Emisje głównych
Emisje głównych
zanieczyszczeo powietrza w
zanieczyszczeo
Polsce i ich wpływ na
powietrza w Polsce i ich
środowisko
wpływ na środowisko
Opracowanie fragmentu książki
K. Judy  Rezler
Paweł Gorzała
pt.  Oddziaływanie zanieczyszczeo
Gr. 2 / Rok III
powietrza na środowisko
str. 36-72
WEiP
Sektory odpowiedzialne za emisje
zanieczyszczeń do powietrza:
ØðEnergetyka zawodowa;
Øðy
ródła przemysłowe;
Øðy
ródła komunalno  bytowe;
ØðTransport;
ØðRolnictwo.
Procentowy udział głównych sektorów w
zanieczyszczeniu powietrza w roku 2011:
Główne zanieczyszczenia powietrza:
Øð Tlenek wÄ™gla (CO);
ØðDwutlenek siarki (SO2);
ØðTlenki azotu (NOX);
ØðOzon (O3);
ØðPyÅ‚y zawieszone;
ØðDwutlenek wÄ™gla (CO2).
Tlenek węgla (CO):
Øð Bezbarwny, bezwonny, silnie trujÄ…cy dla czÅ‚owieka
gaz.
Øð Główne z
ródła tlenku węgla:
a) Emitowany z naturalnych z
ródeł:
- oceany;
- procesy utleniania metanu.
b) Emitowany ze z
ródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw;
- niesprawne urzÄ…dzenia spalania w gospodarstwach
domowych.
Tlenek węgla (CO)  Wpływ na
środowisko i człowieka:
ØðNie stwierdzono bezpoÅ›redniego szkodliwego
wpływu CO na środowisko.
ØðWpÅ‚yw na czÅ‚owieka:
żð Tlenek wÄ™gla wdychany z powietrzem Å‚Ä…czy siÄ™ z
hemoglobinę krwi, która traci zdolnośd do
pobierania tlenu:
5Ø6Ü5ØBÜ + !5ØRÜ5ØZÜ5Ø\Ü5ØTÜ5ØYÜ5Ø\Ü5ØOÜ5ØVÜ5Ø[Ü5ØNÜ 5ØXÜ5ØNÜ5Ø_Ü5ØOÜ5Ø\Ü5ØXÜ5Ø`Ü5ØfÜ!5ØRÜ5ØZÜ5Ø\Ü5ØTÜ5ØYÜ5Ø\Ü5ØOÜ5ØVÜ5Ø[Ü5ØNÜ (5Ø6Ü5ØBÜ5Ø;Ü5ØOÜ)
żð Zatrucie tlenkiem wÄ™gla może powodowad:
" Wymioty, osłabienie, bóle głowy, duszności.
Dwutlenek siarki (SO2):
ØðBezbarwny gaz o ostrej, duszÄ…cej woni.
ØðGłówne z
ródła:
a) Emitowany ze z
ródeł naturalnych:
- wybuchy wulkanów;
- pożary lasów i stepów;
- procesy rozkładu materii organiczne.
b) Emitowany ze z
ródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw kopalnych.
ØðDostaje siÄ™ do atmosfery ze spalinami, a nastÄ™pnie jest z niej
usuwany w wyniku suchej i mokrej depozycji.
ØðW Polsce jest emitowany głównie ze z
ródeł energetycznych (ok.
50%) oraz przemysłowych.
ØðPolska jest jednym z najwiÄ™kszych emiterów SO2 w UE.
Dwutlenek siarki (SO2)  Wpływ na
środowisko:
ØðKwaÅ›ne deszcze : SO2 + H2O -> H2SO3
powodujÄ…:
- niszczenie budynków i różnych materiałów (np. marmurów,
wapieni, piaskowców);
- wpływa szkodliwie na faunę i florę.
ØðAerozol siarczanowy (SO42-):
- zmniejsza widzialnośd;
- osłabia warstwę ozonową.
ØðRoÅ›linnoÅ›d jest bardziej wrażliwa na dziaÅ‚anie SO2 niż czÅ‚owiek.
ØðW Polsce jest normowane dopuszczalne stężenie SO2 dla
obszarów parków narodowych (15 źg/m3) oraz obszarów leśnych
kompleksów promocyjnych (20 źg/m3).
Dwutlenek siarki (SO2)  Wpływ na
człowieka:
ØðNajwiÄ™kszym zagrożeniem dla zdrowia ludzkiego jest
występowanie (w okresie zimy) epizodów bardzo wysokiego
stężenia SO2 w trakcie zjawiska  czarnego smogu .
ØðPrzy dużym stężeniu może powodowad objawy nastÄ™pujÄ…cych
chorób:
- Przewlekłe zapalenie oskrzeli;
- Choroby krążenia;
- Zmniejszona odpornośd płuc na infekcje.
ØðPolsce obowiÄ…zujÄ…ca wartoÅ›d dopuszczalnego Å›redniorocznego
stężenia SO2 wynosi 20 źg/m3 (od 3 lutego 2012 r.).
Tlenki azotu (NOx):
ØðGłówne z
ródła:
a) Emitowany ze z
ródeł naturalnych:
- wybuchy wulkanów;
- procesy zachodzÄ…ce w glebie i oceanach;
- fotoutlenianie zawartego w powietrzu azotu.
b) Emitowany ze z
ródeł antropogenicznych:
- spalanie paliw kopalnych.
ØðIloÅ›d tlenków azotu produkowanych naturalnie znacznie
przewyższa te stworzone przez człowieka, ale wartośd stężenia tła
jest niewielka
5ØuÜ5ØÐß + 5ØvÜ5ØÐß Ä! 5ØÐß5ØuÜ5ØvÜ
5ØÐß5ØuÜ5ØvÜ + 5ØvÜ5ØÐß Ä! 5ØÐß5ØuÜ5ØvÜ5ØÐß
ØðNO2 w niewielkim stopniu podlega procesom suchej i mokrej
depozycji. Tlenki azotu absorbują również promieniowanie
słoneczne wpływając tym samym na widzialnośd
Tlenki azotu (NOx)  Wpływ na
środowisko i człowieka:
ØðKwaÅ›ne deszcze
2 NO2 + 2 H2O -> 2 HNO3 + H2
ØðAbsorbuje promieniowanie sÅ‚oneczne.
ØðWraz z lotnymi zwiÄ…zkami organicznymi tworzy ozon w troposferze.
ØðTeoretycznie azot zawarty w NOx wpÅ‚ywa stymulujÄ…co na rozwój roÅ›lin, ale
faworyzuje rośliny o dużym zapotrzebowaniu na azot co powoduje
zachwiania w ekosystemie.
ØðW obecnoÅ›ci innych zanieczyszczeo (SO2 i O3) jeszcze bardziej szkodzÄ…
roślinom.
ØðPodobnie jak SO2, NOx sÄ… wchÅ‚aniane przez czÅ‚owieka ukÅ‚adem
oddechowym.
ØðPrzy dużych stężeniach może powodowad:
- infekcje wirusowe i bakteryjne oraz stanów zapalnych dróg oddechowych;
- osłabienie funkcji obronnych płuc.
Ozon (O3):
ØðJest formÄ… alotropowÄ… tlenu o czÄ…steczce trójatomowej. W atmosferze jest jednym z
głównych związków utleniających.
ØðOkoÅ‚o 90% caÅ‚kowitej zawartoÅ›ci ozonu w atmosferze wystÄ™puje w stratosferze, a dokÅ‚adniej
w ozonosferze.
ØðOzon jest zanieczyszczeniem wtórnym, tzn. powstaje w troposferze na skutek przemian
chemicznych innych związków.
ØðGłówne z
ródła:
a) Emitowany ze z
ródeł naturalnych:
- materiały osadowe;
- aerozole morskie, roślinne i zwierzęce;
- wulkany.
b) Emitowany ze z
ródeł antropogenicznych:
- Procesy produkcyjne;
- Procesy spalania.
ØðPowstawanie ozonu
5ØAÜ5ØBÜ5ØeÜ + 5ØAÜ5Ø@Ü5Ø?Ü5ØMÜ5ØBÜ + CO + 5Ø6Ü5Ø;Ü4 + !5Øß 5ØBÜ3 + 5ØCÜ5Ø4Ü5ØAÜ + 5Ø;Ü5Ø6Ü5Ø;Ü5ØBÜ + 5ØKÜ
Gdzie:
M  cząsteczka działająca jak o ciało trzecie, przejmujące nadmiar en.
hŠ kwant ultrafioletowego promieniowania słonecznego
HCHO  formaldehyd
PAN  azotan nadtlenku acetylu
X  inne produkty reakcji (aldehydy, ketony, organiczne azotany i azotyny)
Ozon (O3)  Wpływ na
środowisko i człowieka:
ØðOzon uszkadza roÅ›liny zmniejszajÄ…c wydajnoÅ›d fotosyntezy, a także
przyswajanie węgla i wzrost roślin.
ØðSzczególnie niekorzystnie ozon oddziaÅ‚uje na roÅ›liny uprawne (np.
pszenicy, fasoli, ziemniaków, kukurydzy, itp.).
ØðNegatywny wpÅ‚yw ozonu na czÅ‚owieka jest szeroko
udokumentowany, m.in. przez badania epidemiologiczne jak i
kontrolowaną ekspozycję ludzi. Najbardziej wrażliwe na działanie
ozonu są grupy osób: dzieci, chorzy na astmę oraz osoby
przebywające często na zewnątrz budynków.
Pyły:
ØðPyÅ‚em nazywamy mieszaninÄ™ maÅ‚ych czÄ…stek staÅ‚ych zawieszonych w powietrzu.
ØðObecnie stosuje siÄ™ podziaÅ‚ ze wzglÄ™du na rozmiary czÄ…stek:
- całkowity pył zawieszony TSP  oznacza całkowitą zawartośd pyłu w powietrzu
- pył drobny PM10  oznacza frakcję pyłu zawieszonego, której cząstki mają
średnice mniejsze od 10 źm
- pył bardzo drobny PM2.5  jest to frakcja pyłu zawieszonego, o rozdrobnieniu
koloidalnym, w której cząstki mają średnice mniejsze od 2,5 źm
ØðGłówne z
ródła:
a) Emitowane ze z
ródeł naturalnych:
- materiały osadowe;
- wybuchy wulkanów;
- pożary lasów.
b) Emitowane ze z
ródeł antropogenicznych:
- procesy produkcyjne;
- spalania paliw (energetyka, przemysł chemiczny, wydobywczy, metalurgiczny,
budowlany).
Pyły  Wpływ na
środowisko i człowieka:
ØðZmniejszenie oddziaÅ‚ywania promieniowania UV co powoduje hamowanie rozwoju
roślin.
ØðZanieczyszcza wody powierzchniowe i gruntowe.
ØðPowodujÄ… powstawanie mgieÅ‚ i smogów.
ØðDziaÅ‚anie pyłów polega głównie na pokrywaniu liÅ›ci warstwÄ… izolujÄ…cÄ…, ograniczajÄ…cÄ…
działanie promieniowania słonecznego.
ØðW rejonach o dużym zapyleniu zaobserwowano spadek wydajnoÅ›ci plonów.
Øð PyÅ‚ dostaje siÄ™ do organizmu przede wszystkim przez drogi oddechowe lub
pośrednio przez układ pokarmowy. Najbardziej toksyczne są pyły emitowane przez
hutnictwo miedzi, cynku, ołowiu i aluminium
ØðDo najbardziej zagrożonych oddziaÅ‚ywaniem pyłów należą:
- osoby w podeszłym wieku, osoby z przewlekłymi schorzeniami serca i płuc, dzieci,
chorzy na astmÄ™.
ØðPyÅ‚y mogÄ… przyczyniad siÄ™ do takich chorób jak:
- astma, osłabienie płuc oraz pylica.
Dziękuję za uwagę.