26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
LED zasilany z 1,5V - Joule Thief
Jest to chyba jeden z niewielu powalających swą prostotą układów, który pod względem stosunku
złożoności do uzyskanego efektu znajduje się w ścisłej czołówce.
Dodatkowo nie zawiera on żadnych niestandardowych, czy specjalizowanych układów
elektronicznych - jedynie zwykły bipolarny tranzystor, rezystor, kawałek magnetyka, kilkanaście cm
cienkiego drucika, no i oczywiście LED.
Schemat ten w/g licznych internetowych z
ródeł został po raz pierwszy opublikowany przez Z.
Kaparnik`a w "Everyday Practical Electronics" w listopadzie 1999r.
Aż dziw, że nikt na to nie wpadł wcześniej, aaaaach... że też ja na to nie padłem wcześniej ;-)
Ponieważ układ mówiąc łagodnie jest nieco "banalny" pozwoliłem sobie go przedstawić możliwie
prostym słowno-muzycznym a miejscami nawet wręcz poetyckim językiem, tym razem bez żadnych
zbędnych technikaliów.
Po co?
1,5V czyli jedna bateria
małe rozmiary
lekka waga
niski koszt jednostkowy
LED zamiast żarówki
podobny strumień światła przy niespełna 50mA zamiast 0,5A (czyli żywotność baterii
jest ~10x większa)
niezależnie od stanu baterii (napięcie ok. 0,8-1,5V) mamy zawsze "zimne" śnieżno-białe
światło, a nie kolejno: białe... żółte... pomarańczowe... brązowe
LED pracujący w prawidłowych warunkach powinien działać non-stop ok.100`000
godzin, żarówka zwykle od kilkunastu do kilkuset
Dla zabawy
jest to układ z kategorii "małe a cieszy" (uwaga! można się uzależnić)
Dla nauki
nie ma to jak na własne oczy ;-) doświadczać różnych ciekawych zjawisk zachodzących
w świecie półprzewodników, elektronów i innych takich tam...
Konstrukcja
Cały układ składa się z 4 elementów.
Dioda LED (D)
Praktycznie dowolna (pod względem koloru, budowy, czy technologii).
LEDy klasyczne IR, czerwone, żółte, zielone mają zwykle napięcie pracy 1,7-1,9V.
LEDy o krótszej długości fali tj. niebieskie, czy UV pracują przy nieco wyższych napięciach 3,2-4V
Podobnie diody białe (np. te produkowane na bazie diod niebieskich z fosforowym luminoforem) będą
miały ok. 3,6V.
Ale jeśli chodzi o LEDy, to ważniejszym od napięcia parametrem pracy jest prąd.
Zwykle większość typowych diod pracuje przy prądach do 20mA i takie generalnie można przyjąć
jako bezpieczne, chociaż są i takie, co ciągną nominalnie ponad 1A (np. Luxeon, Cree).
Jaką diodę wybrać? - Najjaśniejszą!
Wielu sprzedawców prześciga się w zachwalaniu swoich diod. Jedni twierdzą, że mają super-jasne,
inni super-hiper jasne, a jeszcze inni jeszcze coÅ› innego.
Co więc opisuje jasność LEDów? - jednostka Kandela [cd].
Ale uwaga - kandela kandeli nie równa. Kandela jest jednostką światłości (w układzie SI), mówiąc
prościej dioda posiadająca 12`000 mcd może nie wydawać się tak jasna jak dioda 5`000 mcd. Bo tę
"Å›wiatÅ‚ość" można różnie skupić. Jedne diody majÄ… kÄ…t Å›wiecenia 8° (te bliżej 10cd) a inne np. 30°
(2-5cd).
Być może bardziej właściwy i mniej "marketingowy" byłby tu lumen [lm] - jednostka także z układu SI
określająca strumień świetlny, czyli ową światłość "emitowaną" w dany kąt bryłowy.
Jakkolwiek by to nie było, to nawet obecne pojedyncze kandele to i tak wielki przełom w stosunku
do LEDów produkowanych wcale nie tak dawno, bo kilka-kilkanaście lat temu, które miały średnio
0,3-5 mcd, czyli ponad tysiąc razy mniejszą jasność. Niesamowite jest także to, że zamykając
obwód ręką widać w dziennym świetle, jak nieznacznie zapala się taki jasny LED, a płynący przez
niego prąd ma mocno poniżej 100 nA!
Ja użyÅ‚em tu biaÅ‚ej 5mm diody LED o kÄ…cie 8° i Å›wiatÅ‚oÅ›ci (podobno) 12cd.
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 1/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
Tranzystor (Q)
Dowolny bipolarny. Może być zarówno NPN jak i PNP (co najwyżej będziesz musiał zamienić bieguny
zasilania).
Mówiąc bardziej precyzyjnie to taki, który ma raczej większy niż mniejszy prąd kolektora (100-
300mA wystarczy), do tego taki, który ma wzmocnienie hfe (h21, czy tzw. beta) raczej większe i
jeszcze fajnie jakby miał niskie napięcie nasycenia (Vsat) oraz duże napięcie przebicia Vce.
Nie przejmuj się... może nie rozwinie pełni skrzydeł, ale na pewno zadziała każdy krzemowy
tranzystor małej mocy.
Ja użyłem do tego celu tranzystora BC 337, który sprawdza się w tym układzie doskonale i do tego
jest mały.
Rezystor (R)
Jego wartość ustala prawidłowy punkt pracy tranzystora zapewniając odpowiedni prąd podkładu
polaryzujÄ…cy tranzystor.
Im mniejsza jego wartość, tym większym prądem wysterowywany jest tranzystor i większa energia
magazynowana jest w rdzeniu transformatorka, tym dioda jaśniej świeci.
Jednakże zbyt mała jego wartość może spowodować wyjście układu poza zakres generacji, co
doprowadzi tranzystor do trwałego wejścia w stan nasycenia, co przy tak niskim obciążeniu (kilka
zwoi uzwojenia) może spowodować jego termicznego uszkodzenie.
Za wartość bezpieczną można uznać rezystancję od kilkuset do 1k oma - najlepiej dobrać ją
doświadczalnie.
Może się też tak, zdarzyć, że ilość energii dostarczanej ze rdzenia w postaci prądu "dla diody LED"
będzie większa od jej wartości dopuszczalnych. A
atwiej jest wtedy zwiększyć wartość tego oporu
do kilku, czy kilkunastu kilo omów niż np. odwijać zwoje.
Transformator (T)
Jest to najbardziej kluczowy element tego układu.
Od niego zależy jak mocno będzie nasz LED świecił, jaką uzyskamy sprawność układu (ilość energii
skierowanej na diodę w stosunku do ilości energii pobranej ze z
ródła - np. z baterii) i czy w ogóle
nasz układ zadziała.
Wielu elektroników (w tym także ja) z pewnym dystansem podchodzi do wszelkiego rodzaju cewek,
transformatorów (no, może poza sieciowymi) być może ze względu na ich niezbyt łatwy do
wyobrażenia, czy przewidzenia oraz dość mocno złożony charakter. Nie chciałbym w tym miejscu
wchodzić w szczegóły zjawisk fizycznych zachodzących w "tym czymś" oraz modeli, ani przytaczać
szeregu wzorów przybliżających jego zachowanie, nie dlatego, że są one mało ciekawe, ale dlatego,
że ich znajomość nie jest konieczna do wykonania tego jakże prostego układu.
Jaki rdzeń? - Najlepiej toroidalny. Figura ta nazywana jest przez matematyków torusem, ale mówiąc
prościej jest to zbudowany z odpowiedniego materiału pączek z dziurką, precelek, obwarzanek,
pierścionek, oponka, czy jakkolwiek inaczej to nazwiesz ;-) A materiałem tym powinien być ferryt lub
inny materiał o podobnych magnetycznych właściwościach np. rdzeń żelazny proszkowy.
Zamiast toroidu może być rdzeń otwarty, ale z uwagi na relatywnie mniejszą indukcję będzie dawał
gorsze rezultaty (gorsza sprawność, mniejsza jasność). Jakby się ktoś uparł to i mógłby go od biedy
nawinąć na stalowej nakrętce fi.4-6 (o! i jeżeli miałeś wątpliwości jak "to ciastko" wygląda, to już
pewnie wiesz, a jak nie, to za kilka chwil zobaczysz na zdjęciu ;-) Działać to będzie, ale nie
spodziewaj się wówczas żadnych "kosmicznych" osiągów.
Ja do tego celu użyłem kilku różnych rdzeni ferrytowych od miniaturki mniejszej od łebka zapałki o
średnicy 2,5mm (choć ten akurat nie działał najlepiej), przez 4mm do 10mm i o wysokości od 1 do
ok. 4mm.
Toroidy ferrytowe fi.2,5mm oraz fi.5mm
Mówiąc bardziej technicznie potrzebujemy rdzeń, który da nam indukcyjność rzędu 1uH/zwój (czyli
AL~800-1000n, gdzie L=N^2*AL) i będzie pracował przy częstotliwości do min. kilkuset kHz.
Skoro mamy rdzeń "z dziurką", to nawijać będzie go trzeba bawiąc się "w haftowanie", czyli
przewlekajÄ…c.
Kształt rdzenia w sposób bardzo bezpośredni wyznacza nam grubość przewodu uzwojenia jakie
musimy wykręcić - mówiąc prosto trzeba zrobić tak, żeby się zmieściło.
Ja użyłem drutu emaliowanego o średnicy 0,15mm.
No właśnie... nawinąć, ale ile?
I tu zaczyna się... może nie kanał, ale raczej pole do popisu.
Jeżeli co najmniej 3 razy zgubiłeś się czytając ten opis sugeruję nawinąć 2x 10 zwojów.
Ja robiąc pomiary, co nie ukrywam trochę mi czasu zajęło, dla kilku zbliżonych pod względem
parametrów rdzeni określiłem optimum na 10zw. sterującego (od strony bazy szeregowo z R) +
30zw. głównego (tego od strony kolektora przy D).
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 2/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
Eff = f(zw2) oraz IL E D = f(zw2)
Optimum to dawało mi, przy zasilaniu z nisko impedancyjnego z
ródła 1,5V (czyli to co mogę uzyskać
z najlepszej typowej baterii 1,5V) średni prąd LED`a na poziomie 20mA przy zachowaniu całkiem
wysokiej sprawności układu.
To jak nawinięte są uzwojenia (w lewo, w prawo, zwój przy zwoju, obok siebie, jedno na drugim, jak
wyjdzie, ...) nie ma większego znaczenia, ważne aby początek i koniec nawijanych w tym samym
kierunku obydwu uzwojeń były znane (na schemacie początki uzwojeń oznaczone są kropką).
Jeżeli uporasz się z tą jedną częścią, to cała reszta, to bułka z masłem ;-)
Zasada działania
Układ jest w rzeczywistości generatorem samowzbudnym, w najbardziej klasycznej i prostej postaci.
Bardzo przypomina dość popularny generator WN do zasilania "turystycznej świetlówki". Główną
różnicą między nimi, to brak uzwojenia WN. W obecnym układzie napięcie zasilające diodę LED nie
musi być aż tak wysokie (1,8 - 3,8V), jak w przypadku jonizacji gazu w lampie próżniowej (90V w
górę). Nie ma więc potrzeby powielania go na osobnym uzwojeniu transformatora, wystarczy
indukcja na uzwojeniu głównym.
OK, na moment spójrzmy na temat z innej perspektywy... dlaczego w układach sterowania
elementami o charakterze indukcyjnym (przekaz
niki, silniki itp.) stosuje się równolegle blokujące
diody?
Otóż dlatego, że przy zmianie napięcia (zwłaszcza skokowej) indukuje się w nich czasem bardzo
duża siłą elektromotoryczna, czyli mówiąc prościej pojawia się w bardzo ostrym piku napięcie
mogące zakłócić bądz
uszkodzić otaczający go układ. Z tego samego powodu włączany z niskiego
napięcia przekaz
nik potrafi niez
le "kopnąć".
Taką samą zasadę wykorzystuje opisany tu układ.
Jak duże napięcie da się w ten sposób uzyskać?
Wystarczająco duże by zasilić szeregowo nie jedną, ale nawet kilka diod LED.
Wszystko zależy od transformatorka.
Sprawdziłem kilka miniaturowych rdzeni z różnymi kombinacjami liczby uzwojeń i bez diody LED
uzyskałem od 20 do ok. 60V z 1,5V z
ródła.
Oczywiście jest to napięcie maksymalne w impulsie.
Oznacza, to że przedstawiony układ nie dostarcza stałego napięcia do diody LED, ale robi to w
przerywanych cyklach.
W opisanym przypadku (zależnie od użytego transformatora) uzyskano częstotliwości ok. 60k -
200kHz, przy współczynniku wypełnienia 1:10 - 3:10.
Czyli mamy dość szybki stroboskop, ale tak duże częstotliwości są przez ludzkie oko odbierane jak
światło o strumieniu ciągłym.
Co więcej praca impulsowa jest w tym przypadku korzystniejsza pod względem energetycznym
(lepsza sprawność układu), ponadto wiele z
ródeł poświęconych fizjologii wzroku twierdzi, że oko
bardziej "odbiera" wartości szczytowe niż uśrednione, więc taki tryb chociażby pod tym względem
może być przynajmniej pozornie lepszy.
Dioda LED zasilana jest więc prądem impulsowym rzędu 100 - 200 mA w impulsie, co przy
uzyskiwanym wypełnieniu ok. 1:10 daje wartość średnią mieszczącą się w dopuszczalnych granicach
(przeważnie <20mA).
Wadą tego rozwiązania pomimo całej jego prostoty, jest dość trudne określenie prądu diody oraz
szybsza degradacja złącza półprzewodnikowego (praca impulsowa z prądem o dużych wartościach
szczytowych).
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 3/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
Zobacz także symulacje działania układu
OK, to tyle jeśli chodzi o wersję podstawową - najprostszą.
Więcej mocy!
Kolejnym krokiem usprawniającym ten prościutki układ jest dodanie równolegle do rezystora R
kondensatora kompensującego pojemność złączową tranzystora.
Dzięki niemu przyspiesza się przełączanie tranzystora poprawiając sprawność układu oraz wielkość
prÄ…du dostarczanego do diody LED.
Pojemność ta w zależności od użytego tranzystora będzie znajdowała się w granicach od kilkuset pF
do kilkunastu nF.
Wartość za mała nie spowoduje widocznej zmiany, a za duża będzie tłumiła oscylacje utrudniając
pracę układu - polecam dobrać ją doświadczalnie.
Dla zastosowanego przeze mnie tranzystora BC 337 optymalna wartość pojemności to 1nF.
Dzięki niej uzyskałem wzrost prądu o ok. 25% i podniosłem sprawności układu o kilka procent.
IMHO warto to zrobić.
Zobacz także symulacje działania układu
Jeszcze więcej mocy!
Czyli wersja dla nieco bardziej zaawansowanych.
Pomiar wartości zmiennych zarówno napięć jak i prądów poza przebiegami o dobrze określonym
kształcie (sinus, prostokąt, trójkąt) nie jest rzeczą trywialną.
Nawet przy pomocy oscyloskopu i bardziej lub mniej precyzyjnym liczeniu całki po okresie przebiegu
nie jest czynnością zbyt wygodną.
Uśrednianie wartości poprzez separacje RC w niektórych przypadkach jest niemożliwe
Co więcej zasilanie diody LED przebiegiem impulsowym o niewielkim współczynniku wypełnienia (1:4 -
1:10), a więc i dość wysokim prądzie szczytowym, pomimo zachowania dopuszczalnej średniej jego
wartości nie jest dla diody wskazane.
Po pierwsze pompowanie do niej tak dużego prądu szybciej degeneruje jej strukturę
półprzewodnikową (a w diodach białych także luminofor, którym jest ona pokryta), przez co jej
jasność będzie spadać szybciej niż przy zasilaniu prądem o stałej wartości (przeważnie do 20mA).
Być może w niektórych zastosowaniach (np. latarka) nie będzie to dla nikogo przeszkodą, gdyż
nawet 10-krotnie zmniejszenie czasu życia ze 100 tys. godzin (11 lat) do 10 tys. godzin (ponad rok)
świecenia non-stop będzie w pełni akceptowalne.
Po drugie współczynnik emisji diody silnie zależy od częstotliwości pracy.
Z uwagi na jej dość znaczną pojemność złączową jasność spada wraz ze wzrostem częstotliwości.
Zatem zasilanie LED`a przebiegiem o częstotliwości rzędu kilkudziesięciu kHz wprowadza tu
zauważalne straty.
Main Page Switch mode
RozwiÄ…zaniem na to jest wyprostowanie zmiennego przebiegu uzyskiwanego z przetwornicy.
Do tego celu wystarczy dodać dodatkową diodę i kondensator.
Aby zminimalizować straty zalecaną diodą jest dioda Schottky`ego, która jak większość złącz
opartych na styku metal-półprzewodnik charakteryzuje się niskim napięciem przewodzenia (ok. 0,3V)
oraz szybkimi czasami przełączania (rzędu ns).
Do zasilania diod LED w zupełności wystarczy dioda o Ifmax = 200mA.
Kondensator powinien mieć pojemność rzędu kilku uF i w miarę niską rezystancję ESR.
Zatem do tego celu dość dobrze nadają się kondensatory tantalowe lub ceramiczne
(bezindukcyjne).
Ja zastosowałem diodę BAT 46 i kondensator tantalowy o pojemności 1uF.
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 4/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
W takim układzie dużo łatwiej jest mierzyć prąd diody LED.
Można w szeregu włączyć amperomierz prądu stałego lub dodać rezystor o małej wartości (np. 1
om) i na nim mierzyć spadek napięcia.
Obie metody pomiaru nie wpływają w żaden znaczący sposób na działanie układu.
Co więcej LED`y zasilane stałym prądem mogą być bezpieczniej "overvoltowane" ;-)
W większości przypadków bez uszkodzenia można dojść do 30mA uzyskując jeszcze większą
jasność.
Zobacz także symulacje działania układu
I jeszcze troszkÄ™...
Modyfikując nieco układ tak, by polaryzacja tranzystora pochodziła z wyższego i bardziej stabilnego
napięcia wyjściowego uzyskujemy nie tylko lepsze warunki pracy przy szerszych napięciach
zasilania, ale i nieznacznie większą uzyskiwaną moc.
W układzie tym bez większego problemu można uzyskać ponad 30mA w LED`a, a przy zastosowaniu
lepszego tranzystora - szczególnie z niższym Uce(sat) np. 2sd965 lub 2sc2500 daje się dojść nawet
do 80-100mA.
Zobacz także symulacje działania układu
Lepsza stabilność
Dla jeszcze bardziej wtajemniczonych polecam rozwinięcie tego prostego układu o stabilizację prądu.
W klasycznym układzie wraz ze spadkiem napięcia spowodowanym np. rozładowywaniem się baterii
będzie spadać jasność.
Tutaj natomiast jasność ta pozostanie w miarę stała w szerokim zakresie napięć zasilania.
W układach zasilanych jednym ogniwem, gdzie wymagana jest duża sprawność i mały rozmiar układu
ograniczanie prądu nie ma więc większego sensu.
Zupełnie inaczej sprawa wygląda w przypadku układów zasilanych wyższym napięciem, dodatkowo w
których może się ono dość istotnie zmieniać.
Układ ten został rozszerzony o szeregowo podłączony z LED`em rezystor RL oraz drugi tranzystor
(Q2).
Tworzą one razem ujemne sprzężenie zwrotne ograniczające prąd na diodzie LED.
Podczas pracy układu, gdy przez diodę LED płynie prąd na rezystorze RL występuje spadek napięcia,
który zgodnie z prawem Oma jest proporcjonalny do płynącego przez niego prądu.
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 5/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
Gdy spadek napięcia na tym rezystorze zacznie przekraczać pewną wartość (ok. 0,7V) zostanie
spolaryzowany tranzystor Q2.
On zaś będzie powodował "odpływ" prądu idącego do bazy tranzystora Q, co spowoduje mniejsze
jego wysterowanie i w konsekwencji mniej energii przekazywanej do LED`a, a zatem stabilizacjÄ™ jej
prÄ…du.
Jaką wartość powinien mieć RL?
To zależy jaką wartość ograniczenia prądu chcemy uzyskać.
RL = UQ2be / ILED
Czyli dla 20mA będzie to RL = 0,7/20m = 35 omów (33 przy zaokrągleniu do szeregu E24).
Dla 30mA będzie to RL = 0,7/30m = 23 omy itd.
Ważne jest, aby ograniczenie prądowe zadziałało, przetworniczka musi być w stanie dostarczyć
odpowiednio więcej energii niż wymaga tego LED.
W poprzednich układach wielkość prądu była dobierana odpowiednią liczbą uzwojeń transformatorka
lub też wartością rezystora R tak, aby przy najlepszych warunkach (pełne napięcie baterii) nie
uszkodzić LED`a.
Tutaj sytuacja jest dokładnie odwrotna.
O wartość graniczną prądu LED`a martwić się nie musimy, bo robi to za nas ogranicznik prądowy RL
+ Q2.
Konfigurację przetworniczki dobieramy tak, aby przy najniższym satysfakcjonującym nas napięciu
uzyskać pełny prąd diody (znalez
ć się tuż przed zadziałaniem stabilizacji prądu). Tranzystor Q2 nie
jest krytyczny. Doskonale sprawdzi tu się dowolny tranzystor krzemowy małej mocy.
Zobacz także symulacje działania układu
A może ma jeszcze migać, pikać itd.?
Dodając w zasilaniu obwodu sterującego układ z odpowiednio dobraną stałą czasową RC uzyskujemy
z naszego układu "błyskacza".
Częstotliwość błysków zależy od wartości Rt*Ct, a wypełnienie (stosunek czasu włączonego do
zgaszonego) wynosi ok. 1:4.
Dla wartości Rt=100k i Ct=4u7 będzie to ok. 1-1,5Hz (czyli między 1, a 1,5 błysków na sekundę).
Wersja minimalistyczna oraz pełna zapewniająca większą sprawność
Przy odpowiednio dobranych wartościach elementów częstotliwość pracy przetworniczki można
sprowadzić do kilku-kilkunastu kHz.
A wówczas dodając na jednym z uzwojeń miniaturowy przetwornik piezoelektryczny (membranę np.
takÄ… "blaszkÄ™" jak w zegarku z alarmem/melodyjkami) uzyskujemy sygnalizacjÄ™ dz
więkową
pojawiającą się jednocześnie z błyskiem światła.
Natomiast dodając fototranzystor uzyskujemy działanie układu wyłącznie w ciemności.
Wersja układu pracująca wyłącznie w ciemności
Dodam, że układ ten pobiera znikome ilości prądu i zasilany z jednej baterii AA może działać non-stop
przez wiele miesięcy.
Hmmm... jakie to proste, prawda?
Sam nie mogę się nadziwić co jeszcze można zrobić na bazie tego genialnego układu.
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 6/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
Zobacz także symulacje działania układu
Jak optymalnie nawinąć transformator?
Faktem jest, że układ ten jest wyjątkowo mało wymagający.
Praktycznie każda podawana na stronach internetowych konfiguracja uzwojeń zadziała i dioda
będzie świecić.
Niemniej jednak układ nie koniecznie będzie bliski ideałowi.
Aby zoptymalizować układ można posłużyć się jedną z dwóch dróg:
- obliczyć wszystko teoretycznie
- dojść do optimum metodą empiryczną poprzez serię pomiarów
Pierwsze podejście wymaga sporej teoretycznej wiedzy oraz, a może przede wszystkim dokładnych
informacji o parametrach posiadanych komponentów.
W przypadku trafka największą niewiadomą mogą być właściwości magnetyczne posiadanego
rdzenia.
Druga ścieżka zakłada, że wszystkie elementy już mamy i na nich wykonujemy pomiary w celu
osiągnięcia zamierzonych rezultatów.
Aby sprawnie zbadać różne konfiguracje liczby zwojów posłużyłem się nawiniętym na docelowym
rdzeniu transformatorku z wieloma odczepami.
Model do pomiarów różnych kombinacji liczby uzwojeń
Składał się on z 13 sekcji po 5 zwojów każda, nawijanych w jednym kierunku.
Dzięki temu w zależności od podłączenia wyprowadzeń uzyskać można kilkadziesiąt różnych
konfiguracji.
Sposób ten okazał się bardzo wygodny, gdyż nie wymagał żadnego do- i odwijania zwojów, a
jedynie szybkie przelutowywanie wyprowadzeń.
Do pomiarów użyłem rdzeni RP 6,3x3,8x2,5 wykonanych z ferrytu F-938, których AL=2500.
Układ testowy zasilany był z nowej baterii AA (1,5V), a mierzone były: prąd wejściowy (zasilanie) i
prÄ…d dostarczany do diody LED.
Jako kryterium wyboru przyjąłem wielkość prądu dostarczonego do diody LED oraz sprawność układu.
Zbyt mała liczba zwojów uzwojenia od strony kolektora powoduje wzrost częstotliwości pracy oraz
wzrost prądu płynącego przez tranzystor. Powoduje to spadek sprawności układu. Zbyt duża liczba
zwojów od strony kolektora prowadzi do nasycania się rdzenia, po czym przestaje on magazynować
energiÄ™.
Prąd wyjściowy w funkcji różnych kombinacji liczby uzwojeń.
Jak widać z otrzymanych danych, maksymalny osiągnięty w układzie prąd diody nieco ponad 23mA
został osiągnięty dla 10zw uzwojenia od strony bazy i 40zw od strony kolektora.
Sprawność w funkcji różnych kombinacji liczby uzwojeń.
Maksimum sprawności 83% otrzymałem dla 15zw uzwojenia od strony bazy i również 40zw od strony
kolektora.
Zatem optimum mocy i sprawności dla wykonanego przeze mnie układu leży w okolicach 13zw (B) i
45zw (C), co daje 81% przy 22mA.
Zważywszy na niewielkie rozmiary rdzenia są to wartości w pełni satysfakcjonujące.
Raz jeszcze podkreślę, że uzyskane rezultaty zależą do bardzo wielu czynników i celem tego nie jest
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 7/8
26.11.2015 1,5V LED - Joule Thief
podanie najlepszych proporcji liczby uzwojeń, ale przedstawienie skutecznej i pewnej metodologii
pomiaru.
Dość ciekawym z
ródłem dobrych rdzeni są świetlówki energooszczędne, w których powszechnie
stosuje siÄ™ trafka ze rdzeniem przypominajÄ…cym RP 10x6x4.
Wykonane projekty
Przeróbka latarki 1x AA (R6) - układ podstawowy
Przeróbka latarki 1x AAA (R3) - układ podstawowy
Przeróbka latarki 1x AAA (R3) - układ rozszerzony
Zobacz także
Make a Joule thief
Example Micro-torch Circuit
LED torch
LED power supply - Single AA cell
White LED Head Lamp
LED Museum
Illuminum Flashlight - w bardzo obcym języku, ale za to dużo ładnych zdjęć
ARC flashlights
Lambda Lights
Illuminum flashlight
fuja.s22.xrea.com
www.flashlight-fan.com/flame_page
dmcleish.com
Millicandela to lumen conversion wizard
Szczególnie polecam
RustyBolt Blog (dawniej Watson's eBlog) - bardzo ciekawe dywagacje na temat różnych
modyfikacji opisanego tu układu
QuantSuff`s Circuit Page - kilka innych podobnych układów
Dick Cappels' Project Pages - wiele ciekawych układów, także JT wraz z opisami
1997-2012 © Flagiusz
http://flagiusz.republika.pl/flashlight/index.html 8/8