Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
w Suwałkach
Instytut Politechniczny
Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
Temat ćwiczenia:
Badania makroskopowe gruntów
Numer ćwiczenia: 1
Laboratorium z przedmiotu:
Mechanika gruntów
Studia stacjonarne
Kod: BS5093
Opracował:
dr inż. Wojciech Gosk
Suwałki 2013
1. DEFINICJE PODSTAWOWE
1.1. Podłoże gruntowe  grunt rodzimy, antropogeniczny lub skała istniejące na miejscu
budowy przed wykonaniem prac budowlanych w strefie, której właściwości mają wpływ na
projektowanie, wykonanie i eksploatacjÄ™ budowli .
1.2. Klasyfikacja gruntów ze względu na pochodzenie:
- grunty antropogeniczne
- gruntu naturalne: - grunty nasypowe: - nasyp budowlany (NB)
- nasyp niebudowlany (NN)
- grunty rodzime: - grunty mineralne: - grunty niespoiste
- grunty spoiste
- grunty organiczne: - grunty próchniczne
- namuły
- gytie
- torfy.
1.3. Frakcja gruntu- zbiór ziaren lub cząstek o wymiarach (d) zawartych w określonym
zakresie - według Tab.1.
Tabela 1. Frakcje gruntów nieskalistych wg PN-86/B-02480 pkt 2.16.
Nazwa frakcji Symbol frakcji Zakres średnic zastępczych d* [mm]
KAMIENIE Kamienista fk
d>40
ZIARNA Żwirowa fż
40e"d>2
Piaskowa fp
2e"d>0,05
CZ
STKI Pyłowa fĄ 0,05e"d>0,002
IÅ‚owa fi
0,002e"d
* d - średnica zastępcza jest to średnica cząstki kulistej o tej samej gęstości właściwej co cząstka gruntowa,
opadającej w wodzie z taką samą prędkością jak rzeczywista cząstka gruntowa
1.4. Badania makroskopowe - przybliżone określenie rodzaju gruntu i niektórych jego cech
fizycznych bez pomocy przyrządów.
1.5. Rodzaje badań makroskopowych:
- oznaczenie rodzaju i nazwy :
- grunty organiczne - w sposób organoleptyczny,
- grunty niespoiste - wizualnie + Tab. 3.
- grunty spoiste - na podstawie prób: - wałeczkowania
- rozcierania w wodzie Tab.2.
- rozmakania
- oznaczenie stanu gruntów spoistych - na podstawie liczby wałeczkowań - Tab.4.
- określenie barwy gruntu - w sposób wizualny,
- określenie wilgotności gruntu - za pomocą dotyku,
- określenie zawartości węglanu wapnia - działając roztworem HCl (20%).
1.6. Rodzaje próbek gruntów:
- NU - próbki o naturalnym uziarnieniu (metoda C pobierania próbek),
- NW - próbki o naturalnej wilgotności (metoda B pobierania próbek),
- NNS - próbki o naturalnej strukturze i spełniające warunek próbek NW (metoda A
pobierania próbek).
Uwaga: Określenie  naturalne oznacza rodzaj i stan w warunkach zalegania.
1
 2. CEL ĆWICZENIA LABORATORYJNEGO
Opanowanie umiejętności rozpoznawania rodzajów gruntów niespoistych oraz
rodzajów i stanów gruntów spoistych metodą makroskopową.
Zakres stosowania - do próbek NW i NNS wszystkich rodzajów gruntów.
3. BADANIA MAKROSKOPOWE według PN-88/B-04481
3.1. Oznaczanie rodzaju gruntów - p-t 3.2.
3.2. Oznaczanie stanu gruntów spoistych - p-t 3.3.
3.3. Oznaczanie wilgotności - p-t 3.4.
3.4. Oznaczanie barwy gruntu - p-t 3.5.
3.5. Oznaczanie klasy zawartości węglanów wapnia - p-t 3.6.
Tabela 2. Określenie rodzajów gruntów spoistych wg PN-88/B-04481 pkt 3.2.
Tabela 3. Określenie rodzajów gruntów niespoistych wg PN-88/B-04481 pkt 3.2.
2
Tabela 4. Ustalenie stanu gruntów spoistych wg PN-88/B-04481 pkt 3.3.
STAN zwarty półzwarty twardoplastyczny plastyczny miękkoplastyczn płynny
y
GRUNTU
I <0 I d"0 01,00
L L L L L L
Grupa gruntu: Liczba wałeczkowań X=..../...../......
mało spoisty 0-z 0- z gruntu można 1 2 >2
>
>
>
badanego z gruntu nie
średnio spoisty gruntu nie uformować kulkę, da się ufor-
<2 2÷ >4
< ÷ >
< ÷4 >
< ÷ >
można wałeczek pęka mować kul-
zwięzło spoisty uformować przy pierwszym ki  grunt
<3 3÷ >7
< ÷ >
< ÷7 >
< ÷ >
kulki wałeczkowaniu oblepia ręce
bardzo spoisty
<5 5÷ >10
< ÷ >
< ÷10 >
< ÷ >
4. WYMAGANIA BHP
- należy zachować ostrożność w posługiwaniu się nożem oraz kwasem HCl,
- należy pozostawić porządek na stanowisku badawczym.
5. SPRAWOZDANIE STUDENCKIE
5.1. Cel i zakres ćwiczenia laboratoryjnego
Metodę makroskopową stosuje się w celu przybliżonego określenia rodzajów gruntów
niespoistych oraz rodzajów i stanów gruntów spoistych.
5.2. Opis stanowiska badawczego i przebieg realizacji eksperymentu
 należy zaplanować i wypisać kolejność czynności oraz symbol wyniku otrzymanego z danej
czynności.
5.3. Zestawienie wyników badań - według Tabeli 5.
3
Tabela 5. Wyniki badań próbek gruntów spoistych, pobranych w terenie:
Nr Próba wałeczkowania Próba rozcierania Liczba Badanie Reakcja Uwagi
pr. w wodzie wałeczkowań X= wilgotności z HCl
1
2
3
4
5
WYNIKI BADAC

Nr Rodzaj Spoistość f I I Stan Wilgotność Klasa Barwa
i p L
pr. gruntu Gruntu [%] [%] [ - ] gruntu gruntu zaw gruntu
(nazwa) CaCO
3
1
..... ÷ ..... ..... ÷ ..... ..... ÷ .....
2
3
4
5
5.4. Wnioski
- powtórzyć wiadomości o pochodzeniu gruntów (Geologia inżynierska i petrografia)
6. LITERATURA
PN-88/B-04481 Grunty budowlane. Badania próbek gruntu.
PN-86/B-02480 Grunty budowlane. Określenia, symbole, podział i opis gruntów.
PN-B-02481 Geotechnika. Terminologia podstawowa, symbole literowe i jednostki
miar.
Myślińska E.: Laboratoryjne badania gruntów. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
1992.
Pisarczyk S., Rymsza B.: Badania laboratoryjne i polowe gruntów. Wydawnictwa
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 1988.
Steckiewicz R., Karska Z.: Laboratorium z mechaniki gruntów. Wydawnictwa Politechniki
Białostockiej, 1981.
4
Załącznik 1 do instrukcji
1. Oznaczanie wilgotności wg PN-88/B-04481 pkt 3.4.
2. Oznaczanie barwy gruntu wg PN-88/B-04481 pkt 3.5.
3. Oznaczanie klasy zawartości węglanów wapnia PN-88/B-04481 pkt 3.6.
5