W przypadku pytań
lub wątpliwości skontaktuj
Rozdzielnice budowlane (RB),
się z najbliższym specjalistą
BHP lub wejdz
na:
9.8
www.skanska.pl/bhp,
przewody zasilające i kable
one.skanska/bhp
Standard pracy
Standard ten:
Standard ten zawiera minimum wymagań, jakie należy spełnić dla zapewnienia
bezpieczeństwa podczas eksploatacji na budowie rozdzielnic budowlanych, przewodów
" zawiera wymagania
wynikające z prawa
zasilających i kabli.
i norm polskich
oraz wewnętrznych
Zaopatrzenie placu budowy w energię elektryczną jest jedną z podstawowych czynności
uregulowań Skanska S.A.
związanych z etapem przygotowania do realizacji zadania budowlanego. Na każdym placu
" jest obligatoryjny dla
budowy funkcjonuje znaczna ilość maszyn, urządzeń oraz narzędzi o napędzie elektrycznym,
wszystkich jednostek
Skanska S.A.
co powoduje konieczność zorganizowania dostawy i rozdziału energii elektrycznej
poprzez punkty odbioru. Także zaplecza budowy, w tym: biura, obiekty socjalno  bytowe
" pomaga zapewnić
bezpieczne i skuteczne i higieniczno - sanitarne, magazyny i inne obiekty pomocnicze, wymagają dostarczenia
praktyki podczas prac.
energii elektrycznej niezbędnej do ich funkcjonowania. W celu właściwego i bezpiecznego
podziału tej energii i zabezpieczenia ciągłości jej dostaw stosuje się urządzenia zwane
rozdzielnicami oraz przewody zasilające i kablowe. Zaplanowanie odpowiedniej do potrzeb
liczby rozdzielnic oraz właściwe ich rozmieszczenie na terenie budowy sprzyja dobrej
organizacji pracy i zapewnia bezpieczeństwo na stanowiskach pracy.
A. Wstęp 5. W warunkach prowadzonych budów, ze
względu na rodzaje wykonywanych robót
1. Instalacje elektryczne ze względu na - w tym tzw. roboty mokre, najbardziej
zastosowanie, przeznaczenie oraz charakter niebezpieczne są pomieszczenia wilgotne,
odbiorników dzielimy na: bardzo wilgotne oraz o żrących wyziewach.
" mieszkaniowe i przemysłowe 6. Rozdzielnice budowlane służą do rozdziału
" siłowe i oświetleniowe i pomiaru energii elektrycznej, a także do
" stałe i prowizoryczne (ruchome) - m.in. zasilania w energię elektryczną urządzeń, tzw.
na placach budów. odbiorników prądu oraz obiektów (okresowo).
2. Instalacje elektryczne składają się głównie z: 7. Połączenia przewodów elektrycznych
" przewodów z urządzeniami mechanicznymi należy
" osprzętu instalacyjnego, m.in. rur wykonywać w sposób zapewniający
instalacyjnych, łączników, gniazd, bezpieczeństwo pracy osób obsługujących
odgałęz
ników, puszek, bezpieczników, takie urządzenia.
opraw oświetleniowych 8. Przewody, o których mowa w punkcie
" rozdzielnic, m.in. budowlanych, A7, należy skutecznie zabezpieczać przed
dz
wigowych uszkodzeniami mechanicznymi.
" systemów i urządzeń automatyki. 9. Zaleca się stosowanie tablic
3. Instalacje elektryczne muszą być odporne ostrzegawczych, umieszczanych na
na czynniki występujące w ich otoczeniu urządzeniach elektrycznych maszyn
takie jak: zapylenie, wilgoć, temperatura, budowlanych, rozdzielniach, stacjach
czynniki chemiczne. transformatorowych, liniach i słupach.
4. Dla określenia wymagań stawianych
urządzeniom elektroenergetycznym B. Linie zasilające (przewody) na placu budowy
w zależności od występujących zagrożeń
wyróżnia się następujące rodzaje pomieszczeń: 1. Należy unikać stosowania nieizolowanych,
" pomieszczenia zwykłe (suche) napowietrznych linii zasilających urządzenia
" przejściowo wilgotne rozdzielcze i odbiorcze na placu budowy.
" wilgotne i bardzo wilgotne lub zapylone 2. Zalecane jest stosowanie linii kablowych
" o żrących wyziewach stwarzających mniejsze zagrożenie
" niebezpieczne pod względem porażeniem prądem elektrycznym.
pożarowym 3. Zamiast nieizolowanych, napowietrznych
" niebezpieczne pod względem linii zasilających zaleca się stosowanie
wybuchowym przewodów ruchomych oponowych lub
" miejsca na zewnątrz budynków. o wzmocnionej izolacji.
Wersja 1.0
Standard 9.8 1
4. Instalacje na placu budowy dzielimy na : " ochrona przed dotykiem pośrednim
" stałe  ułożone na stałe, zmiana ich (ochrona przy uszkodzeniu) powinna
umiejscowienia wymaga stosowania zapewnić samoczynne wyłączenie
narzędzi lub wykonania określonych zasilania dla napięcia 230/400 V w czasie
prac np. ziemnych, demontażowych itp. krótszym niż 0,2 sekundy
" ruchome  luz
no ułożone lub " cały plac budowy zabezpieczony
podwieszone, które można w prosty wyłącznikiem różnicowoprądowym
sposób przełożyć dokonując zmian w ich selektywnym, o prądzie zadziałania
przebiegu. do 500 mA, zainstalowanym na
5. Linie napowietrzne należy prowadzić tak, przewodach zasilających urządzenia
aby nie dochodziło do zbliżeń i skrzyżowań rozdzielcze niskiego napięcia
w stosunku do istniejących lub powstających " wyłącznik powyższy powinien zapewnić
obiektów oraz dróg i stałych miejsc pracy. prawidłową ochronę przed dotykiem
6. W okolicy pracy sprzętu pośrednim (ochrona przy uszkodzeniu)
zmechanizowanego, jak np. dz
wigi nie tylko urządzeń rozdzielczych NN,
budowlane, żurawie czy inny sprzęt ale również linii zasilających strefy II,
z wysięgnikami, zabrania się prowadzenia obudów rozdzielnic strefy III  powinien
linii napowietrznych. być rezerwowym urządzeniem
7. Linie napowietrzne można prowadzić ochronnym dla strefy IV.
na podporach, słupach lub stojakach, 4. Strefa II:
wykorzystując izolatory. " łącząca zasilanie z rozdzielnicami
8. Wysokość powieszenia przewodów budowlanymi
ruchomych powinna uwzględniać " obejmuje linie napowietrzne, przewody
konieczność prowadzenia pod nimi napowietrzne oponowe lub izolacyjne
ruchu lokalnego, prac transportowych oraz kable
wykorzystujących sprzęt zmechanizowany, " ochronę przed dotykiem bezpośrednim
z zachowaniem wymaganych, minimalnych stanowi izolacja podstawowa
odległości określonych w przepisach przewodów i kabli
szczegółowych (Rys. 1). " ochronę przed dotykiem pośrednim
(ochrona przy uszkodzeniu) stanowi
wyłącznik różnicowoprądowy
selektywny, zainstalowany w strefie I
" linie należy prowadzić najkrótszymi
trasami, najlepiej bez skrzyżowań
z drogami transportowymi
" linie należy zabezpieczać przed skutkami
zwarć i przeciążeń za pomocą urządzeń
zabezpieczających
" zaleca się prowadzenie linii zasilających
przewodami izolowanymi, oponowymi
lub kablami podwieszonymi na słupach.
Rys.1 Wysokość powieszenia przewodów ruchomych
9. Zasady pracy w takich warunkach
określa standard szczegółowy  4.4 Praca
w sąsiedztwie linii elektroenergetycznych .
C. Rozdział energii na placu budowy
1. Na placu budowy zasilanie i rozdział
energii elektrycznej odbywa się zgodnie
z podziałem na strefy i jest zależny od
wyposażenia w urządzenia elektryczne
oraz zastosowanego rodzaju ochrony
przeciwporażeniowej.
2. Dla placu budowy wyróżnia się 4 strefy
zasilania i rozdziału energii (Rys. 2).
3. Strefa I:
" strefa zasilania placu budowy w energię
elektryczną o napięciu do 1 kV
wraz z urządzeniami rozdzielczymi,
zabezpieczającymi i ochronnymi całego
placu budowy
" powinna być wydzielona i ogrodzona
do wysokości 2 m oraz oznakowana
odpowiednimi tablicami ostrzegawczymi
Rys. 2 Strefy zasilania i rozdziału energii. Oznaczenia:
" ochrona przed dotykiem bezpośrednim
Urządzenia zasilające: stacje transformatorowe, zespoły
prądotwórcze, przyłącza, rozdzielnice zasilające; S - wyłącznik
 izolacja podstawowa, bariery,
ochronny różnicowoprądowy selektywny; RB - rozdzielnica
obudowy o stopniu ochrony co najmniej
budowlana; RD - rozdzielnica dz
wigowa; PP - przystawka
IP 43, osłony
pomiarowa
2
5. Strefa III: 8. Sposoby ochrony przed porażeniem prądem
" obejmuje rozdzielnice budowlane, elektrycznym zawarto w standardzie
dz
wigowe, stanowiskowe oraz szczegółowym  4.3 Ochrona przed
przystawki pomiarowe porażeniem prądem elektrycznym.
" ochronę przed dotykiem bezpośrednim Pomiary ochronne .
zapewnia izolacja podstawowa
i obudowy o stopniu ochrony co D. Rozdzielnice budowlane
najmniej IP 43
" ochrona przed dotykiem pośrednim 1. Rozdzielnice budowlane ze względu
(ochrona przy uszkodzeniu) powinna na warunki ich eksploatacji powinny
być zapewniona poprzez samoczynne wykazywać wysoką odporność na czynniki
wyłączanie zasilania w czasie krótszym zewnętrzne takie jak: kurz, pył i wilgoć.
niż 0,2 sekundy dla sieci 230/400 V 2. Rozdzielnice budowlane mogą
" rozdzielnice powinny być zabezpieczone mieć obudowy metalowe oraz
przed skutkami zwarć i przeciążeń. termoutwardzalne.
6. Strefa IV: 3. Szczelność obudowy ma istotny wpływ na
" obejmuje narzędzia ręczne ruchome, następujące aspekty użytkowania:
budowlane i oświetlenie " trwałość urządzenia
" ochronę przed dotykiem bezpośrednim " bezpieczeństwo użytkowania.
stanowi izolacja podstawowa i obudowy 4. W przypadku rozdzielnicy budowlanej,
o stopniu ochrony co najmniej IP 44 która jest urządzeniem elektrycznym,
" ochronę przed dotykiem pośrednim trwałość jej elementów może zostać
(ochrona przy uszkodzeniu) stanowią, zmniejszona przez brud i pył mogący
transformatory separacyjne, napięcie powodować mechaniczne blokowanie
nieprzekraczające napięcia dotykowego styczników, gniazd i napędów.
dopuszczalnego długotrwale o wartości 5. Woda lub wilgoć wnikająca do wnętrza
do 25 V prądu przemiennego lub 60 V skrzynki rozdzielnicy budowlanej powoduje
prądu stałego (układ SELV), narzędzi przyspieszoną korozję żył kabli i przewodów
i urządzeń II klasy ochronności. oraz innych elementów metalowych.
7. Kompleksowy system ochrony 6. Czynniki określone w punktach A4 i A5
przeciwporażeniowej na terenie budowy zmniejszają bezpieczeństwo użytkowania
lub rozbiórki z podziałem na strefy zawarto rozdzielnic budowlanych i mogą prowadzić
w poniższej tabeli: do porażenia prądem.
Strefa Urządzenia wchodzące w skład Równoczesna ochro- Ochrona przed dotykiem
strefy na przed dotykiem
bezpośrednim i po- bezpośrednim (ochrona pośrednim (ochrona przy
średnim podstawowa) uszkodzeniu)
1 23 4 5
I Stacje transformatorowe Izolacja podstawowa. Samoczynne wyłączenie zasila-
Obudowa o stopniu nia w czasie t d" 0,2 s.
ochrony co najmniej
IP43
Obsługa urządzeń tylko przez osoby uprawnione
Zespoły prądotwórcze
Przyłącza
Rozdzielnice zasilające
II Linie napowietrzne wykony- Izolacja przewodów Samoczynne wyłączenie zasila-
wane: i kabli nia w czasie
- przewodami izolowanymi t d" 0,2 s (można realizować za
pomocą wyłącznika ochron-
- kablami podwieszanymi
nego różnicowoprądowego
selektywnego, zainstalowane-
- przewodami oponowymi
go w strefie I)
Obsługa urządzeń tylko przez osoby uprawnione
III Rozdzielnice: Izolacja podstawowa. Wyłącznik ochronny różnico-
Obudowy o stopniu woprądowy selektywny, zain-
- budowlane
ochrony co najmniej stalowany w strefie I
IP43.
- dz
wigowe
- przystawki pomiarowe
IV Odbiorniki oświetleniowe. Obwody o napięciu Izolacja podstawowa. Wyłącznik ochronny różnico-
Narzędzia ręczne. Urządzenia nieprzekraczającym Obudowy o stopniu woprądowy o I"n d" 30 mA
budowlane napięcia dotykowego ochrony co najmniej
Transformator separacyjny. Od-
dopuszczalnego IP44. Uzupełnienie
biorniki, narzędzia i urządzenia
długotrwale o war- ochrony przy użyciu
o II klasie ochronności
tości do 25 V prądu wyłącznika ochronnego
przemiennego lub różnicowoprądowego
60 V prądu stałego o I"n d" 30 mA
(układ SELV)
Wersja 1.0
Standard 9.8 3
7. Należy dążyć do jak największej szczelności " układ pomiaru trzyfazowego -
obudów rozdzielnic oraz dbać na bieżąco bezpośredni lub pośredni.
o ich dobry stan techniczny. 14. Wszystkie rozdzielnice budowlane muszą
8. Zapewniany przez obudowę stopień spełniać wymagania norm.
ochrony przed wnikaniem obcych ciał oraz 15. Rozdzielnice budowlane muszą być
wody i jej szkodliwymi skutkami określany zabezpieczone w trwały sposób przed
jest klasą szczelności IP (International dostępem osób niepowołanych lub
Protection). nieupoważnionych.
9. Klasa szczelności jest określana symbolem 16. Należy przewidzieć odpowiednią liczbę
IP oraz następującymi po nim dwoma rozdzielnic, dostosowaną do placu
cyframi, z których pierwsza określa ochronę budowy, biorąc pod uwagę jego rozmiary,
przed wnikaniem obcych ciał, zaś druga kształt, liczbę odbiorników prądu, liczbę
zabezpieczenie przed wnikaniem wody. pomieszczeń użytkowych w zapleczu
10. Rozdzielnice budowlane w obudowach budowy oraz inne aspekty wynikające
metalowych mają najczęściej klasę z przepisów szczegółowych.
szczelności IP 44, zaś w obudowach 17. Niezależnie od ustaleń wynikających
termoutwardzalnych IP 66. z punktu A17 należy tak rozmieścić
11. Dodatkowym parametrem rozdzielnice na placu budowy, aby odległość
charakteryzującym obudowy rozdzielnic między odbiornikiem prądu a rozdzielnicą
budowlanych jest klasa odporności nie była większa niż 50 m.
mechanicznej IK. 18. Każda rozdzielnica budowlana będąca
12. Rozdzielnice mogą występować jako urządzeniem elektrycznym podlega pomiarom
urządzenia wolnostojące lub wiszące. elektrycznym w terminach wynikających
13. Podstawowe wyposażenie rozdzielnicy z obowiązujących przepisów, a ponadto:
budowlanej: " przed jej uruchomieniem, po dokonaniu
" obudowa termoutwardzalna/metalowa zmian i napraw części elektrycznych
- o odpowiednich do potrzeb wymiarach i mechanicznych
" rozłącznik izolacyjny (wyłącznik główny) " przed uruchomieniem, jeśli była
do 630 A nieczynna przez ponad miesiąc
" wyłączniki nadprądowe " przed uruchomieniem po jej
" wyłączniki różnicowoprądowe każdorazowym przemieszczeniu (Rys. 3).
" gniazda wtyczkowe do 63 A 19. Jeśli rozdzielnica jest wyposażona
" rozłączniki izolacyjne do 400 A w ochronne urządzenie różnicowoprądowe
Rys.3 Rozmieszczenie rozdzielnic na placu budowy
4
należy sprawdzać jego działanie rozdzielczych. Należy je zabezpieczać
każdorazowo przed przystąpieniem do w jeden z następujących sposobów:
pracy. " urządzeniami różnicowo 
prądowymi o prądzie zadziałania
E. Wymagania dodatkowe stawiane nieprzekraczającym 30 mA
urządzeniom na placu budowy " zasilając napięciem bezpiecznym
o wartości do 25 V
1. W miejscu zasilania każdego " zasilając z transformatorów
urządzenia powinno znajdować się separacyjnych.
urządzenie do awaryjnego wyłączania 5. Do zasilania placów budów należy
napięcia w przypadku wystąpienia wykorzystywać układy wymagające
niebezpieczeństwa. zastosowania:
2. Urządzenie wyłączające dopływ energii " kabli i przewodów oponowych
należy zabezpieczać przed dostępem trójprzewodowych
osób postronnych np. umieszczając je i pięcioprzewodowych, z wydzielonymi
w zamykanej obudowie. przewodami N (przewód neutralny)
3. Odbiorniki energii należy wyposażać w: i PE (przewód ochronny)
" urządzenia zabezpieczające przed " osprzętu instalacyjnego trzy 
prądem przetężeniowym i pięciostykowego
" środki ochrony przed dotykiem " rozdzielnic przenośnych, najlepiej
pośrednim w obudowach izolacyjnych, z układem
" gniazda wtykowe. trójszynowym lub pięcioszynowym,
4. Gniazda wtykowe można instalować wyposażonych w wyłączniki
wewnątrz lub na zewnątrz zestawów różnicowoprądowe.
Wersja 1.0
Standard 9.8 5