j a k t o d z i a ł a
aszyna do szycia to dziS
sprzęt doS
ć pospolity, wybrał się do Paryża, gdzie zamierzał zrobić majątek
znajdujący się niemal w każdym domu. Nieko- na szyciu mundurów dla wojska. Miejscowi krawcy,
Mniecznie trzeba być krawcem; wystarczy mieć z obawy przed grox
ną konkurencją, zniszczyli mu nie-
dzieci, żywe, takie, na których  ubranie się pali i już mal wszystkie maszyny, doprowadzając go do bankruc-
maszyna staje się bardzo potrzebnym sprzętem. twa. Thimonnier próbował jakoS
zarabiać na życie, jex
-
dził więc po jarmarkach, gdzie za pieniądze demonstro-
wał swoją  ciekawostkę . Dopiero wyjazd do Anglii ot-
K a z i mi e r z T o p ó r
worzył przed nim lepszą perspektywę, ale cóż z tego 
zawiodło zdrowie!
Jego maszyna, doS
ć duża i niezdarna, próbowała
konstrukcyjnie naS
ladować ruchy szwaczek, szyjących
ręcznie. Szwaczki używały wtedy czegoS
w rodzaju
imadła o szerokich, drewnianych, czasem okutych żela-
1
zem szczękach , w których zamocowywano zszywa-
MASZYNA
ny materiał tak, aby zszywane krawędzie wystawały
ponad szczęki. Igłą, prowadzoną poziomo po krawę-
dziach szczęk (co zapewniało prostoliniowoS
ć S
ciegu),
dokonywano zszywania, które w takich warunkach szło
doS
ć sprawnie. Maszyna Thimonniera szyła również ig-
łą poziomą, była ciężka i mocno kłopotliwa w użyciu.
do SZYCIA Głównym autorem całego szeregu ulepszeń, któ-
ry pierwszy wprowadził pionowe prowadzenie igły, da-
Patrząc na maszynę do szycia okiem konstrukto- jące możliwoS
ć swobodnego operowania zszywanym
ra  maszyn i urządzeń technologicznych , nie można materiałem  był Isaac Singer z Bostonu. W 1851 roku
się oprzeć podziwowi dla jej finezyjnej konstrukcji. Ma- rozpoczął produkcję maszyn do szycia i uzyskał swój
szyna, która współpracuje z tak  nietechnicznymi słynny patent na igłę  z dziurką przy ostrzu . Patent
materiałami, jak tkanina i nici, i w dodatku pracuje nie do ominięcia, przy próbie skonstruowania czegokol-
z szybkoS
cią dochodzącą do kilkunastu uderzeń igły wiek do mechanicznego szycia!
na sekundę! Droga do doskonałoS
ci tego urządzenia Singer jako pierwszy wprowadził sprzedaż swo-
była jednak długa i mozolna. ich maszyn na raty, co okazało się niezwykle trafnym
pomysłem. Maszyny produkowane do dziS
pod marką
Singera są popularne na całym S
wiecie.
1
JAK DZI AŁA TAKA MASZYNA?
To zależy jaka, ale nie będziemy tu rozważali
działania pierwszych maszyn Singera tzw. czółenko-
wych, a zajmiemy się maszyną bębenkową, najbardziej
dziS
rozpowszechnioną.
Sercem maszyny do szycia jest mechanizm
zszywny, znajdujący się pod blatem i widoczny po od-
sunięciu metalowej zasuwki. Do wnętrza tego mecha-
nizmu wkłada się bębenek zawierający małą szpulecz-
kę z nicią dolną. Tę szpuleczkę i bębenek pokazano na
2 5
rys. , gdzie widać m.in. ramię blokujące i S
rubkę
do regulacji oporu wyciągania nici z bębenka. Mówiąc
Pierwsze próby skonstruowania maszyny do szy-
2
cia miały miejsce już w XVIII wieku: dokonali ich: Fran-
cuz De Camus, i niezależnie od niego Niemcy: Wiesen-
thal i Krems. Maszynę, która naprawdę szyła, zbudo-
wał jednak dopiero Anglik, Thomas Saint, który w 1790
roku demonstrował maszynę, szyjącą tzw. S
ciegiem
łańcuszkowym, jednonitkowym. Wadą tego S
ciegu (sto-
sowanego do dziS
, dla zaszywania np. toreb papiero-
wych z cukrem, granulatem tworzyw sztucznych itp.)
było to, że wystarczyło pociągnąć za koniec nici i S
cieg
pruł się  lekko, łatwo i przyjemnie ! Pierwszą maszyną,
która zyskała praktyczne zastosowanie, była konstruk-
cja francuskiego krawca Barthelemy Thimonniera, któ-
ry 17 kwietnia 1830 roku uzyskał patent na swoje dzie-
ło. Po krótkim czasie, dysponując już 80 maszynami (!),
44
4
4
5
MA
ODY TECHNIK
1/2006
o nici dolnej, należy od razu wyjaS
nić, że popularne do-
mowe maszyny do szycia szyją S
ciegiem dwunitko-
wym, a skoro jest nitka dolna, to oczywiS
cie musi być
także górna, pobierana ze sporej szpulki, ustawianej na
pionowej osi, na korpusie maszyny.
Schemat dwunitkowego S
ciegu maszynowego
3
przedstawia rys. . Widać, że nitka górna przeplata
się z nitką dolną, a miejsca skrzyżowań obu nitek 
przy prawidłowo wyregulowanej maszynie  powinno
znajdować się w okolicy S
rodka zszywanej warstwy
tkanin.
3
4
Jak powstaje taki S
cieg? Zaczyna się od wkłucia Słaby zacisk powoduje przeciąganie górnej nici
igły w obie warstwy materiału. Dopóki igła porusza się w dół i tworzenie się pętelek pod materiałem. Zacisk za
do dołu, przewleczona przez jej uszko nitka jest napięta mocny  przeciąga dolną nitkę ponad powierzchnię
i ułożona równo wzdłuż igły. W momencie gdy igła za- zszywanych materiałów i powoduje marszczenie się
czyna zwrot i ruch do góry, nitka hamowana przez ma- cienkich tkanin. Napięcie dolnej nitki też jest regulowa-
5
teriał pozostaje w miejscu, a ruch igły powoduje two- ne; służy do tego S
rubka zaciskająca sprężystą
4
rzenie się po obu jej stronach pętli  rys. . W tym blaszkę na nici, biegnącej po bocznej powierzchni bę-
miejscu zaczyna się rola mechanizmu zszywnego. benka. Jak widać, maszyna do szycia w zasadzie po-
1
W pętlę trafia dziób  chwytacza , zabiera nić winna być ustawiana i wyregulowana do okreS
lonego
2
i obracając się, obiega tą nicią bębenek . Gdy igła typu i gruboS
ci tkanin. Tak się dzieje w dużych zakła-
jest już w górnym położeniu, ramię podciągacza nici dach odzieżowych. W warunkach domowych ustawie-
3
 napina nić, zaciskając pętlę na nici górnej, a jed- nie S
rednie załatwia większoS
ć problemów.
4
noczeS
nie wyciąga spomiędzy talerzyków , o regu- OczywiS
cie sam mechanizm zszywny, jakkol-
lowanej sile zacisku  nową porcję nici. Przed kolej- wiek najważniejszy, to nie wszystko. Z mechanizmem
nym wkłuciem igły podciągacz jest w położeniu gór- tym współpracuje transporter, uzębiona płytka, której
nym, nowa porcja nici jest wyciągnięta, igła zaczyna ruch do góry powoduje docisk materiału do stopki do-
poruszać się w dół i wykonuje kolejny cykl. JakoS
ć ciskowej, a następna faza ruchu w przód, o regulowa-
S
ciegu zależy od prawidłowego wyregulowania ma- ną wartoS
ć, powoduje przesuw materiału, niezbędny
szyny. Siła zaciskania zapętleń zależy od regulacji za- dla ukształtowania S
ciegu. To podstawowe mechaniz-
4
cisku talerzyków . my i urządzenia typowej maszyny do szycia. Wszyscy
5
3
4
1
2
45
4
5
MA
ODY TECHNIK
1/2006
Jest t yl e mechani zmów w maszyni e do szyci a a Si nger opa-
t ent ował i gł ę  z dzi urką przy ost rzu . To kl asyczny przykł ad
i nt el i gent nego pat ent owani a.
jednak wiemy, że są maszyny, które potrafią haftować, na maszyna, tyle że wszystkie zamocowane są razem na
obrębiać, przyszywać guziki itp. Jest ich ogromna jednej ramie i w sposób sterowany  coraz częS
ciej kom-
iloS
ć, kuszą nabywców coraz to nowszymi możliwoS
- puterowo  wyszywają różne esy-floresy, pikując wszys-
ciami. tkie warstwy kołdry, produkowanej potokowo. Niestety
Od czasów Singera zaistniało też sporo różnych wszystkie te główki to indywidualistki, tzn. każda ma
typów maszyn, wyspecjalizowanych do różnych zadań dużą szpulę nici górnej i... maleńkie szpuleczki nici dol-
technologicznych: są maszyny kaletnicze, tapicerskie, nej! Co parę minut, gdy zapali się lampka sygnalizująca
cholewkarskie, maszyny typu overlock, są wreszcie brak dolnej nici w którejS
z główek, obsługująca daje nu-
dwunitkowe, trójnitkowe i stareńkie, ale  na nowo ra pod płaty tkaniny, włókniny poliestrowej i pod tymi
przyrządzone  jednonitkowe. warstwami, nieomal po omacku wymienia szpuleczkę!
Ogromna większoS
ć z nich posiada jedną doS
ć is- I to wszystko w XXI wieku!
totną wadę. Łatwo zauważyć, że o ile szpulka z nicią Zachęcam do zajrzenia pod płytkę, zakrywającą
górną może być niemal dowolnie duża i może zawierać gniazdo obsługi bębenka, przy okazji można mamie
1  2 kg nici, o tyle dolna, malutka szpuleczka, tkwiąca oczyS
cić i nasmarować maszynę. Patrząc na błyszczą-
w bębenku, mieS
ci jej niewiele. Powoduje to koniecz- ce, eleganckie cacko, pomyS
lcie o tych, którzy mozol-
noS
ć częstego zatrzymywania maszyny i wymiany szpu- nie, krok po kroku pokonali problem szycia i opór społe-
leczki na nową, pełną. W warunkach szycia domowego czeństwa, nieprzygotowanego na taką rewolucję. JeS
li
to nie przeszkadza. Co ma jednak robić pracownica ob- sprawia Wam trudnoS
ć zrozumienie  takie dogłębne 
sługująca agregat do pikowania kołder, który zawiera jak to działa, to tym większy powinien być podziw dla
np. 20 główek maszynowych? Każda główka to oddziel- tych, którzy to wymyS
lili!
1
Jak to działa, czyli jak chwytacz
2
owija pętlę górnej nici wokół bębenka
6
1
2
Thimonnier zarabiał pieniądze:
a) szyjąc mundury dla wojska
b) pokazując maszynę na jarmarkach
c) sprzedając maszyny do szycia rządowi
46
4
6
MA
ODY TECHNIK
1/2006
MINI QUIZ MT
CZYTAM, WI
C WIEM