http://e-prawnik.pl
Ruch drogowy
Kto podlega karze za jazdę w stanie nietrzez
wości czy pod wpływem środka
odurzającego?
Data: 28-09-2008 r.
Że jazda po pijanemu jest surowo karana, to każdy wie; jednak już mniej osób zdaje sobie sprawę, iż
również inne specyfiki spożyte zanim zasiądzie się za kierownicą mogą być przyczyną takiego samego
wyroku sądu karnego.
Co jest karalne?
Art. 178a Kodeksu karnego przewiduje, iż każdy kto, znajdując się w stanie nietrzez
wości lub pod
wpływem środka odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym (tj. każdy pojazd
drogowy lub szynowy napędzany umieszczonym na nim silnikiem) , wodnym lub powietrznym, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Kto zaś, znajdując się w stanie
nietrzez
wości lub pod wpływem środka odurzającego, prowadzi na drodze publicznej lub w strefie
zamieszkania inny pojazd niż określony wyżej (np. rower, furmanka, wózek inwalidzki), podlega grzywnie,
karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Sam fakt prowadzenia pojazdu w takim
stanie pociąga za sobą odpowiedzialność karną z tego przepisu, chociażby pojazd był prowadzony
prawidłowo i nie sprowadził konkretnego zagrożenia.
Prowadzeniem pojazdu mechanicznego w rozumieniu art. 178a ż 1 k.k. jest także kierowanie pojazdem z
wyłączonym silnikiem, holowanym przy pomocy linki holowniczej (tak: wyrok Sądu Okręgowego w
Tarnowie z dnia 12 września 2002 r., sygn. II AKa 361/2002). Tak więc, popełnić omawiane przestępstwo
może także osoba prowadząca holowany pojazd mechaniczny. Nietrzez
wy nie prowadzi natomiast po
pijanemu (a więc nie popełnia przestępstwa), gdy pcha zepsuty samochód. Wyłączony silnik pozbawia
bowiem samochód cech pojazdu mechanicznego (tak: wyrok Sądu Najwyższego - Izba Karna z roku 2006,
sygn. II KZ 115/2006).
Wobec sprawcy przestępstwa, o którym mowa w art. 178a ż 1 k.k., obligatoryjne jest ponadto (na podstawie art.
42 ż 2 k.k.) orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych lub pojazdów
mechanicznych określonego rodzaju , zwłaszcza takich, jakim sprawca kierował w czasie popełnienia
przestępstwa.
Za jazdę pod wpływem jakich "środków odurzających" można zostać ukaranym?
Pojęcie " środka odurzającego" w rozumieniu art.178a k.k. obejmuje nie tylko środki odurzające
wskazane w ustawie z dnia 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, ale również inne
substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego, działające na ośrodkowy układ nerwowy,
których użycie powoduje obniżenie sprawności w zakresie kierowania pojazdem (tak: uchwała SN z dnia
27 lutego 2007 r., sygn. akt I KZP 36/06). jest to tzw. szerokie pojęcie ?środka odurzającego?.
W języku potocznym pojęcie to ma zakres dość szeroki. Można mówić o ?odurzeniu alkoholem?, i o
?odurzeniu narkotykiem?, przy czym słowniki języka polskiego, definiując ?odurzenie?, kładą nacisk na to,
że środki te powodują po ich zażyciu: uspokojenie, euforię, zniesienie bólu, odurzenie, sen. W języku
potocznym określenie ?środek odurzający? jest synonimem narkotyku, środka, którego częste używanie
prowadzi do narkomanii.
Wymieniając trzy rodzaje środków (środków odurzających, substancji psychotropowych oraz środków
zastępczych) przy definiowaniu narkomanii ustawa o narkomanii pośrednio łączy je w zbiorcze pojęcie
?narkotyków?. Trzeba też zauważyć, że w prawie Unii Europejskiej w tekstach angielskojęzycznych używa się
słowa ?drugs? dla zbiorczego określenia środków odurzających w rozumieniu jednolitej konwencji o środkach
odurzających z 1961 r. i substancji psychotropowych w rozumieniu konwencji o substancjach
psychotropowych z 1971 r. (w tym również środki psychotropowe).
Art.178a k.k. ma służyć ochronie bezpieczeństwa ruchu przed zachowaniami kierowców polegającymi na
prowadzeniu pojazdów w stanie obniżonej sprawności psychomotorycznej lub w stanie zakłócenia procesów
psychicznych. Skutki te mogą być spowodowane spożyciem alkoholu albo innego środka, niekoniecznie
będącego środkiem odurzającym według definicji zawartej w ustawie z 2005 r. o przeciwdziałaniu
narkomanii, lecz np. substancją psychotropową w rozumieniu tej ustawy. Nie ma bowiem powodów, dla
których obniżona sprawność psychomotoryczna (drżenie rąk, niezborność ruchów, zawroty głowy, podwójność
widzenia lub osłabienie ostrości wzroku, osłabienie refleksu, senność, osłabienie uwagi, ospałość) miałaby
być przez ustawodawcę uznana za stwarzającą niebezpieczeństwo dla komunikacji, uzasadniające
kryminalizację, zaś podobnego stopnia niebezpieczeństwo związane z takimi objawami jak zakłócenie
logicznego myślenia, urojenia wzrokowe i słuchowe, zaburzenia poczucia czasu i przestrzeni, stan
euforyczny lub fałszywe poczucie zwiększonej sprawności, wywołane przez zażycie środków, nie zaliczonych
przez ustawę z 2005 r. do środków odurzających - miałoby takiej kryminalizacji nie uzasadniać.
Celem tego przepisu ma być zatem bezpieczeństwo ruchu, dla którego koniecnze jest wyeliminowanie z ruchu
każdego, czyje czynności psychomotoryczne są zakłócone - niezależnie od przyczyny.
Inaczej jednak twierdzi większość przedstawicieli nauki prawa karnego. Wyrażają oni bowiem pogląd, iż
zakres pojęcia ?środek odurzający?, użytego w art.178a k.k., jest tożsamy z zakresem tego pojęcia
zdefiniowanego w art. 4 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii.
Kto będzie ponosił odpowiedzialność?
Odpowiedzialność ponosi prowadzący pojazd. W literaturze za prowadzącego pojazd uważa się tego, kto
bezpośrednio włada mocą silnika oraz nadaje pojazdowi ruch i kierunek.
Stan nietrzez
wości czy po użyciu środka odurzającego bada się zazwyczaj alkomatem. Zawsze można
jednak domagać się przeprowadzenia dodatkowych badań laboratoryjnych. Niemożność zaś precyzyjnego
ustalenia stopnia nietrzez
wości oskarżonego wobec braku pomiaru zawartości alkoholu we krwi lub w
wydychanym powietrzu, pozwala sądowi orzekającemu, na podstawie innych dowodów (zeznań świadków,
wyjaśnień oskarżonego) dokonać ustalenia, że oskarżony znajdując się w stanie nietrzez
wości prowadził
pojazd mechaniczny, zwłaszcza wówczas, gdy te dowody osobowe jednoznacznie wskazują na to, iż stopień
stężenia alkoholu, chociażby z uwagi na ilość jego spożycia, musiał - i to znacznie - przekroczyć normy
Kodeksu karnego (tak: wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 3 kwietnia 2003 r., sygn. II AKa
30/2003).
współsprawcą,
Za te przestępstwa może też odpowiadać osoba, która sama nie prowadzi pojazdu, lecz jest
podżegaczem czy pomocnikiem. Przykładowo jeśli dysponent samochodu wojskowego zachęca lub godzi się
na picie wódki przez kierowcę, a następnie dopuszcza go do prowadzenia samochodu w stanie nietrzez
wości,
to staje się podżegaczem lub pomocnikiem kierowcy, tj. swego podwładnego, w popełnieniu przezeń
przestępstwa (tak: postanowienie SN z dnia 2 lutego 1961 r., Rw 4/61, WPP 1961, nr 2, s. 272 - 274),
Przestępstwo jazdy po pijanemu czy pod wpływem środka odurzającego może być popełnione tylko umyślnie
(w postaci zamiaru bezpośredniego lub ewentualnego). Jeśli więc ten czyn był popełniony nieumyślnie,
to sprawca nie może być pociągnięty do odpowiedzialności z tego przepisu. Trudno wyobrazić sobie
prowadzenie pojazdu nieumyślnie, jednak nieumyślnością może być objęty stan nietrzez
wości lub pod
wpływem środka odurzającego.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2005 r. Nr 179, poz. 1485);
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. 1997 r., Nr 88, poz. 553, ze zmianami)
http://e-prawnik.pl