidłowo wykonywać swoje do-
browolne czynności życiowe, aby móc myśleć tylko
o zdrowych okolicznościach i prawidłowym funkcjo-
nowaniu. Nie może myśleć o idealnym zdrowiu, jeśli
zdaje sobie sprawę z tego, że żyje w niewłaściwy lub
niezdrowy sposób, lub jeśli tylko ma wątpliwości, czy
żyje zdrowo. Człowiek nie może mieć myśli o ideal-
nym zdrowiu, jeśli jego dobrowolne czynności życio-
we wykonywane są w sposób, który charakteryzuje
osobę chorą. Dobrowolne czynności życiowe to jedze-
nie, picie, oddychanie i spanie. Jeśli człowiek myśli
wyłącznie o zdrowych okolicznościach oraz funkcjo-
nowaniu i wykonuje czynności zewnętrzne w zdrowy
sposób, musi być w pełni zdrowym.
Człowiek, jedząc, musi nauczyć się kierować swoim
łaknieniem i rozróżniać łaknienie i zachciankę oraz
łaknienie i przyzwyczajenie. Nie powinien NIGDY
jeść, dopóki nie poczuje A
AKNIENIA SPOWODO-
WANEGO PRAC
. Musi zrozumieć, że prawdziwe
łaknienie nie występuje nigdy po prawidłowym śnie,
a potrzeba porannego posiłku jest sprawą wyłącznie
przyzwyczajenia i zachcianki, nigdy więc nie powinien
zaczynać swojego dnia od pogwałcenia praw natury.
Powinien poczekać, aż poczuje A
aknienie Spowodo-
88
Rozdział 13 Podsumowanie
wane Pracą, które w większości przypadków sprawi,
że pierwszy posiłek zjemy około południa. Bez wzglę-
du na stan zdrowia, zawód czy okoliczności, musimy
przyjąć zasadę, że nie należy jeść, dopóki nie poczu-
jemy A
AKNIENIA SPOWODOWANEGO PRAC
.
Należy również pamiętać, że o wiele lepiej jest pościć
przez kilka godzin od momentu, kiedy poczujemy
łaknienie, niż zjeść, zanim poczujemy się głodni. Nic
się nie stanie, jeśli przez parę godzin będziesz głodny,
nawet jeśli ciężko pracujesz, ale większą szkodę może
wyrządzić napełnianie żołądka, kiedy nie jesteś głod-
ny, i nie ma tu znaczenia, czy pracujesz czy nie. Jeśli
nigdy nie jesz, dopóki nie poczujesz A
aknienia Spo-
wodowanego Pracą, możesz być pewny, że jeśli cho-
dzi o pory posiłków, postępujesz w doskonale zdrowy
sposób. Jest to oczywiste rozwiązanie.
Jeśli chodzi o to, co jeść, człowiek musi kierować się
Inteligencją, według której ludzie zamieszkujący dany
obszar kuli ziemskiej muszą żywić się podstawowymi
produktami dostępnymi w regionie, w którym żyją.
Nie zwracaj uwagi na kontrowersje, czy należy jeść
produkty gotowane czy surowe, mięso czy warzywa,
ani jaka jest proporcja zapotrzebowania na węglowo-
dany i białko. Jedz tylko wtedy, kiedy poczujesz głód
spowodowany pracą i spożywaj tylko produkty natu-
ralnie występujące w twojej szerokości geograficznej.
Możesz być wówczas pewien, że efekty będą zado-
walające. Będą. Nie szukaj rarytasów ani produktów
importowanych, ani przyrządzonych wyłącznie dla
zadowolenia smaku. Trzymaj się prostych, konkret-
nych posiłków; a jeśli ci nie smakują, powinieneś
89
Wallace D. Wattles
pościć, aż docenisz ich smak. Nie poszukuj posiłków
lekkich, lekkostrawnych ani  zdrowych ; jedz to, co
jedzą chłopi czy ludzie pracujący fizycznie. Będziesz
wówczas całkowicie prawidłowo funkcjonował, jeśli
chodzi o to, co zjadasz. Powtórzę  jeśli nie jesteś
głodny lub nie masz ochoty na zwykły posiłek, nie
jedz wcale  poczekaj, aż przyjdzie głód. Nie jedz,
dopóki nie będą ci smakowały najzwyklejsze potra-
wy, a wtedy rozpocznij posiłek od tego, na co masz
największą ochotę.
Jeśli chodzi o kwestię, ile jeść, człowiek musi kiero-
wać się rozsądkiem. Widzimy, że w nienaturalnym
stanie pośpiechu lub niepokoju, wywołanym myśla-
mi o sprawach zawodowych itp., wytwarzamy nawyk
zbyt szybkiego jedzenia i niewystarczająco długiego
przeżuwania. Rozsądek podpowiada nam, że jedzenie
należy przeżuwać, a im dokładniej je przeżuwamy,
tym lepiej przygotujemy je do procesów chemicznych
trawienia. Co więcej, widzimy również, że człowiek,
który je powoli, przeżuwa swój posiłek, aż osiągnie
on płynną konsystencję, skupiając swoją uwagę na tej
czynności. Będzie on czerpał większą przyjemność ze
smaku jedzenia niż ten, który  wrzuca w siebie je-
dzenie, myśląc o czymś innym. Człowiek musi skon-
centrować się na czynności jedzenia, aby odżywiać się
zdrowo, radośnie delektować się, smakować jedzenie
i rozdrobnić każdy kęs do konsystencji płynu, zanim
go połknie. Zastosowanie się do powyższych wskazó-
wek uczyni czynność jedzenia doskonałą i nic więcej
nie można już dodać w temacie: co, kiedy i jak jeść.
90
Rozdział 13 Podsumowanie
W kwestii tego, ile jeść, człowiek musi kierować się
tą samą wewnętrzną mądrością, y
ródłem Zdrowia,
które podpowiada, kiedy potrzebujemy jedzenia. Na-
leży przestać jeść w chwili, kiedy poczujemy, że nasze
łaknienie się zmniejsza. Nie należy jeść więcej tylko
dla zaspokojenia zachcianki. Jeżeli przestaniemy jeść
w chwili, kiedy wewnętrzna potrzeba jedzenia ustę-
puje, nigdy nie będziemy przejedzeni, a czynność do-
starczenia organizmowi pokarmu zostanie wykonana
w doskonale zdrowy sposób.
Sprawa jedzenia w naturalny sposób jest bardzo pro-
sta, a powyższe wskazówki mogą być przestrzegane
przez wszystkich. Metoda ta, jeśli wprowadzona w ży-
cie, zaowocuje doskonałym trawieniem i asymilacją,
a wszelkie niepokoje i rozważania na ten temat będą
mogły być usunięte z naszego umysłu raz na zawsze.
Kiedykolwiek poczujesz łaknienie spowodowane pra-
cą, jedz, będąc wdzięcznym za pokarm, który znalazł
się na twoim stole, przeżuwając każdy kęs do płynnej
konsystencji. Zakończ jedzenie, kiedy poczujesz, że
twoje łaknienie osłabło.
Ogromne znaczenie nastawienia umysłowego zmu-
sza mnie do napisania jeszcze kilku słów. Jedząc lub
wykonując jakąkolwiek inną czynność, myśl tylko
o zdrowych okolicznościach i prawidłowym funkcjo-
nowaniu. Ciesz się tym, co jesz. Jeżeli rozmawiasz
przy stole, mów o doskonałym smaku jedzenia i przy-
jemności, jaką ci daje. Nigdy nie mów o tym, czego
nie lubisz; rozmawiaj tylko o potrawach, które ci
smakują. Nigdy nie dyskutuj o tym, czy jedzenie jest
91
Wallace D. Wattles
zdrowe czy niezdrowe, nigdy też nie poruszaj tego te-
matu i nawet nie myśl o tym, co jest niezdrowe. Jeżeli
na stole znajdują się potrawy, które są ci obojętne,
przemilcz ten fakt lub pochwal, ale nigdy nie krytykuj
lub nie sprzeciwiaj się. Jedz swój posiłek z zadowo-
leniem, jasnością w sercu, chwaląc Boga i dziękując
mu. Niech wytrwałość będzie twoim hasłem prze-
wodnim. Kiedykolwiek wrócisz do starych nawyków
pospiesznego jedzenia czy niewłaściwego myślenia
lub mówienia, przywołaj się do porządku i rozpocznij
na nowo.
Najważniejsze jest, abyś sam siebie ukierunkowy-
wał i kontrolował. Nie możesz na to liczyć, jeśli nie
opanujesz do perfekcji metody i sposobu czynności
tak prostej i podstawowej, jaką jest jedzenie. Jeżeli
nie jesteś w stanie kontrolować siebie w czasie jedze-
nia, nie będziesz mógł tego robić podczas żadnej in-
nej czynności, która ma znaczenie. Z drugiej strony,
jeśli będziesz przestrzegać powyższych wskazówek,
możesz być pewny, że jeśli chodzi o odpowiednie my-
ślenie i jedzenie, jesteś na właściwej drodze; możesz
być również pewny, że jeśli zastosujesz się do zaleceń
przedstawionych w kolejnych rozdziałach, wkrótce
zbudujesz doskonałe i zdrowe ciało.
92
RO Z D Z I A ł 14
Oddychanie
Funkcja oddychania ma kluczowe znaczenie  jest
bezpośrednio związana z zachowaniem życia. Może-
my żyć wiele godzin bez snu, wiele dni bez jedzenia
i picia, ale tylko kilka minut bez oddychania. Funk-
cja oddychania jest mimowolna, ale sposób oraz wa-
runki prawidłowego wykonywania tej czynności bez
wątpienia zależą od naszej woli. Człowiek zawsze bę-
dzie oddychał mimowolnie, może jednak świadomie
zdecydować, co będzie wdychał, jak głęboko i grun-
townie; może również z własnej woli utrzymywać
fizyczne warunki niezbędne do tego, aby funkcja ta
wykonywana była w idealnie prawidłowy sposób.
Koniecznym warunkiem dla całkowicie prawidło-
wego oddychania jest utrzymanie w dobrej kondycji
fizycznego mechanizmu, który bierze udział w tym
procesie. Musisz utrzymywać swój kręgosłup w od-
powiednio wyprostowanej pozycji, a mięśnie klatki
piersiowej muszą być elastyczne i nieskrępowane.
Nie możesz prawidłowo oddychać, jeśli twoje ramio-
na są pochylone do przodu, a twoja klatka piersiowa
zapadnięta i sztywna. Siedzenie lub stanie w pracy
w lekko przygarbionej pozycji powoduje zapadnięcie
Wallace D. Wattles
się klatki piersiowej, tak samo jak podnoszenie lek-
kich lub ciężkich przedmiotów.
Wykonywania niemal każdego rodzaju pracy wywo-
łuje pochylenie ramion do przodu, wygięcie kręgo-
słupa oraz spłaszczenie klatki piersiowej, a jeżeli jest
ona mocno spłaszczona, prawidłowe oddychanie nie
jest możliwe, nie mówiąc o doskonałym zdrowiu.
Wymyślono różne ćwiczenia gimnastyczne, by prze-
ciwdziałać skutkom garbienia się przy pracy, takie
jak zwisanie na rękach z drążka lub trapezu, siedze-
nie na krześle ze stopami umieszczonymi pod ciężkim
przedmiotem i odchylanie się do tyłu aż do momentu
kiedy głową sięgniemy do podłogi itd. Niewątpliwie
są one na swój sposób pożyteczne, ale bardzo niewie-
lu ludzi będzie wykonywało je wystarczająco długo
i systematycznie, aby osiągnąć w ten sposób wymier-
ne korzyści. Wykonywanie  ćwiczeń zdrowotnych
jest kłopotliwe i nie jest konieczne, istnieje bowiem
bardziej naturalny, prostszy i o wiele lepszy sposób.
Dużo lepszym rozwiązaniem jest trzymanie się pro-
sto i głębokie oddychanie. Niech twój mentalny obraz
siebie przedstawia całkowicie wyprostowaną osobę,
a kiedykolwiek przywołasz ten obraz, upewnij się, że
od razu rozszerzasz swoją klatkę piersiową, ściągasz
łopatki i  prostujesz się . Zawsze kiedy to robisz, wez

powolny wdech, aż powietrze wypełni twoje płuca do
ich maksymalnej pojemności;  stłocz tyle powietrza,
ile tylko możesz, i nadal wstrzymując oddech, odchyl
jeszcze bardziej ramiona do tyłu, rozciągnij klatkę
piersiową, próbując jednocześnie przyciągnąć kręgo-
94
Rozdział 14 Oddychanie
słup między ramiona. Następnie pozwól, aby powie-
trze swobodnie uszło.
To jest to właściwe i doskonałe ćwiczenie, aby utrzy-
mywać klatkę piersiową pełną, elastyczną i w dobrej
formie. Wyprostuj się, nabierz powietrza, aż płuca
będą PEA
NE, rozciągnij klatkę piersiową, wyprostuj
kręgosłup i swobodnie wypuść powietrze.
Ćwiczenie to musisz powtarzać zawsze i wszędzie, aż
stanie się twoim nawykiem. Możesz to zrobić z łatwo-
ścią. Zawsze kiedy wychodzisz z domu na świeże, czyste
powietrze, ODDYCHAJ. Kiedy jesteś w pracy, pomyśl
o sobie i swojej postawie, ODDYCHAJ. Kiedy jesteś
w towarzystwie i przypomni ci się o tym, ODDYCHAJ.
Kiedy przebudzisz się w nocy, ODDYCHAJ. Bez względu
na to, gdzie jesteś i co robisz, zawsze kiedy przyjdzie ci
to do głowy, wyprostuj się i ODDYCHAJ. Kiedy idziesz
do lub z pracy, wykonuj ćwiczenie całą drogę. Wkrótce
stanie się ono dla ciebie przyjemnością  będziesz je
powtarzał, nie dla zdrowia, ale dla przyjemności.
Nie traktuj tego jako  zdrowotnego ćwiczenia , nigdy
bowiem  ćwiczenia zdrowotne czy uprawianie gim-
nastyki nie poprawią twojego zdrowia. Wykonywanie
ich świadczy o zaakceptowaniu stanu choroby lub jej
możliwości, czyli o czymś, czego na pewno nie wolno
ci robić. Ludzie, którzy zawsze wykonują ćwiczenia
w trosce o zdrowie, ciągle myślą o możliwości bycia
chorym. Utrzymywanie prostego, silnego kręgosłupa
powinno być dla ciebie powodem do dumy, tak samo
jak dbałość o utrzymanie swojej twarzy w czystości.
Utrzymuj swój kręgosłup wyprostowany, a klatkę
95
Wallace D. Wattles
piersiową pełną i elastyczną z tego samego powodu,
dla którego dbasz o to, aby mieć czyste ręce i zadba-
ne paznokcie  jeśli tak nie jest, świadczy to o twojej
niedbałości. Robiąc to, nie myśl o chorobie, ani teraz,
ani w przyszłości. Będziesz albo zgarbiony i nieeste-
tyczny, albo wyprostowany, a jeśli będziesz wypro-
stowany, czynność oddychania sama o siebie zadba.
W kolejnym rozdziale znajdziesz jeszcze odniesienie
do  ćwiczeń zdrowotnych .
Konieczne jest, abyś wdychał POWIETRZE. Wydaje
się założeniem natury, aby dostarczać do płuc powie-
trza o odpowiedniej zawartości tlenu i niezbyt zanie-
czyszczonego innymi gazami lub pyłem. Nie myśl, że
jesteś zmuszony żyć lub pracować w miejscu, gdzie
powietrze nie jest odpowiednie do oddychania. Je-
śli w twoim domu nie ma odpowiedniej wentylacji,
przeprowadz
się, a jeśli jesteś zatrudniony w miejscu,
gdzie powietrze nie jest odpowiednie, poszukaj sobie
innej pracy; możesz to zrobić dzięki zastosowaniu
metod opisanych w poprzedniej książce z tej serii 
Sztuka wzbogacania się. Jeżeli nikt nie godziłby się
na pracę w miejscu, gdzie nie ma odpowiedniego po-
wietrza, pracodawcy szybko zdaliby sobie sprawę, że
pomieszczenia pracownicze muszą mieć odpowiednią
wentylację. Najgorsze jest powietrze, w którym zaso-
by tlenu zostały wyczerpane przez oddychanie, tak jak
w kościołach czy teatrach, gdzie gromadzą się ludzie,
a przepływ i dopływ świeżego powietrza są ograniczo-
ne. W drugiej kolejności jest powietrze, które oprócz
tlenu i wodoru zawiera jeszcze inne gazy, np. cuchną-
ce gazy ściekowe lub gazy gnilne powstające w wyniku
96
Rozdział 14 Oddychanie
rozkładu. Powietrze, w którym unosi się dużo kurzu
lub cząsteczek substancji organicznych, jest łatwiejsze
do zniesienia niż którekolwiek z poprzednich. Małe
cząsteczki substancji organicznych innych niż jedzenie
są zwykle wydalane z płuc, a gazy przenikają do krwi.
Celowo używam sformułowania  inne niż jedzenie .
Powietrze w większości jest jedzeniem. Jest najbar-
dziej ożywioną substancją, jaką wprowadzamy do
organizmu. Każdy oddech niesie z sobą miliony mi-
krobów, z których wiele jest asymilowanych. Zapachy
z ziemi, trawy, drzewa, kwiatu, rośliny czy zapach go-
towania są pożywieniem same w sobie; są malutkimi
cząsteczkami rzeczy, z których pochodzą. Często są
tak drobne, że niestrawione przenikają z płuc bez-
pośrednio do krwi w procesie asymilacji. Atmosfera
z kolei wypełniona jest Jedną Podstawową Substan-
cją, która sama jest życiem. Bądz
tego świadomy za
każdym razem, kiedy myślisz o swoim oddechu 
zdaj sobie sprawę z tego, że oddychasz życiem na-
prawdę, a świadomość tego sprzyja temu procesowi.
Myśl o tym, że nie wdychasz powietrza zawierającego
szkodliwe gazy i nie oddychasz powietrzem, które zo-
stało już przez ciebie lub innych  zużyte .
To wszystko na temat poprawnego oddychania. Trzy-
maj prosty kręgosłup, a klatkę piersiową elastyczną,
oddychaj czystym powietrzem, bądz
wdzięczny, że
świadomie oddychasz Wiecznym Życiem. Nie jest to
trudne. Nie poświęcaj zbyt dużo uwagi samej czynno-
ści oddychania. Pamiętaj, aby dziękować Bogu za to,
że nauczyłeś się to robić poprawnie.
97
RO Z D Z I A ł 15
Sen
Nasze siły witalne regenerują się podczas snu.
Wszystkie żywe organizmy śpią; ludzie, zwierzęta,
gady, ryby, owady. Również rośliny mają regularne
okresy odpoczynku. Dzieje się tak, ponieważ w czasie
snu nawiązujemy kontakt ze y
ródłem Życia, dzięki
któremu nasze życie może być odnowione. To właśnie
w czasie snu ludzki mózg otrzymuje życiową energię,
a y
ródło Życia w człowieku  nową siłę. Bardzo waż-
ne jest zatem, abyśmy spali naturalnie, normalnie
i całkowicie zdrowo.
Badając sen, widzimy, że znacznie głębiej oddychamy
podczas niego, znacznie silniej i bardziej rytmicznie
niż na jawie. Podczas snu wdychamy też o wiele wię-
cej powietrza  oznacza to, że y
ródło Życia potrzebu-
je ogromnej ilości pewnego składnika atmosfery, aby
móc się zregenerować. Gdybyś chciał stworzyć ideal-
ne warunki dla swojego snu, musiałbyś po pierwsze
zadbać o to, by mieć nieograniczony zapas czystego,
świeżego powietrza, aby móc oddychać. Lekarze od-
kryli, że spanie na świeżym powietrzu, na dworze, jest
bardzo skuteczne w leczeniu chorób płuc; a biorąc
pod uwagę Sposób Życia i Myślenia przedstawiony
Wallace D. Wattles
w tej książce, zobaczysz, że jest tak samo skuteczne
w leczeniu wszystkich innych dolegliwości. Nie stosuj
półśrodków, jeśli chodzi o zapewnienie sobie świeże-
go powietrza podczas snu. Śpij przy szeroko otwartym
oknie lub drzwiach. Jeśli to możliwe, otwórz okno
z każdej strony pokoju. Jeżeli nie możesz zapewnić
sobie odpowiedniego przepływu powietrza, ustaw
łóżko tak, abyś miał głowę blisko otwartego okna;
tak, aby czyste powietrze mogło docierać do twojej
twarzy. Otwórz okno, otwórz je szeroko, bez wzglę-
du na to, jak jest zimno lub jak brzydka jest pogoda.
Zadbaj o dobrą cyrkulację świeżego powietrza w po-
koju. Użyj dodatkowej kołdry, jeśli to konieczne, aby
było ci ciepło, musisz mieć bowiem nieograniczony
zapas świeżego powietrza z zewnątrz. Jest to pierw-
szy ważny warunek zdrowego snu.
Mózg i ośrodki nerwowe nie mogą zostać w pełni zre-
generowane, jeśli śpisz w  martwym lub stojącym
powietrzu; potrzebujesz żywej atmosfery, niezbędnej
według naturalnego y
ródła Życia. Powtórzę: nie idz
na
kompromis w tej kwestii, wietrz pokój, w którym śpisz,
i zadbaj o cyrkulację świeżego powietrza z zewnątrz
przez cały czas snu. Nie będziesz zdrowo spał, jeśli po-
zamykasz drzwi i okna swojej sypialni, bez względu na
to, czy jest zima czy lato. Zadbaj o świeże powietrze.
Jeśli śpisz w miejscu, gdzie go nie ma, przenieś się. Je-
śli twoja sypialnia nie może być odpowiednio wietrzo-
na, przeprowadz
się do innego domu.
Drugą w kolejności ważną sprawą jest mentalne na-
stawienie, z którym kładziesz się spać. Dobrze jest
100
Rozdział 15 Sen
spać świadomie, celowo, zdając sobie sprawę, po co to
robisz. Połóż się, myśląc o tym, że sen jest niezawod-
nym środkiem regenerującym. Idz
spać z głębokim
przekonaniem, że twoje siły zostaną odnowione, że
obudzisz się pełen siły i zdrowia. Nadaj swojemu spa-
niu sens, tak jak robisz to z jedzeniem; skup się na tym
przez kilka minut, kiedy udajesz się na spoczynek. Nie
szukaj ucieczki w sen, kiedy jesteś zniechęcony albo
smutny; połóż się, kiedy jesteś radosny, aby osiągnąć
pełnię. Nie zapomnij o ćwiczeniu wdzięczności, kiedy
kładziesz się spać. Podziękuj Bogu za to, że pokazał
ci drogę do osiągnięcia pełni zdrowia, niech uczucie
wdzięczności zdominuje twoje myśli, kiedy zasypiasz.
Wieczorna modlitwa dziękczynna jest bardzo dobrą
rzeczą; dzięki niej y
ródło Zdrowia w tobie nawiązuje
kontakt ze swoim początkiem, skąd czerpie nowe siły,
kiedy ty pogrążony jesteś w ciszy nieświadomości.
Widzimy zatem, że warunki niezbędne dla całkowicie
zdrowego snu nie są trudne do spełnienia. Po pierw-
sze, zadbaj o to, żeby oddychać świeżym powietrzem
z zewnątrz, kiedy śpisz; a po drugie pozwól, aby Wnę-
trze nawiązało kontakt z Żyjącą Substancją poprzez
kilkuminutową dziękczynną medytację, kiedy idziesz
do łóżka. Przestrzegaj tych warunków, kładz
się spać,
będąc wdzięcznym i pewnym, a będziesz zdrowy. Je-
śli cierpisz na bezsenność, nie pozwól, by ci dokucza-
ła. Kiedy leżysz, nie śpiąc, stwórz koncepcję zdrowia,
medytuj z wdzięcznością o swoim dostatnim życiu,
oddychaj i poczuj się zupełnie pewny, że wkrótce za-
śniesz, a tak się też stanie.
101
Wallace D. Wattles
Bezsenność, tak jak każda inna dolegliwość, musi
ustąpić miejsca y
ródłu Zdrowia, pobudzonemu do
konstruktywnego działania poprzez tutaj opisany
sposób myślenia i działania.
Widzimy, że wykonywanie dobrowolnych funkcji ży-
ciowych w doskonale zdrowy sposób nie jest wcale
uciążliwe ani nieprzyjemne. Całkowicie zdrowy spo-
sób jest najprostszy, najbardziej naturalny i najprzy-
jemniejszy z możliwych. Dbałość o zdrowie nie jest
wielką filozofią, nie jest to trudne ani pracochłonne.
Musisz jedynie wyzbyć się wszelkiego rodzaju nie-
prawdziwych poglądów i jeść, pić, oddychać i spać
w najbardziej naturalny i przyjemny sposób, a jeśli to
zrobisz i będziesz przy tym myślał tylko i wyłącznie
o zdrowiu, z pewnością będziesz cieszył się dobrym
samopoczuciem.
102
RO Z D Z I A ł 16
Dodatkowe zalecenia
W tworzeniu pojęcia zdrowia koniecznym jest, by
myśleć o tym, w jaki sposób żyłbyś i pracował, gdybyś
był zupełnie zdrowy i silny; wyobrazić sobie siebie
wykonującego różne czynności tak, jak robi to zdro-
wa i silna osoba, aż osiągniesz w miarę stabilny obraz
siebie, jakim byś był, gdybyś był zupełnie zdrowy. Na-
stępnie nastaw się psychicznie i fizycznie tak, aby być
w zgodzie z tym wyobrażeniem  trzymaj się takiego
nastawienia. Musisz zjednoczyć się w myślach z tym,
czego pragniesz, a z jakimkolwiek stanem lub oko-
licznościami się zjednoczysz w myślach, wkrótce one
zjednoczą się z tobą w twoim ciele. Naukowym sposo-
bem jest zerwanie związków ze wszystkim, czego nie
chcesz, oraz nawiązanie kontaktu z tym wszystkim,
czego pragniesz. Stwórz wyobrażenie doskonałego
zdrowia i ustosunkuj się do niego w mowie, czynach
oraz nastawieniu.
Uważaj na to, co mówisz. Niech każde słowo harmo-
nizuje z wyobrażeniem doskonałego zdrowia. Nigdy
nie narzekaj; nigdy nie mów takich rzeczy, jak:  y
le
dzisiaj spałem ,  Boli mnie z jednej strony ,  y
le się
dzisiaj czuję . Powiedz:  Już nie mogę się doczekać
Wallace D. Wattles
spokojnego snu dzisiaj w nocy ,  Widzę, że szybko
robię postępy i rzeczy o podobnym znaczeniu. Do-
tychczas, jeśli chodzi o wszystkie zagadnienia związa-
ne z chorobą, twoim zadaniem jest o nich zapomnieć,
a jeśli chodzi o to, co wiąże się ze zdrowiem, musisz
się z tym zjednoczyć w myślach i mowie.
Oto cała rzecz w skrócie: stań się jednością ze zdro-
wiem w myślach, słowach i działaniach; nie szukaj
związku między sobą a chorobą ani w myślach, ani
w słowach, ani w działaniach.
Nie czytaj  książek lekarskich albo literatury me-
dycznej ani wywodów tych, których poglądy kolidują
z tym, co zostało tutaj napisane. W przeciwnym ra-
zie podważać będziesz swoją wiarę w Sposób Życia,
z którym się zapoznałeś i na nowo wejdziesz w men-
talny związek z chorobą. Ta książka naprawdę oferuje
ci wszystko, co jest potrzebne  nic, co ważne, nie
zostało pominięte. Sztuka Bycia Zdrowym jest praw-
dziwą nauką, tak jak arytmetyka  niczego nie należy
dodawać do podstawowych zasad, a jeśli cokolwiek
zostanie z nich ujęte, doprowadzi to do niepowo-
dzenia. Jeśli będziesz ściśle przestrzegać zaleceń tej
książki, będziesz miał się dobrze, a z pewnością je-
steś w stanie ich przestrzegać zarówno w myślach, jak
i w działaniu.
Stanu idealnego zdrowia nie odnoś tylko do siebie.
Spróbuj, na ile to możliwe, odnieść do niego również
wszystkich innych. Nie współczuj ludziom, kiedy na-
rzekają, nawet jeśli są chorzy lub cierpią. Postaraj się
ukierunkować ich myśli na właściwy, konstruktywny
104
Rozdział 16 Dodatkowe zalecenia
tor. Zrób co w twojej mocy, żeby przynieść im ulgę,
ale rób to, myśląc o zdrowiu. Nie pozwól, by ludzie
wylewali na ciebie swoje smutki i żale; zmień temat
rozmowy lub przeproś i oddal się. Lepiej być uważa-
nym za osobę nieczułą, niż pozwolić, aby narzucono
ci myśli o chorobie.
Kiedy jesteś w towarzystwie ludzi, których głównym
tematem rozmowy są choroby i pokrewne im sprawy,
nie zwracaj uwagi na to, co mówią, i oddaj się dzięk-
czynnej modlitwie za swoje doskonałe zdrowie, a jeśli
to nie pozwoli ci odciąć się od ich myśli, pożegnaj się
i wyjdz
. Bez względu na to, co pomyślą lub powiedzą,
zasady grzeczności nie nakazują ci narażać siebie na
zatrucie chorobą czy wypaczonymi myślami. Mamy
jeszcze kilka setek tysięcy oświeconych myślicie-
li, którzy twierdzą, że kiedy ludzie narzekają i roz-
mawiają o chorobach, świat nie może rozwinąć się
w kierunku zdrowia. Pozwalając ludziom opowiadać
ci o chorobach, współdziałasz z nimi w powiększaniu
i mnożeniu chorób.
Co mam zrobić, kiedy odczuwam ból? Czy można
cierpieć fizycznie i jednocześnie nadal myśleć wyłącz-
nie o zdrowiu?
Tak. Nie opieraj się uczuciu bólu; przekonaj siebie,
że jest on rzeczą dobrą. Ból jest spowodowany przez
wysiłki y
ródła Zdrowia, aby przezwyciężyć jakiś nie-
naturalny stan, który z pewnością znasz i odczuwasz.
Kiedy dokucza ci ból, pomyśl, że w danej części cia-
ła zachodzi akurat proces uzdrawiania, współpracuj
z nim i wspomagaj go w myślach. Nie wahaj się przed
105
Wallace D. Wattles
użyciem żarliwych afirmacji i podobnych środków,
aby wspomóc dobroczynne procesy, które zachodzą.
Jeśli ból jest silny, połóż się i pozwól, aby twoje myśli
cicho i z łatwością współpracowały z siłą, która pra-
cuje nad twoim uzdrowieniem. Jest to czas na ćwi-
czenie wdzięczności i wiary. Bądz
wdzięczny za moc
zdrowia, która powoduje ból  możesz być pewien,
że ból minie, kiedy proces zostanie pomyślnie za-
kończony. Pewnie skoncentruj swoje myśli na y
ródle
Zdrowia, które stwarza w twoim organizmie takie
warunki, które spowodują, że ból wkrótce nie będzie
konieczny. Będziesz zaskoczony, jak łatwo możesz go
przezwyciężyć, a po pewnym czasie życia zgodnego
z Tymi Zasadami, ból i dolegliwości staną ci się zu-
pełnie obce.
Co mam zrobić, kiedy nie mam siły wykonywać swo-
jej pracy? Czy powinienem nadwerężać się ponad
siły, ufając, że Bóg mi pomoże? Czy mam działać nie-
przerwanie, tak jak biegacz, licząc na ich przypływ?
Nie, lepiej nie. Kiedy zaczniesz żyć w Ten Sposób,
prawdopodobnie nie będziesz miał swojej normal-
nej siły; stopniowo przejdziesz z niskiego poziomu
sprawności fizycznej do wyższego. Jeśli zwiążesz się
mentalnie ze zdrowiem i siłą, a dobrowolne funkcje
życiowe wykonywać będziesz w doskonale zdrowy
sposób, poziom twojej siły będzie zwiększał się z dnia
na dzień. Czasami jednak będą dni, kiedy poziom
twojej energii nie będzie wystarczający do pracy,
którą chciałbyś wykonać. W takich momentach od-
pocznij i poćwicz wdzięczność. Doceń to, że twoja
106
Rozdział 16 Dodatkowe zalecenia
siła gwałtownie wzrasta i poczuj głęboką wdzięczność
dla Żyjącej Substancji, od której pochodzi. Chwi-
lę słabości poświęć na dziękczynienie i odpoczynek,
pełny wiary, że wielka siła jest na wyciągnięcie ręki.
Potem wstań i wróć do swoich zajęć. Odpoczywając,
nie myśl o swojej obecnej niedyspozycji; myśl o sile,
która nadchodzi.
Nigdy, w żadnym momencie, nie pozwól sobie po-
myśleć, że poddajesz się słabości; kiedy odpoczywasz
i kiedy kładziesz się spać, skoncentruj swoją uwagę
na y
ródle Zdrowia, które umacnia cię w sile.
Co mam zrobić z postrachem milionów ludzi  za-
parciami?
Nie rób nic. Przeczytaj Horace a Fletchera AB Z Na-
szego Odżywiania i skorzystaj w pełni z wyjaśnienia
faktu, że jeśli żyjesz zgodnie z jego naukowym pla-
nem, nie potrzebujesz i w zasadzie nie możesz opróż-
niać jelit codziennie, a czynność ta wykonywana od
raz na trzy dni do raz na dwa tygodnie w zupełności
wystarcza, aby cieszyć się doskonałym zdrowiem. Ob-
żartuchy, którzy zjadają od trzech do dziesięciu razy
tyle, ile może zutylizować ich organizm, mają ogrom-
ne ilości do wydalenia, ale jeśli będziesz żyć w przed-
stawiony tutaj sposób, nie będziesz do nich należał.
Jeżeli jesz tylko wtedy, kiedy odczuwasz A
AKNIENIE
SPOWODWANE PRAC
, przeżuwasz każdy kęs, aż
osiągnie konsystencję płynu i przestajesz jeść w chwi-
li, kiedy ZACZYNASZ czuć, że twoje łaknienie male-
je, przygotowujesz swój pokarm do strawienia oraz
107
Wallace D. Wattles
asymilacji tak doskonale, że praktycznie wszystko zo-
staje wykorzystane przez środki wchłaniające. W je-
litach do wydalenia zostanie zatem bardzo niewiele,
prawie nic. Jeżeli jesteś w stanie wyrzucić ze swojej
pamięci to, co do tej pory przeczytałeś w  książkach
lekarskich i publikacjach medycznych na temat za-
parć, nie będziesz musiał już więcej martwić się tym
zagadnieniem. Zajmie się nim y
ródło Zdrowia.
Jeżeli twój umysł został napełniony obawą przed
zaparciem, może dobrze byłoby, abyś na początku
oczyszczał swoje jelito grube ciepłą wodą. Nie ma
najmniejszej konieczności tego robić, może poza
uczynieniem procesu twojej umysłowej emancypacji
nieco łatwiejszym. Jak tylko zobaczysz, że robisz za-
dowalające postępy, i że udało ci się ograniczyć ilość
jedzenia i naprawdę jesz w Naukowy Sposób, wy-
maż zaparcia ze swojego umysłu raz na zawsze, nie
będziesz miał z nimi więcej do czynienia. Zaufaj we-
wnętrznemu y
ródłu, które posiada moc ofiarowania
ci doskonałego zdrowia; nawiąż z Nim kontakt przez
pełną czci wdzięczność dla y
ródła Życia, które jest
Wszelką Mocą i idz
radośnie swoją drogą.
Co z ćwiczeniami?
Każdemu dobrze robi codzienny umiarkowany wy-
siłek fizyczny przy użyciu wszystkich mięśni. Najlep-
szym sposobem, aby to osiągnąć, jest zaangażowanie
się w jakąś formę zabawy lub rozrywki. Uprawiaj ćwi-
czenia w naturalny sposób, rekreacyjnie, a nie jako
wymuszone wyczyny kaskaderskie tylko i wyłącznie
z powodów zdrowotnych. Pojez
dzij konno albo na
108
Rozdział 16 Dodatkowe zalecenia
rowerze, zagraj w tenisa lub w kręgle albo porzucaj
piłkę. Znajdz
sobie hobby, np. ogrodnictwo, podczas
którego możesz spędzać codziennie godzinę, łącząc
przyjemne z pożytecznym; istnieje tysiąc sposobów,
dzięki którym możesz ćwiczyć wystarczająco inten-
sywnie, aby mieć jędrne ciało i prawidłowe krążenie
krwi i nie popaść w pułapkę  uprawiania ćwiczeń dla
zdrowia . Ćwicz dla przyjemności i korzyści, które
z tego płyną; ćwicz, bo jesteś zbyt zdrowy, aby sie-
dzieć w jednym miejscu, a nie dlatego, żeby wyzdro-
wieć lub pozostać zdrowym.
Czy konieczne są długotrwałe głodówki?
Rzadko, jeżeli w ogóle. y
ródło Zdrowia nieczęsto po-
trzebuje dwudziestu, trzydziestu albo czterdziestu
dni, by stać się gotowym do działania; w normalnych
okolicznościach głód pojawi się w znacznie krótszym
czasie. W większości długotrwałych głodówek nie
pojawia się wcześniej, ponieważ został zahamowa-
ny przez samego pacjenta. Rozpoczyna on głodów-
kę z OBAW
, jeśli nie z nadzieją, że minie wiele dni,
zanim poczuje głód. Książki, które przeczytał na ten
temat, przygotowały go na długą głodówkę, więc jest
on pesymistycznie nastawiony do tego, żeby wytrwać
do końca tak długo, jak długo będzie to trwało. Nasza
podświadomość bowiem, pod wpływem silnej, pozy-
tywnej sugestii, powstrzymuje uczucie głodu.
W momencie kiedy z jakiegoś powodu natura po-
wstrzymuje głód, radośnie kontynuuj swoje codzien-
ne zajęcia. Nie jedz, dopóki nie przywróci ci uczucia
łaknienia. Nie ma znaczenia, czy trwa to dwa, trzy,
109
Wallace D. Wattles
dziesięć dni czy dłużej; możesz być pewien, że jeśli
przyjdzie czas, żebyś zjadł, zrobisz się głodny. Jeżeli
jesteś radosny i przekonany o tym, co robisz  jeże-
li wierzysz w zdrowie, nie doświadczysz słabości ani
niedyspozycji z powodu niejedzenia. Będziesz czuł się
znacznie silniejszy, szczęśliwszy i spokojniejszy, jeśli
nie będziesz jadł, kiedy nie jesteś głodny, niż gdybyś
zjadł  bez względu na to, jak długo potrwa głodów-
ka. Żyjąc w naukowy sposób, opisany w tej książce,
nigdy nie będziesz musiał odbywać długich głodówek,
rzadko będziesz opuszczał posiłki, a jedzenie będzie
sprawiało ci większą przyjemność niż kiedykolwiek
wcześniej. Poczekaj, aż poczujesz głód spowodowany
pracą, zanim zjesz, a kiedy go poczujesz, jedz.
110
RO Z D Z I A ł 17
Streszczenie Sztuki
Bycia Zdrowym
Zdrowie jest doskonale naturalnym działaniem orga-
nizmu, normalnym życiem. Istnieje y
ródło Zdrowia
we wszechświecie; jest ono Żywą Substancją, z której
stworzone są wszystkie rzeczy. Żywa Substancja przeni-
ka, przesiąka i napełnia wszystkie przestrzenie wszech-
świata. W swojej niewidocznej postaci żyje we wszyst-
kich formach, a wszystkie formy się z niej składają. Dla
przykładu: przyjmij, że bardzo czysta para wodna o du-
żej przenikalności przenika i przesiąka przez bryłę lodu.
Lód składa się z żywej wody, jest żywą wodą w swojej
postaci, podczas gdy para również jest wodą  bez-
kształtną, przenikającą formę z niej zrobioną. Przykład
ten wyjaśnia, w jaki sposób Żywa Substancja przenika
wszystkie rzeczy z Niej zrobione  wszelkie życie od
Niej pochodzi, jest wszelkim życiem, jakie istnieje.
Uniwersalna Substancja rozumuje i przybiera kształt
swoich myśli. Jej myśl o jakiejś formie stwarza tę for-
mę, a myśl o ruchu powoduje ruch. Nie może prze-
stać myśleć, więc zawsze będzie tworzyć, musi podą-
żać w kierunku pełniejszego i zupełnego wyrażenia
siebie. Oznacza to pełniejsze życie i doskonalsze dzia-
łanie, czyli idealne zdrowie.
Wallace D. Wattles
Moc żywej substancji zawsze skierowana jest ku dosko-
nałemu zdrowiu; jest to siła, która występuje we wszyst-
kich rzeczach, powodując ich doskonałe działanie.
Siła, która dąży do zdrowia, przenika wszelkie rzeczy.
Człowiek może w swoich myślach związać się z tą siłą,
uczynić ją swoim sprzymierzeńcem lub zupełnie się
od niej odciąć.
Człowiek jest jedną z form Żywej Substancji, ma
w sobie y
ródło Zdrowia. y
ródło Zdrowia, jeśli działa
w pełni konstruktywnie, powoduje, że wszystkie mi-
mowolne czynności życiowe człowieka odbywają się
w doskonały sposób.
Człowiek jest myślącą substancją, która przenika fi-
zyczne ciało, a czynności zachodzące w jego organi-
zmie kontrolowane są przez jego myśli.
Wewnętrzne procesy jego organizmu będą zupełnie
zdrowe, jeśli człowiek będzie myślał tylko o dosko-
nałym zdrowiu. Pierwszym krokiem do osiągnięcia
całkowitego zdrowia musi być stworzenie koncep-
cji zupełnie zdrowego samego siebie, wykonującego
wszelkie czynności w sposób, w jaki robi to zdrowa
osoba. Stworzywszy tę koncepcję, należy związać się
z nią mentalnie, zrywając jednocześnie wszelkie rela-
cje z chorobą i niedyspozycją.
Jeżeli to zrobimy, a myśleć będziemy o zdrowiu, opty-
mistyczni w swojej WIERZE, spowodujemy, że y
ró-
dło Zdrowia uaktywni się do konstruktywnego dzia-
łania, uzdrawiając wszelkie dolegliwości. Możemy
112
Rozdział 17 Streszczenie Sztuki Bycia Zdrowym
otrzymać dodatkową siłę od Uniwersalnego y
ródła
Życia poprzez wiarę  wiarą napełni nas pełne czci
i wdzięczności postrzeganie y
ródła Życia. Świadomie
akceptując zdrowie, które nieustannie dostajemy od
Żywej Substancji, będąc za nie słusznie wdzięcznym,
wykształcimy w sobie wiarę.
Niemożliwym jest, aby myśleć wyłącznie o dosko-
nałym zdrowiu, jeśli nie wykonujemy swoich do-
browolnych czynności życiowych w zdrowy sposób.
Dobrowolne czynności życiowe to jedzenie, picie,
oddychanie i spanie. Myśląc wyłącznie o zdrowiu,
wierząc w zdrowie, zdrowo jedząc, pijąc, oddychając
i śpiąc, musimy być zdrowi.
Zdrowie jest wynikiem myślenia i działania w Pe-
wien Sposób; a jeśli chory człowiek zacznie myśleć
i działać w ten Sposób, y
ródło Zdrowia w nim samym
przechodzi do konstruktywnego działania i uzdra-
wia wszystkie jego choroby. y
ródło Zdrowia jest ta-
kie samo w każdym i jest związane ze y
ródłem Życia
wszechświata; jest w stanie uzdrowić każdą chorobę
i zacznie działać, jeśli będziemy myśleć i postępować
zgodnie ze Sztuką Bycia Zdrowym. Każdy zatem może
osiągnąć pełnię zdrowia.
113