1
DOBRE MANIERY CZYLI SZTUKA śYCIA SPRZYJAJ
CA POZYTYWNYM
ZACHOWANIOM SPOA
ECZNYM WŚRÓD DZIECI KLAS I  III
1. Wstęp
Dzieci potrzebują starań mających ich ukształtować pod względem fizycznym,
moralnym i umysłowym. Ten szlachetny proces dzisiaj ginie w powodzi rozpasania
obyczajów, cynizmu, samowoli, lekcewa\
enia dobra i z
le pojętej wolności człowieka.
Nowoczesna rodzina w wielu przypadkach nie spełnia swej roli. W niektórych domach
przestano młodych wychowywać, wpajać dzieciom ogładę towarzyską, dobre maniery.
Uwagi, \
e czegoś nie wypada robić, \
e coś jest nietaktowne, są teraz odebrane jako
staromodne i nudne. Dzisiaj wszystko jakby się zmówiło, aby utrudniać wychowanie
młodego człowieka.
Szkoła ma du\
e szanse, aby dobrze wychowywać, zapobiegać, by nie rosła nam młodzie\

seryjna szczególnie w swej podatności na zło. Umiejętności właściwego zachowania się
w ka\
dej sytuacji nale\
y rozpocząć ju\
od najmłodszych lat dziecka ,aby kształtować w nim
pozytywne zachowania społeczne, bez których nie sposób wyobrazić sobie \
ycia.
Dobre maniery to nie tyle nakazy i zakazy, których celem jest ograniczanie norm
i przepisów oraz usztywnianie zasad i reguł, to nie sztuczny rytuał pozostawiony nam
w spadku przez epoki celebrujące konwenanse lecz wywodząca się z tradycji praktyczna
i bardzo przydatna umiejętność właściwego zachowania się, to sztuka elastycznego
stosowania zasad, akcentowania własnej indywidualności i osobowości. Dobre maniery
nie krępują, nie usztywniają, ale zapewniają swobodę i poczucie bezpieczeństwa,
pozwalają na luksus bycia sobą. Nie sposób sobie wyobrazić takiej sytuacji, w której
wszystko jest dozwolone i nic nie jest zabronione, a ka\
dy mo\
e robić co chce, jak chce
i kiedy chce. Czy nam się podoba, czy nie, \
yjąc wśród ludzi musimy przestrzegać praw
i zwyczajów. Kto je bowiem lekcewa\
y, szybko zostaje zepchnięty na margines \
ycia i muszą
sobie z tego zdawać sprawę ju\
najmłodsze dzieci w klasach I  III.
Wiele sytuacji w codziennym \
yciu szkolnym stwarza okazje do praktycznego przyswajania
savoir vivre. Szkoła bowiem ma uczyć umiejętności wzajemnego respektowania potrzeb
uczniów, umiejętności okazywania sobie szacunku, taktownego i \
yczliwego zachowania się.
Pozwoli to bowiem dzieciom \
yć piękniej i lepiej, w zgodzie ze sobą i innymi ludz
mi.
2. Magiczne słowa
Dzień dobry, do widzenia, proszę, przepraszam, dziękuję  to są właśnie słowa, które
nic nie kosztują, a przynoszą wiele korzyści, pozwalają nawiązać pozytywny kontakt,
stwarzają \
yczliwą atmosferę. Dzięki nim dzieci nawiązują właściwe relacje między sobą
i uczą się panowania nad złymi emocjami. Mo\
e im towarzyszyć gest podawania ręki.
3. Uśmiech i pogoda ducha
Poprawne maniery muszą być wsparte \
yczliwym stosunkiem do ludzi i pozytywnym
nastawieniem do świata. Nale\
y więc uczyć dzieci  programowej \
yczliwości . O ile dzieci
na ogół są pogodne i uśmiechnięte, o tyle nale\
y je uczyć osiągania stanu wewnętrznej
równowagi i odporności nawet na przeciwności, by umiały sobie radzić w przyszłości
w dorosłym \
yciu, nie pozbawionym problemów.
4. Atmosfera domu rodzinnego
Zale\
y ona od wszystkich domowników, od ich kultury osobistej, stylu \
ycia,
umiejętności okazywania sobie uczuć. Nale\
y dzieciom uświadomić, \
e jako członkowie
rodzin są równie\
odpowiedzialne za tworzenie i podtrzymywanie dobrej, rodzinnej
atmosfery, chocia\
by przez \
yczliwe i uprzejme zwracanie się do siebie w domu, mówienie
czułych słów, okazywanie czułych gestów, co uczy je empatii, wra\
liwości na drugiego
człowieka. Taką przyjazną atmosferę mo\
na równie\
stworzyć w klasie, jako społeczności
 2
uczniowskiej, co pozwoli przenieść dzieciom pozytywne zachowania do ich domów, nawet
wtedy, gdy w ich domach brakuje codziennej \
yczliwości.
5. Tolerancja
To niezbędny element \
ycia szkolnego, rodzinnego. Dzięki niej, dziecko będzie
umiało zaakceptować upodobania, nawyki, zainteresowania innych dzieci, czy członków
rodziny. Szanując kolegę, kole\
ankę będzie doświadczać te\
szacunku od nich.
6. Podział obowiązków, dbałość o porządek
Bardzo istotne jest wdra\
anie dzieci do szkolnych obowiązków czy domowych zajęć.
Nawet maluchy są na ogół bardzo dumne z powierzenia im takich obowiązków i jeśli nawet
wykonują je nieporadnie, to na pewno z ochotą. Starsze dzieci czasami usiłują się wymigiwać
od szkolnych, domowych prac związanych z dbałością o porządek. W takiej sytuacji trzeba
po prostu nakazać ich wykonania, nie tylko ze względów praktycznych, ale tak\
e
wychowawczych, bowiem porządek zewnętrzny sprzyja tworzeniu ładu wewnętrznego,
uspokaja, wycisza, łagodzi obyczaje. Ponadto wiadomo przecie\
, \
e czego Jaś się nie nauczy,
Jan nie będzie umiał.
7. Rytuały
Pielęgnowanie świątecznych zwyczajów jest doskonałą okazją do integracji. Klasowa
wigilia lub klasowy poczęstunek mogą być bowiem wzorem właściwego zachowania się
przy stole w domu, a więc mają ogromny walor wychowawczy. Kto w dzieciństwie przyswoi
sobie odpowiednie wzorce zachowania przy stole, w dorosłym \
yciu nigdy nie będzie się czuł
skrępowany czy zdezorientowany nawet na najbardziej wytwornych przyjęciach.
8. Ubiór
Zgodnie z powiedzeniem: jak cię widzą, tak cię piszą, nale\
y dzieciom
od najmłodszych lat uświadamiać potrzebę schludnego, wyglądu, bowiem niechlujny strój to
oznaka lekcewa\
enia innych i braku szacunku wobec samego siebie. Strój w szkole powinien
być równie\
skromny, nie wyzywający i nauczyciel powinien zwracać uwagę rodzicom,
których dzieci ubierają się niewłaściwie, a zdarza się to w coraz młodszych klasach.
9. Urodziny, imieniny
Uroczystości te są świetną okazją do sprawienia bliskim drobnych przyjemności.
Składają się na urodę \
ycia, są kolorowymi przerywnikami w szarzyz
nie powszednich dni.
Warto więc obchodzić urodziny lub imieniny w społeczności klasy szkolnej, co bardzo
integruje uczniów, ucząc wzajemnego sprawiania przyjemności. Bowiem solenizant czy
jubilat przygotowuje dla dzieci słodki poczęstunek, a rówieśnicy odwdzięczają się
upominkami, \
yczeniami. W takiej atmosferze rodzi się po\
ądana \
yczliwość, uprzejmość,
troska, radość wynikająca z dawania i otrzymywania podarków. Często praktykowane jest
urządzanie specjalnych przyjęć dla kolegów i kole\
anek poza szkołą z ró\
nymi atrakcjami
i zabawami sprawiającymi dzieciom wiele radości.
10. Obchody świąt
Stwarzają okazję do przekazywania i zachowania tradycji, zwyczajów
pielęgnowanych od pokoleń i stanowiących skarbnicę trwałych wartości wpływających
na uspołecznienie dziecka. Uczniowie poznają zwyczaje związane ze świętami Bo\
ego
Narodzenia, Wielkiej Nocy. W szkołach uczestniczą w klasowych wigiliach, jasełkach .
Uczą się pielęgnowania rytuałów świątecznych, poznając ich znaczenie. Doświadczają więzi
międzyludzkiej, uczą się właściwego zachowania związanego z obchodami świąt.
11. Przyjmowanie gości oraz bycie gościem
Nie sposób wyobrazić sobie \
ycia towarzyskiego bez kontaktów międzyludzkich.
Dzieci często bywają zapraszane do domów rówieśników lub pełnią rolę gospodarza w swoim
 3
domu zapraszając inne dzieci. W społeczności szkolnej ma to równie\
miejsce, kiedy
uczniowie goszczą dzieci z innych szkół, przedszkoli i sami są zapraszani do innych
placówek. Mogą uczyć się w ten sposób odpowiedzialności, umiejętności organizatorskich,
kulturalnego zachowania się, dbałości o miłą atmosferę, umiejętności nawiązywania
kontaktów towarzyskich, nie skupiając się jedynie na konsumpcji.
12. Wokół stołu
Odkąd istnieje cywilizacja, wspólne spo\
ywanie posiłków było i jest zwyczajem
szczególnie celebrowanym, wykraczającym poza samo zaspokajanie głodu. Sposób nakrycia
stołu, odpowiednie zachowanie przy nim, sztuka podawania potraw, kultura jedzenia i picia,
umiejętność dekoracji stołu, zasady układania i posługiwania się sztućcami są nieodzownymi
umiejętnościami w \
yciu ka\
dego człowieka. Stół zbli\
a ludzi, ułatwia zrozumienie, jest
wyrazem przyjaz
ni i wzajemnej \
yczliwości. W trakcie edukacji szkolnej dziecko poznaje
wszystkie tajniki związane z zasiadaniem wokół stołu w zale\
ności od wieku, co stanowi
dla nich niejednokrotnie z
ródło radości i wspaniałej zabawy.
13. Dobra atmosfera w szkole
Dziecko przebywa w szkole du\
ą część swojego \
ycia. Dobrze więc jest, gdy
uczniowie umieją być dla siebie mili, uczynni i \
yczliwi, a wychowawca powinien
wykorzystywać codzienne sytuacje \
ycia szkolnego do tworzenia dobrej, \
yczliwej atmosfery
oraz uczyć dzieci społecznych zachowań pozbawionych agresji, egocentryzmu, braku
szacunku dla innych.
14. O kulturze wypoczynku i rekreacji
Kultura wypoczynku polega na tym, aby relaksując się samemu, nie zakłócać
wypoczynku innym. Wycieczki szkolne i wyjścia są dobrą okazją do zdobywania dobrych
manier. W plenerze uczniowie uczą się, \
e nie wolno hałasować bez potrzeby, ani zostawiać
kompromitujących śladów swojej obecności. Wędrując pieszo na łonie natury muszą
dostosować tempo marszu i czas odpoczynku do mo\
liwości i potrzeb najsłabszych . Na pla\
y
nie mogą być rozbrykane, aby nie zakłócać spokoju wszystkim dookoła. W środkach
lokomocji, muzeach, miastach równie\
muszą poprawnie funkcjonować w przypadkowej
zbiorowości ludzi.
Opracowała: Aneta Szymerowska
Literatura:
Lady Perfect,  Sztuka \
ycia czyli encyklopedia dobrych manier , Wydawnictwo  Elew ,
Warszawa 1993.