Psychologia
stosowana
Kilka specjalności
psychologicznych i trzy zadania
psychologii stosowanej
Psychologia stosowana w
praktyce społecznej
lð System wychowania i edukacji,
lð System zdrowia, lecznictwa, rehabilitacji,
lð System sprawiedliwoÅ›ci,
lð System pracy, sportu,
lð System mediów, reklamy, rozrywki,
lð Praktyka prywatna
Psychologia wychowania, wychowawczo-kliniczna
Psychologowie wychowania, wychowawczo-kliniczni pracujÄ… w :
lð poradniach psychologiczno-pedagogicznych,
lð szkoÅ‚ach/przedszkolach masowych, integracyjnych, specjalnych,
lð specjalistycznych oÅ›rodkach szkolno-wychowawczych, szkolno-leczniczych,
lð paÅ„stwowych domach dziecka, oÅ›rodkach adopcyjnych,
lð policyjnych izbach dziecka, pogotowiach opiekuÅ„czych,
lð oÅ›rodkach diagnostycznych przy sÄ…dach rodzinnych,
lð fundacjach, stowarzyszeniach wyższej użytecznoÅ›ci ( Dzieci niczyje ,
 Niebieska linia ,  Kids protect ),
lð oÅ›rodkach pomocy spoÅ‚ecznej (MOPS, ROPS)
lð gabinetach prywatnych.
Zadania:
lð diagnoza i orzecznictwo rozwojowo-wychowawczo-kliniczne,
lð poradnictwo rodzinne,
lð doradztwo i terapia w przypadkach zaburzonego rozwoju psychoruchowego i
psychospołecznego (wczesna interwencja)
lð interwencje wychowawcze w systemie edukacji,
lð socjoterapia grupowa np. w Å›wietlicach terapeutycznych,
lð psychoterapia indywidualna i rodzinna,
lð psychoedukacja, profilaktyka.
Psychologia nauczania, kształcenia,
edukacyjna
lð Zajmuje siÄ™ procesami i zasadami, jak uczyć
innych.
lð Nauczyciele i wykÅ‚adowcy psychologii
pracują w szkołach i na uniwersytetach.
lð MajÄ… dyplom z psychologii - nie uprawiajÄ…
zawodu psychologa w sensie praktycznym,
lð lub Å‚Ä…czÄ… jedno z drugim.
Psychologia kliniczna
1. Psychologia kliniczna dzieci i młodzieży,
2. Psychologia kliniczna człowieka dorosłego.
lð Psychologia kliniczna poprzez psychopatologiÄ™
połączona z psychiatrią,
lð Psychologia kliniczno-sÄ…dowa, kliniczno-penitencjalna,
3. Psychologia zdrowia.
Psychologowie kliniczni pracujÄ… w:
lð poradniach zdrowia psychicznego,
lð szpitalach (niektóre oddziaÅ‚y somatyczne oraz
psychiatryczne),
lð oÅ›rodkach rehabilitacyjnych,
lð oÅ›rodkach odwykowych,
lð policji, sÄ…dach, wiÄ™ziennictwie,
lð oÅ›rodkach interwencji kryzysowej,
lð fundacjach, stowarzyszeniach wyższej użytecznoÅ›ci,
lð gabinetach prywatnych.
Zadania:
lð Diagnostyka,
lð Pomoc: psychoterapia, mediacje, negocjacje, interwencje
w sytuacjach kryzysowych.
Psychologia sÄ…dowa
Psycholodzy pracujÄ…:
1. W systemie prawa rodzinno-opiekuńczego,
2. W systemie prawa karnego,
Zadania Ad. 1.
Diagnostyka i opiniodawstwo wspierajÄ…ce orzecznictwo
rodzinne w sprawach:
lð ustanowienia opiekuna prawnego, rodziny zastÄ™pczej,
lð adopcjÄ™, częściowe przysposobienie,
lð odebrania lub ograniczenia praw rodzicielskich,
lð ds. nieletnich przestÄ™pców, ustanowienie kuratora
rodzinnego: umieszczenie w ośrodku szkolno-
wychowawczym, poprawczym, itp.,
lð mediacjach rodzinne w sprawach rozwodowych i przyznania
opieki nad dziećmi.
Psychologia kliniczno-sÄ…dowa (penitencjarna)
lð Zadania Ad. 2.
lð naukowa analiza zachowaÅ„, motywów osób wchodzÄ…cych w konflikt z
prawem (osobowość przestępców, np. problem psychopatii),
lð naukowa analiza zwiÄ…zku miÄ™dzy rozmiarem przestÄ™pstw a karami
(np. problem kary śmierci, karanie za przestępstwa drogowe),
lð analiza psychologiczna Å›ledztw i przewodów sÄ…dowych, badania
prospektywne losów przestępców, recydywistów, itp. (np. problem
pedofliów po odbyciu kary),
lð Diagnoza i ekspertyza w systemie prawa karnego:
lð opracowanie ekspertyz sÄ…dowych,
lð tworzenie profilów przestÄ™pców (tzw. profilerzy),
lð praca psychologiczna na terenie zakÅ‚adów karnych,
lð nadzór, monitoring osób zwolnionych warunkowo,
lð praca w placówkach podlegÅ‚ych MS, np. RODK.
Psychologia pracy, biznesu, menedżerska,
psychologia przemysłowa
1. Doradztwo w zakresie:
lð PR, wizerunku firmy,
lð Relacji przeÅ‚ożony-podwÅ‚adny,
lð ZarzÄ…dzania zespoÅ‚ami zawodowymi, wykorzystania zasobów pracy:
ludzi, czasu, urządzeń, warunków zewnętrznych, komunikacji w
zespołach pracowniczych,
lð SkutecznoÅ›ci, efektywnoÅ›ci pracy (prakseologia),
lð Higieny pracy, ergonomii, (dostosowanie miejsca pracy do potrzeb
człowieka, zastosowania określonych urządzeń, np. komputerów w
miejscu pracy),
lð Twórczego dziaÅ‚ania, innowacyjnoÅ›ci,
2. Diagnoza niekorzystnych trendów społecznych w systemie pracy:
stereotypy społeczne i uprzedzenia (problem kobiet, mniejszości
etnicznych, seksualnych w,  szklany sufit ,  ruchome schody ),
3. Przeciwdziałanie patologii w miejscu pracy:
lð mobbing,
lð molestowanie seksualne,
lð stres i wypalenie zawodowe.
Zadania psychologów
biznesu/pracy
lð PoÅ›rednictwo pracy,
lð Dobór (selekcja) pracowników, ocena psychologiczna i
psychotechniczna, ocena funkcjonowania zawodowego
pracowników),
lð Doradztwo kierownicze w zakresie: organizacji czasu pracy,
zarządzania informacją, opracowania testów kwalifikacyjnych na
stanowiska pracy zawodów, doradztwo życiowe dla pracowników,
lð Treningi, warsztaty grupowe, interpersonalne: podejmowania decyzji,
prowadzenia rozmów biznesowych, autopromocji, promocji produktu,
asertywności;
lð Coaching,
lð Prowadzenie negocjacji np. z grupami pracowników,
przedstawicielami związków zawodowych,
lð współpraca ze specjalistami w zakresie ochrony i higieny pracy, np.
lekarzami medycyny pracy.
lð PR.
Psychologia sportu
lð Naukowe badania nad psychologicznymi aspektami sportu,
lð psychologia rozwoju fizycznego, roli ruchu i rekreacji w utrzymaniu
zdrowia (dział psychologii zdrowia).
lð wykorzystanie teorii, mechanizmów, technik psychologicznych w celu
poprawy osiągnięć oraz rozwoju osobistego osób uprawiających
ćwiczenia fizyczne i sport (Williams,Straub,1993).
Zadania:
lð diagnozowanie uzdolnieÅ„ sportowych,
lð selekcja przyszÅ‚ych sportowców,
lð edukacja, ksztaÅ‚cenie nauczycieli wychowania fizycznego,
lð doradztwo dla trenerów dyscyplin sportowych,
lð Coaching,
lð interweniowanie w zakresie problemów psychologicznych wynikajÄ…cych
z uprawiania sportu.
Zadania psychologii stosowanej
(Strelau,Doliński,2008)
1. Diagnoza,
2. Pomoc,
a). doradztwo psychologiczne,
b). psychoterapia
3. Profilaktyka
1. Diagnoza
lð Opis zachowaÅ„ i wyjaÅ›nianie funkcjonowania
psychologicznego z punktu widzenia wiedzy
psychologicznej.
lð Diagnoza pozytywna i negatywna,
lð Najczęściej kojarzona z diagnozÄ… klinicznÄ… czÅ‚owieka dorosÅ‚ego i wychowawczo-
klinicznÄ…,
lð Wykorzystuje wiedzÄ™ z psychopatologii, medycyny (neurologia, psychiatria,
pediatria, immunologia) nauk prawnych (kryminologii) etc.
Obszary diagnozy negatywnej:
lð trudnoÅ›ci w przystosowaniu siÄ™,
lð zaburzenia w zachowaniu,
lð opóz
nienia, dysharmonie, dysfunkcje i zaburzenia rozwojowe, niepełnosprawność
(diagnoza dzieci i młodzieży),
lð zaburzenia osobowoÅ›ci, dysocjacje,
lð uzależnienia,
lð zaburzenia afektywne, depresja, leki, kompulsje,
lð zaburzenia psychosomatyczne,
lð dysfunkcji cun pod wpÅ‚ywem urazu, choroby, starzenia siÄ™ (diagnoza
neuropsychologiczna),
lð zaburzenia sfery seksualnej, itp.
Diagnoza (wg EBP)
lð ICD-10 oraz DSM-IV (V), DC:3R
Niektóre grupy zaburzeń:
lð zaburzenia psychiczne u dzieci i mÅ‚odzieży: trudnoÅ›ci i
zaburzenia zachowania,
lð opóz
nienia i zaburzenia rozwoju psychoruchowego i
psychospołecznego: rozwoju mowy, autyzm, nadpobudliwość
psychoruchowa, lęk separacyjny, zburzenia opozycyjno-
buntownicze, zaburzenia związane z tożsamością,
lð zaburzenia psychosomatyczne, somatoformiczne w przebiegu
chorób somatycznych, zaburzenia bólowe,
lð zaburzenia organiczne, dysfunkcja cuo: w okresie starzenia siÄ™
organizmu, w wyniku wypadku, choroby degeneracyjnej,
encefalopatii i upośledzenia umysłowego (diagnoza
neuropsychologiczna, defektologiczna, np. afazji),
lð zaburzenia lÄ™kowe: fobie, zespoÅ‚y obsesyjno-kompulsywych,
zespół stresu pourazowego (np. bojowego, syndrom Zatoki,),
PTSD,
c.d.
lð zaburzenia afektywne: nastroju, depresja endogenna, tendencje
samobójcze, zaburzenia afektywne sezonowe, choroba dwubiegunowa
(psychoza maniakalno-depresyjna),
lð zaburzenia zwiÄ…zane z substancjami: alkoholizm, nadużywanie
leków, uzależnenie od nikotyny, narkotyków i wielu substancji,
lð zaburzenia dysocjacyjne; osobowość wieloraka,
lð zaburzenia snu (somnambulizm, zaburzenia rytmu snu i czuwania).
lð zaburzenia odżywiania siÄ™, bulinmia, anorexia
lð zaburzenia psychoseksualne: parafilie, pedofilia, transseksualizm,
dysfunkcje seksualne (impotencja), dysfunkcje psychoseksualne u
kobiet,
lð zaburzenia osobowoÅ›ci: typ histrioniczny, antyspoÅ‚eczny,
schizoidalny, inne,
lð zaburzenia kontroli impulsów; hazard, kleptomania,
lð zaburzenia manifestujÄ…ce siÄ™ przemocÄ…: przemoc w rodzinie,
wykorzystanie seksualne dzieci lub współmałżonka,
 2. Pomoc: doradztwo, poradnictwo
psychologiczne
lð NajczÄ™stsza forma pomocy psychologicznej
Ma na celu poprawÄ™ m.in.:
lð dobrostanu psychologicznego,
lð pomoc w radzeniu sobie z trudnoÅ›ciami, stresem, pracÄ…, czasem, organizacjÄ…
dnia, zmianą stylu życia, itp.
lð Å‚agodzenie trudnoÅ›ci w przystosowaniu siÄ™ do zmian w życiu,
lð uczenie samodzielnego podejmowania decyzji i rozwiÄ…zywania problemów.
Najczęstsze obszary doradztwa :
lð rozwój i wychowanie dzieci,
lð orientacja zawodowa mÅ‚odzieży i dorosÅ‚ych,
lð poradnictwo rodzinne, małżeÅ„skie, partnerskie,
lð head-hunting pracowników, konsuting pracowniczy w biznesie,
lð dobór/selekcja kadr, np. w wojsku i policji i innych sÅ‚użbach specjalnych,
lð rozwój osobisty i rozwój zawodowy,
lð selekcja do sportu kwalifikowanego,
lð doradztwo wizerunkowe, PR dla firm, osób publicznych, marketing polityczny.
 2. Pomoc psychologiczna: psychoterapia
Gałąz
psychologii zajmująca się leczeniem problemów
psychicznych:
psychologia kliniczna i wychowawczo-kliniczna
Termin
lð od greckiego sÅ‚owa psyche - dusza i therapein- leczyć,
lð  leczenie duszy ,
CZYM JEST PSYCHOTERAPIA?
lð Zbiór technik leczÄ…cych lub pomagajÄ…cych leczyć rozmaite problemy natury
psychologicznej, psychosomatycznej, psychospołecznej,
lð rodzaj oddziaÅ‚ywaÅ„, w którym wykorzystuje siÄ™ prawa i mechanizmy
psychologiczne z zachowaniem zasady etyczności,
lð wspólnÄ… cechÄ… = kontakt miÄ™dzyludzki (w odróżnieniu od leczenia czysto
medycznego).
lð bliskie i troskliwe stosunki miÄ™dzy terapeutÄ… a klientem/pacjentem,
lð szeroki zakres oddziaÅ‚ywaÅ„, szeroka gama metod i technik pomocy.
lð Psycholodzy pracujÄ… z jednostkami: np. interwencja kryzysowa, ratownictwo
medyczne,
lð Psycholodzy pracujÄ… z grupami: np. pacjentami (dzieci, doroÅ›li), np. terapia
uzależnień.
lð niezwiÄ…zani wiÄ™zami zależnoÅ›ci.
lð Ważne: JeÅ›li w życiu sÄ… problemy które zakłócajÄ… codziennÄ… egzystencjÄ™, a
wsparcie rodziny i przyjaciół jest niewystarczające powinniśmy zdecydować się
na profesjonalnÄ… pomoc.
Różne cele psychoterapii
lð Poprawa funkcjonowania psychologicznego,
regulacja dobrostanu psychicznego
lð Usuwanie objawów i przyczyn psychopatologii,
lð Wspomaganie leczenia psychiatrycznego (w terapii
zaburzeń/chorób psychicznych),
lð Poprawa jakoÅ›ci życia,
lð Rozwój relacji (partnerskich, małżeÅ„skich,
rodzicielskich, rodzinnych, zawodowych itp.).
lð Rozwój osobowoÅ›ci,
Podstawowe i konieczne
techniki diagnostyczne
lð obserwacja,
lð wstÄ™pna rozmowa,
lð wywiad swobodny,
lð wywiad strukturalizowany
KONCEPCJE PSYCHOTERAPEUTYCZNE
" TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA  nacisk na wglÄ…d jako klucz do poprawy
stanu pacjenta . Głównym rodzajem tej terapii jest terapia psychoanalityczna.
Psychoanalitycy posługują się np. techniką swobodnych skojarzeń.
" TERAPIA HUMANISTYCZNA - terapeuci pomagajÄ… klientowi w realizacji
posiadanego potencjału.
" TERAPIA EGZYSTENCJALNA - kładzie nacisk na to, by klient lepiej zdał
sobie sprawę ze swojej zdolności do dokonywania wyborów życiowych i
szukaniu sensu życia.
" TERAPIA BEHAWIORALNA  terapeuta koncentruje siÄ™ na zmianach w
zachowaniach i postawach, np. terapia awersyjna, systematyczna
desensytyzacja.
" TERAPIA POZNAWCZA - terapeuta koncentruje się na sposobie myślenia,
wyobrażeniach, sądach, przekonaniach, stereotypach, skrzywieniach
poznawczych, itp..
Rodzaje terapeutów pracujących
w pomocy psychoterapeutycznej
" o orientacji psychodynamicznej,
" o orientacji behawioralnej,
" o orientacji poznawczej,
" o orientacji humanistyczno-egzystencjalnej,
" wykorzystujący kompilację podejść terapeutycznych,
np. poznawczo-behawioralnÄ….
POZNAWCZE PODEJŚCIE DO TERAPII - niektóre terapie
" zwolennicy tego podejścia starają się zmienić zachowanie klienta,
modyfikując jego myślenie.
" Terapeuta skłania do poszerzania samowiedzy klienta/pacjenta, zmiany
jego sądów, poglądów, stereotypów, postaw.
Metody terapeutyczne:
żð terapia racjonalno-emotywna Alberta Ellis a
żð terapia poznawcza Aarona Becka
żð Donald Meichenbaum - metoda terapii nazwanÄ…
zaszczepienia stresu
żð Becka, Ellisa, Meichenbauma uważa siÄ™ za ojców terapii
poznawczo-behawioralnej.
" BIOLOGICZNE PODEJÅšCIE DO PSYCHOTERAPII
" terapie oparte na podstawach biologicznych,
" leczą zaburzenia psychiczne za pośrednictwem oddziaływań
medycznych:
1. Farmakoterapii: podawanie leków antydepresyjnych (trójpierścieniowe,
inhibitory MAO/monoaminooksydaza), antypsychotycznych (fenotiazyna,
chloropromazyna, lewodopa), przeciw nadpobudliwości, w zespole lęku
uogólnionego, w zespole paniki.
2. Zabiegów neuropsychologicznych (np. metodyka neurofeedbacku) i
bioelektrycznych (np. elektrowstrzÄ…sy)
3. Zabiegów neurochirurgicznych: lobotomia (zabieg przecięcie włókien
nerwowych łączących czołowe płaty mózgowe ze strukturami
międzymózgowia (podwzgórze lub wzgórze), komisurotomia (przecięcie
więzadła wielkiego).
Pomoc psychologiczna w formie psychoterapii
lð Elementy pracy terapeutycznej:
- wywiad anamnestyczny (diagnostyczny),
- wywiad środowiskowy (diagnostyczny),
- jedna/dwie intensywne sesje wywiadu klinicznego,
- serie rozmów (intymnych),
Warianty/formy psychoterapii:
" krótkoterminowa terapia interwencyjna, gorące linie, telefon zaufania,
- terapia behawioralna, np. desensybilizacja, przeuczanie,
- terapie poznawczo-behawioralne w depresji,
- systemowa terapia rodzinna,
- warianty socjoterapii, terapii grupowej, np. grupy spotkaniowe dwunastu kroków, AA,
odgrywanie ról, stymulacja ekspresji emocji, drama,
- terapia Gestalt, praca z ciałem, terapie relaksacyjne, eksplozywne w problemach
przystosowania społecznego, regulacji emocji,
" psychoanaliza, indywidualna terapia ofiar przemocy, gwałtu, molestowania seksualnego ADD,
- hipnoza.
 WYBIERANIE OPTYMALNEJ TERAPII
w indywidualnej pomocy psychologicznej
" Nie ma jednego, trafnego podejścia w psychoterapii, które byłoby
optymalne w odniesieniu do wszystkich osób i problemów:
" dobór właściwego rodzaju terapii do problemu,
" znaczenie relacji terapeuta  pacjent,
" profesjonalność terapeuty,
" efektywność w przypadku spełnienia wielu warunków,
" Standardy badań w psychologii (badania naukowe i diagnoza indywidualna)
" Kodeks Etyczny Psychologa (wynikajÄ…cy z zasad deontologii)
KWESTIE ETYCZNE ZWI
ZANE Z PSYCHOTERAPI

" kontrakt
" świadoma zgoda oznaczająca rozumienie procedur, które będą
stosowane,
" powstrzymywanie siÄ™ od nawiÄ…zywania z klientami relacji
osobistych,
" niedopuszczalne kontakty seksualne,
" świadoma zgoda pacjenta na dotyk,
" przestrzeganie zasady poufności informacji,
" relacja zaufania,
" konieczność wzięcia współodpowiedzialności przez pacjenta za
przebieg terapii (znaczenie motywacji do leczenia),
" obowiązek zgłaszania nadużyć wobec dzieci odpowiednim
władzom,
" przy braku efektów zakończenie i udzielenie wsparcia.
 Niebezpieczna metoda
Davida Cronenberga
lð zwiÄ…zek: Carl Jung i Sabina Spielrein,
Jak rozpoznać
pseudoofertÄ™?
lð Brak odpowiedniego przygotowania
zawodowego/profesjonalnego po stronie
psychoterapeuty.
lð Odpowiedzialność za problem poza
pacjentem,
lð Obietnica szybkiego wyleczenia, bez
wysiłku pacjenta (zasada: nie ma cudów!!!)
Pseudo-psychoterapia-psychobiznes
przykłady
lð Oparte na pseudonauce:
- Terapie bez jasno sformułowanego celu, przedmiotu
oddziaływania:
- terapie bioenergetyczne,
- NLP,
- terapia odzyskiwania wspomnień, rebirthing
- technika ustawień Berta Hellingera ( wszystko
wiedzÄ…ce pole ),
- terapia Glena Domana,
- kinezjologia,
- ortodoksyjna długoterminowa psychoanaliza
uzależniająca pacjentów od terapeuty.
3. Profilaktyka
Zadania psychologii zdrowia:
lð badania nad odpornoÅ›ciÄ…, dÅ‚ugowiecznoÅ›ciÄ…, procesami naturalnego
starzenia się, zdrowymi stylami życia, związkiem stresu i chorobą
(choroby psychosomatyczne), przekonaniami wpływającymi na
zdrowie, chorobÄ™ i leczenie,
lð diagnostyka subiektywnych wskaz
ników zdrowia,
lð profilaktyka zdrowia psychicznego,
lð ksztaÅ‚towanie zachowaÅ„ prozdrowotnych i zdrowego stylu życia
lð edukacja (programy prozdrowotne, akcje i medialne kampanie
społeczne), ewaluacja programów prozdrowotnych,
lð upowszechnianie zasad higieny zdrowia psychicznego, ksztaÅ‚towanie
postaw zwiÄ…zanych ze zdrowiem behawioralnym,
lð profilaktyka przeciwuzależnienieniowa,
lð analiza celowych zachowaÅ„ w nagÅ‚ych wypadkach ( zÅ‚ote minuty ),
lð doradztwo w sprawach komunikacji z pacjentami,
lð ocena usÅ‚ug szpitali/placówek medycznych w opinii pacjentów.